Вопрос №21: Кризис феодализма и отмена крепостного права 1861г
Причины: к середине 19 в ярко выражается кризис феодально крепостной системы: 1) рост мануфактурного и фабричного производства 2) втягивание Беларуси в рыночные отношения 3)расширение наема крестьяе. Крепостное право - главное препятствие для развития капиталистических отношений. 1857-виленский губернатор Назимов от имени помещиков Зап губернии обращается к Александру 2 с просьбой разрешить освобождение крестьян, Ал-др 2 отклонил предположение но приказал создать комитеты для поддержки реформы и освобождения крестьян. Создание реформы – в манифесте о ликвидации крепостнической зависимости-19 февр. 1861. Содержание: 1) ликвидировалась личная и юридическая зависимость крестьян от феодала 2) вопрос о земле: вся земля провозглашалась помещечьей, однако помещик обязан был продать крестьянам их наделы, при условии что за помещиком останется не менее половины всей земли 3)крестьянский надел определялся двумя половинами 4) выкуп земли оформлялся выкупной сделкой по которой 30% платило гос-во, а 20% - сам крестьянин 5) на оформление выкупа крестьянин имел право на отсрочку - 9 лет 6)решался вопрос о власти. Значение реформы: земля стала товаром, крестьяне превратились в частных собственников, личносвободных, начался процесс раскроестьянивания крестьян. Консервативные черты: 1) сохранение больших размеров землевладений 2) малоземелие крестьян, времнно обязанное положение, экономическая зависимость крестьянина от помещика и банка 3)сохранилась община, как распорядитель земли
ВОПРОС№22: Восстание 1863г. Причины поражение и его значение.Прычыны: 1)Незадаволенасць сялян умовами “свбоды 2) незадаволенасць беларуска-литоускай шляхты паднявольным становишчам. 1861-фармираванне двух плыне йнац-вызваленчага руху.З часоў падзелу Рэчы Паспалітай польскі патрыятычны рух не даваў спакою расійскім уладам. Польскі патрыятычны лагер падзяліўся на дэмакратаў, якія выступалі за паўстанне, і лібералаў – прыхільнікаў мірных сродкаў барацьбы.Тыя, хто быў за паўстанне, атрымалi назву “чырвоныя”. Яны падзялялiся на правых i левых. Першыя рабiлi стаўку на шляхту i асцерагалiся шырокага сялянскага руху.Яны прадугледжвалi надзяленне сялян зямлёй за кошт яе частковай канфiскацыi ў памешчыкаў пры абавязковай грашовай кампенсацыi. Левыя разлiчвалi на сялянскую рэвалюцыю.Працiўнiкаў паўстання называлi “белымi”. Гэта былі пераважна памешчыкi, сярэдняя буржуазiя, частка iнтэлiгенцыi.Гэтыя палiтычныя плынi сфарміраваліся і iснавалi не толькi ў Польшчы, але i на тэрыторыi Беларусi i Лiтвы.Восенню 1861 г. у Варшаве з разнастайных рэвалюцыйных груповак быў арганiзаваны паўстанцкi гарадскi камiтэт.“Левых” ў Беларусi ўзначальваў Канстанцiн Калiноўскi (1838–1864). Ён паходзiў з сям’i збяднелага шляхцiца Гродзенскай губернi, скончыў Пецярбургскi ўнiверсiтэт. Вярнуўшыся ў 1861 г. на радзiму, К. Каліноўскі стварыў у Гродне нелегальную рэвалюцыйную арганiзацыю з разначыннай iнтэлiгенцыi. Выдаў 7 нумароў падпольнай рэвалюцыйнай газеты на беларускай мове “Мужыцкая праўда”.Была выкладзена праграма паўстання: Польшча абвяшчалася незалежнай краiнай з роўнымi правамi ўсiх яе грамадзян перад законам, дазвалялася дзейнасць ўнiяцкай царквы, планавалася перадаць сялянам iх зямельныя надзелы ў поўнае ўладанне, а памешчыкам выплацiць кампенсацыю з дзяржаўнай казны.У студзенi–лютым 1863 г. ў Беларусi з’явiлiся першыя паўстанцкiя атрады, якiя прыйшлi з Польшчы. Найбольш актыўна паўстанцы дзейнiчалi ў Гродзенскай губернi, дзе ваяводскiм камiсарам быў К. Калiноўскi.Паўстанне 1863–1864 гг. адбывалася ва ўмовах правядзення аграрнай рэформы ў Расii.Поспеху ў барацьбе з паўстаннем расійскiя ўлады дасягнулi не толькi дзякуючы вайсковай сiле.У чэрвенi 1863 г. ў Вiльню вярнуўся К. Калiноўскi, а ў лiпенi ён стаў старшынёй Вiленскага аддзела. Да канца лета ў руках К. Калiноўскага сканцэнтравалася ўсё кiраўнiцтва паўстанцкiмi атрадамi на тэрыторыi Лiтвы i Беларусi. Аднак выратаваць паўстанне ўжо не удалося. Прычыны паражэння: 1) недастаткова падрыхтаваны 2)не княжество было
было адзинага плана дзеянняу 3) не было падтрымана шырокими народными масами. Выники и значэнне: 1) паустанне пацярпела паражэнне 2) царски урад быу вымушаны пайсци на шэраг уступак у рэформах 60-70. 1) садзейничала развиццю нацыянально-вызваленчага руху 2) садзейничала абуджэнню нац. Свядомасци бел.народа
ВОПРОС№23:Буржуазные реформы и контрреформы Беларуси.
Паўстанняе 1863–1864гг. прымусiла ўрад унеслi iстотныя змены ў ажыццяўленне сялянскай рэформы на Беларусi. Тут уводзiўся абавязковы выкуп сялянскiх надзелаў; спынялася часоваабавязанае становiшча сялян, яны станавiлiся ўласнiкамi; выкупныя плацяжы знiжалiся; былi створаны павятовыя паверачныя камiсii для праверкi i выпраўлення ўстаўных грамат; у адпаведнасцi з законам 1867 г. дзяржаўныя сяляне на Беларусi пераводзiлiся з аброку на выкуп i станавiлiся ўладальнiкамi сваiх надзелаў.
Рэформа 1861 г. Лiквiдавала прыгоннае права. Аднак гэтага было не дастаткова. Расii былi патрэбны iншыя рэформы дзяржаўна-палiтычнага ладу. У 60–70-я гады ўрад шэраг пастаноў аб правядзеннi рэформ: земскай, судовай, гарадской, ваеннай, у галiне народнай адукацыi i друку. Самай радыкальнай была судовая рэформа (20 лiстапада 1864 г.). Былi абвешчаны нязменнасць суддзяў, незалежнасць суда ад адмiнiстрацыi, вусны характар, спаборнасць i галоснасць судовага працэсу. Пры разглядзе крымiнальных спраў прадугледжваўся ўдзел у судовым працэсе прысяжных засядацеляў, ствараўся iнстытут адвакатаў. На Беларусi судовая рэформа пачалася толькi ў 1872 г. з увядзення мiравых судоў. Акруговыя суды были уведзены у 1882 г. Земская рэформа, прынятая 1 студзеня 1864 г., прадугледжвала стварэнне ў паветах i губернях выбарных устаноў для кiраўнiцтва мясцовай гаспадаркай, народнай асветай, медыцынскiм абслугоўваннем насельнiцтва i iншымi справамi непалiтычнага характару.Аднак на Беларусь и Литву закон аб земствах не распаусюджвался па палитычных матывах (паустанне 1863). На Беларусi была праведзена гарадская рэформа (прынята ў 1870, а пачалася ў 1875). Яна абвяшчала прынцып усесаслоўнасцi пры выбарах органаў гарадскога самакiравання. Права выбіраць і быць абранымі ў гарадскую думу атрымалі толькі тыя, хто плаціў гарадскія падаткі. Ванная рэформа пачалася ў 1862 г.. У 1874 г. з была увядзена усеагульная воiнская павiннасць для мужчын якия дасягнули 20-га узросту.Тэрмин службы склау 6 год. Ильготы па тэрминах службы давалися людзям з адукацыяй. Буржуазны характар насiлi школьная (1864 г.) i цэнзурная(1865 г.) рэформы. Школа абвяшчалася ўсесаслоўнай.Але навучэнцы сярэдних и вышэйшых устаной павинны были уносиць высокую плату. Новы цэнзурны статут значна пашыраў магцымасцi друку. Творы вяликих памерау магли друкавацца без папярэдняй цэнзуры.
Уздым рэвалюцыйнага и либеральнага руху у канцы 70-80 прымусиу царски урад пайсци на контррэформы. Контррэформай зьяулялася спроба увядзення тнстытута земских начальникау 1889. Скасоувалися миравыя суды. У 1881 прынята палажэнне па яким любая мясцовасць у любы час магла быць абьяулена на становишчы надзвычайнай аховы. Кожны жыхар мог быць арыштаваны на 3 месяцы. Гэта дзейничала да 1917г.
ВОПРОС№24: Особенности социально –экономического развития в пореформенный период (Вт.половина 19в.)
После отмены крепосного права основой экономики Бел.с/х.Капитализм в с/х развивался благодаря росту промышленностиэгородов.Особенностью развития с/х 80-90в нашего края явл-сь специализация на техн.культурах(лен).Развитие капитализма в деревне вело к расширению крестьянства.С одной стороны росло кол-во бедных безземельных.Богатые крестьяне вели свое хоз-во при помощи наемной силы производя продукцию земледелия и животноводства.Во 2-ой пол.19в пром-ть Бел. развивается в направлении переработки местного и с/х сырья.Так в 1860 на Бел. насчитывалось140 мануфактурэ,76 фабрик и заводов и 20тыс.ремесленых мастерских.К к 19в. кол-во фабрик и заводов достигает 1137. Спичичная фабрика в Борисове , табачная в Гродно. Особенностью было иностранное влияние капитала в крае . К концу 19в. происходит снижение кол-во дворян среди промышленников и растет число купцов и мещан среди них. В Городах Беларуси проживало 655 тыс. человек около 500 тыс. в местечках .Процессы градообразования быстрее всего шли в центре и на западе Бел., что было связано в ж/д строительством, тесными связями этих территорий с общероссийским и иностранными рынками. Происходит изменение и в торговле края . Основным сословием явилось купечество . В это время изменяется структура торговли, теряют свое значение кирмаши, активизируется торговля в магазинах и лавках. Отмена крепостного права повлекла за собой , более быстрое развитие с/х края. Способствовала осуществлению земской, судебной, школьной, военной реформе городского самоуправления; более быстрому развитию капитолизма в с/х и промышленности края.
Гшлавной ветвью в с/г становится молочное животноволдство. Идет рачширение технических культур. Первое место занимала картошка.. В промышленности шел процесс перехода от ручной работы к машинной.Ремесло и мануфактуру вытесняет капиталистическая фабрика.Значительное развитие получила спичечная и бумажно-картонная фабрика. Существовали стеклозаводы.