Тэма 2. Беларускія землі ў складзе Вялікага княства Літоўскага. Сацыяльная структура грамадства. Дзяржаўны-палітычны лад ВКЛ у XIV-XVI cт.ст
Гадзіны
Семінар 2 (2 гадзіны)
5. Утварэнне Вялікага княства Літоўскага, Рускага, Жамойскага. Асноўныя канцэпцыі і падыходы да праблемы.
6. Грамадскі лад Вялікага княства Літоўскага ў XIV - першай палове XVI ст. Клас феадалаў і шляхецкі стан ў ВКЛ. Клас феадальна -залежнага насельніцтва. Мяшчане. Іх прававое становішча.
7. Эвалюцыя формы дзяржавы ВКЛ у XIII – першай палове ХУ1 ст. Вышэйшыя органы ўлады ВКЛ ў XIII-XVI ст.: гаспадар – вялікі князь, паны-рада, сойм. Іх прававое становішча.
8. Вышэйшыя ўраднікі (службовыя асобы ВКЛ). Іх прававое становішча і кампетэнцыя.
9. Мясцовыя органы ўлады ВКЛ напярэдадні і пасля адміністратыўна-тэрытарыяльнай рэформы 1565 – 1566 гадоў. Прававое становішча ўраднікаў мясцовага кіравання і шляхецкага земскага самакіравання.
10. Органы ўлады і кіравання ў беларускіх гарадах з магдэбургскім правам.
11. Уніі ВКЛ і Польшчы ў XIV-XV ст. Гісторыка-прававы аналіз.
Крыніцы
Беларускія летапісы хронікі. Мн., 1997.
Белоруссия в эпоху феодализма. Мн., 1959. Т.1.
Гісторыя Беларусі ў дакументах і матэрыялах. Мн., 1936. Т. 1.
Дагаворы і граматы як крыніца беларускага феадальнага права: дапам. Мн., 2000.
Полное собрание русских летописей. Т. 32.: Хроника Литовская и Жмойтская. Хроника Быховца. Баркулабовская летопись. Летопис Аверкі и Панцырного. М., 1975., Т.35: Летописи белорусско-литовские. М., 1980.
Уния в документах. Мн., 1997.
Устава на валокі // Спадчына. 1993. №4.
Літаратура
Бардах Ю. Крэва і Люблін. З прабламаў польска-літоўскай уніі.; Лад местаў на магдэбургскім праве ў Вялікім княстве Літоўскім да сярэдзіны ХVII ст // Бардах Ю. Штудыі з гісторыі Вялікага княства Літоўскага. Мн,, 2002.
Довнар Т.И., Шелкопляс В.А. Государство и право Беларуси в Х1У-ХУ вв. Мн., 1993.
Дружчыц В. Войты і іх улада ў беларускіх гаспадарчых местах з Майдэборскім правам // Інстытут беларускай культуры. Запіскі аддзела гуманітарных навук. Працы клясы гісторыі. Мн., 1928. Т. 2. Кн. 3; яго ж Магістрат у беларускіх местах з магдэбургскім правам у ХУ-ХУ11 сталецях. // Таксама. Мн., 1929. Т.3. Кн.8.
Ермаловіч М. Беларуская дзяржава Вялікае княства Літоўскае. Мн., 2000.
Краўцэвіч А.К. Стварэнне Вялікага княства Літоўскага. Мн., 1998.
Лаппо И.И. Великое княжество Литовское за время от заключения Люблинской унии до смерти Стефана Батория. 1569 – 1586. СПб., Т.1. 1901.
Леонтович Ф.И. Рада великих князей литовских // ЖМНП. 1907. №9, 10. яго ж. Баяре и служивые люди в Литовско – русском государстве //ЖМЮ. 1907. №5-6
Любавский М.К. Очерк истории Литовско-Русскго государства до Люблинской унии включительно.2-е изд. М., 1915., яго ж Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства по времени издания первого Литовского Статута. М., 1892., яго ж Литовско-Русский сейм. М., 1900. Яго ж Літоўска-Беларуская дзяржава ў пачатку Х1Х ст. // Чатырохсотлецце беларускага друку. Мн., 1926.
Максимейко М.А. Сеймы Литовско-Русского государства до Люблинской унии 1569 г. Харьков. 1902.
Малиновский И.А. Рада Великого княжества Литовского в связи с Боярской думой Древней России. Ч.11. Рада Великого княжества Литовского. Вып. 1.(Х11-ХУ в.). Томск, 1904; Вып. 11. (ХУ-ХУ1 вв.). Томск, 1912.
Матарас В.Н. Органы ўлады і кіравання ў Вялікім княстве Літоўскім (Х1У – ХУ1 стст.) // БГЧ. 2000. №3.
Насевіч В.Л. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: падзеі і асобы. Мн., 1993.
Пичета В.И. Литовско-польские унии и отношение к ним литовско-русской шляхты; Польша на путях колонизации Украины и Беларуссии. Люблинская уния и ее политические последствия. // Пичета В.И. Белоруссия и Литва ХУ-ХУІ вв.: Исследования по истории социально-экономического, политического и культурного развития. М., 1961.
Радаман А. Сойм. Соймік. // ЭГБ: Т. 6. Кн. 1. Мн., 2001. С. 375-380., 383-385.
Сагановіч Г. Нарыс гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца ХУ111 ст. Мн., 2001.
Цішчанка В. Вялікакняжаская ўлада ў ВКЛ другой паловы ХУ – пач. ХУ1 ст. БГЧ. №6. 2004.
Юхо І. Уніі Вялікага княства Літоўскага // Полымя. 1972. №1
Юхо Я. Канцэпцыі фарміравання Вялікага княства Літоўскага. БГЧ. №9. 2003.
Тэма 3. Прававая сістэма Вялікага Княства Літоўскага ў XIV-XVI cт.ст.
Гадзіны
Семінар 4 (2 гадзіны)
1. Сістэма права ВКЛ дастатутнага перыяду. Асноўныя і дапаможныя крыніцы права, іх класіфікацыя, паходжанне і характар (на падставе аналіза агульназемскіх, абласных, валасных прывілеяў, прывілеяў на магдэбургскае права).
2. Судзебнік Казіміра Ягайлавіча1468 г. Гісторыка-прававая характарыстыка.
3. Прынцыпы дзяржаўнага права ў Статутах ВКЛ.
4. Інстытуты грамадзянскага права ў Статутах ВКЛ.
5. Шлюбна-сямейнае права і права апекі ў Статутах ВКЛ.
6. Крымінальнае права, яго асноўныя інстытуты па Статутам ВКЛ.
Крыніцы
Белоруссия в эпоху феодализма. Мн., 1959.Т.1.
Гісторыя Беларусі ў дакументах і матэрыялах. Мн., 1936. Т. 1.
Дагаворы і граматы як крыніца беларускага феадальнага права: дапам. Мн., 2000
Законодательные акты Великого княжества Литовского ХУ-ХУ1 вв. Л., 1936.
Статут Великого княжества Литовского 1529 г. Мн., 1960.
Статут Вялікага княства Літоўскага 1566 г. Мн., 2003.
Статут Вялікага княства Літоўскага 1588 г.: Тэксты. Даведнік. Каментарыі. Мн., 1989.
Статут Вялікага княства Літоўскага 1588 г. Мн., 2002.
Літаратура
Бардах Ю. Лад местаў на магдэбургскім праве ў Вялікім княстве Літоўскім да сярэдзіны ХУ11 ст., яго ж. Звычаевае, шлюбнае права русінаў Вялікага княства Літоўскага (ХУ-ХУ11 ст.) // Бардах Ю. Штудыі з гісторыі Вялікага княства Літоўскага. Мн., 2002.
Голубева Л.Л. Наследование имущества по законодательству Великого княжества Литовского. Автореф. дис. …канд. юрид. наук.:12. 00.01. Мн.: БГУ.2000.
Бяспалы Ю. Прынцып справядлівасці ў статутах Вялікага княства Літоўскага. БГЧ. №9. 2003.
Голубева ЛЛ. Наследственные права женщин Беларуси в ХV-ХVI вв. // Вестник БДУ. 1999. №2.
Данилович И. О Литовском Статуте // ЖМНП.1838. № 2. Яго ж. Взгляд на литовское законодательство и Литовские Статуты // Юридические записки, издаваемые П. Редькиным. М., 1841. Т.1.
Демченко Г.В. Наказание по Литовскому Статуту в трех его редакциях (1529, 15696 и 1588 гг.). Киев, 1894. Ч.1.
Дзербіна Г.В. Права і сям’я эпохі рэнесансу. Мн, 1997.
Довнар Т.И., Шелкопляс В.А. Уголовное право феодальной Беларуси (ХУ-ХУ1 вв.). Мн., 1995.
Доўнар Т.І. Развіцце асноўных інстытутаў грамадзянскага і крымінальнага права Беларусі ў ХУ-ХУ стст. Мн., 2000.
Лазутка С.А. Літоўскія Статуты (1529, 1566, 1588), іх стваральнікі і эпоха // Край – Kraj: (Polonica - Albaruthenica – Lithuanica): 1-2 (2-3).Мн. 2001.
Келер В. Магдэбургскае права // Спадчына, 1997. №5.
Капысский З.Ю. Магдебургскае права в городах Беларуси (канец ХУ первая пол. ХУІ в.) // Советское славяноведение. 1972. №5.
Лаппо И.И. Литовский Статут 1588 г. Каунас 1934 – 1936. Т.1. Ч. 1-2.; яго ж. Судебник Казимира Ягайловича. Белград, 1939.
Леонтович Ф.И. Очерки истории литовско –русского права. СПб., 1894.; яго ж. Очерки из истории литовско-русского гражданского права: Гражданское право и дееспособность // ЖМЮ. 1903. №8; №9; №10; 1905. № 9; №10; 1906. №6.
Магдэбургскае права на Беларусі: матэрыялы навуковай канфэрэнцыі, прысвечанай 500-годдзю выдачы г. Мінску граматы на Магдэбургскае права. (Мінск, 26 сакавіка 1999 г.). Мн. 1999.
Максимейко Н.А. Источники уголовных законов Литовского Статута. Киев, 1894.
Малиновский И.А. Учение о приступлении по Литовскому Статуту. Киев, 1894.
Первый Литовский Статут 1529 г. Материалы респ. науч. конф., посвященной 450-летию Первого Статута. Вильнюс, 1982.
Пичета В.И. Земельное право в статутах 1529 и 1566 гг. // Пичета В.И. Беларусия и Литва ХУ-ХУ1 вв. Исследования по истории социально-экономического, политического и культурного развития. М., 1961.
Сагановіч Г. Нарыс гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца ХУ111 ст. Мн., 2001.
Старостина И.П. Судебник Казимира 1468 г. // Древнейшее государство на территории СССР. (1988-1989). М., 1991. Она же. К вопросу об эволюции права ВКЛ в конце ХУ начале ХУ1 в. (на примере сопоставления Судебника Казимира 1468 г. и 1 Литовского Статута) // Первый Литовский Статут 1529 г.: Материалы респ. науч. конф., посвященной 450-летию Первого Статута. Вильнюс, 1982.
Юхо Я.А. Крыніцы беларуска-літоўскага права. Мн., 1991.
Чудаков М. Ф. Конституционный процесс в Беларуси (1447-1996 гг.) Мн., 2004.
Юхо И.А. Правовое положение населения Беларуссии в ХУ1 в. Мн., 1978.
Юхо Я.А. Міжнародныя дагаворы сярэдневяковай Беларусі. БГЧ. № 11. 2004.