Kijów-stolica Ukrainy
„Ponad Dnieprem, między jary, zasiadł dumnie Kijów stary”, pisał w „Pieśni o ziemi naszej” Wincenty Pol. Kijów do dziś ma swoje powody do dumy. To miasto tysiąca kopuł, obdarzonych bizantyjską urodą. W miejscu tym jest coś niezwykłego i ulotnego, jakiś genius, tajemnica skrywana pod sklepieniami przedziwnych, położonych na wzgórzach cerkwi i monastyrów.
Kijów został założony na początku V wieku jako placówka handlowa na szlaku łączącym Konstantynopol ze Skandynawią. Nazwa wywodzi się od imienia pierwszego legendarnego księcia ruskiego - Kija. Pod koniec IX wieku został stolicą Rusi Kijowskiej. W 1240 miasto zostało najechane przez Tatarów i ośrodek ruskiej państwowości przeniósł się do Rusi Halicko-Wołyńskiej. W czternastym wieku miasto znalazło się w składzie Wielkiego Księstwa Litewskiego, a następnie po unii lubelskiej (1569) - Korony Polskiej, stolica województwa kijowskiego. W 1648 zostało opanowane przez kozaków Chmielnickiego i włączone w 1667 do carstwa Rosyjskiego. W XVIII i XIX wieku Kijów był ważnym węzłem komunikacyjnym i ośrodkiem wojskowym Rosji. W 1918 w Kijowie ogłoszone stworzenie Ukraińskiej Republiki Ludowej i stoczone ciężkie boje z bolszewikami, którzy ostatecznie podbili miasto w 1920. W 1934 do Kijowa przeniesiona została z Charkowa stolica Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Po II wojnie światowej miasto zostało ważnym ośrodkiem przemysłowym i naukowym, od końca lat 50. było również głównym ośrodkiem ukraińskich dysydentów poza zachodnią Ukrainą. Od 1991 Kijów jest stolicą niepodległej Ukrainy
Górująca nad miastem, położona na wysokiej skarpie dnieprowej Pieczewska Ławra. Ten historyczny zespół klasztorny, jest doskonałym miejscem do podróży w czasie - dziesięć wieków temu, nadbrzeżne jary upodobał sobie Antoni z Afonu. Przybyły z góry Atos, stał się fundatorem ławry i założycielem zakonu. Pierwszy monastyr powstał na naddnieprzańskich stokach, w pieczarach, od których pochodzi jego nazwa.
Chreszczatyk - to centrum stolicy. Szerokie trakty, ogromne place, gmachy z wysokimi parterami, niepomiernie górują ponad zwykłym człowiekiem.
Nieco dalej Majdan Niepodległości. Plac ostatnio odnowiony pyszni się swoim rozmachem. Tu mają swój początek symetrycznie rozchodzące się we wszystkich kierunkach ulice.
Trochę powyżej mamy górne miasto, dawny gród mężnego poganina, a potem chrzciciela Rusi, Włodzimierza. Jego gród stał się ulubioną siedzibą legendarnych książąt oraz kupców arabskich. W dobie rewolucji nie było już miejsca dla położonego na wzgórzu, prastarego monastyru. Wysadzony z rozkazu Stalina, zastąpiony został pomnikami. Ostatnio odbudowany daje wyobrażenie o tamtej epoce. Kilkaset metrów dalej wyłania się monastyr Sofia Kijowska. Jest jednym z najwspanialszych zabytków Wschodniej Europy. W leżącym w centralnym punkcie Sofijskim Soborze zachowały się pochodzące z XI wieku freski i mozaiki, stworzone przez artystów ruskich i bizantyjskich.
Mój Lwów
Lwów leźy na etnicznych ziemiach ukraińskich i jest głównym bodźcem do ambicji, honoru i pragnienia wolności narodu ukraińskiego.
Sercem Lwowa jest plac zwany Rynkiem. Pełnoprawnymi gospodarzami Rynku od początku XIX wieku są Diana, Neptun, Adonis i Amfiryta. We Lwowie ci bogowie doglądają fontan dekoracyjnych. Wizytówką miasta jest Czarna kamienica. Główna część budynku została zaproektowana w stylu renesensowym w XIV wieku. Pod koniec XIV Jan Lorencowicz otworzył jedną z pierwszych aptek w mieście. kamienica zbudowana z piaskowca którz pod wpływem deszczu i wiatru stawał się coraz ciemniejszy. W ostatnich latach budynek pomalowano na czarno.
Prawdziwą architektonichną perełką miasta jest budynek Opery im. S Kruszelnickiej. Prace nad Operą rozpoczęto w 1897 roku i zakończono w ciągu trzech lat. Fasadę budynku zdobią: Geniusz ze złotą gałązką palmową, postać Dramatu i Muzyki. Pod nimi jest kompozycja zatytułowana „ Radości i cierpienia źycia”. Wznoszą sią teź posagi ośmiu muz.
Największą ozdobą miasta jest Prospekt T. Szewczenki. Jego początki sięgają co najmniej XVI wieku. W większości mieszkali tutaj rzemieśnicy. W 1871 roku ulicę uporządkowano i przemianowano na Akademicką. Nazwa wzięła się od korpusu uniwersytetu, który znajdował się na końcu ulicy. Od XIXwieku aź do dnia dzisiejszego jest to jedno z ulubionych miejsc mieszkańców Lwowa.
Lwów jest perłą Zachodu
Lwów jest jednym z najbogatszych miast europejskich pod względem architektonicznym i kultrowym. Najwspanialszym punktem widokowym, z którego można obserwować miasto jest Kopiec Unii Lubelskiej górujący nad Lwowem i jego okolicą na wzgórzu Wysokiego Zamku. Z tego miejsca roztacza się widok śródmieścia z jego monumentalnymi budowlami, z wysoką wieżą Ratusza wraz z wieloma wieżami i kopułami świątyń kilku wyznań.
Kopiec, został usypany na stokach wzgórza, zwanego dzisiaj Wysokim Zamkiem, czyli w miejscu, w którym rozpoczęła się historia miasta. Na tym wzgórzu książę halicko-wołyński Daniel założył w połowie XIII wieku gród, którego nazwa pochodzi od imienia jego syna, Lwa. Lokacja miasta na prawie magdeburskim nastąpiła w 1356 roku. Od swojego założenia charakteryzował się wielonarodowością; wśród nacji go zamieszkujących wymienić można Polaków, Ukraińców (Rusinów), Niemców, Żydów i Ormian. Stanowił siedzibę trzech metropolii kościelnych: łacińskiej, prawosławnej i ormiańskiej.
Po I rozbiorze Polski Lwów ustanowiono stolicą Królestwa Galicji i Lodomerii, dzięki czemu miasto prężnie się rozwijało. Natomiast po odzyskaniu przez Galicję autonomii stołeczny Lwów został siedzibą organów państwa. W przededniu I wojny światowej miasto stało się obiektem walk, a następnie znalazło się w granicach Polski, stanowiąc główny ośrodek południowo-wschodniej Rzeczypospolitej. Dnia 22 IX 1939 roku Lwów oddano bez walki w ręce Sowietów, co oznaczało ogromne prześladowania ludności, których ofiarą padali głównie przedstawiciele inteligencji - polskiej, żydowskiej i ukraińskiej. Od 1941 roku Lwów należał do Generalnej Guberni, a w 1944 został wyzwolony spod okupacji niemieckiej przez Sowietów. W czasach ZSRR miasto stało się głównym ośrodkiem ukraińskich dążeń patriotycznych, a aspiracje niepodległościowe wybuchły z całą siłą wraz z osłabnięciem ZSRR (zdobycie niepodległości przez Ukrainę w 1991 roku).
Dzielnica miasta, którą zamieszkiwali lwowscy Ormianie, należy do najciekawszych i jednocześnie najbardziej tajemniczych zaułków miasta. Jej oś stanowi ulica Ormiańska, natomiast najcenniejszym zabytkiem jest Katedra ormiańska pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Świątynia ta jest świadectwem bogactwa i kultury Ormian.
Z kolei jedną z najważniejszych świątyń rusińskiego Lwowa jest cerkiew Uspieńska, zwana również Wołoską. Jej kompleks zbudowany jest z trzech budowli: świątyni, kaplicy Trzech Świętych i dzwonnicy. Ostatnia z budowli, nazywana wieżą Korniakta. Natomiast kaplica Trzech Świętych (Jana Chryzostoma, Bazylego i Grzegorza) to prawdziwa perła lwowskiej architektury, łącząca w sobie elementy architektury europejskiego renesansu i bizantyjskiego wschodu.
Świątynia, której budowę ukończono w połowie XVII wieku stała się wzorcem stylu ukraińskiego w budownictwie cerkiewnym. Utrzymana w stylu renesansu, zawiera wiele elementów architektury staroruskiej.
W pobliżu cerkwi Wołoskiej znajduje się pierwsza dzielnica żydowska, gdzie zachowane zostały resztki synagogi "Złota Róża". Wzniesiona pod koniec XVI wieku, łączy w sobie gotyk i renesans.
Sercem miasta jest średniowieczny Rynek, którego plan stworzony został w połowie XIV wieku. Schemat planu jest charakterystyczny dla średniowiecza - jego kształt zbliżony jest do kwadratu, z którego rogów biegną pod kątem prostym po dwie uliczki, a wokół wznoszą się cztery linie kamieniczek. W tym miejscu swą uwagę chciałabym poświęcić najsłynniejszej z nich - Czarnej Kamienicy. Budowla zostałą wzniesiona pod koniec XVI wieku przez Pawła Rzymianina i Piotra Barbona. Natomiast charakterystyczną dekoracje rustykalną wykonał Marcin Gradowski. Rzeźby zdobiące elewację kamienicy przedstawiają między innzm Matkę Boską i patrona młodzieży polskiej - św. Stanisława Kostkę. Obecnie w Czarnej Kamienicy mieści się Muzeum Historyczne Miasta Lwowa.
Na placu Katedralnym stoi rzymskokatolicka Katedra Łacińska Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, będąca jednym z najstarszych gotyckich zabytków Lwowa. Jest świątynią metropolitarną i siedzibą arcybiskupa lwowskiego. Historia katedry, której fundatorem był Kazimierz Wielki sięga połowy XIV wieku - wznoszona była od roku 1360, natomiast przebudowana w stylu rokokowym w roku 1770.
To w tej świątyni król Jan Kazimierz złożył śluby lwowskie, obierając Matkę Boska Królową Polski.
W ołtarzu głównym znajduje się otoczona kultem kopia obrazu Matki Boskiej Łaskawej. Katedra słynie z szeregu przepięknych renesansowych kaplic, wśród których wyróżnia się szczególnie kaplica Kampianów z dekoracją rzeźbiarską.
Ponadto we wnętrzu świątyni znajdują się: kaplica św. Józefa z renesansowymi nagrobkami metropolitów łacińskich; kaplica św. Kazimierza i kaplica Jezusa Miłosiernego. Z kolei po prawej stronie ołtarza zbudowano kaplicę Chrystusa Ukrzyżowanego i kaplicę Matki Boskiej, a naprzeciw prezbiterium kaplicę Najświętszego Sakramentu.
Jednak najcenniejszym zabytkiem związanym z Katedrą Łacińską jest kaplica Boimów (Ogrójcowa), usytuowana na zewnątrz świątyni. Pochodzi z początku XVII wieku.
Nieopodal Katedry znajduje się uważany za punkt centralny XIX-wiecznego Lwowa plac Mickiewicza. Miejsce to jest szczególnie bliskie narodowi polskiemu ze względu na odsłonięty w 1904 roku (w 50 rocznicę śmierci poety) pomnik Wieszcza dłuta A. Popiela. Monument z brązu, który przedstawia geniusza wręczającego Mickiewiczowi lirę, stoi na wyniosłej, granitowej kolumnie. Zabytek przetrwał zawieruchy historii i pozostał do dziś nietknięty. Warto wspomnieć, że na jego froncie widniej polski napis, a z tyłu kartusz z herbem Rzeczypospolitej.
Podkreślając wpływ różnorodności kulturowej i etnicznej na unikalność zabudowy historycznej Lwowa nie sposób pominąć Cmentarza Łyczakowskiego - głównego cmentarza miasta a zarazem jednej z najważniejszych nekropoli w dziejach kultury polskiej. Położony na wzgórzach, jest jednocześnie parkiem krajobrazowym i ekspozycją znakomitej rzeźby. Owa "dzielnica za Styksem", gdzie powiew historii odczuwalny jest w szczególny sposób, jest miejscem ostatecznego spoczynku dla około 500 tysięcy osób. Spoczywa tu wielu zasłużonych dla kultury polskiej; wśród nich znajdują się m.in. A. Grottger, M Konopnicka i G. Zapolska. Ponadto na cmentarzu pochowani są wybitni Ukraińcy - z Iwanem Franko na czele - a także Austriacy, Niemcy, Ormianie i Grecy. Dla Polaków jest to miejsce wyjątkowej świętości, jako że spoczywają tu uczestnicy wszystkich polskich zrywów narodowych. Cmentarz Żelaznej Kompanii to część, w której pochowani są powstańcy listopadowi, w oddzielnej kwaterze natomiast - styczniowi. Miejscem szczególnym jest kwatera Orląt Lwowskich - cmentarz Obrońców Lwowa, którego odbudowa rzuciła cień na polsko-ukraińskie stosunki i do dziś pozostaje kwestią nierozwiązaną.
Dzięki rozkwitowi własnej uczelni, Politechniki, na przełomie XIX i XX wieku, Lwów stworzył własny, nadający miastu specyficzny klimat, styl architektury. Szczególnym miejscem pod względem bogactwa zabudowy historycznej jest serce Lwowa - średniowieczne śródmieście z rynkiem i przyległymi do niego ulicami. Obszar ten wraz z terenem dawnego grodu Lwa u podnóża Wysokiego Zamku stanowi Państwowy Rezerwat Historyczno-Architektoniczny (utworzony w 1975 roku). Ponadto stary Lwów został wpisany na listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO.
Nauka, kultura w mieście Lwowie
Lwów spełnia również funkcję ośrodka nauki i kultury oraz miasta uniwersyteckiego, dzięki czemu przyciąga młode osoby chcące kształcić się na lwowskich wyższych uczelniach. Wśród nich wymienić można: Uniwersytet im. Iwana Franki i Politechnikę, wokół których powstało znakomite polskie środowisko naukowe; Akademię Medyczną czy Akademię Sztuk Pięknych.
Historia Uniwersytetu Lwowskiego sięga XVII wieku, lecz jego utworzenie datowane jest na 1784 rok, gdy połączono Kolegium Medyczne, Kolegium Teologii Katolickiej i szkołę średnią w jedną instytucję. Uniwersytet powstał jako uczelnia niemiecka, stopniowa polonizacja nastąpiła dopiero w latach 70-tych XIX wieku. Przed I wojna światową uzyskał znaczącą pozycję w dziedzinie nauk humanistycznych. W II Rzeczypospolitej (Uniwersytet Jana Kazimierza) odgrywał znaczącą rolę jako ośrodek badań języków i kultur wschodniosłowiańskich. Podczas okupacji radzieckiej uniwersytet został przekształcony w uczelnię ukraińską - Państwowy Uniwersytet Ukraiński im. I. Franki. Mieści się on w dawnej siedzibie Sejmu Galicyjskiego. Gmach, łączący w sobie elementy neorenesansu, neobaroku i klasycyzmu, utrzymany jest w stylu wiedeńskim. Przed budynkiem stoi pomnik wychowanka i patrona uczelni - Iwana Franki.
Politechnika Lwowska, powstała w 1872 roku z przekształcenia Akademii Technicznej, była w okresie II RP pierwszorzędną uczelnią w kraju. Monumentalny gmach siedziby zaprojektowany przez Juliana Zachariewicza to przykład wpływu architektury wiedeńskiej na urbanizację Lwowa. Jest on bowiem utrzymany w stylu wiedeńskiego historyzmu - korzysta z osiągnięć renesansu i baroku.
Historia Lwowa
Lwów został założony w 1256 roku przez księcia Daniela Halickiego, nazwany Lwowem na cześć jego syna Lwa. Pierwotnie był to gród warowny strzegący Rusi Halicko-Wołyńskiej od stale grożących najazdów ze strony Złotej Ordy. Z czasem, z uwagi na położenie na szlakach handlowych (do Kijowa, Europy Zachodniej, Morza Bałtyckiego i Czarnego) stał się ważnym ośrodkiem politycznym i gospodarczym księstwa. Usytuowanie oraz zasoby naturalne kusiły i wabiły cudzoziemców: Tatarów, Niemców, Węgrów, Polaków, Litwinów, Austriaków i Szwedów. Na przestrzeni wieków docierali oni do miasta ze swoją kulturą, tradycją oraz religią; stąd w architekturze Lwowa ta rozmaitość: gotyk i barok, renesans i styl romański, rokoko i empire, eklektyka nowoczesna i konstruktywizm.
W 1349 w wyniku zbrojnej wyprawy Kazimierza Wielkiego przeciwko Rusi Halicko-Wołyńskiej Lwów wraz z Haliczem, Chełmem, Brześciem i Włodzimierzem został włączony do Polski. W 1356 otrzymał prawo magdeburskie i nieco później przywilej korzystania z dwutygodniowego prawa składu, co dało miastu zdecydowanie uprzywilejowaną pozycję w handlu czarnomorskim. Prawo magdeburskie zapewniało prawa obywatelskie i samorządowe mieszczan. Uzyskując prawo magdeburskie Lwów pozbył się uzależnienia od administracji królewskiej, podporządkowując się odtąd bezpośrednio królowi; władzę samego króla reprezentował w mieście wójt.
Ufortyfikowany został za czasów Kazimierza Wielkiego i od początku był ważną w skali kraju twierdzą wschodniego pogranicza. Wielokrotnie, bezskutecznie oblegany przez Turków, Tatarów i Kozaków podczas kolejnych wojen toczonych przez Polskę, nie poddał się Szwedom podczas "potopu". Zdobyty dopiero w 1704, podczas wojny północnej, przez króla szwedzkiego Karola XII.
Po I rozbiorze Polski (1772) Lwów stał się ośrodkiem administracyjnym austriackiego Królestwa Galicji, i Lodomerii. Pomimo wprowadzenia austriackiego prawodawstwa, języka niemieckiego jako urzędowego, obsadzania ważniejszych stanowisk przez Austriaków i Czechów, Lwów pozostał ośrodkiem polskości.
Po III rozbiorze Polski, działał tu (od 1817) Zakład Narodowy im. Ossolińskich, prowadziło żywą działalność prężne środowisko literackie, wychodziła polska prasa. Podobną, względną swobodą działalności o charakterze narodowym cieszyła się ludność miasta pochodzenia ukraińskiego.
Od chwili zaborów we Lwowie powstawały organizacje niepodległościowe, m.in. Centralizacja Lwowska (1796), niepodległościowe związki i organizacje studenckie (1817-1823), Rada Narodowa (1848) mająca kierować powstaniem w Galicji. Konspiracyjny Związek Walki Czynnej (1908), Związek Strzelecki kierowany przez W. Sikorskiego. W Lwowie powstało szereg partii politycznych, m.in. Towarzystwo Narodowo-Demokratyczne z F. Smolką na czele (1866), galicyjska Polska Partia Socjaldemokratyczna z I. Daszyńskim (1892).
Podczas I wojny światowej, we wrześniu 1914, wojska carskie zajęły miasto, w czerwcu 1915 Lwów został odbity przez Austriaków.
Po upadku monarchii austro-węgierskiej rozpętały się zaciekłe walki Polaków z Ukraińcami o przejęcie władzy w mieście. Rada Najwyższa w Paryżu wyraziła zgodę na okupowanie Lwowa przez wojska polskie i tymczasową administrację polską.
W czasie wojny polsko-bolszewickiej (1920) Lwowa broniła 6 armia generała W. Iwaszkiewicza wspomagana przez dywizję ukraińską. W okresie międzywojennym siedziba władz wojewódzkich, ważny ośrodek gospodarczy i naukowo-kulturalny.
Po wybuchu II wojny światowej, 22 IX 1939 zajęty przez Armię Czerwoną. W wyniku sfałszowanych wyborów przeprowadzonych 22 X 1939 Lwów wraz z polską częścią Ukrainy i Białorusi znalazł się w granicach Związku Radzieckiego.
27 VII 1944 zajęty przez oddziały Armii Czerwonej, znalazł się w granicach ZSRR.
Od 24-go sierpnia 1991 Lwów znajduje się w Ukrainie niepodległej.