Табигатьне саклау - изге бурыч

Татарстан Республикасында 2013 нче ел - Экологик культура м йлн-тир мохитне саклау елы дип игълан ителде. Табигатьне саклау, ркемне изге бурычы. аны саклау - Ватанны саклау дигн сз ул! Дрестн д, мин бу сзлр белн тулысынча килешм. Шуа кр д без тир-ягыбызга берсеннн-берсе матур агачлар утыртырга, саф авалы урманнарны, кллрне, елгаларны сакларга, шифалы сулы чишмлребезне рдаим чистартып торырга тиешбез.

Туган як, туган ир ркем чен газиз м кадерле. Кем ген яратмый икн зене туып-скн ирен, туган як табигатен! Артык зур булып исплнмс д, земне авылымны, аны кияттгедй гзл табигатен бик яратам мин. Кадерле, келем якын ул. Аны борма сулары, ямь-яшел болыннары, кзге кебек ялтырап яткан кллре зеннн - зе мине гашыйк ит. Туган ягымны табигате искиткеч матур. зене калын урманнары, саф сулы чишмлре белн дан тота ул. Мин кечкендн к туган ягымны табигатен сокланып стем.

Авылыбызны уртасындагы “Изгелр чишмсе”-безне чын горурлыгыбыз.Чишмбез элек-электн шифалы суы белн зебезне авыл халкын гына сендереп калмыйча, тир - юньдгелрг д шифа лшкн. Аны суы искиткеч чиста, йомшак. Чишмбезне тир-ягында , бер- берсен сыенып , матур агачлар с. Олысы да , кечесе д ркнне чишмг агыла. Чишмсез авылны горурлыгы да , гзллеге д юк. Бу сзлр белн килешми ммкин тгел .Аны тир - ягын р елны , авыл халкы белн берлект, чп- чардан арындырабыз.Чишмбезне карап , кадерлп, саклап тотабыз. Аз гына булса да табигатьне саклауга зебезне лешне керт келг рхтлек, иеллек сти. Чиста табигать- сламтлекне нигезе бит.

ч Курса уртасындагы бу матур чишм турында минем з фикерем бар. Аны “Изгелр чишмсе” дип тгел, “Шифалы чишм” дип атар идем. Чишмне кешелрг шифасы йтеп бетергесез кп, изгелеге турында шиклнм. Чнки “Изге” сзен бтен ирд д кулланмыйлар. Ул- бик т кадерле сз! Изге ир- ч, “Изге су”- бер. Ул - Змзм суы. Безне туган як чишмлрене изгеле турында минем кебек шиклнчелр, мгаен, бардыр да ле.

Минем Туган ягымда гаеп матур сулык- Кесмс елгасы бар. Сз д юк, бик матур елга ул. Ярларыннан якында гына ктрелеп киткн биек таулар лл кайдан кренеп тора. Рт-рт итеп утыртылган агачларны кплр креп соклана. Район зген таба баручылар м кайтучылар, лбтт, мондый матурлыкны крми тмилр. Районга кергнче, бу матурлык белн хозурланып барасы. Аа тагын ки булып елгн “ Балык кле” билмсе д стл. Ул агачлар, сулыклар, уртача зурлыктагы таулыклар белн капланган. Болар бит барысы да безне Туган ягыбызны матур бизклре булып тора. саф авасын йтеп т торасы юк, рхтлнеп, ккркне тутырып сулыйсы гына кала.

Аллаыбыз биргн , кемнрдер булдырган шушы матурлыкны тиешенч саклый белмибез.Эссе йлрд, шушы полосаларга кереп, учак ягабыз. Учак кырыенда чп- чар кала. Шул учакта калган очкын табигатьк кпме зыян сала. Ямь-яшел матур агачлар яна, лннр кя , саф авабыз агулана. Бу- и зур кешелексезлек. Халкыбызда мондый мкаль бар: “Ашаган табагына тчкер”. Нкъ та шулай булып чыга. Корылык елда нич тапкыр тау башындагы полосаларда янгын чыкты. Кннр буе ттенлп утырды. Без, лбтт, янгын сндерчелрг хбр иттек. Рхмт аларга, бик тиз килделр, сндерделр. Аларны эшлрен рчак сокланып карыйм мин. мма аларга да табигать белн сак булырга кирк, минемч. Телс - ничек машиналар белн ерып кереп , табигатьк шактый зур зыян салып китлр. Артларыннан ауган агачлар, имгнгн куаклар шактый кала. Бу адымнары турында уйлансыннар иде азрак.

Кесмс елгаларыны язмышы да мине борчый.Бормаланып- бормаланып тыныч кына ага ул. Су коена торган уайлы урыннары да бар. Кне буе кармак белн балык тотып, су коенып рхтлнеп ял ит кайберлр.Ял итлр,мма елга буен чплп т китлр. зебезне авыл кешелрене болай ял итрг вакытлары да юк. мен читтн килгн шр халкы иркенлп ял ит. Шулай да булсын, ди. Тик ниг алар матур Кесмс буебызны ямьсезлп китлр? Яр буйлары алардан со чплек оясына охшап кала. Суга да телс нрс аталар. Су коенганда, аякларны рхтлнгне булды. Мин шушы Кесмс буйларын бик кызганам. Теллре юк бит йтерг: “Кешелр , безне берлмгез!” Шулай да кемдер йтсен иде, ишетсен иде аларны.

Табигатьне саклауга кагылышлы мкаллрне гит битлреннн д эзлп укып барам. ле мен яа мгълматка юлыктым. “Ватаным Татарстан” гитенд мондый юллар бар: “ Россияне табигый байлыклар м экология министрлыгы мгълматларына караганда елгаларга пычрак су агызу буенча Татарстан 9 нчы урында тора. Татарстан эч торган суны сыйфаты буенча да бары бишенче урынга лаек булган”. (“В.Т” № 26, 12.02.2013). Уйланырлык юллар бу. Безне кебек бтен кеше д саф сулы чишмлрдн ген эчми шул суны.

Туган як табигате чиста ава м экологик яктан чиста азык -тлек кен дигн сз тгел. Ул - Туган иребезне матурлыгы да , гзллеге д , аны да. Туган илебезне чиста сулы елга м кллрен пычрату , очсыз-кырыйсыз урманнарны бер мизгелд юк ит, агулы газлар белн саф авабызны бозып бетер- болар ле хзерге “алга китешне” туган ягыбыз табигатен салган зыяныны бер леше ген булып тора. “ Табигатьне саклыйк, яклыйк!”. Бу сзлрне ркайда, рчак ишетерг туры кил. Тик бу сзлрне тулы мгънсен без , легч д булса , тшен алмыйбыз. Килчгебезне матур, экологик яктан чиста булуы- бары тик зебездн ген тора бит. гр д табигатебезне пычыратучылар белн кршне бгеннн к башлап ибрмск, дист еллардан со тереклек юкка чыккан утрауда калуыбыз да ихтимал. Шуа кр д , туган ягыбыз табигатен берглп саклыйк , рберебез, булдыра алганча , бу изге эшк бердм тотыныйк. Минем уйлавымча, кешене табигатьк булган мхббте, газиз нкйлребезг булган мхббт белн бер к дрд. Ул шулай ук эчкерсез, саф, чын келдн.

Минем туган ягымны гел матур, тзек итеп крсем кил. зем д гел шул турыда уйланам, нидер эшлрг тырышам: агачлар утыртырга яратам, аларны саклап стерм, чп-чарларны юкка чыгарам, й-тирбезне, урамыбызны чиста тотасым кил, гел ыештырып торабыз.

Курса Почмакны чыккач, Кабак кпере янында матур тгрк кл елеп ята. Ясалма кл, мма бик ямьле. Чишм суларыннан ыелган, шуа кр суы салкынча. Туган як табигатен стм матурлык сти. Эссе кннрд аны тир-ягында су коенучыларны да крерг була. Кичлрен яшьлр д шунда ял итлр. Музыка тавышлары ягырап ишетел. з ген ск менс, кечкен нарат урманчыгы. Ял итрг нинди матур урыннар. Туган ягыбыз табигате искитрлек матур. Табигатьне саклый белерг ген кирк.

Кешелр, кайда гына булсак та, табигатьтн дрес итеп файдалана белик: имеш-лннрен ыеп дваланыйк, саф авасын сулыйк, мма аа зыян салмыйк! Ул – безг, без аа ярдм итешеп яшик. гр без аны з итеп яратсак, аны сакласак, табигать рчак безне белн берг булыр, аны кодрте ки.

Туган ягыбызны мул сулы чишмлре, балыклы елгалары, ччкле болыннары, мул уышлы кырлары белн хозурлана белик. Без зебездн со килгн буынга суларыбызны чиста, аваларны пычратмыйча, семлеклрне м кошларны юкка чыгармый саклап калдыра алсак, табигать каршындагы изге бурычыбызны тгн булырбыз.Яшел дусларны саклыйк. Нкъ мен шул очракта гына без алардан нтиле файдалана алырбыз. Тир- юнебез чиста, ямьле булсын, рчак балкып торсын иде. Аллаы Тгал тарафыннан яратылган гзллекне югалтмыйча, табигатебезне чистартуны двам итик!