Заканадаўча-прававое афармленне дзяржаўнага суверынітэту Рэспублікі Беларусь у першай палове 90-х гг. XX ст. Прыняцце Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь. Першыя прэзідэнцкія выбары
Рэвалюцыйныя падзеі 1905-1907 гг. на тэрыторыі Беларусі. Рэвалюцыя 1905-1907 гг. На Беларусі.У пачатку ХХ ст. у Расii склалася рэвалюцыйная сiтуацыя. Эканамiчны крызiс 1900–1903 гг. i руска-японская вайна 1904–1905 гг. садзейнiчалi абвастрэнню ўсiх супярэчнасцей. Рэвалюцыйны выбух у Расii стаў непазбежным.У палiтычнай барацьбе вылучаюцца тры лагеры: урадавы, лiберальна-буржуазны i дэмакратычны. Кожны з iх меў свае мэты i задачы. Урадавы лагер iмкнулся захаваць самадзяржаўе i не дапусцiць карэнных змен у дзяржаўна-палiтычным ладзе Расii. Лiбералы марылi аб палiтычных свабодах, жадалi лiквiдаваць перажыткi феадалізму. Агульнай мэтай дэмакратау было знiшчэнне ўсiх рэшткаў феадалізму, у тым лiку i памешчыцкага землеўладання, звяржэнне самадзяржаўя i ўсталяванне дэмакратычнай рэспублiкi.9 студзеня 1905 г. у Пецярбургу было растраляна мiрнае шэсце рабочых, якiя накiроўвалiся да цара з просьбай палепшыць становiшча народа. Гэтая падзея выклiкала магутную хвалю пратэсту.У лютым – сакавiку колькасць палiтычных выступленняў рэзка зменшылася, але адбылося значнае павелічэнне эканамiчных забастовак.Вясною 1905 г., як следства ўздзеяння рабочага руху, на Беларусi разгарнуўся масавы рэвалюцыйны рух сялянства.Восенню 1905 г. шматлiкiя агульнагарадскiя стачкi злiлiся ва Усерасiйскую палiтычную стачку. Ва ўсёй Расii баставала звыш двух мiльёнаў чалавек.18 кастрычнiка ў Мiнску на плошчы адбыўся мiтынг, у якiм удзельнiчалi каля 20 тыс. чалавек. Каб разагнаць мiтынгуючых, губернатар Курлаў загадаў прымянiць зброю.У снежнi 1905 г. палiтычная барацьба пралетарыяту Расii працягвалася. У Маскве яна перарасла ва ўзброенае паўстанне. Забастоўка ахапiла большасць чыгуначных вузлоў Беларусi. У апошнія месяцы 1905 г. зноў узрос сялянскi рух.Аднак збiць рэвалюцыйную хвалю ўладам ўсё ж такi ўдалося. У пэўнай ступенi гэтаму спрыяў Манiфест 17 кастрычнiка.Пасля снежаньскiх падзей 1905 г. рэвалюцыйны рух паступова iдзе на спад.
34.Першая сусветная вайна і Беларусь. Лютаўская рэвалюцыя 1917 г. на тэрыторыі Беларусі.
В августе 1915 года началась война в Беларуси. Немцы аккупировали ¼ часть Беларуси. Население подверглось массовым грабежам, поджогам, убийствам.
Война нанесла большой ущерб сельскому хозяйству Беларуси, в тяжелом положении находилась промышленность. Сокращение сельскохозяйственного и промышленного производства, разруха на транспорте, казнакрадство, спекуляции привели к острому дефициту товаров народного потребления и росту цен.
^ I Мировая война между Тройственным союзом (Германия, Австро-Венгрия и Италия) и Антантой (Англия, Франция и Россия) за колонии, рынки сбыта, источники сырья и сферы влияния началась 19 июля 1914 года и закончилась 3 марта 1918 года.
Тяготы войны и разруха хозяйства вызывали недовольство в обществе. С 23 по 27 февраля 1917 года прошли массовые выступления рабочих, которые переросли в забастовку, к которой присоединились солдаты Петроградского гарнизона, император Николай II отрекся от престола. 27 февраля в Петрограде был создан Совет рабочих и солдатских депутатов. Одновременно в Госдуме выдвигается Временное правительство. Так возникло двоевластие.
Известие о победе революции достигло и Беларуси. 6 марта 1917 года был избран Минский Совет рабочих и солдатских депутатов на совместном заседании исполкома и солдат -депутатов.
Одновременно действовал и Временный Общественный комитет порядка. Местные власти подчинялись директивам Временного Правительства.
Правительственная программа развития страны выглядела следующим образом: продолжение войны, собрание Установочного собрания для обозначения дальнейшей судьбы Российского государства и решения аграрного вопроса, установление политики в отношении к рабочим, крестьянам и солдатам.
Временному правительству досталось тяжелое экономическое положение: железнодорожный транспорт был парализован, рабочие требовали введения 8-ми часового рабочего дня, повышение заработной платы, государственного социального страхования.
Мероприятия временного правительства не имели последовательности и проблем не решали:
1.Проводилась мобилизация промышленности на нужды обороны, но промышленная буржуазия выступила против вмешательства государства в сферу деятельности и распределения экономических ресурсов.
2.Проводилась политика регулирования цен, спекуляцией и инфляцией, которая не имела успех. 25 марта 1917 года была введена государственная монополия по производству хлебной продукции. Повысились цены на 60-70%, что со временем привело к голоду.
35.Абвастрэнне сацыяльна-эканамічнага і палітычнага крызісу ў Расіі восенню 1917 г. Кастрычніцкая рэвалюцыя 1917 г. і ўсталяванне савецкай улады ў Беларусі
Вясной 1917 года яшчэ больш пагоршылася сацыяльна-эканамiчнае становiшча краiны.У народзе узраслi антыурадавыя настроi.Гэта спрыяла бальшавiкам ажыццяуляць курс шостага з'езда РСДРП(б) на узброенае паустанне. Яны пачалi праводзiць сваiх прадстаунiкоу у Саветы i дабiлiся у гэтым поспеху. Але у Беларусi бальшавiкi мелi большасць толькi у Мiнскiм i Гомельскiм Саветах.Што тычыцца сялянскiх саветау,то iх абсалютная большасць знаходзiлася пад уплывм эсэрау i БСГ.Бальшавiцкая арганiзацыя на Беларусi на 95% складалася з салдат. Гэта давала магчымасць бальшавiкам разгарнуць падрыхтоуку узброеных фармiраванняу (Чырвонай гвардыi) для захопу улады.25 кастрычнiка 1917 года рабочыя, салдаты пад кiраунiцтвам ЦК РСДРП (б) зверглi Часовы урад.26 кастрычнiка Другi Усерасiйскi з'езд Саветау абвясцiу савецкую уладу у цэнтры i на месцах,прыняу Дыкрэт аб мiры i Дыкрэт аб зямлi.Быу утвораны Часовы рабоча-сялянскi урад(СНК) на чале з У.I.Ленiным. Апоуднi 25 кастрычнiка бальшавiкi Мiнска атрымалi паведамленне аб перамозе узброенага паустання у Петраградзе.Мiнскi Савет абвясцiу сябе уладай.Па яго указаннi з турмы былi вызвалены салдаты арыштаваныя за антыурадавыя выступленнi.З iх быу арганiзаваны Першы рэвалюцыйны,iмя Мiнскага Савета,полк.Пераходам улады да Саветау ажыццяулялi,створаныя бальшавiкамi,ваенна-рэвалюцыйныя камiтэты (ВРК),якiя абапiралiся на салдацкiя масы.ВРК Заходняй вобласцi i фронту узначалiлi бальшавiкi Кнорын,Ландар,Мяснiкоу. Процiдзеянне бальшавiкам у Мiнску аказау Камiтэт выратавання, на чале з меньшавiком Калатухiным. Камiтэт увеу у Мiнск Кауказкую дфвiзiю i прад'явiу Мiнскаму Савету ультыматум з патрабаваннем перадачы яму усей улады у горадзе i на Заходнiм фронце.Мiнскi Савет вымушаны быу пайсцi на часовы кампрамiс з Камiтэтам выратавання. Неузабаве да бальшавiкоу Мiнска падаспела дапамога (браняпоезд)i суадносiны змянiлiся на карысць бальшавiкоу. Уладу у Мiнску i на Заходнiм фронце зноу узяу у свае рукi ВРК Заходняй вобласцi i фронту.Ён распусцiу Камiтэт выратавання а Калатухiна арыштавалi.Пры дапамозе ВРК бальшавiкi распусцiлi Саветы у якiх не мелi пераважанай большасцi i правялi iх перавыбары,чым забяспечылi устанауленне сваей дыктатуры.Такi характар насiла змена улады у Вiцебску i ГомелiЗ некаторымi асаблiвасцямi так адбылося i у Магiлеве. Савецкi урад аб'явiу генерала Духонiна звергнутым з пасады Глаукаверха рускай армii.Стаука была лiквiдавана,а улада перайшла у рукi ВРК.Вярхойным глауна камандуючым быу прызначаны прапршчык - Крыленка.Забяспечыушы сабе большасць у Саветах бальшавiкi у лiстападзе 1917 года склiкалi з'езды,што адбылiся у Мiнску. Гэта былi iз'езд Саветау рабочых i сялянскiх дэпутатау Заходняй вобласцi,Трэцi з'езд Саветау сялянскiх дэпутатау Мiнскай i Вiленскай губерняу i Другi з'езд армii Заходняга фронту. Яны прынялi рэзалюцыi,у якiх вiталi устанауленне Савецкай улады i выказалi ёй поуную падтрымку.26 лiстапада трыма з'ездамi быу утвораны Выканаучы Камiтэт Заходняй вобласцi i фронту - Аблвыканкоамзах. Яго старшыней стау бальшавiк Рагозiнскi.Старшыней Савета народных камiсарау Беларусi – Ландэр У лютым 1918 года бальшавiкi амаль завяршылi арганiзацыю Савецкай улады у губернях, паветах i воласцях. Саветы сталi адзiнымi паунапраунымi органамiулады,што праводзiлi палiтыу партыi-бальшавiцкай.Пачалі праводзіцца рэвалюцыйныя пераўтварэнні і ў вёсцы. Першым крокам у гэтым напрамку былі канфіскацыя ўсёй зямлі.У канцы кастрычніка 1917 г. былі ажыццёўлены меры, накіраваныя на паляпшэнне становішча працоўных Беларусі. Была прынята пастанова аб устанаўленні 8-гадзіннага рабочага дня.Такім чынам, перамога Кастрычніцкай рэвалюцыі і ўстанаўленне савецкай улады паклалі пачатак рэвалюцыйным пераўтварэнням ва ўсіх сферах грамадскага жыцця беларускага народа.
36.Праблема беларускай дзяржаўнасці ў грамадска-палітычным руху Беларусі. Першы Усебеларускі з’езд (снежань 1917 г.) і яго рашэнні.
Першы Усебеларускi з'езд адбыуся 5-7 снежня 1917 г. у Мiнску. На iм прысутнiчала 1872 дэлегаты, якiя былi абраны ад усiх 5-цi губерняу Беларусi. Па прадстаунiцтву i складу гэта быу у поунай меры паунамоцны з'езд якi меу права вырашаць пытаннi аб стварэннi краевай улады.На з'ездзе была абрана Рада i фактычна аб'яулены па-за законам Аблвыканкомзах. Бальшавiкi з дапамогай зброi разагналi з'езд (17 снежня).Трэцi Усерасiйскi з'езд Саветау адобрыу дзеяннi Беларускiх бальшавiкоу. 18 снежня 1917 года тайна у дэпо Лiбава - Роменскай чыгункi адбылося паседжанне Прызiдыума Усебеларускага з'езда. Быу абраны выканаучы камiтэт ( 17 чалавек ) начале з Тамашом Грыбам.Ва умовах развалу фронта бальшавiкi не здолелi арганiзаваць абарону Беларусi.У ноч на 19 лютага 1918 года бальшавiкi уцяклi з Мiнска.Уладуу свае рукi узяу Выканкам Усебеларускага з'езду.21 лютага 1918 года Выканкам звярнууся да народа Беларусi з першай Устауной граматай у якой абвясцiу сябе часовай уладай на тэрыторыi Беларусi i абявязауся склiкаць Усебеларускi Устаноучы з'езд. 9 сакавіка 1918 г. адбылося пашыранае пасяджэнне выканкома Савета Усебеларускага з’езда. На пасяджэнні была прынята 2-я Устаўная грамата да народа Беларусі. У гэтым дакуменце Беларусь абвяшчалася Народнай Рэспублікай.Аднак ў граматах не былі дастаткова выразна акрэслены сацыяльна-палітычныя задачы.Таму выпрацоўваецца агульная тактыка ў нацыянальным пытанні.25 сакавіка 1918 г. на сесіі Рады была прынята Устаўная грамата. Грамата павінна была завяршыць працэс самавызначэння і канчаткова канстытуіраваць утварэнне беларускай нацыянальнай дзяржаўнасці. Галоўным у грамаце было абвяшчэнне незалежнасці Беларусі.Найбольшую самастойнасць Рада БНР атрымала ў галіне культуры і адукацыі.Народны сакратарыят БНР атрымаў ад нямецкага камандавання некаторыя правы і ў галіне міжнароднай палітыкі.Вось у такіх складаных умовах Рада БНР на закрытым пасяджэнні прыняла тэкст тэлеграмы германіі, у якой выказвалася падзяка за вызваленне Беларусі ад бальшавіцкага прыгнёту і анархіі.Пасылка Радай тэлеграмы выклікала востры палітычны кразіс у самой Радзе, яе пакінулі эсэры, меншавікі, яўрэйскія сацыялісты.Крызіс прывёў да расколу БСГ.Пасля вайны на вызваленай тэрыторыі Беларусі была адноўлена савецкая ўлада. Ствараліся яе органы: ваенныя саветы, рэвалюцыйныя камітэты, выканкомы Саветаў.Такім чынам, абвяшчэнне БНР з’явілася першай спробай рэалізацыі на практыцы беларускай ідэі, што ўзнікла яшчэ на пачатку ХІХ ст., сукупнасці ўсіх трох яе асноватворных элементаў – нацыянальнай свядомасці, нацыянальна-культурнага адраджэння і нацыянальнай дзяржаўнасці.Аднак гэта быў першы крок барацьбы за беларускую дзяржаўнасць. Незалежнасць і свабода, аб’яўленыя 25 сакавіка 1918 г., так і засталіся жаданнем і надзеяй.Рада БНР даволi паспяхова займалася культурна-асветнiцкай дзейнасцю.Бый атрыманы дазвол на выданне 14 беларуса-моуных газет i часопiсау.Адкрыта было больш за 160 беларускiх Быу адкрыты педiнстытут,створана бюро па напiсанню падручнiкау, а для iх выдання - таварыства "Асвета". У эканамiчнай вобласцi была арганiзавана Беларуская гандлевая палата i распрацавана праграма ажыццяулення фiнансава-грашолвай сiстэмы.Пасля лiстападаускай 1918 года рэвалюцыi у Германii Са-вецкi урад дэнансавау Брэсцкi мiрны дагавор i рушыу Чырвоную Армiю на Захад. Не маючы уласных войск,Рада БНР не змагла аказаць супрацiуленне.Многiя члены Рады БНР вумушаны былi пакiнуць Мiнск.Такiм чынам,у вынiку неспрыяльных знешне-палiтычных i унутраных умоу няудала завяршылася першая спроба арганiзацыi беларускай дзяржаунасцi.Але дзейнасць Рада БНР зрабiла значны уплыу на рост нацыянальнай самасвядомасцi беларусау.Гэта прымусiла бальшавiцкi урад пайсцi на стварэнне Беларускай Савецкай Рэспублiкi.
37.Абвяшчэнне і дзейнасць Беларускай Народнай Рэспублікі ва ўмовах нямецкай акупацыі (сакавік-снежань 1918 г.).
1-шы Усебеларускi з'езд а- 5-7 снежня 1917 у Мiнску, 1872 дэлегаты ад усiх 5-цi губерняу Беларусi, меу права вырашаць пытаннi аб стварэннi краевай улады.Была абрана Рада i фактычна аб'яулены па-за законам Аблвыканкомзах. Бальшавiкi з дапамогай зброi разагналi з'езд (17 снежня).Трэцi Усерасiйскi з''езд Саветау адобрыу дзеяннi бел.бальшавiкоу. 18 снежня 1917 тайна у дэпо Лiбава - Роменскай чыгункi адбылося паседжанне Прызiдыума Усебел. з''езда. Абраны выканаучы камiтэт ( 17 чал.) начале з Тамашом Грыбам.Ва умовах развалу фронта бальшавiкi не здолелi арганiзаваць абарону Б.У ноч на 19 лютага 1918 года бальшавiкi уцяклi з Мiнска.Уладу у свае рукi узяу Выканкам Усебеларускага з'езду.21 лютага 1918 года Выканкам звярнууся да народа Б.з 1-шай Устауной граматай: абвясцiу сябе часовай уладай i абявязауся склiкаць Усебеларускi Устаноучы з''езд. 9 сакавіка 1918 - пашыранае пасяджэнне выканкома Савета Усебеларускага з’езда: 2-я Устаўная грамата: Б. абвяшчалася Нар. Рэспублікай.Аднак не былі дастаткова акрэслены сац.-паліт. задачы. 25 сакавіка 1918 Рада, Устаўная грамата, павінна была завяршыць працэс самавызначэння і канстытуіраваць утварэнне бел. нац. дзяржаўнасці. Абвяшчэнне незалежнасці Беларусі.Найбольшую самастойнасць Рада БНР атрымала ў галіне культуры і адукацыі.Народны сакратарыят БНР атрымаў ад ням. камандавання некаторыя правы і ў галіне міжнароднай палітыкі. Рада БНР на закрытым пасяджэнні - тэлеграма Германіі, падзяка за вызваленне ад бальшавіцк. прыгнёту і анархіі: Раду пакінулі эсэры, меншавікі, яўрэйскія сацыялісты.Крызіс прывёў да расколу БСГ.Пасля вайны на вызваленай тэрыторыі Беларусі была адноўлена савецкая ўлада. Ствараліся яе органы: ваенныя саветы, рэвалюцыйныя камітэты, выканкомы Саветаў.Абвяшчэнне БНР – 1-шая спроба рэалізацыі бел. ідэі – нац.свядомасці, нац.-культ. адраджэння і нац. дзяржаўнасці.Аднак гэта быў першы крок барацьбы за бела. дзяржаўнасць. Незалежнасць і свабода, аб’яўленыя 1918 так і засталіся жаданнем.Рада БНР паспяхова займалася культ.-асветн. дзейнасцю.Дазвол на выданне 14 бел.-моуных газет i часопiсау.Адкрыты педiнстытут, бюро па напiсанню падручнiкау, таварыства "Асвета".У эканамiчнай вобласцi была арганiзавана Бел. гандлевая.Пасля лiстападаускай 1918 года рэвалюцыi у Германii Савецкi урад дэнансавау Брэсцкi мiрны дагавор i рушыу Чырвоную Армiю на Захад. Не маючы уласных войск,Рада БНР не змагла аказаць супрацiуленне.Многiя члены Рады БНР вумушаны былi пакiнуць Мiнск.Няудала завяршылася 1-ая спроба арганiзацыi бел. дзяржаунасцi.Рада БНР зрабiла значны уплыу на рост нац.самасвядомасцi
38.Утварэнне ССРБ і Літоўска-Беларускай ССР.
Пасля вызвалення Б. ад ням.акупантаў і аднаўлення савецкай улады зноў паўстала пытанне аб утварэнні бел. нац. дзяржаўнасці. Існавала некалькі пазіцый: 1) Кіраўніцтва Паўночна-Заходняга абкома РКП(б): Б. павінна быць тэрытарыяльнай адміністрацыйна-гаспадарчай адзінкай РСФСР. 2) Бел. нац.камісарыят (Белнацкам): стварэнне Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Р. Рэзалюцыя аб утварэнні беларускага савецкага ўрада.Пленум ЦК РКП(б) прыняў пастанову аб утварэнні БССР. 1 студзеня 1919 г. Часовы ўрад Беларусі абнародаваў маніфест у сувязі з утварэннем БССР. 1-ы усебел. з'езд Саветау, Мiнск, 2-3 лютага 1919. Па прапанове Свярдлова з'езд прыняу рашэнне аб аб'яднаннi БССР з Лiтоускай ССР. З'езд прыняу канстытуцыю БССР,аналагiчную канст. РСФСР 1918. Па ёй вышэйшым органам улады БССР абвяшчауся Усебел. з'езд Саветау.Узначалiу Вялiкi Прэзыдыум - Мяснiкоу.Аб'яднанне Лiтвы i Беларусi у ЛiтБел адбылося 27 лютага 1919 года. Старшыней новай дзяржавы са сталiцай у Вiльнi стау Цыхоускi,. ЛiтБел праiснавау да наступлення палякау у 1919 г
39.Вайна Польшчы і Савецкай Расіі. Другое абвяшчэнне БССР. Рыжскі мір
. 1918 адрадзiлася Польская дзяржава. Пiлсудскi аб'явiу аб аднауленнi РП у межах 1772.У снежнi 1918 польскi урад стау на шлях ажыццяулення памерау далучыць землi Украiны, Б. i Лiтвы да Польшчы. 21 снежня у Гродна Рада БНР стварыла Савет Дзярж. абароны (узначалiлi В.Ластоускi i генерал В.Кандратовiч). Сiлы былi няроуныя. Было вырашана далучыцьь Гродзеншчыну да Лiт. рэспублiкi на правах аутаномii. Лiт. рэспублiка у той час была прызнана шэрагам дзяржау у тым лiку i краiнамi Антанты. З мэтай адстойвання iнтарэсау бел. народа i кiравання бел. землямi пры Лiт. урадзе было створана Мiнiстэрства бел. спрау, узначалiу I.Варонка.Да п.1919 палякi захапiлi значн. частку Гродзенскай губернii, працягвалi наступленне у трох напрамках: 1)Вiльня-Лiда-Маладзечна, 2)Баранавiчы-Мiнск, 3)Кобрын-Пiнск. Захапiлi Брэст, Ваукавыск, Слонiм, Скiдаль, Шчучын, Пiнск, Баранавiчы. Бальшавiцкая улада не змагла арганiзаваць значнага супрацiулення.Вялiкiя сiлы Чырвонай Армii у гэты перыяд канцэнтравалiся на Усходнiм фронце,якi бальшавiцкi урад лiчыу галоуным. Вясной 1919 польскiя войскi захапiлi Лiду i Вiльню. Урад ЛiтБел пераехау у Мiнск.У мэтах канцэнтрацыi сiл i узмацнення абароны 1 чэрвеня 1919г. у Маскве было прынята рашэнне аб перадачы паунамоцтвау бальшавiцкiх урадау Украiны, ЛiтБел i Латвii ураду РСФСР. Лiт.-бел. армiя перайменавана у 16 армiю. Польскае наступленне працягвалася. Пагроза навiсла над Гомелем. I толькi на лiнii р.Бярэзiны фронт стабiлiзавауся да вясны 1920.У сакавiку 1920 палякi - новае наступленне. Пры дапамозе Антанты яны захапiлi Мазыр, Калiнкавiчы, Рэчыцу.25 красавiка палякi сумесна з пятлюрауцамi разгарнулi наступленне на працягу усяго польска-савецкага фронту ад р.ПРыпяць да р.Днестр.Дзякуючы перакiдванню войск з Усходняга фронту, Чырвоная Армiя 14 мая
1920г. здолела перайсцi у контрнаступленне. Але з-за недахопу сiл наступленне не дала вынiкау. Новае наступленне Чырвонай Армii распачалося у лiпенi 1920, было старанна падрыхтавана i дало плён. 7 лiпеня быу вызвалены Мiнск, 1 жнiуня - Брэст. Пад нацiскам А.Чарвякова,З.Жылуновiча, Д.Чарнушэвiча ЦК КП(б)Б прызнау неабходным выступiць з дэкларацыяй аб прызнаннi самавызначэння бел. народа. 31 лiпеня 1920. у Мiнску прынята Дэкларацыя незалеж-цi БССР у межах адной (Мiнскай) губернii. Гэта было не столькi аднауленне беларускай дзяржавы, колькi супакойванне народных мас. Супраць гэтага акта выступiлi беларускiя эсеры, якiя жадалi бачыць Беларусь сапрауды цэласнай i незалежнай дзяржавай. Рыжскі мірны дагавор Расіі i Украiны з Польшчай (18 марта 1921): Зах. Б. i Зах. Укр. – Польшчы. Польское админ.-тер. деление: воеводства, поветы, гмины.
40.“Новая эканамічная палітыка” і асаблівасці яе правядзення ў Беларусі.
Разбурэнні, беспрацоўе, неабдуманае ўсеагульнае адзяржаўленне сродкаў вытворчасці, харчразвёрстка выклікалі незадаволенасць народа, асабліва сялянства.Прычынай цяжкага эканамічнага і палітычнага крызісу на рубяжы 1920–1921 гг. было разбалансаванне палітычных і эканамічных інтарэсаў.З’явілася новая эканамічная палітыка, распрацаваная У. Леніным і прынятая Х з’ездам РКП(б) у сакавіку 1921 г. Сродкамi яе рэалiзацыi вызначалiся: х а р ч п а д а т а к, к а а п е р а ц ы я, с в а б о д н а е п р а д п р ы й м а л ь н i ц т в а i с в а б о д н ы р ы н а к.Сутнасць нэпа зводзілася да максімальнага пад’ёму вытворчых сіл і паляпшэння становішча рабочых і сялян дзеля захавання савецкай улады.Галоўнай мэтай нэпа стала замена харчразвёрсткі харчовым падаткам.Дазвалялася здаваць зямлю ў арэнду і выкарыстоўваць наёмную працу пры ўмове, што члены сям’і наймальніка таксама працуюць.У гады нэпа ажыццяўляліся тры віды гандлю: прыватны, кааператыўны і дзяржаўны. Дзяржбанк ў канцы 1922 г. выпусціў новыя грашовыя знакі – чырвонцы.Былі адменены ўсе абмежаванні на сумы ўкладаў, якія маглі захоўваць грамадзяне і арганізацыі ў ашчадных банках.Дзяржава стала падтрымліваць дробныя і сярэднія прыватныя і кааператыўныя прадпрыемствы.Дазвалялася арэнда прамысловых прадпрыемстваў іншаземнымі фірмамі ў форме канцэсій.Радыкальныя змены адбыліся ў кіраванні дзяржаўнай прамысловасцю.Узнаўлялася грашовая аплата працы.Заняпаўшая ў гады вайны і рэвалюцыйных пераўтварэнняў эканоміка Беларусі з пераходам да нэпа пачала адраджацца.Аднак поспехі першых гадоў нэпа прынеслі і вялікія эканамічныя праблемы. Яны былі выкліканы крызісам збыту, які ўзнік у выніку няправільнай цэнавай палітыкі дзяржавы, вялікай розніцы паміж коштам прамысловых і сельскагаспадарчых тавараў.Разыходжанне ў цэнах прывяло да таго, што селянін за прададзеную прадукцыю мог набыць прамтавараў у параўнанні з даваенным часам у 7 разоў менш.Крызіс збыту абвастрыў фінансавую праблему.У ходзе пераадолення крызісу прымаліся меры па зніжэнні сабекошту прамысловай прадукцыі, цэн на тавары, скарачэнні накладных расходаў, удасканальвалася дзейнасць кіруючага апарату і інш.У выніку павысілася рэнтабельнасць прадпрыемстваў, узніклі ўмовы для зніжэння цэн на прамысловыя тавары.Хуткаму аднаўленню прамысловай вытворчасці садзейнічала не толькі новая эканамічная палітыка, але і творчая ініцыятыва рабочых, укараненне прагрэсіўных метадаў працы.Правядзенне ў жыццё новай эканамічнай палітыкі дазволіла ў кароткі тэрмін аднавіць прамысловасць, стабілізаваць эканоміку.Доля прыватніка ў валавой прамысловай прадукцыі зменшылася.У тых умовах выцясненне прыватніка было адной з памылак у справе кіраўніцтва эканомікай краіны. У 1927г. аб'ём валавай прадукцыi iндустрыi БССР перавысiу даваенны уз ровень. На долю дзяржаунай прамысловасцi прыходзiлася амаль 3/4 усёй прамысловай прадукцыi. Палепшылiся у параунаннi з даваеннымi, умовы працы i быту, павысiуся жыццёвы узровень. Паднялася вытворчая i грамадска-палiтычная актыунасць рабочых.
41.Удзел БССР ў стварэнні СССР. Нацыянальна-дзяржаўнае будаўніцтва ў Беларускай ССР у 20-х гг. XX ст.
В межвоенный период (20-30-е годы) общественно-политическая жизнь в Беларуси, как и в Советской стране в целом, было полным противоречий, тесно связанным с социально-экономическими процессами, которые происходили в эти годы белорусском обществе в первой половине 20-х годов возможно определить существование и борьбу двух тенденций. Одна из них была направлена на определенную демократизацию в политических отношениях, другая - на продолжение политики военного камунизму.З 'появилась белорусский партия социалистов-революционеров (эсеров или БПС-Р). Отличие позиции белорусских эсеров от позиции КП (б) Б заключалась в вопросах, связанных с характером власти и суверэнитэтам.З этого момента началось открытое противостояние двух политических партий, которое закончилось не в пользу БПС-Р. В 1921 г. карательные органы арестовали 860 активных ее членов.В конце 1922 ускорился процесс объединения советских республик, в котором активное участие принимала БССР. На I Всесоюзном съезде Советов 30 декабря 1922 г. 25 представителей БССР вместе с делегациями РСФСР, УССР и ЗСФСР подписали декларацию и договор о создании СССР.Создание СССР позволило объединить усилия исторически связанных между собой народов, способствовать их быстрому экономическому, социальному и культурному развиццю. В начале 30-х годов в белорусском советском обществе были все черты тоталитарного политического режима .в 30-е годы окончательно сформировались политические институты белорусского общества, его тоталитарный политический рэжым.Начало белорусизации - июню 1924 т. е. середины 1923 году и до середины 1924 процесс белорусизации прошел первую фазу, в течение которой велась в основном ее политическая и идеологическая подготовка..Официально территориальная реформа проведена в 1926-1929 гг.Адным из направлений национальной политики с ' являлась белорусизация государственных учреждений, общественных организаций, которая имела целью изучение сотрудниками белорусского языка и перевод на нее справаводства. в ходе белорусизации решалась задача более активного выдвижения на руководящие посты представителей коренного (не только белорусского) населения.Политика белорусизации затронула и армию. В 1923-1925 гг. проводилась военная реформа. Важным направлением белорусизации являлась национально-культурное будавництва. Значительных успехов в годы проведения политики белорусизации достигли белорусский литература, национальный белорусский театр, музыка, жывапис. политика белорусизации появилась практической попыткой в условиях советской власти осуществить белорусское национальное возрождение.Успешно проходила беларусiзацыя учебных заведений. К 1928г. 80% школ было переведено на белорусский язык обучения. Белорусский язык несли в массы белорусские писатели У.Дубоука, М.Чарот, К.Чорны i др.. Художественные произведения 20-х годов свидетельствуют об изменениях, которые происходили в обществе. На середину 20-х годов в БССР действовало 240 краязнау-венных организаций В ходе беларусiзацыi развивалась новая отрасль в науке - беларусазнауства. В 20-е годы партийные органы пытаются играть ведущую роль в проведеннi беларусiзацыi, начинают тянуть науку под свой контроль, разрушать ее национальные формы. Это особенно проявилось в отношении iнбелкульта, который потерял свое первоначальное назначэнне
К 1928г. беларусiзацыя достигла значительных успехов. Она облегчила борьбу с безграмотность, способствовало претворению просветительской работы, создала пе-предпосылки для развертывания национально-культурного строительства в БССР
42.Палітыка беларусізацыі, яе асноўныя напрамкі, ход і вынікі. Культура БССР у 1920-1930-х гг.
У міжваенны перыяд (20–30-я) грамадска-паліт. жыццё на Б. было поўным супярэчнасцей, цесна звязаным з сац.-эканамічнымі працэсамі.Барацьба двух тэндэнцый. Адна - дэмакратызацыя, другая – працяг палітыкі ваен. камунізму. Пачатак палітыкі беларусізацыі – 1924. З 1923 да сяр. 1924. працэс беларусізацыі прайшоў 1-ую фазу, на працягу якой вялася ў асноўным яе падрыхтоўка. Беларусізацыя дзярж. устаноў, грамадскіх арганізацый, якая мела на мэце вывучэнне супрацоўнікамі бел.мовы і перавод на яе справаводства.Вырашалася задача актыўнага вылучэння на кіруюч. пасады прадстаўнікоў карэннага (не толькі бел.) насельніцтва. Значных поспехаў дасягнулі бел.літ., нац. бел. тэатр, музыка, жывапіс.Нягледзячы на супярэчнасці, цяжкасці і недахопы, палітыка беларусізацыі з’явілася практычнай спробай ва ўмовах савецкай улады ажыццявіць бел. нац. адраджэнне. Паспяхова праходзiла беларусiзацыя навучальных устаноу. Да 1928 80% школ пераведзена на бел. мову. Бел.мову неслi у масы бел. пiсьменнiкi У.Дубоука, М.Чарот, К.Чорны i iнш. Мастацкiя творы 20-х гадоу сведчаць аб зменах,якiя адбывалiся у грамадстве. Паэма Я.Коласа "Новая зямля" дала цэласнае уяуленне аб спадзяваннях беларус- кага сялянства, яго духоуным патэнцыяле. Развiваецца краязнауства. На сярэдзiну 20-х гадоу у БССР дзейнiчала 240 краязнау-чых арганiзацый. У ходзе беларусiзацыi развiвалася новая галiна у навуцы - беларусазнауства. Плённа працавалi на нiве бел. адраджэння паэт, празаiк Цiшка Гартны; пiсьменнiк М.Гарэцкi; гiсторыкi В.Ластоускi,У.Iгнатоускi, У.Пiчэта; жывапiсец i графiк М.Фiлiповiч; стваральнiк першага беларускага кiнафiльма "Лясная быль" Ю.Тарыч; аутар першай п'есы на бел.мове "Машэка" Е.Мiровiч; кампазiтар, аутар Дзярж. гiмна БССР Н.Сакалоускi... Да 1928 беларусiзацыя дасягнула значных поспехау. Яна аблегчыла барацьбу з непiсьменнасцю, садзейнiчала ажыццяуленню асветнiцкай работы, стварыла пе-радумовы для разгортвання нацыянальна-культурнага буд
43.Правядзенне індустрыялізацыі і калектывізацыі ў БССР.
Масавая калектывізацыя выклікала супраціўленне кулацтва. У гэтых умовах партыя перайшла ад палітыкі абмежавання і выцяснення кулацтва да палітыкі ліквідацыі кулацтва.Разгарнулася кампанія па суцэльнай калектывізацыі і ліквідацыі кулацтва як класа, прымусу і раскулачвання серадняка, закрыцця цэркваў, рынкаў.Раскулачваць пачалі не толькі кулакоў, але і сераднякоў, якія не хацелі ўступаць у калгасы.Метады, якімі ажыццяўлялася калектывізацыя вёскі, абагуленне сялянскіх гаспадарак, прывялі да таго, што вясной 1932 г. замест суцэльнай калектывізацыі адбыўся чарговы масавы выхад сялян з калгасаў.У выніку дапушчаных памылак у эканамічнай палітыцы ў 1932–1933 гг. краіну ахапіў масавы голад, які забраў жыцці многіх людзей.Да канца 30-х гадоў калектывізацыя ў Беларусі была звершана, кулацтва як клас ліквідавана.Сельская гаспадарка фінансавалася па рэшткавым прынцыпе. Іншая справа – 70–80-я гады, калі дзяржава атрымала магчымасць фінансаваць аграрны сектар эканомікі на ўзроўні сучасных патрабаванняў. Сельская гаспадарка Беларусі ў гэтыя гады па вытворчасці прадукцыі на душу насельніцтва стала ў шэраг з сельскай гаспадаркай развітых дзяржаў свету.
аунiцтва у БССР.
44.Фарміраванне савецкай грамадска-палітычнай сістэмы ў БССР у канцы 20-х – 30-я гг. XX ст. Палітычныя рэпрэсіі ў БССР.
Общественно-политическая система БССР в 20-30-е годы В межвоенный период (20 - 30 гг) общественно-политическая жизнь в республики, как и во всей Советской стране в целом, была полна противоречий, тесно связанных с социально-экономическими прорцессами, которые происходили в те годы. Строился социализм как понимали его руководители государства в 20-ые гг : 1) тотальное обобществление; 2) ликвидация собственника вообще; 3) создание глубоко идеализированного общества. Эту мысль чётко выразил секретарь ЦК ВКП(б) В.Молотов. На практике постепенно утанавливалась атмосфера всеобщей подозрительности, произвольное толкование законов, повсеместно выживались "враги", поощрялось доносительство. Происходила методическая и массированная обработка общества, направленная на то. Чтобы воспитать послушных исполнителей, укоренить мысль о безгрешности и безошибочности высшего руководства страны. В обществе были созданы условия, когда грубо игнорировались права человека.В условиях НЭПа (до конца 20-ых годов) в республике наблюдался общественно-политический подъём: 1) повсеместно отмечался яркий оптимизм в успехе социалистического строительства; 2) рассширилась компетенция Советов как органов власти, активно вовлекались трудящиеся в работу местных Советов; 3) проводилась административно-территориальная реформа; 4) в 1927 г. принята новая Конституция БССР, провозгласившая курс на демократизацию; 5) процесс образования СССР; 6) политическая амнистия 1923 года. В целом в середине 20-ых годов в общественно-политической жизни существовали и боролись две тенденции - курс на демократизацию в условиях НЭПа и продолжение курса политики военного коммунизма, тенденция монополизации КПБ всей политической жизни.С победой сталинской линии в ВКП(б) в общественно-политической жизни республики:
1) усилилась директивная система управления;
2) возросла роль партийно-государственного аппарата;
3) система законов подгонялась под линию партии;
4) страна стала жить в условиях силовых методов решения политических задач, начинается период массовых репрессий;
5) руководители, имевшие свою точку зрения, порой несоответствующей офицальной политики, прежде всего люди образованные и честные, преследовались и сурово карались.
Грубые нарушения прав человека объяснялись сталинской теорией об обострении классовой борьбы по мере движения к социализму. Это положение вождя стало теоритической базой массовых необоснованных репрессий. В Беларуси как и в целом по СССР эти деформации в политической жизни прикрывались видимостью демократии, обращением к массам.
Следует отметить три устоя, на которых сформировался сталинизм:
1) абсолютизация и догматизация марксизма;
2) создание разветвлённого административного аппарата (тотальная бюрократия);
3) абсолютизация насилия.
В Беларуси политические репрессии начались уже в конце 20-ых годов. По обвинению в так называемом национал-демократизме начинается процесс уничтожения национальной творческой интеллигенции. Потом очередь дошла до всех участников в белорусском национальном движении. Шёл постоянный процесс поиска "врагов"и "вредителей". В БССР до войны было уничтожено примерно 250 тысяч человек [2, 305]. Столько же сослано в Сибирь, Казахстан, Среднюю Азию. Страна жила в атмосфере страха и подозрительности. В 30-ые годы в стране сложилась система, которая называется "административно-командная" ( разновидность тоталитаризма). Для неё характерны: 1) единая официальная идеология; 2) единая массовая партия; 3) монополия партии на государственный аппарат и информацию; 4) полицейский контроль перерастает в террор против личности
45.Заходняя Беларусь у складзе Польшчы (1921-1939 гг.) Уз’яднанне Заходняй Беларусі і БССР.
Польское админ.-тер. деление: воеводства, поветы, гмины. Упадок промыш-ти. Вывоз леса из Б. Рабочие в антисанитар-х условиях. 1919, 20 – аграрная реф-ма Польши: слишком высокие цены на землю, безземельные, многочисл-е налоги. Поляки грубо нарушали договор: свободное развитие нац. меньшинств. Белорусы не принимались на гос. службу, письма на бел. языке не отправляли. Преслед-сь бел. печать. Полонизация, запрет бел. языка. Рев.-нац. движение, партизанское, кот. после рижского мир. дог-ра стало сильнее. Поляки разгромили эсеровское подполье. Оставшиеся оружия не сложили. Усиленные репрессии, полицейский террор. Забастовки рабочих 1923.Во главе рев. движения – коммунисты. Подпольные ком. ячейки. Бел. Рев. Орг-я – влияние среди крестьян и интелегенции: за конфиск. помещичьих земеле и воссоединение Б. Эффект=е средство мобилизации трудящ-ся на рев-ю – подпольная ком. печать. Комсомолские орг-и. КПЗБ возглавила партиз. движ-е. Боев. опер-и партизаны часто проводили под именем Мухи-Михальского. Наводило страх на помещиков, полицию. Рев.-демокр. борьба. Компартия, Бел. Крестьянск.-Рабоч. Грамада, Тов-во Бел. Школы. Кампания за амнистию полит.заключенных 1926: митинги и демонстрации. Полиция разгоняла съезды. 1927: БКРГ – вне закона. Борьба. ТБШ – масс. компания за школы на родном языке. 1929-33 – жёсткий эконом. кризис. Нищета, голод. Спад пром-ти в Польше. Безработица. Забастовки =всех пром. предприятий. Борьба крестьян, стремление к единству с раб. классом. КБЗБ - тактика единого фронта 36-37: масс. полит. акции. Борьба за жизнь Притыцкого, стрелявшего в суде в провокатора (+рабочие Фр., Чехосл.,США,Англии). Смертн. приг. заменили пожизненным. Испания, мятеж Франко – бел. выступили в поддержку. Движение солидарности с исп. народом. Рев. борьба продолж. и после роспуска компартии. Освобождение трудящихся наступило в сент 1939
46.Міжнародныя адносіны напярэдадні і на пачатку Другой сусветнай вайны. Нападзенне нацыстскай Германіі на СССР і абарончыя баі на тэрыторыі Беларусі
Пагроза вайны з боку Германii. Напярэдаднi вайны Савецкi Саюз рабiў ўсе магчымае, каб папярэдзiць яе ўзнiкненне. Ен веў перамовы з Англiяй, Францыяй, Чэхаславакiяй, iншымi дзяржавамi аб магчымых мерах бяспекi. Нажаль, Заходнiя краiны далi згоду на далучэнне часткi тэрыторыi Чэхаславакii да Германii, iмкнулiся скiраваць агрэсiю фашысцкай Германii супраць СССР. Ва ўмовах небяспекi савецкi бок адгукнуўся на прапановы Германii i 23 жнiўня 1939 г. быў падпiсаны савецкi-германскi дагавор аб ненападзеннi тэрмiнам на 10 гадоў (Пакт Молатава-Рыбентропа) i сакрэтны пратакол да яго аб сферы iнтарэсаў абодвух бакоў, якi прадугледжвау лiквiдацыю Польшчы. 1-га верасня Герм. Напала на Польшчу, а 3 верасня Англiя i Францыя аб`явiлi вайну Германii. Фашысцкiя войскi захоплiвалi Польшчу. Паўстала пагроза зняволення Зах. Б, якая трапiла пад уладу Польшчы па Рыжскаму дагавору 1921. 17 верасня Чырв. Армiя перайшла гранiцу, а 25 верасня вызвалiла Зах. Б.(4 млн. жыхароў). 28 лiстапада 1939 памiж Германiяй i СССР - Дагавор аб дружбе i гранiцы. 28-30 лiстапада 1939 Народны Сход Зах. Б. прыняў дэкларацыю аб устанаўленнi савецкай улады на ўсей вызваленай тэрыторыi i выказаўся за ўваходжанне ў склад БССР. Законы аб уключэннi Зах.Б. ў склад СССР i ўз`яднаннi з БССР.
47.Акупацыйны рэжым нацыстаў на тэрыторыі Беларусі
1940 Германiя пачала падрыхтоўку да вайны супраць СССР. У снежнi 1940 зацверджан план <Барбароса> - маланкавай вайны, разгрому СССР за 3-4 месяцы. У маi 1941 быў зацверджаны план <Ост> - праграма знiшчэння i каланiзацыi народаў СССР. 22 чэрвеня 1941 на досвiтку гiтлераускiя войскi варвалiся у межы СССР.Вораг нанёс удары па аэрадромах, чыгуначных вузлах, гарадах Часцi Чырв. Армii неслi вялiкiя страты. Удар групы армiй "Цэнтр", якая наступала праз тэрыторыю Б.на Маскву прынялi на сябе абаронцы Брэсцкай крэпасцi.Гераiчна змагалiся савецкiя лётчыкi. У першыя днi вайны лётчыкi знiшчылi больш 100 варожых самалётау. Нягледзячы на гераiзм савецкiх воiнау, фашысты прарвалi абарону у Б. Пачалася мабiлiзацыя у Чырв. Армiю, якая з баямi адступала на Усход. У пачатку лiпеня 1941 арганiзуецца лiнiя абароны на Заходняй Дзвiне i Дняпры. Сюды перакiнуты 37 дывiзiй, каб не дапусцiць прарыву працiунiка на Маскву. На некалькi дзен затрымалi фашыстау на рацэ Бярэзiне у раёне Бабруйска.Савецкiя воiны вымушаны былi аставiць Магiлёу i Гомель. Паражэнне савецкiх войск: непадрыхтаванасць да абароны войск Зах. фронту. Страты фронта склалi 400 тыс. чалавек з агульнай колькасцi 750 тыс. Акупiравана уся Б. Але не дазволiлi працiунiку рэалiзаваць план "маланкавай вайны" i далi магчымасць Чырвонай Армii правесцi абарончыя мерапрыемствы на маскоускiм кiрунку. Б. пад акупацыяй з чэрвеня 1941 да ліпеня 1944. Акупацыйны рэжым у Б. – сістэма мер, накіраваных на ліквідацыю савецкага грамадска-дзяржаўнага ладу, рабаванне нац. багаццяў і рэсурсаў, зняволенне і знішчэнне бел. народа.У адпаведнасці з планам “Барбароса” акупанты знішчылі дзяржаўнасць бел. народа і тэр-ю цэласнасць рэспублікі.Фашысты зацвердзілі бела-чырвона-белы сцяг і герб “Пагоня” – сімвалы эмігранцкага ўрада БНР, які супрацоўнічаў з немцамі.Пры стварэнні фашысцкай акупацыйнай адміністрацыі і паліцэйскіх фарміраванняў немцы выкарыстоўвалі бел. нацыяналістаў.Уся паўната ўлады належала фашысцкай ваеннай і цывільнай акупацыйнай адміністрацыі.Генеральны план “Ост” вызначаў праграму каланізацыі захопленых тэрыторый, германізацыі, высялення і знішчэння народаў Усходняй Еўропы.Шмат лагераў смерці, гета.Канцлагеры, турмы.Палітыка каланізацыі і генацыду: гвалтоўны вываз людзей на катаржныя работы ў Германію.За гады акупацыі Б. ў Германію было вывезена амаль усе тэхнічнае абсталяванне.Рабочыя працавалі ў прымусовым парадку, праз абавязковую рэгістрацыю на біржах працы. Працоўны дзень доўжыўся 10–12 гадзін. Імкнучыся духоўна заняволіць народ, гітлераўцы разрабавалі ўсе навучальныя установы, Бел.дзярж.гіст. музей, Дзярж. карцінную галерэю, знішчылі тысячы помнікаў старажытнасці.Каб раскалоць адзінства беларускага народа, знайсці ў яго апору, гітлераўцы спрабавалі ствараць нацыяналістычныя арганізацыі.
.48.Развіццё партызанскага руху і падполля ў Беларусі у гады Вялікай Айчыннай вайны
Борьба белорусского народа против фашистов на территории Беларуси и за её границами проявилась в составе Красной Армии на фронтах, в партизанском движении, деятельности подпольщиков, массовом сопротивлении белорусского народа оккупантам, участие белорусов в движении сопротивления фашизму в странах Центральной и Западной Европы.
Во второй половине 1941 года было создано Минское городское подполье, члены которого осуществили первые крупные диверсии на железной дороге. Диверсии прошли в Бресте, Гродно, Мозыре, Витебске и др. городах. Но в 1942 году Минское подполье было разгромлено: руководители подполья С.Заяц, И.Козинец, Г.Семенов были арестованы, было расстреляно около 300 человек.
Но подполье быстро возобновило свою деятельность. В 1943 году в рядах подполья насчитывалось около 9 тыс. человек. Было проведено 1500 диверсий. На железной дороге в Осиповичах была осуществлена одна из крупнейших диверсий Второй мировой войны. Ф.Крылович с помощью магнитной мины взорвал 4 эшелона с горючим, несколько эшелонов с техникой и новейшими танками «Тигр». На железной дороге в Орше действовала подпольная группа под руководством К.Заслонова.
В сельской местности во время оккупации проявились две формы сопротивления - это невыполнение приказов и прямая вооруженная борьба (партизанка). В состав партизанских отрядов входили как местные жители, так и солдаты Красной Армии.
Первый белорусский партизанский отряд батьки Миная взаимодействовал с Красной Армией. Комиссаром одного из отрядов был П.Машеров.
В ответ на активную партизанскую деятельность, гитлеровцы провели в июле-августе 1941 года первую крупную антипартизанскую операцию «Припятские болота», во время проведения которой было уничтожено около 14 тыс. мирных жителей.
49. Освобождение Б от захватчиков. Окончание 2 мировой войны.
Ее итоги.Пасля перамогi у Курскай бiтве, Чырвоная Армiя пачала наступленне ад Неве-ля да Чорнага мора. Восенню 1943г. яна уступiла на тэрыторыю Беларусi, 23 ве-расня быу вызвалены першы раённы цэнтр БССР - г.Камарын. За восень-зiму былi вызвалены 36 раёнау i 2 абласных цэнтра - Гомель i Мазыр. Важнае значэнне у гэтым мела фарсiраванне Дняпра у раёне Львова.. Вялiкую дапамогу наступаючым часцям Чырвонай Армii аказалi падпольшчыкi i партызаны. У 1944г. пачауся завяршальны этап Вялiкай Айчыннай вайны - поунае выгнанне ворагау з савецкай зямлi, вызваленне народау Еуропы. Значную ролю у рашэннi задач на гэтым этапе адыграла Беларуская наступальная аперацыя (кодавая назва "Баграцiён"). Гiтлераускае камандаванне надавала вялiкае значэнне утрыманню Беларусi, бо яна была важным плацдармам, якi прыкрывау усходне-прусскi i вар-шауска-берлiнскi стратэгiчныя напрамкi. Былi падрыхтаваны абарончыя рубяжы на рэках Днепр, Бярэзiна, Свiслач, Нёман i iнш. Рад гарадоу аб'яулены крэпасцямi (Мiнск, Вiцебск, Орша, Магiлёу i iнш.),якiя не належалi здачы. У Беларусi бы-ла моцная групiроука нямецкiх войск У красавiку-маi генштаб Чырвонай Армii распрацавау план аперацыi "Баграцi-ён".Яго ажыццяулялi войскi наступных франтоу: 1-ы Беларускi (камандуючы гене-рал армii К.К.Ракасоускi), 2-i Беларускi (генерал-палкоунiк Г.Ф.Захарау), 3-i Беларускi (генерал-лейтэнант I.Д.Чарняхоускi), 1-ы Прыбалтыйскi (генерал ар-мii I.Х.Баграмян) пры падтрымцы Дняпроускай флатылii, авiяцыi далёкага дзеяння i ПВА. Удзельнiчалi у аперацыi партызанскiя злучэннi.Савецкiя войскi пераузышлi ворага Задума Вярхоунага Глаунакамандавання была наступнай – франты адначасова пе-раходзяць у наступленне на Вiцебскiм, Багушэускiм, Аршанскiм i Бабруйскiм напрамках,разбураюць фронт абароны ворага, акружаюць i знiшчаюць яго групоукi у раёне Вiцебска i Бабруйска i выходзяць на Мiнск з мэтай знiшчэння i акружэння асноуных сiл групы армiй "Цэнтр" на усходзе Мiнска. Вясной праводзiуся рад мерапрыемствау па падрыхтоуцы да наступлення. Наступленне пачалося 23 чэрвеня 1944г. Спачатку быу нанесены бомбавы удар авiяцыяй, потым праведзена артылерыйская падрыхтоука..Ужо на 3-цi дзень была акружа- на Вiцебская групiроука працiунiка i вызвалены Вiцебск.Да канца чэрвеня 1944г. былi вызвалены Орша, Магiлёу, Бабруйск. Развярнулiся баi за Мiнск. Гiтлерауцы добра умацавалi горад (былi перакiнуты дадатковыя войскi, збудавана драуляная сцяна, за якой размяшчалiся танкi i гарматы). Аднак i гэта не астанавiла савецкiх воiнау..У ба-ях за Мiнск вызначылiся многiя савецкiя воiны. Першым уварвауся у горад танк Д.Г.Фролiкава. У баях на вулiцах Мiнска вызначыуся камандзiр танкавага узвода М.Колычау. Iм, а таксама А.С.Бурдзейнаму,было прысвоена званне "Ганаровы грамадзянiн г.Мiнска". Мiнск быу вызвалены 3 лiпеня. У раёне Мiнска была акружана 100 тыс. групоука ворага. 7 дзен спрабавалi вырвацца фашысты з "Мiнскага катла". 70 тыс. гiтлерауцау было забiта, 35 тыс. узята у палон. У ходзе далейшага наступлення савецкiя войскi 28 лiпеня вызвалiлi г.Брэст. Фашысты былi выгнаны з беларускай зямлi. Вялiкая Айчынная вайна i фашысцкая акупацыя прынелсi беларускаму народу вялiзарныя бедствы: загiнула больш за 2 млн. 200 тыс. чалавек, толькi прамыя страты склалi 75 млрд. р., былi разбураны гарады, вескi, прамысловыя прадпрыемствы. Аднаўленне эканомiкi пачыналася адразу пасля вызвалення – у канцы 1943—1944 год
50.міжнародныя адносіны пасля Другой сусветнай вайны. БССР на міжнароднай арэне. Аднаўленне і развіццё народнай гаспадаркі БССР у 1944-1954 гг.
Пасля другой сусветнай вайны ЗША сталі прэтэндаваць на ролю звышдзяржавы. Яны сканцэнтравалі ў сваіх руках 70 % сусветнага залатога запасу і выраблялі 60% сусветнай прамысловай прадукцыі. Валавы нацыянальны прадукт ЗША за гады ІІ сусветнай вайны ўзрос ў 2 разы а людскія страты складалі ўсяго 1% ад страт СССР. Пасля выпрабавання ядзернай зброі ЗША пачалі дзейнічаць з пазіцыі сілы.СССР, хаця і быў моцна аслаблены пасля вайны, але значна павысіў міжнародны аўтарытэт як пераможца нацызма. Ён узмацніў свае пазіцыі за кошт шэрагу прасавецкіх (сацыялістычных) краін. Савецкі Саюз меў на той час самую магутную ў свеце армію. Такім чынам амаль адразу пасаля вайны паміж СССР і ЗША пачалась барацьба за сусветнае лідэрства. Еўрапейскія краіны – сацеліты СССР аб’ядналіся ў СЭУ Савет эканамічнай узаемадапамогі, а ў 1955 у ваенны блок “Варшаўскі дагавор”. “Варшаўскаму дагавору” супрацьстаялі капіталістычныя краіны на чале ЗША, у 1949 з’явіўся ваенны блок НАТО. Пачалося ваеннае ідэалагічнае і палітычнае супрацьстаянне халодная вайна.Пачатак халоднай вайне паклала прамова Чэрчыля ў 1946 у Фултане (ЗША) дзе ён адкрыта абвінаваціў СССР у захопе еўрапейскіх краін і стварэнні жалезнага занавесу. У 1948 г. гэтыя 18 краін ўтварылі ЕЭС (Еўрапейскае эканамічнае супрацоўніцтва) і знялі мытныя бар’еры. У 1949 ў Лондане створаны Савет Еўропы.З дапамогай СССР пачалося крушэнне каланіяльнай сістэмы. Першымі атрымалі незалежнасць Інданэзія, Індыя, В’етнам, і некаторыя краіны Афрыкі. Да пачатку 1960 х гг. на шлях незалежнасці сталі 40 дзяржаў з насельніцтвам 1,5 міліярды чалавек.Такім чынам у пасляваенныя гады ў свеце назіраліся наступныя асноўныя тэндэнцыі:1. Былі ўтвораны 2 звышдзяржавы, што спаборнічалі паміж сабой.2. Свет быў перабудаваны як тэрытарыяльна так і палітычна.3. Супрацстаялі сацыялістычная і капіталістычная сістэмы.4.Зявілась эканамічная інтэграцыя краін. 5. Была разбурана каланіяльная сістэма.
Пасля другой сусветнай вайны змяніўся міжнародны статус БССР. Згодна прынятаму ў 1943 г. пагадненню рэспубліка атрымала права непасрэдна ўступаць у дыпламатычныя зносіны з іншымі дзяржавамі. 27 красавіка 1946 г. Беларусь ў ліку іншых краін стала занавацельніцай ААН, што дало выхад БССР на міжнародную арэну.Гэта давала наступныя магчымасці:1. Выступаць з міжнароднымі ініцыятывамі 2. Удзельнічаць ў міжнародных арганізацыях.3. Падпісываць канвенцыі4. Атрымліваць гуманітарную дапамогу.
У БССР выйшлі 500 твораў замежных пісьменнікаў.Дзякуючы членству ў ААН былі наладжаны сувязі ў галіне адукацыі. З 1960 гг. у БНТУ пачалі вучыцца замежныя студэнты. Усяго па рэспубліцы ў 1960- 1980 гг. навучалісь 10000 студэнтаў.
Аднаўленне і развіццё народнай гаспадаркі БССР у 1944-1955 гг. Вялiкая Айчынная вайна прывяла да велiзарных матэрыяльных i людскiх страт.. Былiпабудаваны рад прадпрыемствау лёгкай прамысловасцi, праведзена рэканструкцыя iльнозаводау, абутковых прадпрыемствау.Пачатак 50-х гадоу характэрызуецца разгортваннем навукова-тэхнiчнай рэвалюцыi. Да сярэдзiны 50-х гадоу Беларусь дасягнула новых поспехау. Пабудавана 150 прадпрыемствау. У вынiку павышэння тэхнiчнага узроуню , павысiлася прадукцыйнасць працы. З сярэдзiны 50-х гадоу пашыраецца капiтальнае будаунiцтва, вытворчасць набывае характар навукова-iндустрыяльнага тыпу. Навука становiцца удзельнiкам механiзаванай i аутаматызаванай вытворчасцi.Вялікая Айчынная вайна і фашысцкая акупацыя прынеслі беларускаму народу велізарныя бедствы. Аднаўленне эканомікі пачыналася адразу пасля вызвалення.Галоўнымі напрамкамі прамысловага развіцця пасляваеннай Беларусі з’явіўся паскораны рост машынабудавання, металаапрацоўкі, электраэнергетыкі, паліўнай прамысловасці, будаўнічых матэрыялаў.Пасляваеннае машынабудаванне характарызуецца не толькі адраджэннем старых, але і стварэннем шэрагу новых яе галін.Машынабудаванне і металаапрацоўка пераўтварыліся ў вядучую галіну эканомікі рэспублікі.У ходзе пасляваеннага аднаўлення і развіцця прамысловасці рэспубліка павінна была рашыць вялікую задачу падрыхтоўкі кадраў для вытворчасці. 
51.Грамадска-палітычнае жыццё ў БССР ва ўмовах “адлігі”. Спробы рэфармавання эканомікі ў другой палове 50-х – першай палове 60-х гг. XX ст.
Смерть Сталина (1953 год) имела переломное значение для всех сфер жизни советского гражданства.
В сентябре 1953 года первым секретарем КПСС и руководителем государства был избран М.Хрущев. Начался период относительной демократизации. Расширились права Советов - в августе 1955 года Совет Министров БССР передал Советам права на использование финансовых средств на строительство, социально-культурную и бытовую сферы.
Были приняты меры по ликвидации недостатков в сельском хозяйстве. Обновился принцип материальной заинтересованности, изменена система налогооблажения, возросли закупочные цены, колхозники получили пенсии, строились дороги, осуществлялась электрофикация деревень, открывались школы, больницы, клубы. Велось освоение целинных земель, куда ехала молодежь со всех республик.
На ХХ съезде КПСС в 1956 году Хрущев выступил с докладом о культе личности Сталина, где приводилось много фактов о злодеяниях Сталина по организации расправ над партийными и советскими работниками, командирами Красной Армии, интелегенцией. После съезда в Беларуси началась реабилитация жертв репрессий.
Во второй половине 1950-х годов расширились права республик. В республиканское подчинение были переданы некоторые крупные промышленные предприятия, а с марта 1957 года республики получили право самостоятельно слаживать систему внутреннего административно-территориального раздела. Были приняты гражданские, криминальные, процессуальные кодексы республики.
В 1961 году на 22 съезде партии была принята новая программа партии, согласно которой партийное руководство официально получило право административного контроля.
В октябре 1964 года М.С.Хрущев был освобожден от занимаемой должности, управлять партией и страной был поставлен Л.И.Брежнев
52.Сацыяльна-эканамічнае і палітычнае развіццё БССР у другой палове 60-х – першай палове 80-х гг. XX ст
Нягледзячы на высокія паказчыкі росту прамысловай вытворчасці, з першай паловы 70-х гадоў паралельна існавалі і ўзмацняліся негатыўныя з’явы – адставанне тэмпаў паскарэння навукова-тэхнічнага прагрэсу і ўкаранення ў вытворчасць дасягненняў навукі і тэхнікі.Павелічэнне дзяржаўных асігнаванняў на патрэбы сельскай гаспадаркі, а таксама выкарыстанне ўласных сродкаў дазволілі калгасам і саўгасам ажыццявіць шырокую праграму будаўніцтва вытворчых памяшканняў.Эканоміка Беларусі была часткай агульнагаспадарчага комплексу СССР.Вынікам развіцця эканомікі БССР да сярэдзіны 80-х гадоў з’явілася стварэнне буйнога тэрытарыяльна-галіновага прамысловага комплексу.Мы бачым, што ўвесь пасляваенны перыяд, у тым ліку і ў 70-я – першай палове 80-х гг., у рэспубліцы вялося інтэнсіўнае капітальнае будаўніцтва, нарошчваліся вытворчыя магутнасці.Аднак нельга не лічыцца з тым фактам, што ў эканамічным развіцці краіны і нашай рэспублікі ў першай палове 80-х гг. сталі відавочнымі негатыўныя з’явы. Гэта перш-наперш зніжэнне тэмпаў эканамічнага росту. Не ўдалося забяспечыць у поўнай меры выхад народнай гаспадаркі БССР, як і СССР у цэлым, на якасна новы навукова-тэхнічны і арганізацыйна-эканамічны ўзровень. Рэспубліка не дабілася рашучага зруху ў інтэнсіфікацыі вытворчасці. Не адбылося значнага паляпшэння якасці вырабленай прадукцыі. Значна ўскладнілася экалагічная сітуацыя ў выніку бурнага індустрыяльнага развіцця і недаацэнкі прыродаахоўных мер, недахопаў у ахове здароўя і г.д. Усё гэта выклікала сур’ёзную заклапочанасць у грамадстве. Мацней і мацней раздаваліся галасы аб неабходнасці перамен.З другой паловы 70-х гадоў канцэпцыя пабудовы камунізму атрымала працяг у канцэпцыі развітога сацыялістычнага грамадства.З сярэдзіны 50-х гадоў неаднаразова рабіліся спробы павялічыць ролю Саветаў у кіраванні дзяржавай і грамадствам.Аднак рэальная ўлада знаходзілася ў руках партыйных камітэтаў. І наогул ўсё грамадска-палітычнае жыццё было строга рэгламентавана і цэнтралізавана.Кіруючай сілай беларускага грамадства з’яўлялася Кампартыя Беларусі. Яе колькасць павялічылася з 48,2 тыс. камуністаў у 1946 г. да 688 тыс. у 1985 г.Важную ролю ў палітычнай структуры і жыцці грамадства ігралі грамадскія арганізацыі – гэта перш-наперш прафсаюзы.Усплеск грамадскай актыўнасці быў звязаны з абмеркаваннем і прыняццем Канстытуцыі СССР 1977 г. і Канстытуцыі БССР 1978 г. Іх вартасцю была арыентаванасць на абарону сацыяльных гарантый людзей..
53.Развіццё беларускай культуры і мастацтва ў пасляваенны час (1945-1985 гг.)
За годы второй мировой войны была уничтожена практически вся материально-техническая база учреждений науки и культуры, не пришли с войны многие образованные и профессионально подготовленные люди. В таких условиях сразу после освобождения началось культурное возрождение БССР.
В образовании прошло несколько реформ: удалось возобновить довоенную сеть общеобразовательных школ, шло увеличение количества средних школ; был завершен переход к всеобщему семилетнему обучению.
В 1944-1945 годах работали 22 высших учебных заведения.
Быстро возродилась академическая наука, фундаментом которой стала возобновившая свою работу в 1944 году академия наук БССР.
В конце 1950 годов в Беларуси действовали 77 научных учреждений.
В системе академии наук БССР открываются институты физики и математики, генетики, тепло и массообмена.
В 1941 году был открыт Белорусский государственный университет, в 1922 году - институт белорусской культуры.
Также развивалась литература. В качестве ведущего жанра прозы устанавливается роман. Главной остается тема прошлой войны, но писатели большое внимание уделяли раскрытию внутреннего мира человека в экстремальных условиях.
Были известны: Янка Купала, Якуб Колас, З.Бядулы, К.Черный, Кондрат Крапива, Янка Мавр и др; развивалась драматургия. Большой урон национальной культуре нанесли репрессии и Великая Отечественная Война. Тема войны нашла отражение в творчестве писателей, художников в произведениях «Альпийская баллада», «Журавлиный крик» В.Быкова; «Война под крышами» А.Адамовича; «Возьму твою боль» Ивана Шемякина.
Многие произведения были экранизированы и завоевали признание зрителя - «Альпийская баллада», «Бацька».
В память героической борьбе белорусского народа и понесенных жертвах сделаны мемориальные комплексы «Хатынь», «Брестская крепость-герой», «Прорыв».
Большие достижения были и в музыкальной культуре: Всесоюзную славу приобрели ансамбли «Песняры», «Сябры», «Харошки», «Верасы». С большим успехом проходит в Витебске «Славянский базар», на который съезжаются музыканты со всей Европы.
В Гомеле проходит хореографический фестиваль «Сожский карагод».
С большим успехом выступают наши детские ансамбли и молодые исполнители песен на Евровидении .
54.Палітыка перабудовы. Спробы мадэрнізацыі савецкай грамадска-палітычнай і эканамічнай сістэмы ў другой палове 1980-х гг.
Супярэчнасць жыцця у сярэдзiне 80-ых гадоу асаблiва востра праявiлася у эканомiцы.Адзiная сiстэма уласнасцi,цэнтралiзаванае кiраунiцтва,улада партнаменклатуры прывялi да поунага адмаулення уласцiвых эканомiцы законау яе развiцця.
Палітыка перабудовы, яе сутнасць і вынікі. У сярэдзіне 80-х гг. Савецкі Саюз апынуўся ў складаным становішчы. Запавольваліся тэмпы сацыяльна-эканамічнага развіцця, не заўсёды дасягненні навукі і тэхнікі ўкараняліся ў вытворчасць, нізкай была якасць многіх відаў прадукцыі, не хапала высака-якасных тавараў на рынку, па некаторых паказчыках прыпы-ніўся рост жыццёвага ўзроўню народа. Патрабавалася рэфар-маванне палітыка-эканамічнай сістэмы, якая ў аснове сваёй сфарміравалася ў СССР у 20-30-я гг.
У другой палове 80-х гг. быў удакладнены палітычны курс і вызначана палітыка перабудовы, абнаўлення ўсіх сфер жыцця савецкага грамадства. Ініцыятарам гэтай па-літыкі з'яўляўся генеральны сакратар ЦК КПСС М. С. Гарбачоў.
У ходзе ажыццяўлення палітыкі перабудовы значна пашырылася самастойнасць прадпрыемстваў і аб'яднанняў у выніку іх пераходу на поўны гаспадарчы разлік і самафінансаванне. Павысілася роля працоўных калектываў. Развівалася самакіраванне. Укараняліся прагрэсіўныя формы арганізацыі працы - арэндныя калектывы, гаспадарчыя разліковыя брыгады. Дэмакратычнай станавілася выбарчая сістэма, развівалі-ся галоснасць і плюралізм думкі, фарміравалася шматпартый-ная сістэма. Болын магчымасцей стала для ажыццяўлення дэмакратычных правоў і свабод грамадзян, для творчай дзей-насці
Аднак жыццё паказала, што ў КПСС - КПБ адсутнічала канкрэтная, навукова абгрунтаваная праграма абнаўлення са-вецкага грамадства. Не былі дакладна вызначаны канчатковыя вынікі, на дасягненне якіх накіроўваліся намаганні партыі і народа. У грамадстве з'явіліся капіталістычныя тэндэнцыі, узбагачэнне любымі сродкамі, некампетэнтнасць і безадказнасць. Гублялася кіраўніцтва краінай. Бачачы гэтыя негатыўныя з'явы, частка народа стала абвінавачваць КПСС-КПБ, усіх тых, па чыёй ініцыятыве пачалася перабудова. Сацыялістчныя ідэалы ў вачах мільёнаў абясцэньваліся, аўтарытэт КПСС - КПБ катастрафічна падаў.Палітычны крызіс працягваўся.
55.Абвастрэнне ўнутраных супярэчнасцей у СССР. Абвяшчэнне суверэнітэту савецкіх рэспублік. Прыняцце Дэкларацыі аб дзяржаўным суверэнітэце БССР 27 ліпеня 1990 г.
27 июля 1990 года Верховный Совет БССР принял Декларацию о государственном суверинетете БССР и этот день стал Днем Независимости Республики Беларусь.
В октябре 1990 года Верховный Совет БССР утвердил программу перехода к рыночным отношениям в БССР, которая была разработана Советом Министров БССР.
Основными принципами белорусской правительственной программы были гарантирование свободы предпринимательства, свобода экономического выбора.
Была разработана государственная программа по стабилизации экономики и социальной защите населения, был создан Республиканский фонд стабилизации экономики, реформировалась денежно-кредитная система. Населению было разрешено выкупать в собственность квартиры, дачи, гаражи.
Стал вопрос о дальнейшей судьбе СССР. Он был вынесен на всенародный референдум. Большинство граждан высказались за обновленный Союз. Началась разработка нового союзного договора. Однако консерваторы были против этого Союза. Они изолировалиМ.С.Горбачева на даче 18 августа 1991 года и создали государственный комитет по чрезвычайному положению (ГКЧП). Вице-Президент Г.Янаев вступил на должность президента СССР. Сопротивление путчистам возглавил Б.Ельцин и руководство Российской республики. Деятельность коммунистов была приостановлена, она фактически поддержала путчистов. Заговорщики были арестованы.
Августовские события означали конец перестройки. Падение КПСС означало распад СССР.
В резиденции Вискуш в Беловежской пуще 8 декабря 1991 года руководители Беларуси, Украины и России (С.Шушкевич, Б.Ельцин и Л.Кравчук) подписали соглашение о создании Содружества независимых стран (СНГ).
После этого республики известили одна за другой о выходе из СССР.
Верховный Совет БССР принял 25 августа 1991 года пакет решений о независимости, политической и экономической самостоятельности республики.
Важным событием было принятие 15 апреля 1994 года Новой Конституции. 10 июля 1994 года первым Президентом Республики Беларусь был избран А.Г.Лукашенко.
Сегодня Беларусь как самостоятельное государство признана всеми крупнейшими странами в мире. Она активно сотрудничает в ООН и других организациях. Беларусь стала соавтором с другими странами документов по проблемам разоружения.
56.Распад СССР і новыя суадносіны сіл на сусветнай арэне. Утварэнне Садружнасці Незалежных Дзяржаў.
Палітычны крызіс працягваўся. 8 снежня 1991 г. у Бела-вежскай пушчы (у Віскулях Камянецкага раёна Брэсцкай воб-ласці) кіраўнікі Расіі, Беларусі і Украіны Б. Ельцын, С. Шушке-віч і Л. Краўчук, ігнаруючы волю сваіх народаў, якая была выказана на агульнасаюзным рэферэндуме 17 сакавіка 1991 г., дэнансавалі дагавор 1922 г. аб утварэнні СССР і тым самым разбурылі вялікую і магутную дзяржаву. Гэты дзяржаўны пера-варот быў здзейснены са згоды прэзідэнта СССР М. Гарбачова. На руінах СССР утварылася аморфная, нежыццяздольная Са-дружнасць Незалежных Дзяржаў.
Абвяшчэнне незалежнасці Беларусі. Яшчэ да распаду СССР 27 ліпеня 1990 г. сесія Вярхоўнага Савета БССР прыняла Дэкларацыю аб дзяржаўным суверэнітэце Беларускай ССР. Было абвешчана вяршэпства на тэрыторыі рэспублікі Кансты-туцыі БССР і яе законаў. Гэтмм быў пакладзены пачатак шляху да дзяржаўнага суверэнітэту.
Дзяржаўны пераварот у Маскве ў жніўні 1991 г. узмацніў цэнтрабежныя тэндэнцыі. Нечарговая сесія Вярхоўнага Савета БССР у жніўні гэтага года прыняла пастанову аб забеспячэнні палітычнай і эканамічнай самастойнасці Беларускай ССР У гісторыі Беларусі пачаўся новы этап - этап незалежнай дзяржавы.
Адбылася замена назвы рэспублікі і дзяржаўнай сімволікі. Беларускую Савецкую Сацыяліс-тычную Рэспубліку надалей на:шнаці, «РэспублІка Беларусь», а ў скарочаных і састаўных назвах - «Беларусь». Дзяржаўнымі сімваламі Рэспублікі Беларусь гтнлі бсла-чырвона-белы сцяг і герб «Пагоня».
Пасля абвяшчэння незалежнагці Інмінрусі ІІачалася работа па фарміраванню органаў дзяржаўмага кіракаммя. Былі створа-ны Узброеныя Сілы. АрганізавамІ,І мытпая глужба, новая бан-каўская сістэма, камітэты па кіранаішю д.Іяржаўнай маёмасцю і па знешніх эканамічных суннзнхРэспубліка Беларусь - прэзідэнцкая рэгпубліка. 15 сакаві-ка 1994 г. была прынята Канстытуцыя (Асноўны Закон) Рэспуб-лікі Беларусь. Ёю наша дзяржана абвяіпчалася ІІрэзідэнцкай рэспублікай.
Першым Прэзідэнтам РэсІІублікі Беларусь быў выбраны А. Р. Лукашэнка.
Заканадаўча-прававое афармленне дзяржаўнага суверынітэту Рэспублікі Беларусь у першай палове 90-х гг. XX ст. Прыняцце Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь. Першыя прэзідэнцкія выбары.