Сабаққа қойылатын қазіргі талаптар
Мектептегі сабаққа қойылатын негізгі талап сабақта оқытудың жалпы білім беру, тәрбиелеу және дамытушы қызметтерін жүзеге асыру болып табылады. Бұл қызметтер әрбір сабақта белгілі бір дәрежеде жүзеге асырылады. Мұғалімнің жұмысындағы ең бастысы – сабақтың білім беру, тәрбиелеу, дамыту міндеттерін ұтымды сабақтастыра отырып, осы қызметтерге басшылық жасау.
Сабақтағы білімді игеру деңгейлері
- Қабылдау, пайымдау және есте сақтау деңгейінде;
- Білімді үлгі бойынша қолдану деңгейінде;
- Білімді және жаңа жағдаяттарды қолдану деңгейінде.
Қазіргі сабаққа қойылатын талаптар:
1.Әрбір сабақта білім беру, даму және тәрбиелеу мақсаттарының бірлігі сақталуы керек. Әр сабақ оқыту процесінің басты заңдылықтарын жүзеге асыруға ықпал етуі керек.
2.Әрбір сабақ дидактиканың барлық принциптеріне және бәрінен бұрын оқыту мен өмірдің ғылымилығы мен байланысына жауап беруі керек.
3.Әрбір сабақ, ең алдымен, сабақьың тақырыбымен жиі ауыстырылатын айқын дидактикалық мақсатпен сипаттауы керек.
4.Сабақтың барлық кезеңдерінде оқушылардың танымдық қызметін жандандыру мақсатында оқытудың әр алуан әдістері мен тәсілдерін пайдалану.
5.Сабаққа қойылатын талаптардың бірі – оның эмоционалдығы. Ол оқушыларды сабақтағы маңызды қызметті – жаңа білімді игеруді – атқаруға итермелейді.
6.Әрбір сабақта оқушылардың білімін үздіксіз есепке алу жүргізілуі керек. Оқыту процесі кез келген сабақта тұрақты кері байланыс болған жағдайда тиімді болады.
7.Әрбір сабақ өзінің ұйымдастырушылық заңдылықтарымен, оң нәтижелерді сезінгіштігімен ерекшеленуі керек.
8.Әрбір сабақта жүйелі қайталаудың элементтері қатысуы тиіс. Әрбір сабақтағы жаңадан оқылатын материал бұрын өтілгеннің тұрғысынан қарастырылуы керек.
9.Әрбір сабақ техникалық оңтайлы және дидактикалық жарақтандырылған болуы керек. Таным сезімдік қабылдаулардан басталады.
10.Кез келген пән бойынша әрбір сабақтың өткен және алдағымен байланысы. Кез келген сабақ оқшау қарастырылмай, сабақтар жүйесіндегі белгілі бір буын болуы керек.
11.Сабақтың барлық уақытын үлкен табыстылықпен пайдалану. Сабаққа дайындалғанда оқушылардың 45 минут бойы жұмысын ұйымдастыруды ойластыру керек.
12.Оқушылардың бүкіл сабақ бойы оқу – еңбек қамтамасыз ету. Мұғалім тәртіпті ұстау үшін әрбір оқушының тұлғалық сыйластығына сабақтасатын белгілі бір талап қоя білуі керек.
13.Сабаққа қойылатын талаптардың бірі оның құрылымдық икемділігі болып табылады. Сабақ – спектакль емес, оған көп дайындалғанмен, ол ешқашан репетицияланбайды.
14.Сабақтың кәсіби бағыттылығы. Мүмкіндігінше әр ретте оқу материалының болашақта қандай да бір мамандықты иемденудегі маңызын, алған білімнің алдағы бүкіл өмірдегі маңызын атап көрсету керек.
15.Үй тапсырмасының тиімділігі және оны міндетті тексеру. Мұғалім, үйге тапсырма бере отырып, оқушылардың барлығы оны орындай алатынына сенімді болуы керек. Оқушылар орындаған кез келген үй тапсырмасы міндетті түрде тексерілуі, талдануы керек, әйтпесе оқушылардың өз бетінше танымдық қызметке деген қызығушылығы жойылады.
16.Қолайлы моральды – психологиялық және санитарлық – гигиеналық жағдайлар туғызу. Оқушылардың психофизиологиялық ерекшеліктерін де ескеру керек.
Сабақты құруға қойылатын талаптар:
1. Сабақтың бағдарламаға, өтетін орнына және уақытына сәйкестігі.
2. Сабақтың құрылымы мен кезеңдердің қажеттілігі, олардың уақытқа байланысты арақатынасы.
3. Идеялылығы мен ғылымилығы.
4. Эстетикалық тәрбие, сабақтың эмоционалдық жақтары.
5. Жаңа материалдар беру.
6. Дамыта оқыту принциптерін сақтау.
7. Өмірмен байланыс.
8. Оқытудың көрнекілігі, оқытудың техникалық құралдарын пайдалану.
9. Кітаппен жұмыс істеу.
10. Жаңа ұғымдардың тууы, таным қуанышы.
11. Дайындық жаттығуларын ұйымдастыру.
12. Оқушылардың жұмысындағы дербестік.
13. Оқушылардың белсенділігі мен бастамашылдығы.
14. Оқушыларды жұмыстың әр алуан түрлерімен қамту.
15. Жекелей әдіс (қабілеттілерге назар аудару, артта қалушылармен жұмыс істеу)
16. Оқушылардың білімін тексеруді ұйымдастыру.
17. Оқушылардың білімін тексеруді ұйымдастыру.
18. Оқушылар білімінің тереңдігі мен беріктігі.
19. Бағалардың сәйкестігі және оларға аннотация.
20. Үй тапсырмасын ұйымдастыру.
21. Сабақ өткізу қарқыны
22. Мұғалімнің педагогикалық тактісі.
23. Мұғалімнің сөзі, оның субъективті жетістіктері.
24. Дауыстап айтумен жұмыс істеу.
25. Сөздік – фразеологиялық және стилистикалық жұмыс.
26. Байланыс сөзін дамыту, практикалық бағыттылық..
27. Грамматиканы, лексиканы оқу.
28. Оқу техникасы.
29. Сөйлеу және жазу мәдениеті.
30. Көркем шығармаларды оқу.
31. Жазбаша жұмыстар жүйесі.
Сабақ оқушылардан тәртіптілік пен таңдауды талап етеді. Я.А.Коменский "Тәртібі жоқ мектеп суы жоқ диірменмен бірдей” деп айтқан. Тәртіпті сақтауда оқу материалын қызықты және байыпты мазмұндаудың маңызы зор. К.Д.Ушинский "сабақта күлкі мен әзіл болуы керек, бірақ сабақты әзілге айналдыруға болмайды” деп ескертті. Сәбиді тәртіпті болуға бастауыш сыныптарда алғашқы сабақтардан бастап үйретудің маңызы зор.