тапсырма. Тест тапсырмалары
Тапсырмалар
1-тапсырма:Тмендегі леде тыныс белгілері ойылмаан, ойып шыып ,ондаы сйлем мшелерін анытадар.
Ттті шпті тадап жеп жылы-сиыр
Ты-тоы тя кесті емес шиыр
Тай-тана бота тайла серкеш – тоты
Барлыы тояр соны толып бйір
Тойан мал ктерілді асыр салып
( -Неліктен мына ле жолдарыны тыныс белгілері ойылмаан, неліктен сіздер тиісті жеріне тыныс белгілерін ойдыыздар, оймай оыанда алай естіледі, ойып оыан да ше? )
Ттті шпті тадап жеп, жылы сиыр,
Ты-тоы, тя кесті емес шиыр.
Тай-тана, бота тайла, серкеш – тоты
Барлыы тояр соны, толып бйір.
Тойан мал ктерілді асыр салып
Торпа, ба, тай - нан йір алып.
Малды, жанны барлыы ктерікі ,
ыстан крген зардабы мыт алып.
Алты ай ыс ауыран кп жтеліп,
Тсек сал , тсек кемпір бас ктеріп.
алы ар, атты боран сары аязды,
Барлыы бір-а кнде кетті теліп.
2-тапсырма. «Алтын алма, алыс ал»
Бл тапсырмада интерактивті татадан нмірленген яшытар бар. Сол яшытардаы сраа жауап берсе, ар жаынан алыс сз шыады. ай топ кп сраа жауап берсе, сол топ кп алыс алады.
1.Пунктуация деген не? (Арлы – ожданды бол!)
2.Тыныс белгілеріні андай трлері бар? (Елге деген парызыды мытпа!)
3.Тыныс белгілерін оюды андай принциптері бар?(Намысыды жастан сата!)
4.Сйлем соында андай тыныс белгілері ойылады?(Халыды алалама!)
5.Нктені ойылатын орындары. (Жаыныды жаралама!)
6.Срау белгісі ойылатын орындарды айт.( алысыды аралама!)
3-тапсырма: Сйкестендіру тесті
------------------------------ асырды тлі не?
------------------------------ Мал жайылды.
Хабарлы сйлем ------- Жйрік озады
Сраулы сйлем ------- Мысы алай дыбыстайды?
Лепті сйлем ----------- ркені ссін, араым!
------------------------------ Тау алыстан крінеді.
4-тапсырма: «Абай жолы» романынан алынан зіндіні тыныс белгілерін ойыыз.
Бгінгі елді тірлігін ксібін кп сынаан Абайа адырбай жааы бір кезде
Ендеше зі не дейсі Елді бдан былай немен ел бол дейсі Сынады мінеді ой Ал енді шыар жолы бар ма Соныды атап крші деген
5-тапсырма: Тмендегі баандарды жптастырыыз.
| Нкте | Автор сзінен кейін келген тл сз |
| ос нкте, тырнаша | Жалаулысыз арсылыты салалас |
| Сызыша | Екпінсіз айтылан бйрыты сйлем |
| тір, сызыша | Наыл сздерді авторы |
| Срау белгісі, леп белгісі | з ішінде тірлері бар айындауыш мше |
| Жаша, нкте | Лепті интонациямен айтылан сраулы сйлем |
6-тапсырма: Берілген сйлемдерден со, ажетті тыныс белгілерді ой.
· Ккек айы.
· Мал тлдеп, жер кгеріп, с ялаан кез.
· Шже аын емес пе?
· Блдірген пісті ме, жо па?
· Неткен слу, сйкімді стар еді!
· Туан жер-ай!
7-тапсырма: Тест сратары
1. Пунктуация латынныpunctum–«нкте» деген сзінен шыан.
И. Жо.
2. Пунктуация жазу тіліне ызмет етпейді.
И. Жо.
3. Егер тыныс белгілері дрыс ойылмаса, мтінді оу иын.
И. Жо.
4. Нкте, срау белгісі, леп белгісі сйлемні ішіне ойылады.
И. Жо.
5. тір, ос нкте, жаша, тырнаша, сызыша ерекшелеуші ызмет атарады
И. Жо.
3.Пунктуациялы ережелерді мегертуге арналан аралас
саба жоспарын жасау
Сабаты таырыбы: Сйлем ішіне ойылатын тыныс белгілер. тір Сабаты масаты: Білімділік: Оушылара тір туралы толы апарат бере отырып, тірді ойылу ерекшеліктерімен таныстыру.Дамытушылы: Тілін, сздік орларын дамыту арылы сабаа деген ызыушылыын арттыру Трбиелік: Бірін-бірі тыдай білуге, згені пікірімен санаса білуге баулу Сабаты трі: аралас саба
Сабаты діс-тсілдері: сра-жауап, талдау, баяндау, тсіндіру, с.т.о(сыни трыдан ойлау) стратегиясы.
Крнекіліктері: слайд, интерактивті тата, карточкалар.
Сабаты барысы
І. йымдастыру кезеі
6. Оушыларды тгендеу;
7. Сабаа дайындытарын баылау;
ІІ.й тапсырмасын тексеру: 157-жаттыу. ІІІ. Жаа білімді мегерту кезеі.
Сйлем ішіне ойылатын тыныс белгілері андай ызмет атарады? (ерекшелеуші)
ыстырма сйлем дегеніміз не?
аратпа сз дегеніміз не?
Одаай сз дегеніміз не?
Бірыай мшелер дегеніміз не?
Айындауыш мше дегеніміз не?
Тл сз дегеніміз не?
Сйлем ішіне ойылатын тыныс белгілер ерекшелеуші ызмет атарады. тір аратпа, ыстырма, одаай, тл сздер мен біріай жне айындауыш мшелер олданылып тран сйлемдерде ойылады.
1. тір (,) Шешендік сз шешендікке, адамгершілікке трбиелейді.
2. ос нкте (:) Ел деген мз сияты: аырын стаса, - тсіп кетеді.
3. Жаша () Жасылы–кісіні табандылыында. (М. уезов)
4. Тырнаша (“”) азыбек биден бір адам “кім жаын, не ымбат, не иын?” деген ш сраа жауап беруін срапты.
5. Сызыша (-) Ашу – дшпан, аыл – дос, аылыа аыл ос.
6. Нктелі тір (;) Аылды ісіне сенеді; Аыма кшіне сенеді;гдік тсіне сенеді. азыбек, бір олы рыс бастаса, екінші олы арашашы болсын.
Ойбай, білсем дай рсын, - деп Зейнеп те зілдей жауап берді.
Сен, Еменлі, бір кезде алды-артына арамайтын сотар болып еді.
ли, мені ойымша, мемлекет отбасынан басталады. Біріай сйлем мшелеріні арасында ойылады аратпа сздер (сйлем басында, соында, ортасында) ыстырма сздер
(сйлем басында, соында, ортасында) Оашаланан айындауыш сздер Одаай сздер
(сйлем басында, соында, ортасында) рмалас сйлемдегі жай сйлемдерді аражігіне ойылады аратпа сздерден кейін ойылады
(сйлем басында, соында, ортасында) ыстырма сздерден кейін ойылады
(сйлем басында, соында, ортасында) Оашаланан айындауыш сздерден кейін ойылады рмалас сйлемдегі жай сйлемдерді аражігіне ойылады
Мені ашыым бота кзді, ыр мрынды, шие ерін, а ба келген ау ыз. Жігіттер, ойын арзан, клкі ымбат.
Мені сырым, жігіттер, оай емес.
Ендігі кезек сенде, араым. Меніше, сені айтаны дрыс.
Бларды, рине осы жерде жасауа болмайды.
зі осында келген шыар, сір. Сен, азыбек би, бл елді соты.
Осы елді ала стары сен, Батыр Баян. Пай! Пай! Пай!
Киелі неткен жер!
Ел кшсе, жайлау жетімсірейді, с кшсе, кл жетімсірейді. . Жігіттер, ойын арзан, клкі ымбат.
Мені сырым, жігіттер, оай емес.
Ендігі кезек сенде, араым. Меніше, сені айтаны дрыс.
Бларды, рине осы жерде жасауа болмайды.
зі осында келген шыар, сір. Сен, азыбек би, бл елді соты.
Осы елді ала стары сен, Батыр Баян. Ел кшсе, жайлау жетімсірейді, с кшсе, кл жетімсірейді.
Біріай мшелерде ойылатын тір.
Біріай мше жалаулысыз келгенде Да, де, рі, я, яки, не, немесе, лде, жалаулы шылаулары біріай мшеде айталанып келгенде Мен, жне жалаулы шылаулары айталанбайды Да, де, рі, я, яки, не, немесе, лде, жалаулы шылаулары біріай баяндауыштар арасында айталанбай келсе, шылаудан со тір ойылады
Айгл, сел, демілер келді. Асыл да, сел де не йге кірерлерін, не кері кетерлерін білмей дал болды. Айнур мен Асыл, Айдын мен Асхат келді. оырау соылды да, саба басталды.
Жаттыулармен жмыс:
1. Сйлемдерге тыныс белгісін ойып шы.
се келе Ердос тап – таыр жерде сіппіз ой деп ойламасын.
Сол кешегі стаздары яни біздер соншама аылды да білімді де емес екен.
Шіркін брыныны ндері-ай.
рбір н ттас тарих.
Соларша айырып соларша сйе білер ме еді шіркін.
2.«аза тіліні мы»
Мтінмен танысу, тсінгенін айту, азіргі заманмен салыстыру,тыныс белгілеріні ойылу себебін анытау.
Мен заманда андай едім? Мен аын, шешен, тілмар бабаларыны блблдай сайраан тілі едім. Жардай соан толындай екпінді едім. Мен наркескендей ткір едім. Енді андаймын?
Кірленіп барамын, быланып барамын.
Жасыдым, малдым.
Мен не крмедім?
Маан келіп араб пен парсыны осты. Бертін келе шлдірлетіп ноайды, блдырлатып орысты араластырды. Бір кндерде мені млде жо ылысы келетіндер де бар. ліде ш баы болыр Абайа кпем жо. Тіріде маан ара тсушілер аз болды. Мен жылы сзді, алдымен айналып кетейін, осы кнгі Ахмет (Байтрсынлы. Ред.) деген кісіден ана естідім.
Сабаты орытындысы, ой орыту (рефлексия).
IV.Бекіту
1. Сйлемні ішіне ойылатын тыныс белгілерін ата.
2. тір андай жадайда ойылады?
3.Карточкамен жмыс
1. Сйлемдерді сйлем мшесіне талда. Бастауыштарын аратпа сзге айналдырып, тиісті орына тыныс белгісін ой.
2. аратпа сздерді бірде сйлемні алдына, бірде ортасына, бірде аяына ойып, оларды тыныс белгілерімен айырып жазыдар.
3. Одаай сздерді тыныс белгілерін ойып кшірііздер.
V. йге тапсырма беру: 159-жаттыу.
VІ. Баалау
Тіл дамыту, байланыстырып сйлеу жне жазу жмыстарын йымдастыру дістемесі
№4 лабороториялы жмыс
1. Байланыстырып сйлеу мен жазуды дамытуа арналан жаттыулар мен тапсырмаларды дайындау;
1.Траты тіркестерді маынасын жазыдар
1.ой аузынан шп алмас –
2.Жрек жалап алу –
3.Тбе шашы тік тру –
4.ас пен кзді арасында –
5. Бетінен оты шыты –
6. Ааштан тйін тйген –
7. ыри аба болу –
8. Тонны ішкі бауындай болу –
9. Бармаын тістеу –
10. Аузына м йылу –
2.Тмендегі сздерді дыбыстарын ммкіндігінше згерте отырып, оларды сз маынасына тигізетін серін баыладар.
Сал, жат, тас, ты, аш, жан. Мысалы, сал – жал, тал, ал
1.Жат –
2.Тас –
3.Ты –
4.аш –
5.Жан-
3.Берілген сздерді анша дыбыстан, анша ріптен тратынын длелдеіз жне де дыбыс пен ріпке анытама берііз:
1.жмыс, тіл, сызыы.
2.домбыра, совхоз, кезек.
3.зерттеу, туралы, ми
4.ит, институт, саялы.
ою, оян, университет.
2. Интерактивті татаа арналан мазмнды тапсырмалар зірлеу;
1-тапсырма. гіме руа арналан тапсырма.Мына суреттерді байланыстыра гіме рыдар.
2-тапсырма. Мына сратарды басшылыа ала отырып, гіме рыдар.
-Сен кімсі? Ол кім?
-же лкен бе? Ата лкен бе?
-айда трасыдар?
-Сендер нешеусідер?
-Сізді ааыз бен апаыз кім?
-Олар не істейді?
3-тапсырма. Ойын «Диалог — гіме». Бір оушы ойдан шыарып, бір гімені бастайды. Келесі оушылар оны жаластырады.
Динара: Кктем айлары – наурыз, суір, мамыр
Гаухар: Кктемде кндер за болады
Масат: Кктемде тндер ыса болады
Гулмира: Жылы жабыр жауады
Раушан: стар шып келе бастайды.
4-тапсырма. Диалог руа арналан сратар.
-Лззат мектептен келді ме?
-Мектепте андай ызыты йірмелер бар?
-андай аспапта ойнай аласы?т.б.
5-тапсырма. «Жанды сздер» дидактикалы ойыны.
Шарты: р ойыншы бір сз ойлайды: бір бала «оян» десе, екінші бала «сбіз»дейді шінші бала мазмны алдыы екі сзге сйкес келетіндей сзді тауып байланыстырады.Мысалы «оян сбізді жасы креді».Мтінде кейбір сздерді жасырып ою керек, балалар оны ойлап табады. Оан «Кейбір сздері шіп алан хат» ойыны ойнатылады.
3. Тіл дамыту сабаыны жоспарын жасау.
Сабаты таырыбы: Тіл дамыту жмыстары
Сабаты масаты:
Білімділік: Оушыларды алан білімдерін ныайту, теориялы білімдерін практикамен штастыру.
Дамытушылы: Сздік орын молайту, ойлау шеберлігін, сйлеу мдениетін дамыту.
Трбиелік: йымшылдыа, шапшадыа, ыптылыа трбиелеу.
Сабаты трі: дстрлі
Сабаты типі: аралас
Сабаты дісі: талдау, сра - жауап
Сабаты барысы
І йымдастыру кезеі
Оушылармен амандасып, кезекші мліметімен танысу. Класс тазалыына мн беру.
Оушылар 3 топа блінеді.
І топ «Білімділер»
ІІ топ «Алырлар»
ІІІ топ «Тапырлар»
ІІ й тапсырмасын срау
352 - жаттыу
І топ Мтінді оып, «Абай нанбаев жайында не білеміз?» деген таырыпта сйлеу.
ІІ топ Екпін ерекше тсетін сздерді табу.
ІІІ топ Мтіннен тасымалданбайтын сздерді табу.
Сонымен оушылар, «Екпін» дегеніміз не? Оларды трлерін атадаршы.
Оулыпен жмыс
353 - жаттыу Суреттер топтамасындаы 2 - суретке арап, тлкіні, оянны, йректі мінез - ылыына лайы диалогтар рап, гіме жазу.
ш топ здік деген гімелерін оиды.
Топты басшысы рамындаы оушыларын баалайды.
Білекті бірді жыады,
Білімді бірді жыады.
Маалды бірінші жолына математикалы дыбысты талдау жасау.
Ал, енді балалар сабаымызды дебиет пнімен байланыстырайы. дебиет оулыыны 141 - бетін ашыдар. леді («ылым таппай матанба») кз жгіртіп оып, екпін тспейтін осымшалы сздерді тауып, мнерлеп жата айтуа дайындалыдар.
І «Білімділер» тобынан 1 оушы леді жата айтады.
ІІ «Алырлар» тобынан 1 оушы татаа шыып, «марланып» сзіне фонетикалы талдау жасау.
ІІІ «Тапырлар» тобы екпін тспейтін сздерді (таппай, матанба, жесеіз, білсеіз) атап шыады.
Сабаты орытындылау
«Алма аашы» берілген. Алмаларда сратар жасырылан. р топтан 1 оушы шыып, сратара жауап береді.
1 алма. Фонетика жайлы не білесі?
2 алма. Тіл біліміні салаларын ата.
3 алма. Дауысты дыбыс деген не?
4 алма. Дауыссыз дыбыс деген не?
5 алма. Буын деген не?
«Бізді йіміз»
йді бліктері берілген. рбір бліктерде сратар жасырылан. Осы сратара жауап бере отырып, йді орнатамыз.
Ашы, ыса дауыстыларды ата.
Еріндік, езулік дауыстыларды ата.
ке сзіне фонетикалы талдау жаса.
Тасымал деген не?
йге тапсырма
354 - жаттыу. арамен жазылан сздерге фонетикалы талдау жасау.
Баалау
3.Стилистикалы нормаларды алыптастыруа бадарланан жаттыулар мен тапсырмалар жйесін ру
тапсырма. Тест тапсырмалары
1. Жазба тілді стильдік тарматарын крсетііз.
А)Ауызекі сйлеу стильі В) ылыми стиль, сз мдениеті
С) жйелі сйлеу мдениеті Д) Кркем дебиет стилі
Е) маала, баяндама
2. Ауызекі сйлеу тіліні стильдік ерекшелігін табыыз.
А)ндемей тыдау В) арапайым сздерді олдану
С) тіл тазалыын сатау Д) ыстырма сздерді олдану
Е) диалогке рылмайды
3. Тілдесу стіндегі ойылатын талаптар алай аталады?
А)коммуникативтік талап В) грамматикалы талап
С) лексикалы талап Д) мнерлеп сйлеу талабы
Е) ылыми стиль трыда
4. Стильді анша трі бар?
А) 4 В)5 С) 6 Д) 3 Е) 2
5. Блт клекесімен ттеген дала нсіз баынып, жабыр ктуде еді. Жел йытытып ара жолды клгін шаын ккке ктерді.
Мтін ай стиль лгісінде жазылан?
А)ылыми стиль В) ресми стиль
С) Кркем дебиет стилі Д) маала, баяндама
Е) ауызекі сйлеу стилі
6. Стилистика ай тілді сзі?
А)Араб В)Латын С)Орыс Д)грек Е)француз
7. Бірін-бірі бетпе бет кріп отыран екі не одан да кп адамдарды зара пікір алысуы, тсінісуінде ай стиль олданылады?
А)ылыми стиль В) Кркем дебиет стилі
С) Жазба тіл Д) ауызекі сйлеу стилі
Е) маала, баяндама
8. “Ауыз синтезі” ай стильге жатады?
А)ылыми стиль В) ауызекі сйлеу стилі
С) Кркем дебиет стилі Д) публицистикалы стиль
Е) ресми стиль
9. ле - сзді патшасы, сз сарасы
иыннан иыстырар ер данасы.......
ле ай стильде жазылан?
А) деби стиль В) Кркем дебиет стилі
С) ылыми стилі Д) ауызекі сйлеу стилі
Е) іс-ааздар стилі
10. рмалас сйлем дегеніміз кем дегенде екі жай сйлемнен трып, крделі ойды білдіреді..... Мтін ай стиль тріне жатады?
А) ресми стиль В) ауызекі сйлеу стилі
С) деби стиль Д) ылыми стиль
Е) публицистикалы стиль
11. “Хаттама, мінездеме, хабарлама” стильді ай тріне жатады?
А) публицистикалы стиль В) ылыми стиль
С) ресми стиль Д) деби стиль
Е) ауызекі сйлеу стилі
12. Ресми іс-ааздар трін крсетііз.
А) маала В) роман С) кейіптеу Д)тініш Е) шыарма
13. Газет журналдар тілі ай стильге жатады?
Стилистикалы нормаларды алыптастыру дістемесі
№5 лабораториялы жмыс