Таамды оспалар
Спорт медицинасы курсымен профилактикалы медицина жне таамтану кафедрасы
СЖ
Таырыбы: Дмдік заттар. Таамды оспалар
Тексерген: бдікерімова І.С.
Орындаан: Сйді С.Б.
ДС
Астана, 2016 ж
Жоспар:
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі блім
1. Дмдік заттар
2. Таамды оспалар
ІІІ. орытынды
Пайдаланылан дебиеттер тізімі
І. Кіріспе
Дмдік тауарлар - адамда дмдік сезімдерді тудыратын жне таматы сіуіне ыпал ететін ртрлі тама німдері. Кбіні таамды ндылыы тмен, себебі рамында белок, май, кмірсулер аз млшерде болады. Дмдік тауарлар рамында органикалы ышылдар, гликозитттер жне т.б. заттар бар. Бл заттар адамны жйке жйесіне сер етіп, ас орыту сліні блінуін кшейтіп, асорытуды жасартады. Кейбір дмдік тауарларда (табии жеміс-жидек жне ккніс шырындары, шараптар жне т.б.) минералды тздар, витаминдер жне органикалы ышылдар едуір млшерде болады жне нды, емдмдік німдер болып табылады.
Адам организміне сер ету сипаты бойынша дмдік тауарларды екі топа бледі: жалпы рекеттегі, жеке рекеттегі.
Жалпы рекеттегі дмдік тауарлар орталы жйке жйесін оздырады жне кбінесе организмге зиянын тигізеді. Олара алкогольді сусындар (ликер- ара німдері, шараптар, коньяк, сыра, квас, бал сусындары) жне кофеин (шай, кофе) мен никотин (темекі жне темекі бйымдары) алкалоидтары бар німдер жатады.
Жеке рекеттегі дмдік тауарлар таамны дмін жне исін жасартатын заттарды болуы мен ерекшеленді. Олара татымдытар (брыш, алампыр, лавр жапыраы жне т.б.)жне дмосарлар (ыша, хрен, таамды ышылдар, ас тзы) жатады.
Дмдік тауарлар
Саудалы тжірибеден дмдік тауарларды келесі топтара бледі: алкогольді сусындар (спирт, ара, ликер-ара німдері, шараптар) ; лсіз алкогольді сусындар (сыра, ашымы, бал сусындар, морстар); алкоголсіз сусындар (минералды сулер, жеміс-жидек шырындары, сироптар, экстракт, жеміс-жидек газдалан сусындары); шай, кофе жне кофе сусындары; татымдытар (мускат жааы, алампыр, лавр жапыраы, брыш, ваниль т.б.); дмосарлар (сірке, лимон, шарап, алма жне ст ышылдары, ас тзы жне т.б.); темекі жне темекі бйымдары.
1. Шай- жоары дмдік жне ароматты асиеттерге ие, адам организміне о сер ететін сергіткіш сусын. Шай рамында ртрлі осылыстар болады: органикалы жне бейорганикалы заттар, кофеин, эфир майлары, азотты жне минералды заттар, илік заттар, жне т.б. Шай экстрактыны маызды компоненті илік заттар (15,9-19%), кофеин (2,0-3,5%), эфир майлары (0,006-0,021%)
Шай ндірісі келесі операциялардан трады:
атау– шай жапыратарына жмсаты асиет беру шін, орауа дайындау шін орындалатын операция.
Орау масаты клетка шырынды бліну жне ферментация процессі жру шін шай жапыратарыны клеткасын зу. Оралан жапыратар іріктеуге тседі. лсіз оралан жапыратар айта оралады. Жапыратар жасы оралса, шай сапасы жоары болады.
Ферментация негізгі технологиялы операция. Ферментация кезінде тотыу процестеріні нтижесінде шайды зіндік тсі, дмі жне хош иісі пайда болады.
Кептіру ферментативті процесстерді тотату шін жргізіледі. 95-90оС температурада кептіргіш машиналарда ылалдылыы 3% жеткенше жргізіледі. Кептіру кезінде ары арай химиялы згерістер жреді: ароматты заттарды бір блігі жоалады, кофеин, С витамині, ерігіш заттарды млшері тмендейді.
Іріктеу. ра сортталан шайды нзік жапыратарды жуан жапыратардан блу шін цилиндрлі сорттау машиналарында жргізіледі.
Шайды буып тю жне сатау. Байхалы ара жне кк шайды ааз немес картон ораптара 25,50,75,100,200 граммнан, сонымен атар 50,100 граммды пластмасса, метал ыдыса буып шыарады.
Жоары жне 1-ші сортты плиткалы шайды подпергаментке, фольгаа жне затбелгі аазына орайды, ал тменгі сортты ара тата жне кк шайды подпергаментке жне затбелгі аазына орайды.
2. Кофе- мгі жасыл тропикалы кофе сімдігі жемісіні дндері. Оны 30 трі бар, тек 3 трі: арабия, леберийлік жне робуста ндірісте ке олданады.
Шикі кофені ароматы жо, ауыз уыратын дмі бар, нтаталуы да иын. Сондытан олдану алдында кофені 180-2000С температурада уырады. уыру кезінде крделі физико-химиялы процестер жреді: дніні клемі 1,5 есе лаяды, меланоидиндер жне крделі шыш зат кафеоль (кофені эфир майы) тзіліп, ант ішінара карамельденеді. Нтижесінде ою оыр тске жне зіне тн дм мен аромата ие болады.
ра кофе дндерінде 9-13% су, 9-11% белокты заттар, 0,7-2,5% кофеин, 10-13% май, 22 % клечатка, 3-5 %минералды заттар бар. Химиялы рамында маызды орын кофеин алколоиды алады. Ол адам организіміне оздырыш жне басарушы сер етеді. Кофені шекті млшерде абылдадасы, организм сергек жреді, зат алмасуды жасартады.
уырылан кофе дн трінде жне нтаталан (оспамен немесе оспасыз) трі шыарылады. оспа ретінде цикорий, інжір олданады.
оспасыз нтаталан жне дн трінде кофе 100% табии кофеден трады, ал оспамен нтаты кофені 80% табии кофе жне 20% оспа болып табылады.
Кофе дніні сортына байланысты дн кофе мен нтаталан кофені жоары жне 1-ші сорта іріктейді. Жоары сортты дн кофе 100%-ы жоары сортты кофе дндерінен труы керек.
оспасыз нта кофе 75% жоары сортты кофе дндерінен (Мокко, Гватемелла, Колумбия) жне 25% баса сорттаы кофе дндерінен тру керек.
оспамен жоары сортты нта кофені 60% -жоары сортты кофе, 20%- баса сорттаы кофе жне 20% цикорий немесе шарап жидегінен тру керек.
Еритін кофе- нта трізді кйге дейін келтірілген. табии кофее экстракты. уырылан кофені ерігіш заттарын экстрагирлеп, экстракті кептіру арылы алады. Толыымен ерігіш заттардан тратын оыр нта болып табылады.
Кофелік сусындар. Кофелік сусындар сімдік текті немдерді: асты даылдарын (слы, арпа, бидай, арабидай), жемістерді (алма, шарап жидегі, алмрт), жаатар, шиповник тымдарын, тйнекжемістерді (жер алмрты), тамыржемістілерді (цикорий, ант ызылшасы, сбіз), брша тымдастарын уырып, майдалап, оан кофе осып немесе оспай алады.
Рецептурасына байланысты оларды 3-типке бледі; рамында кофесі бар сусындар (Юбилейный, Экстра, Утро, Народный жне т.б.) рамында цикорийі бар, тек кофесі жо сусындар (Цикорий, Ячменный, балтика, Здоровье т.б.), рамында кофе де, цикориі жо сусындар (желудевый, Золотой колос, Любительский).
Кофе сапасы сырты трі , дмі жне ароматы бойынша баалайды. Сонымен атар ылалдылыын, клділігін, экстративті заттар, кофеин млшерін жне тарту дрежесін (нта кофе шін) анытайды. Кофе жоары гидроскопиялы жне иістер мен ылалды тез сііреді. Оны таза ра, зиянкестермен заымданбаан блмелерде 75% салыстырмалы ауа ылалдылыында сатау керек. Кофе жне кофелік сусындарды тыыз ааз ораптара жне ішінде пергаменті бар пакеттерге 50-250г-нан, сонымен атар 50-200 г-нан металл банкалара буып-тйеді. Кофе трлеріне жне аптау дісіне байланысты 3-10 айа дейін сатайды.
3. Татымдытар.Татымдытара зіндік дмі мен ароматымен ерекшеленетін сімдіктер німі. Оларды таама дмі мен иісін ткірлеу шін, сонымен атар таматы иісін “жндеу” шін осады.
Татымдытар таамны дмін жасартумен атар, оны организмге сіуін кшейтеді. Татымдытарды 150 трі белгілі, біра шамамен 20 трі ке тараан.
Татымды ретінде сімдіктерді кепкен бліктерін олданады. сімдіктерді ай блігін тамаа олданылатынына байланысты татымдытарды келесі топтара жіктейді: тымды- ыша, мускат жааы; жемісті- анис, бадьян, тмин, кориандр, кардамон, брыш, ваниль; глді-алампыр, шафран; жапыраты- лавр жапыраы; абыты –дмабы; тамырлы – імбір.
ыша ш трлі болады: ара, а жне ср. ыша тымдарында май кп млшерде (35%) болады. Асхана ышасын, сонымен атар ерекше соусты трлерін алу шін ыша тымдастарынан майды сыып алан со алан кнжараны олданады.
ыша нтаыны негізгі рамдас блігі синигрин гликозиді болып табылады. Кйдіргіш дм мен ткір иіс аллил ыша майына негізделген. Саудаа 1-ші жне 2-ші сортты ыша нтаы тседі.
Мускат жааы – мускат аашыны жемістерін абыынан тазартып жне кептіріп алынан тымдар. Мускат жааы рамындаы эфир майыны (7-15%) байланысты ол ткір аромат пен кйдіргіш дмімен ерекшеленеді. Эфир майыны негізгі рамдас блігі пинен мен камфен (80% дейін) болып табылады. Мускат жааын аспаздыта, ликер-ара бйымдарын жне кондитер німдерін, шжы дайындауда олданады.
Анис – біржылды шптесін сімдікті піскен жемістері. Анис жемістері жмырта трізді немесе овал пішінді жне сарыш ср тсті. Жемістерді ткір жаымды ароматы эфир майларына (1,5-60%) негізделген, оны рамында анетол (80-90%) бар. Анисті аспаздыта, нан пісіруде, ашытуда, кондитер жне ликер-ара німдерін алуда олданады.
Бадьян немесе жлдызды анис – магнолит тымдасына жататын мгі жасыл аашты кепкен жемістері. Сырты трі бойынша жлдызшаа сас. Бадьян анис иісті жне сл ттті, аздап ауыз уыратын дмі бар. Бадьяна дм мен иісті ацетолдан (85-95%) тратын эфир майлары береді. Бадьянды аспаздыта, н жне ликер-ара німдерін жасауда олданады.
Тмин – екі жылды татымды сімдіктерді піскен, кепкен жемістері, ол зынша жмырта трізді пішінді, жасыл реді оыр тсті. Тминні ткір ароматы мен кйдіргіш ащы дмі эфир майларына (3-7%) негізделген, оны рамына (-каврон (50-60%) мен (-лимонен (40%) кіреді. Тминді консервілеуде, ккністерді ашытуда, тздауда, нан пісіруде, сыр, кондитер жне ликер-ара ндірісінде олданады.
Кориандр- шатырглділер тымдасына жататын бір жылды сімдікті шар трізді сары оыр тсті жемістері.Жемістерге дм мен ароматты негізгі рамдас блігі линолоол спиртінен (70% дейін) тратын эфир майлары береді. Кориандрды нан, кондитер, ликер-ара, шжы, сыр, сыра, маринадтар, соустар ндірісінде олданады.
Кардамон – имбирь тымдасына жататын мігі жасыл сімдікті жетілмеген жемістерін кептіріп алынан нім. Кардамон жемістері овал формалы (зындыы 8-14 мм) жне ерекше жаымды аромат пен кйдіргіш дмімен ерекшеленеді. Кардамонны дмі мен ароматы негізінен (-терпинеолдан тратын эфир майларына негізделген. Саудаа кардамон бтін жімстер немесе нтаталан трде тседі. Аспаздыта, ликер-ара жне кондитер ндірісінде олданады.
Брыш – татымдытарды ішінде ке тараан трі. Оны трт трін ажыратады: ара, а, хош иісті жне ызыл. ара брыш – тропикалы сімдіктерді жетілмеген жемістерін кептіру арылы алады. Олар те хош иісті ароматымен жне кйдіргіш дмімен ерекшеленеді. Дмін пиперин алкалоиді (7%) береді. Саудаа ара брыш бтін жеміс (бршатар) немесе нтаталан трде тседі. ара брышты аспаздыта, шжы, ет, балы консервілерін жасауда жне т.б. олданады. Хош иісті брыш – мирт тымдасына жататын тропикалы сімдікті жетілмеген жемістерін кептіру арылы алады. Хош иісті брышты ткір ароматы алампыр, корица жне мускат жааыны ароматына сайды, ол эфир майларына (3-4,7%) негізделген. Эфир майларыны рамына эвенгол (60-80%) кіреді. Хош иісті брыш саудаа брша трінде тседі. ызыл нтаталан брышты (паприка) ткір ызыл брышты кепкен жемістерін нтатау арылы алады. Ауыз кйдіргіш ткр дмі капсаицин алкалоидына (0,92-1%) негізделген. Бл брышты аспаздыта, шжы, балы жне ккніс консервілері, маринад, соустар жне т.б. ндірістерінде олданады.
Ванильді орхидея тымдасына жататын тропикалы сімдіктеді жетілмеген жемістерін кептіріп жне ферментациядан ткізіу арылы алады. Жемістерді зындыы 12-30 см. Оларда майда ароматты тымдар бар. Ванильді ткір ароматы ванилин альдегидіне (3% дейін) негізделген.
Ванилин эвгенолдан, пигниннен, гваяколдан жне т.б. чинтетикалы діспен алынан а кристалды нта. Ол ткір аромата ие. Жне саудаа таза нта трінде немесе ант нтаымен оспасы трінде (ванильді ант) тседі.
Ваниль жне ванилин аспаздыта, кондитер, ст, ликер-ара жне т.б. ндірістерде олданады.
алампыр- мгі жасыл алампыр аашыны ашылмаан глді бршіктерін кептіру арылы алады. алампыр ткір жаымды ароматымен ерекшеленеді, ол негізінен эвенолдан (78-90%) тратын эфир майларына (16-20%) негізделген. Ол саудаа бтін бршік трінде жне нта трде тседі. Ол кондитер бйымдарын жасауда, консерві, нан жне ликер-ара ндірістерінде олданылады.
Заыпыран (шафран) кп жылды пияз тектес, сары, алызыл немесе кк глді сімдік. Дниеде 80-дей трі бар. Екпе заыпыранны глдерін дмдеуіш ретінде жне тама німдеріне алызыл-сары ре беруге олданады. Дндерінен май алынады жне кептірілген глдерін парфюмерияда пайдаланады. Оны рамында хош иісті эфир майлары (0,6-1,3%) жне пирокроцин мен кроцин ащы гликозидтері бар. Оны нан пісіруде, кондитер жне ликер ара ндірісінде, сыр, май жасауда бояу заттары жне татымды ретінде олданады.
Лавр жапыраы- лавр кутарник немесе мгі жасыл аышыны кептірілген жапыратары. Оны рамында цинеол (25-50%) компонентінен тратын эфир майларынан (3-4%) трады. Лавр жапыраы аспаздыта, консерві, балы жне баса тама дірісінде олданады.
Корица – мгі жасыл жас кора аашты кепкен абыы. Корицаны дмі мен ароматы абы альдегидінен (65-70%) тратын абы эфир майына негізделген. Саудаа корица ттікше, нтаталан жне ант нтаымен оспасы трінде олданады. Оны аспаздыта, кондитер жне ликер-ар ндірісінде, шжы, маринад жасауда олданады.
Зімбір, жанжабіл (имбирь)- Тропиктік сімдікті кептірілген тамыр сабаы. зіне тн иісі жне дмі бар. рамында эфир майлары бар. ‡гітілген зімбірден грі гітілмегенінде хош иіс заыра саталынады. Кейбір таамдар мен кондитер німдеріне осып дмін кіргізуге пайдаланады. Шыыс Азияда, Отстік Америкада, Австралияда, Африкада, ‡ндістанда, Жапонияда 80-90 трлері седі. арапайым зімбір тамырында эфир малйрымен бірге фенолтріздес заттектер бар.
Алдын ала деуге байланысты зімбірбі екі сортын ажыратады: а - абыынан ажыратылан жне ара- абыынан ажыратылмаан. рамында эфир майы болуына байланысты зіне тн жаымды ароматымен жне гингерол фенол затыны болуына байланысты кйдіргіш дмімен ерекшеленеді. Зімбір саудаа тамырлар трінде жне нтаталан болып тседі. Оны аспаздыта, шжы жне ликер-ара ндірісінде олданады.
Зйтн (маслины) Субтропикалы мгі жасыл жеміс аашыны май алынатын жне дмдеуіш ретінде олданылатын сопаша, рік дніндей жемісі. Онша жетілмеген зйтнді кбінесе маринадтайды, ал толы піскен, ызыл оыр тстісін тздайды. Зйтн жемісіні зіне тн ышылтым дмі бар. Тздалан немесе маринадталынан зйтнді салын таам ретінде, ет пен балы таамдарына гарнир жне тзды ретінде де пайдаланады. Оны таам пісуге жаындаанда ана осады, себебі за айнаса зйтнні дмі жойылады.
Кптеген татымдытарды ылалдылыы жоары емес (14% аспайды), сондытан ра блмелерде за уаыт саталады. Ылалды блмеде олар кгереді. Кптеген татымдытар, сіресе нтаталан кйдегі жне жеткіліксіз герметикалы жабылан татымдытар сатау кезінде ароматын жоалтады. Татымдытарды ткір иісті заттармен бірге сатауа болмайды, себебі олар бтен иістерді тез абылдайды. Татымдытар 15оС дейін температурада, 75-80% салыстырмалы ауа ылалдылыында ра, жасы желдетілетін, зиянкестермен заымданбаан блмелерде сатайды.
4. Дмосарлар.Дмосарлар таматы дмі мен ароматын жасарту шін олданылады. Олара асханалы ыша, тбіртамыр (хрен), ас тзы, таамды ышылдар, натрий глютоматы, т.б. жатады.
Асханалы ышаны ыша нтаын сумен тз, ант, сірке ышылын, сйы май жне татымдытар осып араластыру арылы алады. ышаны ра салын блмелерде 10оС дейін температурада: суытылатын оймада 3 ай, суытылмайтын оймада 1,5 ай сатайды.
Асханалы тбіртамыр (хрен) – тамырын гітіп, оан сірке ышылын, тз, кейде нтаталан пісірілген ызылшаны осады. Оны 10оС дейін температурада: суытылатын оймада 1,5 ай, суытылмайтын оймада 1 ай сатайды.
Сірке ышылы тама німдерін маринадтаанда срке эссенциясы немесе асханалы сірке ышылы трінде олданады.
Сірке эссенциясын древесинаны химиялы жолмен ра айдау арылы алады, оны рамыны 80%-ы сірке ышылы болып табылады.
Асханалы сірке ышылы – сірке ышылыны лсіз ерітіндісі (3-9%). Оны спирті бар сйытарды, уытты сірке ышылдарды ашыту арылы немесе сірке эссенциясын сйылту арылы алады.
Сірке ышылын жне эссенциясын герметикалы жабылан шыны ыдыстарды шыарады. 10оС дейін температурада сатайды.
Лимон ышылы рамында 99,5% ышыл бар тссіз немесе сл сары кристалл. Оны биохимиялы жолмен антты лимон ышылды ашуынан алады.
Ас тзы –97-99%-ы натрий хлориді мен аз млшерде баса минералды тздардан тратын табии кристалды зат. Адамны туліктік тз нормасы – 5-6г. Тз осмосты ысымды, су алмасуды реттейді, асазан слінде тз ышылыны тзілуіне атысады, ферменттерді ызметін кшейтеді, консервант ретінде олданады.
Шыу тегі жне алу жолы бойынша тз тас (жерде алынан), айнатылан (табии немесе жасанды тздытан буландырып алынан), здігінен тнан (тзды клді тбінен алынан) жне тнан (теіздер мен мхиттардан алынан) болады.
деу дісі бойынша майда кристалды, нтаталан, йодталан жне фторланан болады.
Сапасы бойынша ас тзыны экстра, жоары, 1-ші жне 2-ші сорттарын ажыратады. Экстра тзында 99,7% дейін натрий хлориді, ал алан сорттарда - 97,0-98,4% болу керек. Оларды ылалдылыы 0,1-6% болу керек.
Тзды 75% салыстырмалы ауа ылалдылыында ра блмелерде сатайды, йодталан тзды 6 ай сатайды.
Натрий глютоматы – глютамин ышылдарыны бр орынбасан тзы. Таамны дмін айын шыарады. Аспаздыта, консервілеуде (ет, балы, ккніс) олданады. Натрий глютоматын ант ндірісіні алдытарынан, казеиннен, бидай клейковинасынан алады.
Таамды оспалар
Таамды оспалар - химиялы зат немесе табии осылыс, здігінен таам німі ретінде олданылмайды. Олар ндіріс процес барысында технологияа сай ндіріс процесін жеілдету немесе жасарту, сатау жне тасымалдау кезінде німні сырты трі мен органолептикалы асиеттеріні траты саталуын амтамасыз ету шін осылады.
Таамды шикізатты деу жне дайындау технологиясын жетілдіру, таам німін дайындау, буып-тю, сатау жне тасымалдау. Бл жадайда олданылатын оспа шикізатты сапасыздыын жне технологиялы оперпацияларды антисанитариялы жадайда ткізіліп жатандыын бркемелеуі ажет
Таамды оспаларды олданылуы за пайдаланан жадайды зінде де адам денсаулыына зиянсыз болуы керек. Таамды оспаа німні таамды ндылыын жоарылататын осылыстар жне биологиялы белсенді заттара жататын друмендер, микроэлеметтер, амин ышылдары жатызылмайды. Бл жіктелу оларды технологиялы функциясына байланысты жасалан
Технологиялы жадайда олданылатын таамды оспалар мен кмекші материалдар арасында айырмашылытар бар, кмекші материалдар- таамды оспа емес бола отырып, шикізатты деу кезінде технологияны жасарту шін осылады; дайын німдерде кмекші материалдар млде болмауы керек, біра кейде жойылатын алдытар трінде аныталуы ммкін. Таамды оспаларды (тз, бал, брыш жне т.б.) адамзат баласы за жылдар бойына олданып келеді, біра олар XIX асыр соында кеінен олданыла бастады жне бл халы саныны артуымен,яни таам німдеріні ажеттілігіні клеміні артуымен, биотехнология жетістіктерімен дстрлі технологияны жетілдірумен тыыз байланысты болды. Бгінгі тада ндірушілерді таамды оспаларды ке пайдалану себептерін крсетуге болады. Олара:
· ндірілген нім алыс ашытытара тасымалданатын боландытан азіргі жадайда нім сапасын саталу мерзімін зарту жадайында таамды оспаларды осылу ажеттілігін анытайды;
· азіргі ттынушыларды жылдам згеретін німні дмі мен сырты трі жне ажеттіліктерінен, ымбат емес нынан, пайдалану олайлылыынан тратын жекелік кзарастары,мысалы, ароматизаторлар, бояыштар жне баса да таамды оспаларды ажет етеді;
· нім консистенциясын реттейтін таамды оспаларды пайдаланумен байланысты таамдану ылымыны азіргі талаптарына сай жаа таам трін жасау;
· дстрлі таамды німдер алу технологиясын жетілдіру, жаа таамды німдер трін, соны ішінде функционалды масаттаы німдерді алу.
Трлі мемлекеттерде олданылатын таамды оспаларыны саны бгінгі тада 500 ден астам атаулары бар. Европалы кееспен трлы елдерде оларды тиімді пайдалануды «Е» литерасымен берілген санды кодталан рационалды жйесі жасалды. рбір таамды оспаа ш немесе трт нмерден тратын мн беріледі.
Е индексін мамандар Европа сзімен, сонымен оса орыс тілінде де Е рпіне басаталатын EG/EV аббревиатурасымен, жне де орыс тілінде «жеуге жарамды» деп аударылатын essbar/edible сздерімен байланыстырады. Наты зата таамды оспа статусын жне «Е» индексті идентификациялы нмір беру крсетеді:
а) аталан наты зат ауіпсіздікке тексерілген;
б) зат бекітілген ауіпсіздік жне технологиялы ажеттілік аумаында олданылуы ммкін;
в) таам німіні сапа дегейіне ол жеткізу шін тазалы критерийлері бекітілген.
Яни, рсат етілген, Е индексті жне идентификациялы нмірлі таамды оспалар белгілі сапаа ие. Таамды нім сапасы- таамды оспаларды ауіпсіздігін жне технологиялы асиетін негіздейтін сипаттамалар жиынтыы. німдегі таамды оспаны болуы этикеткада белгіленіп, жеке зат немесе наты функционалды классс кілі ретінде Е кодымен крсетілуі ажет. Мысалы, натрий бензоаты немесе Е211 консерванты.
Е 100 – Е 182 – бояыштар;
Е 200 жне ары арай – консерванттар;
Е 300 жне ары арай – антитотытырыштар;
Е 400 жне ары арай – консистенция тратандырыштар;
Е 450 жне ары арай, Е 1000 – эмульгаторлар;
Е 500 жне ары арай – ышыл реттегіштер, клем бергіштер;
Е 600 жне ары арай – дм мен иіс кшейткіштер;
Е 700 – Е 800 – осымша индекстер апараттары;
Е 900 жне ары арай – глазирующий агент, нан сапасын жасартыш.
Кптеген таамды оспаларды таамды мні жо, яни оларды кпшілігі биологиялы белсенді оспа боланына арамастан, адам азасы шін пластикалы материал болып табылмайды. Таамды оспаны жне бгде оспаларды пйадалану ата реглементацияны жне арнайы баылауды ажет етеді. Рсат етілетін туліктік млшерін анытау соы 30 жыл ішіндегі таамды ауіпсіздігін амтамасыз етудегі маызды сра болып табылады. Сонымен атар, соы кездерде кешенді таамды оспалар саны артып келе жатанын ескеру керек. Кешенді таамды оспалар дегеніміз ндірістік жолмен дайындалан рамында биологиялы белсенді заттар, кейбір таамды шикізаттар: н, ант, жне т.б. болатын бірдей немесе трлі масаттаы таамды оспалады осындысы. Мндай оспалар таамды оспалар болып саналмайды, олар кешенді сер ететін технологиялы оспалар болып саналады. Олар кбінесе, нан пісіру ндіріснде, ннан жасалатын кондитерлік німдер ндіруде, ет ндіріснде ке таралан. Кейде бл топа технологиялы сипаттаы кмекші сипаттаы материалдар осылады.