Экологияның ғылым ретіндегі анықтамасы. Экологияның мақсаты және міндеті
«Экология» терминін ғылымға 1866 ж неміс ғалымы Э.Геккель енгізді. Грек тілінен аударғанда ол үй туралы ғылым деген мағынаны білдіреді.(ойкос-үй, туратын жер,логос-ілім). Э.Гекель бұл ғылымның анықтамасын былай тұжырымдады: «Экология деп, біз табиғат экономикасына қатысты барлық білімдерді – жануарлардың оны қоршаған органикалық және бейорганикалық ортамен, әсіресе, өзімен тікелей немесе жанама қатынаста болатын жануарлармен және өсімдіктермен өзара ынтымақтастық н/е қастастық, жаулық әрекеттерінің бүкіл жиынтығын зерттеуді түсінеміз».
Мақсаты-Қазақстандағы ж/е шет елдердегі экологиялық жағдайдың дамуы ж/е қазіргі кездегі жағдайы туралы білім бері,табиғатты пайдаланудағы жаңа әдістер мен технологияларды ойлап шығарудағы негізгі халықаралық бет алыстармен таныстыру.
Экология-қоршаған орта мен тірі организмге керек жағдайларды өзгертудің ж/е оңтайластырудың жолдарын анықтауға мүмкіндік беретін, тірі организмдер мен олардың жүйелерінің қоршаған ортамен өзара қатынасы, олардың бір-біріне әсері мен өзара сіңісуі туралы ғылым.
Экология барлық деңгейлердегі ағза үстілік биологиялық жүйелердің ұйымдасуы мен тіршілік қызметі туралы ғылымға айналды. 60-70ж-на дейін экология биологияның шеңберінде дамыды. Адам бұл жүйелерде қарастырылмады, себебі,оның қоршаған ортамен өзара қарым-қатынасы биологиялық емес, әлеуметтік заңдылықтарға бағынады деп есептелінген. Шындығындада адамның биосф-ғы орнын екі жақты қарастыруға болады. Бір жағынан ол биологиялық түр ретінде планетаның экожүйесінің құрам бөлігі болып табылады. Екінші жағынан, басқа тіршілік иеерінен ерекше адамға биологиялық емес, әлеуметтік-мәдени қажеттіліктер мен даму механизмдері тән. Ол техниканы, жаңа жасанды заттарды жасап, ғимараттар мен жолдар салады.осыған байланысты,ол бұрын пайдаланбаған кен,мұнай, ағаш ж/е т.б. қоршаған орта ресурстарын қолданады. Сонымен қатар,табиғатқа,оған тән емес қалдықтар-пластик, металл, құрылыс материалдары шығарылады.Ауаның,судың,топырақтың ластануы, қалпына келмейтін табиғи ресурстардың сарқылуы, биосфераның тұрақтылығының бұзылуы мен ауантүрлігінің кемуі, адамдардың денсаулығының ж/е өмір сүру жағдайларының нашарлауы күшейіп отыр.
6 табигатты пайдалануды дамыту жане адамзат болашагы ушин экологиянын негизги биологилык пан ретиндеги маныздылыгы. Экол-лык билим беруге кажеттилик адамныны омирине кажет колайлы ортаны камтамасыз етумен байл-ты. Коршаган ортанын сапасы адамнын негизги кукыгынын бири- денсаулыкты жане дамудын негизги максатын аныктайды.экологиялык билим беру табигатка адамгершилик катынасты калыптастыру табигатты озгертудин шекти молшерин аныктау ушин, адамнын одан ари омир суруи мен дамуына мумкиндик беретин минез- кулкинин арнайы алеуметтик табиги зандылыктарын менгеру ушин кажет. Жалпы халыкта табигатка деген тутынушылык катынас басым. Экол-к маселелердин ар адамнын жеке басы ушин манызды екенин кабылдау денгейи томен.экол-к билим берудин негизге максаты табигатка деген жауапкершилик катынасты камтамасыз ету.экол-к билим беру дегенде арбир адамнын жалпы экол-к мадениеттилигин калыптастыруга багытталган уздиксиз билим, тарбие беру жане даму процестерин тусинемиз. Экол-к жауапкершилик адамнын мына касиеттеримен байл-ты: оз ис-арекетин бакылау, табиги ортадагы озинин ис- арекетинин жакын кезендеги жане болашактагы натижелерин болжай билу, озине жане баскаларга сын козбен карай билу жане т.б. Кызмети табиги ортага жане адамнын денс-на зиянды асер етуимен байланысты адамдардын барлыгынын кажетти денгейде экол-к дайындыгы миндетти турде болуы керек. Экол-к билим беру деген ар турли денгейдеги экол-к билимдерди менгеру. Онын негизге еки багыты бар: коршаган ортаны коргаудын жалпы илими негизинде тарбиелеу жане табигатпен антропогенди эко – жуйелердин озара катынасынын жалпы зандылыктары туралы арнайы билим беру. Билим беру жуйесин экологизациялау экол-к ойлардын, угымдар, принциптер мен козкарастардын баска пандерге енгизу жане экол-к билимди ар турли салалардын мамандарын дайындау.