Жалпы медицина» факультетінің 2 курс студенттеріне арналған «Іс-әрекеттің жүйелік механизмдері» бойынша № 3 аралық бақылау
Тақырыбы: Тәжірибелік дағдылар бойынша сынақ сабағы.
1. Жүйке-бұлшық ет препаратын дайындау
2. Жүйке және бұлшық ет қозғыштығын салыстыру (Бұлшық етті тура және жанама тітіркендіру).
3. Гальванидің бірінші және екінші тәжірибелері.
4. Маттеучи тәжірибесі.Қаңқа бұлшық етінің әрекет тогымен жүйкені тітіркендіру (екіншілік
тетанус).
5. Жүйке-бұлшық ет препаратының жүйкесін жүректің әрекет тогымен тітіркендіру
(Келликер және Мюллер тәжірибесі).
6. Микроэлектрод көмегімен көлденең жолақты бұлшық ет талшығының мембраналық
потенциалын тіркеу.
7. Бұлшық ет жиырылуын жазып алу және оның анализі.
8. Тісті және беткей тетанус
9. Оқшауланған бұлшық еттердің жиырылу амплитудасының тітіркендіргіш күшіне тәуелділігі.
10.Динамометрия.
11.Эргография.
12. Қозудың жүйке арқылы екі жақты өткізілуі.
13. Жүйке бойымен қозу өткізілу жылдамдығы.
14. Жүйке- бұлшық ет препаратындағы қажудың дамуы.
15. Парабиоз кезеңдерін зерттеу.
16. Рефлекстік доға анализі.
17. Тюрк әдісі бойынша рефлекс уақытын анықтау және оқшауланған бұлшық еттердің
жиырылу амплитудасының тітіркендіргіш күшіне тәуелділігі.
18. Жүйке орталықтарындағы қозудың кезекті жинақталуы.
19. Жүйке орталықтарындағы қозудың кеңістікті жинақталуы.
20. Орталық тежелу (Сеченов тежелуі).
21. Орталық тежелу (Жұлын рефлекстерінің өзара тежелуі).
22. ОЖЖ қозу иррадиациясы.
23. Бақаның көз қарашығына адреналиннің әсері.
24. Бақа терісінің пигментті жасушаларына питуитриннің және адреналиннің әсері.
25.Гаррис- Бенедикт кестесі бойынша негізгі зат алмасуды анықтау.
26.Рид формуласы бойынша негізгі зат алмасуының ауытқуын есептеп шығару.
27.Термометрия.
28.Тәуліктік тамақ рационын құрастыру.
29.Көздің өткірлігін анықтау.
30.Көру аймағын анықтау.
31.Түрлі-түстерді көруді анықтау.
32.Мариотта тәжірибесі.
33.Қарашық рефлексін бақылау.
34.Дыбыстың сүйек арқылы және ауа арқылы өткізгіштігін зерттеу.
35.Адамның көзінің нистагмін бақылау.
36.Тактильді сезімді зерттеу.
37.Салмаққа тәуелді ажырату табалдырығын анықтау.
38.Терморецепторлардың бейімделуі.
39.Ольфактометрия.
40.Дәм сезу табалдырығын анықтау.
41.Адамның үлкен ми жарты шарларының функциялық асимметриясы.
42.Ассоциациялы эксперимент.
43.Таңдау реакциясы.
44.Бірінші және екінші сигналды жүйелердегі жүйке процестерінің қозғалу
жылдамдықтарын салыстыру.
45.Қысқа мерзімді еске сақтау көлемін анықтау.
46.Назар аударуды ауыстыру жылдамдығы.
47.Адамның эмоциялық жағдайын қалыптастырудағы сөздік тітіркендіргіштердің ролі.
48.Ерікті назар аударуды тұрақтылығы мен алмастыруын анықтау.
Стоматология» факультетінің 2 курс студенттеріне арналған : «Ас қорыту физиологиясы», «Зат және қуат алмасуы», «Бөліп шығару физиологиясы» тараулары бойынша № 3 аралық бақылау.
1.Тақырыбы:«Ас қорыту физиологиясы», «Зат және қуат алмасуы», «Бөліп
шығару физиологиясы» тарауларынан қорытынды сабақ.
2.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1.Ас қорыту жүйесі қызметі және ас қорытуды зерттеу әдістері.
2.Ауыз қуысында астың қорытылуы, шайнау аппаратының функционалды сипатамасы.
3.Сілекей құрамы және физиологиялық ролі.Адамның сілекей бездерін және сілекей өзегін зерттеу әдістері.
4.Сілекей бөліну механизмі, оның реттелуі.
5.Асқазанда астың қорытылуы.Асқазан сөлі құрамы және қасиеті,асқазан секрециясы фазалары.
6.12-елі ішекте астың қорытылуы.Өттің құрамы және қасиеті, ішектік сөлі.
7.Сіңірілу.түрлері және механизмі.
8.АҚЖ моторлық қызметі, оның реттелуі.Тоқ ішекте астың қорытылу ерекшеліктері.
9.Ағзадағы заттар алмасуы туралы түсінік.
10.Тамақтану заттары: оның маңызы, тәуліктік нормасы және алмасуының реттелу
механизмі.
11.Негізгі алмасу: өлшемі оларды анықтайтын факторлар
12.Жұмысшы алмасу.Әр түрлі еңбек кезіндегі ағзаның қуат шығыны.
13.Рационды тамақтанудың физиологиялық негізгі.Жақ сүйек пен бет ауруы
науқастарының тамақтануы мен тағам рационының ерекшеліктері.
14.Бөліп шығару мүшелері,олардың ішкі орта тұрақтылығын қамтамасыз етудегі
көрсеткіштері, сілекей бездері мен ауыз қуысының шырышты қабатының ағза
гомеостазы тұрақтылығын қамтамасыз етуіне қатысуы.
15.Нефрон,несептің түзілу механизмі, бүйрек қызметінің реттелуі.
16.Тері: терінің қызметі, маңызы, сезімталдығы, жасқа байланысты тері қызметінің
өзгерісі.
17.Тер бездері.Тер бөлінуінің реттелуі.
18.Термореттелу түрлері және механизмі.
Тәжірибелік жұмыстар:
1.Адам сілекейінің ферменттік қасиеттері.
2.Қабырғалық ас қорыту.
3.Гаррис-Бенедикт кестесі бойынша негізгі зат алмасуды анықтау.
4.Рид формуласы бойынша негізгі зат алмасуының ауытқуын есептеп шығару.
5.Тәулігіне тамақ рационын құрастыру.
6.Термометрия.
7.Мастикациография.
8.Гнатодинамометрия.
Жалпы медицина» факультетінің 2 курс студенттеріне арналған «Іс-әрекеттің жүйелік механизмдері» бойынша № 3 аралық бақылау.
Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1.Талдағыштардың жалпы құрылыстық принциптері және негізгі қызметтері.
2.Талдағыштар бөлімдері (И.П.Павлов).
3.Талдағыштардың рецепторлық бөлімінің қасиеттері.Вебер-Фехнер заңы.
4.Көру талдағыштары. Көздің жарық сәулесін сындыратын құрылым.
5.Торлы қабық рецепторларындағы фотохимиялық процестер.
6.Рефракция және оның бұзылыстары.
7.Түрлі-түсті көру теориялары (М.В.Ломоносов, Г.Гельмгольц, П.П.Лазарев).Түрлі-түсті
қабылдау туралы қазіргі көзқарастар.Түрлі-түсті қабылдаудағы бұзылыстардың түрлері.
8. Көру талдағышын зерттеу әдістері (көру өткірлігін және көру аймағын, түрлі-түстерді көруді анықтау, қарашық рефлекстері, Мариотта тәжірибесі).
9.Сыртқы, ортаңғы және ішкі құлақтың қызметтері.
10.Есту талдағышы,оның бөлімдері.
11.Дыбысты қабылдау механизмі, дыбыстарды қабылдау теориялары (Г.Гельмгольц, Г.Бекиши және т.б.).
12.Есту талдағышын зерттеу әдістері (аудиометрия, дыбыстың сүйек және ауа арқылы өткізілуін зерттеу).
13.Тепе-теңдік талдағыштары, оның бөлімдерінің үдеу кезіндегі және салмақсыздық
жағдайындағы ерекшеліктері.
14.Дененің кеңістіктегі және қозғалған кездегі қалпын бағалаудағы тепе-теңдік талдағышының ролі.
15.Тепе-теңдік талдағышын зерттеу әдістері.
16.Тері рецепторлары, олардың жанасуды, қысым және шайқалуды (вибрации) қабылдаудағы ролі.
17.Тактильдік талдағыш, оның бөлімдері.
18.Температуралық талдағыш, оның бөлімдері.Температуралық гомеостазын ұстап тұрудағы ролі.
19.Ауырсынудың биологиялық маңызы, проекциялық және таралатын ауырсынулар.
20.Антиноцицепцивтік жүйе.Жансыздандыру және наркоз туралы жалпы көзқарас.
21.Дәм сезу талдағышы, оның бөлімдері. Дәм сезудің жіктелуі.
22.Тактильдік талдағышты зерттеу әдістері.
23.Иіс сезу талдағышы,оның бөлімдері.
24.Иістердің жіктелуі, оларды қабылдау теориясы.
25.ЖДЖҚ туралы түсінік, ЖДЖҚ зерттеу әдістері (И.П.Павлов).
26.Шартты және шартсыз рефлекстердің салыстырмалы сипаттамасы.
27.Шартты рефлекстердің қалыптасуының алғы шарттары және ережелері, шартты
рефлекстердің жіктелуі.
28.Э.А.Асратян, И.П.Павлов, П.К.Анохин бойынша шартты рефлекстердің қалыптасуының физиологиялық механизмдері.
29.Үлкен ми сыңарлары қыртысындағы анализ және синтез.Динамикалық стереотип,оның физиологиялық мәні.
30.Адам мен жануарлардың ЖДЖҚ типтері (И.П.Павлов), олардың жіктелуі,сипаттамасы.
31.И.П.Павловтың І-ші және ІІ-ші сигналды жүйелер туралы ілімі.ЖДЖҚ жеке түрлері.
32.ЖДЖҚ тежелу құбылысы.Шартсыз тежелу түрлері.
33.Шартты тежелу түрлері.
34.Ұйқы,оның түрлері және кезеңдері.Ұйқы теориясы ( И.П.Павлов, Р.Гесс, П.К.Анохин
және т.б.).
35.Ми қыртысындағы индукциялық ара-қатынас. Назар аударудың физиологиялық негізі.
36.Қабылдау. Адамдағы қабылдау ерекшеліктерінің қазіргі кездегі көз қарас.
37.Ойлау, адамдағы абстрактілі ойлау қабілетінің дамуы.
38.Сана, сана асты, сана үсті физиологиялық негіздері.
39.Сөйлеу қаблеті,оның қызметтері.
40.Бейімделу түсігіне анықтама. Г.Селе бойынша бейімделу синдромның жалпы механизмі.
41.Биоритмология. Ағзада түрлі процестердің жұптасуы. Циклдік процестер.
42.Биоритмнің жіктелуі.Десинхроноз.
43.Ес, оның түрлері және механизмдері.Есте сақтау теориясы.
44.Эмоция,жіктелуі, оның теориялары.Эмоциялық жағдайда ми құрлымының
қалыптасудағы ролі.
Тәжірибелік жұмыстар:
1.Көздің өткірлігін анықтау.
2.Көру аймағын анықтау.
3.Түрлі-түстерді көруді анықтау.
4.Мариотта тәжірибесі.
5.Қарашық рефлексін бақылау.
6. Дыбыстың сүйек арқылы және ауа арқылы өткізгіштігін зерттеу.
7.Адамның көзінің нистагмін бақылау.
8. Тактильді сезімді зерттеу.
9. Салмаққа тәуелді ажырату табалдырығын анықтау.
10.Терморецепторлардың бейімделуі.
11.Ольфактометрия.
12.Дәм сезу табалдырығын анықтау.
13.Адамның үлкен ми жарты шарларының функциялық асимметриясы.
14.Ассоциациялы эксперимент.
15.Таңдау реакциясы.
16.Бірінші және екінші сигналды жүйелердегі жүйке процестерінің қозғалу жылдамдықтарын салыстыру.
17.Қысқа мерзімді еске сақтау көлемін анықтау.
18.Назар аударуды ауыстыру жылдамдығы.
19.Адамның эмоциялық жағдайын қалыптастырудағы сөздік тітіркендіргіштердің ролі.
20.Ерікті назар аударуды тұрақтылығы мен алмастыруын анықтау.
Стоматология» факультетінің 2 курс студенттеріне арналған «Қан физиологиясы», «Қан айналымы физиологиясы» және «Тыныс алу физиологиясы» тараулары бойынша № 3 аралық бақылау.
Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1.Қан: құрамы, қызметі, константалары және механизмдері.
2.Эритроциттер: құрамы, саны, қызметі.
3.Гемоглобин: оның түрлері, қосылыстары.
4.Қан гемолизі, оның түрлері.
5.Лейкоциттер. Лейкоцитарлы формула, оның клиникалық мәні.
6.Тромбоциттер. Қан ұюыпроцестері және оның фазалары.
7.Қан ұюына қарсы жүйе. Қан ұюында ақауы бар адамдардың тісін жұлғанда туындайтын
асқынулар. Қан ауруымен ауратын науқастардың ауыз қуысында операция жасау кезінде
қан ағуын тоқтату және оған қарсы әсер әдістерінің физиологиялық негіздері.
8.Қан топтары, резус- фактор. Қан құюдың негіздері.
9.Жүрек бұлшық етінің физиологиялық қасиеттері:
а) қозғыштығы
б) жиырылғыштығы
в) өткізгіштігі
г) автоматиясы.
10.Жүрек циклы, оның фазалары.
11.Экстрасистола.
12.Жүрек дыбыстары (тондары), оның табиғаты және жүрек дыбыстарының тыңдау
нүктелері (горизонтальді және вертикальді бағдарлары).
13.Жүрек жұмысы кезіндегі потенциалдар айырмашылығы (ЭКГ), оның тіркеу әдісі.
14.ЭКГ элементтерінің функционалдық маңызы.
15.Жүрек жұмысының реттелу деңгейі.
16.Ауыз қуысындағы шырышты қабатында және тістерде тітіркенумен себебі кезінде
жүрек жұмысының рефлексті өзгеруі.
17.Қан тамырлары бойымен қанның ағуы, гемодинамика заңдары.
18.Қан қысымы: оның көлеміне әсер ететін факторлар,анықтау әдісі,ауыз қуысында
жүргізілген манипуляциялар кезінде өзгеру себептері,артериялық қысым қисығы.
19.Ауыз қуысында және жақ бет аймағында ұлпаларда қан ағуы жүйесінің реттелу
механизмі.
20.Сызықтық және көлемдік қанның ағу жылдамдығы.
21.Артериялық және веналық пульс.
22.Микроциркуляция, оның ауыз қуысында және ұлпаларда ерекшеліктері.
23.Тамырлар тонусының реттелуі.
24.Тыныс алудың маңызы, оның негізігі кезеңдері.
25.Дем алу және дем шығару биомеханикасы.
26.Плевра қуысындағы қысым, оның пайда болуы және сыртқы тыныс алу механизмінің
ролі.
27.Өкпе көлемі, оны анықтау әдісі.
28.Өкпедегі газ алмасу.
29.Қан арқылы О2 және СО2 тасмалдануы.
30.Ұлпадағы газ алмасуы.
31.Тыныс алу реттелуі:
а) тыныс алу орталығы және оның бөлімдері
б) өздігінен реттеу (Геринг және Брейер рефлекстері)
в) гуморалдық реттелу
32.Шайнау, жұту және тыныс алу өзара байланысы.
33.Сөлеу кезінде аыз қуысындағы мүшелер мен тыныс алуддың ролі.
Тәжірибелік жұмыстар:
1. ЭТЖ анықтау.
2.Қан құрамындағы гемоглобинді Сали әдісі бойынша анықтау.
3.Қан топтарын анықтау.
4.Қанның резус-факторын анықтау.
5.Жүрек ұшы түрткілі пальпациясы.
6.Жүрек аускультациясы.
7. ЭКГ талдау.
8.Гольц тәжірибесі.
9.Данини-Ашнер тәжірибесі.
10.Адамның артериялық қысымын өлшеу.
11.Артериялық пульс пальпациясы.
12.Спирометрия.
13.Пневмотахометрия.
14.Тыныс алудың минуттық көлемін анықтау.
«Жалпы медицина» факультетінің 2 курс студенттеріне арналған № 16 тәжірибелік сабақ
1.Тақырып:Адамның жоғары психикалық қызметтерін зерттеу әдістері.
2.Сабақтың мақсаты:
- адамның күрделі психикалық функцияларын бейімделудегі ролі
және ерекшеліктері бойынша білімді алу және оны бекіту;
- психикалық функцияларды зерттеудегі физиологиялық әдістері
бойынша білімді алу және оны бекіту;
- ЖДЖҚ тежелу құбылысы, оның түрлері,олардың сипаттары
және туындау механизмі бойынша білімді алу және оны
бекіту;
- адамның психикалық функцияларын зерттеу бойынша білімді және
дағдыларды үйрену және оны бекіту.
3.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1. ЖДЖҚ тежелу құбылысы.Шартсыз тежелу түрлері.
2. Шартты тежелу түрлері.
3. Ұйқы, оның түрлері және кезеңдері. Ұйқы теориясы ( И.П.Павлов, Р.Гесс, П.К.Анохин және т.б.).
4. Ми қыртысындағы индукциялық ара-қатынас. Назар аударудың физиологиялық негіздері.
5. Қабылдау. Адамның қабылдау ерекшеліктеріне қазіргі кездегі көз қарас.
6.Ойлау, адамда абстрактілі ойлау қабілетінің дамуы.
7.Сана, шала сана, асқан сана физиологиялық негіздері.
8.Сөйлеу қабілеті, оның қызметтері.
Тәжірибелік жұмыстар:
1.Қысқа мерзімді еске сақтау көлемін анықтау.
2.Назар аударуды ауыстыру жылдамдығы.
3.Адамның эмоциялық жағдайын қалыптастырудағы сөздік тітіркендіргіштердің ролі.
4.Ерікті назар аударуды тұрақтылығы мен алмастыруын анықтау.
5.Әдибиеттер:
Негізгі:
1. Адам физиологиясы. Х.Қ.Сәтпаева, А.А.Өтепбергенов, Ж.Б.Нілдібаева,Алматы,
2005ж.663б.
2. Қалыпты физиологиядан тәжірибелік сабақтарға жетекшілік нұсқаулар. Сайдахметова
А.С., Рахыжанова С.О., Семей 2007ж. 174б.
3. Руководство к практическим занятиям по нормальной физиологии: Учеб.пособие /
Н.Н.Алипов,Д.А.Ахтямова,В.Г.Афанасьев и др.;Под ред.
С.М.Будылиной,В.М.Смирнова.-М.: Издательский центр «Академия»,2005.-336б.
4. Руководство к практическим занятиям по нормальной физиологии /Под ред.
К.В. Судакова, А.В. Котова. – М., 2002.
5.Современный курс классической физиологии (избранные лекции) с предложением на
компакт-диске.Под ред. Ю.В.Наточина,В.А.Ткачука.-М.: Медицина,2007.-384б.
6. Судаков К.В. Курс лекции.М.: Медицина,2000.-784б.
7. Физиология человека: Учебник /Под ред. В.М.Покровский, Г.Ф.Коротько.-2-е изд.,
перераб и доп.-М.: Медицина,2003.-656б.
Қосымша:
1. Агаджанян Н.А. Основы физиологии человека. – М.:изд-во РУДН, 2001.-409б.
2. Атлас по нормальной физиологии / Под ред. Н.А. Агаджаняна. - М.: Высшая школа,
1986.
3. Основы физиологии человека /Под ред. Б.И.Ткаченко. - С.-Петербург, 1994. Т.I,II.
4. Руководство к практическим занятиям по нормальной физиологии /Под ред. Г.И.
Косицкого,В.А.Полянцева,А.В.Коробкова. – М.: Медицина,1988.-280б.
5. Ситуационные задачи по физиологии с основами анатомии для самостоятельной работы
студентов / Под ред. А.А.Утебергенова, Д.А.Адильбековой. – Шымкент, 2006.-66б.
6. Физиология человека /Н.А.Агаджанян и др. - Алма-Ата: Казахстан, 1992.
T.I,II.
«Жалпы медицина» факультетінің 3 курс студенттеріне арналған № 10 тәжірибелік сабақ