Айқындауыштың тыныс белгісі
| № | Ереже | Мысал |
| Оқшауланған айқындауыштың екі жағынанда үтірқойылады. | Мұнда,Алматы облысында, ауа райы салқын. | |
| Оңашаланған айқындауштың екі жағынан немесе зі анықтайтын мүшесімен екі араға сызықша қойылады. | 1928 жылы Қазақстандағы тұңғыш оқу орны – ҚазПИ ашылды. | |
| Оңашаланған айқындауш бірыңғай мүше болып келсе, екі жағынан сызықшақойылады | Құнанбайдың қасындағылар – Байсал, Қаратай, Сүйіндіктер -осы сөзге тоқтасты. | |
| Кейбір қосарлы айқындауыштар өздерінің айқындайтын сөзінен қос сөз сияқты дефис арқылы бөлінеді | жер-ана, әйел-ана, телефон-автомат, инженер-механик, пәтер-мұражай, ақын-сазгер, |
| ОҚШАУ СӨЗ сөйлемнің құрамында тұрса да, басқа мүшелермен грамматикалық байланысқа түспейтін мүше. | ||
| Қаратпа сөз | Қыстырма сөз | Одағай сөз |
| Тыңдаушының назарын өзіне аудару үшін қолданылатын сөздер | Сөйлеушінің ойға қатысты көзқарасын білдіретін сөз | Сөйлеушінің түрлі көңіл – күйін білдіретін сөз |
| Самат, ертең сынақ болады. Енді кезек сенде, қарағым. | Меніңше, сенің айтқаның дұрыс. Бұларды, әрине, жасау керек | Қап, оны кешке сұрау керек еді. |
| Тыныс белгілері |
| Оқшау сөз сөйлемнің басындакелсе, одан кейінүтірқойылады. |
| Оқшау сөз сөйлемнің ортасындакелсе, екі жағынан үтірқойылады. |
| Оқшау сөз сөйлемнің соңындакелсе, алдынан үтірқойылады. |
| Оқшау сөз сөйлем басында келіп, көтеріңкі дауыспен айтылса, одан кейін леп белгісіқойылады.(одағай) |
| Оқшау сөз көтеріңкі дауыс ырғағыменайтылған қаратпа сөз сөйлем соңындакелсе, одан кейін леп белгісіқойылады. |
| Қыстырма сөздердің мағыналық түрлері | ||
| № | Ереже | Мысал |
| Қуаншыты, ренішті білдіреді | Бағымызғ ақарай, амал қанша, абырой бергенде, өкінішке орай | |
| Сенуді, мақұлдауды, мойындауды білдіреді | Сөз жоқ, бәсе, рас, әрине, шынында, дұрысында, негізінде, асылында, шыны керек, әлбетте | |
| Ойдың кіммен, қайдан екенін көрсетеді | Меніңше, сіздіңше, оның пікірінше, оның айтуына қарағанда, оның жортуы бойынша | |
| Шамамен ғана я сенер-сенбестікпен айтылғанын білдіреді | Сірә, мүмкін, тегі, кім біледі байқаймын, бәлкім | |
| Бір ойдың алдыңғы жақта айтылған оймен байланысын қорыту ретінде айтылады | Олай болса, демек, сөйтіп, сонымен, қысқасы, айтпақшы | |
| Ой тәртібін білдіреді | Біріншіден, екіншіден, бір жағынан, әуелі, ақырында |
| ТӨЛ СӨЗ | АВТОР СӨЗІ | ТӨЛЕУ СӨЗІ |
| Сөйлеуші өз сөзінің ішінде біреудің айтқан сөзін дәл сол күйінде, ешбір өзгеріссіз беруі | Төл сөзбен байланысты айтылған сөйлеушінің өз сөзі | Жазушының (сөйлеушінің) біреудің сөзінің мазмұнын сақтап, бірақ өз сөзімен өзгертіп берген сөздерікөркем шығармада кейіпкердің сөзін айтылған қалпын сақтамай, тек мағынасын ғана жеткізетін сөздер. |
Төл сөзді төлеу сөзге айналдырудың жолдары: