Икебез д унчт булсак

ГИА-сочинение

1. Мин кулыма китап алам...(Р.Минуллин тексты буенча)

Текст ахырында китерелгн сзлр аны тп мгънсен чагылдыра. Текст авторы Роберт Минуллин китапны кеше тормышында зур роль уйнаганлыгын, аны кирклеге турында фикер йртерг чакыра. Мин авторны сзлре белн тулысынча килешм.

Без китаплар аша тормышны йрнбез, белем алабыз. Аларда бик кп акыл хзинсе тупланган. Фикерлремне раслау чен, тексттан 7, 8 мллрне мисал итеп китерм. Чыннан да, безне би-бабайларыбыз белем м трбияне китаплар аша алганнар бит. Хзер яшьлр кбрк компьютер, телевизор, крзле телефоннарга тартыла, интернет челтрлре аша бтен мгълматны ала. Миллтебез тарихын, гореф-гадтлрен без алар аша гына алый алырбызмы? Компьютер безд милли хис трбияли алырмы? Нтилремне дреслеген 22 нче мл мисалында расларга ммкин.

Р. Минуллин яшь буынны китап укырга чакыра. Китапны кеше чен рухи таяныч булуына ышандыра. (112 сз)

2. Хсн бай.

Текст ахырында кеше тудырган матди байлыклар юкка чыкканда да, рухи кыйммтлрне югалмавы турында сйлн. Ул текст: “... Хсн байны хезмтен юкка чыгару чен, шулкадр кан коеп, шулкадр хсрт чигрг кирк иде микн?!” – дигн мл белн тгллн. Автор, минемч, инкыйлабны мгыятьк китергн зыяны турында уйланырга чакыра. Бу млдн кренгнч, инкыйлаб чорында бай катлау кешелрене байлыкларын тартып алып, злрен юк итслр д, алар тудырган рухи нигез – мчетлр аман исн.

Автор сзен Хсн байны аяныч язмышын суртлдн башлый. “Революциядн со аны ... байлыгын тартып алалар, ... трмлрд йртлр, якыннарын атып терлр.” Минемч, кан коймыйча да, ул з байлыгын яа хкмтк биргн булыр иде. Кплр шулай эшлгннр. Тик инкыйлаб вакытында матди байлык хуаларын юк ит беренче урында торган. Моны белн яа власть оттырган гына. Хсн байны юк итеп кен, аны изге гамллрен сызып ташлый алмаганнар. И миятлесе: халык аны онытмаган, чнки Хсн бай миллтене рухи сеше турында уйлаган. “... никадр бай булса да, ятимнрне онытмады бит, мдрслр, мктплр салдырды, мчетлр тзетте, гомере буе изгелект булды, ” – ди автор. Чыннан да, кешене беклеге бернинди байлык белн д лчнми. з миллтен укымышлы итеп крерг телгн Хсн байны стенлеге аны игелекле гамллренд. Андыйлар исн вакытта ук злрен йкл коралар. Хсн бай тзеткн мчетлр н шул турыда сйли. Алар аман да исн.

Шулай итеп, яхшылык ирд ятмый. р кешене ирд эзе, яхшы исеме калырга тиеш. Хсн бай да изге гамллре белн халык келенд яши, исеме д тарихка кереп калган. Ул тзеткн мчет аман да иман нуры ччеп тора.

3.Табигатьне кадерле блге.

Минемч, бирелгн бу лешт текстны тп мгънсе чагылган. Ул табигатьне кешелек чен и кадерле блге булган суны пычратмаска, кадерлрг кирк икнен алата.

Чыннан да, су- яш чен и киркле матд. Кеше сусыз бер кн д тора алмый. Нтилремне раслау чен, укылган тексттагы 15, 16 нчы мллрне китерм. Кызганычка каршы, без бу тылсымлы суны кадерен белмибез. Чишмлрне сакламыйбыз, елгаларны пычратабыз. Тексттагы “Эч торган тче су планетадагы барлык суларны нибары ике ген процентын тшкил ит” дигн мл минем алда йтелн фикерем длил булып тора. Бу фактлар сагаерга мбр ит. Чиста суларны шулай киме кеше организмына, яшешен зур зыян сала дигн сз. Пычрату процессы аман бу тизлект барса, тир-юнебездге тереклек т юкка чыгарга ммкин.

Димк, текст авторы Г.Бширов табигать биргн бу блктн дрес файдаланырга, аны кадерлрг чакыра. Шулай булганда гына изге чишмлребезне , чиста сулы елга- кллребезне саклап кала алырбыз.

4. Шомырт ниг елый

Текст ахырындагы сзлре белн автор авыр вакытларда кешелрне ген тгел, агачларны да елавы турында йтсе килгн. Агачларны елавы- ул табигать елавы. Минемч, бирелгн бу лешт текстны тп мгънсе чагылган. Текст авторы Рафаил Тхфтуллин безне табигатьк карата игъбарлырак булырга чакыра.

Кеше белн табигать рвакыт тыгыз бйлнешт яши. Без табигатьне матурлыгыннан, байлыгыннан файдаланабыз. Моа длил итеп “й азакларына таба без шомыртыбызга кунакка килбез. Дустыбыз безне, авызны бераз брештерс д, бик тмле, чем-кара имешлре белн сыйлый” млсен китерм. Лкин кешелр злре шул матурлыкка зыян да салалар бит: агачларны сындыралар, матур-матур ччклрне злр, елга-кллрне пычраталар. Моа длил булып, текстагы 17 м 18нче мллр кил. Кешелр тарафыннан кимсетелгн шомырт агачы зене матурлыгын югалткан. Аны кызганып, тир-юнь д мосуланган.

Чыннан да, мондый кренешлр табигатьк зур зыян сала. Рнетелгн кешелр шикелле табигать т елый, ярдм сорап ялвара. Без табигатьне сакларга, аа карата игътибарлы булырга тиешбез.

5. из кыгырау.

Минемч, .Еники среннн алынган зек яадан балачак м яшьлекк кайтара торган истлеклр турында уйландыра.

Тормышны билгеле бер чоры белн бйле кадерле истлек ркемд д була: кемдер чен ул китап, кулъяулык яки ыр булса, автор чен ул- из кыгырау. Кайбер истлеклр еллар узу белн юкка чыгалар, тик авторны “элеккеч яшь, дртле, молы” кыгыравы гына вакытка бирешми. Беренче чиратта, автор кадерле истлекне мгелек булуын ассызыклый. леге фикерне текстны 3нче м 8нче мллр мисалында длиллп була.

Кечкен ген кыгырау зен бер дньяны сыйдырган. Аны чылавында кайдадыр еракта калган тарих та, авторны балачагы м яшьлек хыяллары, хтта Нигъмтулла абзыйны ыры да саклана. Ул- хыялларында гына булса да, кыгыраулы пар атларда узучы туйларга алып кайтучы да. “Кз ачып йомганчы кырык ел артка” яшсмер чагына кайтаручы могизалы, серле кыгырау да ул. Автор фикеренч, из кыгырауны кадере- аны дртле, кмеш тавышында яшьлек м мхбтне саклануы.

Шулай итеп, автор чен из кыгырау- яшьлек, мхббтне гдлндерче образ.

6. Туган тел.

Минемч, бирелгн лешт текстны тп мгънсе чагылган. Текст авторы М.Юныс туган телне р кеше чен д ничек кадерле, матур м якын булуы турында фикер йртерг чакыра.

Туган тел м Туган ил тшенчлрен мин икесен бер дрд куяр идем. Кеше кайларга гына китмсен, ул зене туган ирен сагына. Туган ир ул- аны яшгн кешелре, гореф-гадтлре, теле. Фикерлремне раслау чен, тексттан 7 млне длил итеп китерм. Чыннан да, Мск татарлары, паркка ыелып, злрене туган якларын, теллрен иск тшерлр. Шрд кпме ген кел ачу урыннары булмасын, аларны шушы ир чакырып китер. Бу фикерлремне дреслеген 12-13 мллрдн аларга була.

Димк, туган тел халыкны берлштер, якынайта, авырлыкларны иеп чыгарга кч бир. Г. Тукайны “И туган тел, и матур тел, ткм-нкмне теле!» дигн сзлре ркемне кел тренд сакланадыр дип уйлыйм мин. (124сз)

7. Рмзияне бисе.

Текст ахырындагы сзлр кеше тормышында истлеклрне мим роль уйнавын крст. леге сзлрне авторы Лбиб Ихсанова яшьлекк кайтара торган истлеклр хакында уйландыра.

Тормышны билгеле бер чоры белн бйле кадерле истлеклр ркемд д була: кемдер чен ул китап, кулъяулык яки ыр була. Истлеклр аша кеше балачагына, яшьлеген йлнеп кайта, матур мизгеллрне исен тшер. Рмзияне бисе ис, фотоларга карап, кабат яшь чагына йлнеп кайта. леге фикерне “Рмзияне бисе моннан 50 еллар элек булган очрашу турында рхтлнеп сйлде, рсемне ни чен эзлп табуын да онытты” млсе мисалында длиллп була. Истлеклр, хатирлр килчк буынга да кп мгълмат бирлр, тормышны, кешелрне яача ачалар. Фикерлремне длилл чен тексттан 18, 19нчы мллрне китерм.

Димк, текст авторы истлеклрне кеше тормышында тирн эз калдыруы хакында яза м алар ярдменд алдагы буын турында бик кп яалыклар белеп булуын ассызыклый. (127 сз)

8. Яшьлекк хат (Р.Низамины тексты буенча)

леге текст авторы Р.Низамиев укучыларны килчкт зур максатларга омтылып яш м аларны тормышка ашыру мсьлсе турында фикер йртерг чакыра. Мин авторны фикерлре белн тулысынча килешм.

йтелгннрне раслау чен, текстны “Адм баласын бу дньяда телк, хыял дигн нрс йрт. Хыялсыз кеше- канатсыз кош, дигн борынгы бабаларыбыз” мллрен игътибар итик. Чыннан да, хыялланмаган кеше юктыр дип уйлыйм мин. гр кеше хыяллана белмс, мгыять бер урында гына торыр иде. Хыялларны тормышка ашыру юлында кешелр зур ачышлар ясаганнар, тормышны, яшешне згрткннр. Минемч, хыял буш ирлект ген туарга тиеш тгел. Хыял тормышчан булганда гына чынга аша. Кечкендн малайлар очучы, космонавт яис президент булырга хыяллана. с-с бу хыяллар згрерг д ммкин. Ничек кен булмасын, хыялны тормышка ашыру чен тырышырга кирк. Тексттан “з-зене ген тгел, нр сайлауда да безне лл нич трле сукмак, йз трле эш, шгыль, ммкинлеклр ктеп тора. Шуларны нкъ сине рухыа, асылыа, слте туры килгне бер яки бернич ген булырга ммкин.” дигн мллрг д игътибар итик. Чыннан да нр сайлаганда да бик уйлап эш итрг кирк. Булачак нре сине телклре ген тгел, ммкинлеклре, слте туры килерг тиеш.

Алдагыларга нти ясап шуны йтсе кил: хыялны чынга ашыру бездн кп сыйфатлар талп ит. Болар ркемд була ала торган тырышлык, уганлык, нык ихтыяр кчен ия булу, тормышны ярату, тир-юньдгелрг игътибарлы булу, мрхмтлелек, з-зе дрес бя бир бел, итешсезлеклренн арынырга тырышу, зыялы булырга омтылу, тырышып уку, бек кешелрдн рнк алу м башка бик кп сыйфатлар. Бу сыйфатларга ркем ия була ала. Димк, хыялга бары бер адым гына ясарга кирк.

9. Табигатьне кадерле блге№2

леге текст авторы Гомр Бширов ктргн проблема – эчр суларыбызны чисталыгы, аны кз карасы кебек саклау , чишмлрне ир-ананы Алла кодрте белн кешелрг биргн блге дип, кадерен белеп кабул ит бел кирклеге – бгенге кнне и зк проблемаларыны берсе. Текст ахырындагы сзлр язучыны тп фикерен белдер. Сулыкларны саклау мсьлсе турында уйланырга чакыра.

Чыннан да, су- яш чен и киркле матд. Кеше сусыз яши алмый. Чишм сулары бигрк т файдалы. Фикерлремне раслау чен тексттан 12 млне китерм. Изгелр чишмсе кебек чишм-коелар корымасын, шифалы сулары белн килчк буыннарны да сихтлндерсен иде! без табигатебез биргн шул зур блкне кадерен белбезме со?

Язучыбыз гадти тел белн язмый, мллре уйланырга, сискнерг мбр ит. “Дньядагы чиксез нрс юк. Эч торган тче су планетадагы барлык суларны нибары ике процентын тшкил ит!” дигн мллр безне, чыннан да, борчуга сала. Алар да елдан-ел кими бит. Алар да бетеп китс, без нишлрбез.

Минемч, язучы Г. Бширов бгенге кн чен и актуаль проблемаларны берсе турында яза. Мин д аны фикерлрен кушылам м барлык кешелек дньясына мргать итм: саклыйк табигать биргн урман-болыннарыбызны, елга-кллребезне, чишм-коеларыбызны!

Бхет шре.

леге текст авторы укучыларны табигатьне саклау мсьлсе турында фикер йртерг чакыра.

Бхет шре тзерг уйлаган кешелр “якты м матур урынга шр салалар, лкин “ир-ана”дан рхст сорап тормыйлар. “Бтен урманнарны кисеп, заводлар, фабрикалар салып куйганнар. Бу заводлар, бтен дньяга кара ттен чыгарып, кне-тне эшли башлаганнар” дип яза автор. Бу млдн алашылганча, табигатьк йтеп бетермслек зур зыян салына. Шр янындагы саф чишм д “зур м пычрак елгага йлнгн”. Табигать м кеше гомер-гомерг бйлнешт яшгн, монда бйлнеш югалган. Авторны “Кешелр арасында кнчелек крен башлады” дигн млсе безне сагаерга мбр ит. Чынлап та, кешелр бер-берсеннн кнлшеп, днья куарга тотыналар, балалары турында бтенлй оныталар. балалары аларны хрмт итми башлыйлар.

Елга ир-ананы ярасы зураюын креп сен м шрне пычрак сулары белн лак итрг карар бир, кешелр бу турыда бернрс д белми, экологик лакт якыная.

Шулай итеп, автор табигатьне саклау турында ьитди проблемалар ктр. Кешелрне бер-берен м табигатьк карата яхшы мнсбтт булуы лакттн коткарып калачагын искрт.

Икебез д унчт булсак.

Текст ахырында китерелгн сзлр аны тп мгънсен чагылдыра. Текст авторы М.Крим кешелеклелек, ярдмчеллек, миербанлык кебек сыйфатларны кеше тормышында зур роль уйнаганлыгын, аны кирклеге турында фикер йртерг чакыра. Мин авторны сзлре белн тулысынча килешм.

Автор 30 нчы еллар, ачлык, фкыйрьлек белн тулы балачагын, 6 яшьлек энесе Ильяс белн клд балык тоткан чагын иск тшер. Абый белн энекше арасында чын дуслык булуын крбез. Фикерлремне длилл чен тексстан 36, 37нче мллрне китерм. Ачлыктан хлсезлнгн энесен абыйсы инренд ктреп кайта. Иляс кптннн днья куйган. Авторны келенд кенечле хислр уяна, энесе турында ылы итеп иск ала. “Мин бит рвакыт аа караганда лкнрк, кчлерк булдым” дип яза автор.

Шулай итеп, автор зенн кечелрг рчак ярдм итрг, миербанлы, шфкатьле булырга чакыра. Чынлап та, кешелр зара ярдмлшеп яшслр, тормыш тагын да матуррак, ямьлерк булыр иде.

12. Туган тел.

13. Якты нур (укытучылар турында) Ф. Сафинны тексты буенча.

леге текст авторы Ф. Сафин р кеше чен и кадерле булган Туган ил, ти-ни, мктп, укытучылар турында фикер йртерг чакыра. Автор аларны “келне матур, гзл хислрен канат куючылар” дип атый. Мин авторны бу фикере белн тулысынча килешм.

Укытучы! Нинди бек исем! р бала язмышы, аны бгенгесе, килчге мгаллимне кел тренд, аны йргенд. р укытучы ылы мнсбтк лаек. Укытучыны чиксез тырышлыгы, рухи кче, якты йрге безд гаплн хисе уятырга тиеш. йтелгн фикерлремне раслау чен, тексттан 28, 29 мллрне мисал итеп китерм.

“Фнз апа зене ырлары, кешелеклелеге, мгалимлек осталыгы белн беркайчан да истн чыкмады. Ул безене чен иртнге нур булып балкыды!” дип яза автор. Чыннан да, укытучылар иртнге нурга ти, чнки алар р кн безг злрене матур кишлре, ягымлы карашлары, тирн белемнре белн зур тормыш юлына зерлилр.

Автор укытучыларны ркем чен кадерле булган Туган ил, ти-ни белн янш куя. Минемч, бу бик дрес фикер. Безне яраткан укытучыларыбыз трбиялп стергн ти-нилребез, туган иребез кебек к келебез тренд саклана м бары тик якты хислр ген тудыра.

Мин кулыма китап алам... Текст ахырында китерелгн сзлр аны тп мгънсен чагылдыра. Текст авторы Роберт Минуллин китапны кеше тормышында зур роль уйнаганлыгын, аны кирклеге турында фикер йртерг чакыра. Мин авторны сзлре белн тулысынча килешм. Без китаплар аша тормышны йрнбез, белем алабыз. Аларда бик кп акыл хзинсе тупланган. Фикерлремне раслау чен, тексттан 7, 8 мллрне мисал итеп китерм. Чыннан да, безне би-бабайларыбыз белем м трбияне китаплар аша алганнар бит. Хзер яшьлр кбрк компьютер, телевизор, крзле телефоннарга тартыла, интернет челтрлре аша бтен мгълматны ала. Миллтебез тарихын, гореф-гадтлрен без алар аша гына алый алырбызмы? Компьютер безд милли хис трбияли алырмы? Нтилремне дреслеген 22 нче мл мисалында расларга ммкин. Р. Минуллин яшь буынны китап укырга чакыра. Китапны кеше чен рухи таяныч булуына ышандыра. (112 сз)	Хсн бай. Текст ахырында кеше тудырган матди байлыклар юкка чыкканда да, рухи кыйммтлрне югалмавы турында сйлн. Ул текст: “... Хсн байны хезмтен юкка чыгару чен, шулкадр кан коеп, шулкадр хсрт чигрг кирк иде микн?!” – дигн мл белн тгллн. Автор, минемч, инкыйлабны мгыятьк китергн зыяны турында уйланырга чакыра. Бу млдн кренгнч, инкыйлаб чорында бай катлау кешелрене байлыкларын тартып алып, злрен юк итслр д, алар тудырган рухи нигез – мчетлр аман исн. Автор сзен Хсн байны аяныч язмышын суртлдн башлый. “Революциядн со аны ... байлыгын тартып алалар, ... трмлрд йртлр, якыннарын атып терлр.” Минемч, кан коймыйча да, ул з байлыгын яа хкмтк биргн булыр иде. Кплр шулай эшлгннр. Тик инкыйлаб вакытында матди байлык хуаларын юк ит беренче урында торган. Моны белн яа власть оттырган гына. Хсн байны юк итеп кен, аны изге гамллрен сызып ташлый алмаганнар. И миятлесе: халык аны онытмаган, чнки Хсн бай миллтене рухи сеше турында уйлаган. “... никадр бай булса да, ятимнрне онытмады бит, мдрслр, мктплр салдырды, мчетлр тзетте, гомере буе изгелект булды, ” – ди автор. Чыннан да, кешене беклеге бернинди байлык белн д лчнми. з миллтен укымышлы итеп крерг телгн Хсн байны стенлеге аны игелекле гамллренд. Андыйлар исн вакытта ук злрен йкл коралар. Хсн бай тзеткн мчетлр н шул турыда сйли. Алар аман да исн. Шулай итеп, яхшылык ирд ятмый. р кешене ирд эзе, яхшы исеме калырга тиеш. Хсн бай да изге гамллре белн халык келенд яши, исеме д тарихка кереп калган. Ул тзеткн мчет аман да иман нуры ччеп тора.
из кыгырау. Минемч, .Еники среннн алынган зек яадан балачак м яшьлекк кайтара торган истлеклр турында уйландыра. Тормышны билгеле бер чоры белн бйле кадерле истлек ркемд д була: кемдер чен ул китап, кулъяулык яки ыр булса, автор чен ул- из кыгырау. Кайбер истлеклр еллар узу белн юкка чыгалар, тик авторны “элеккеч яшь, дртле, молы” кыгыравы гына вакытка бирешми. Беренче чиратта, автор кадерле истлекне мгелек булуын ассызыклый. леге фикерне текстны 3нче м 8нче мллр мисалында длиллп була. Кечкен ген кыгырау зен бер дньяны сыйдырган. Аны чылавында кайдадыр еракта калган тарих та, авторны балачагы м яшьлек хыяллары, хтта Нигъмтулла абзыйны ыры да саклана. Ул- хыялларында гына булса да, кыгыраулы пар атларда узучы туйларга алып кайтучы да. “Кз ачып йомганчы кырык ел артка” яшсмер чагына кайтаручы могизалы, серле кыгырау да ул. Автор фикеренч, из кыгырауны кадере- аны дртле, кмеш тавышында яшьлек м мхбтне саклануы. Шулай итеп, автор чен из кыгырау- яшьлек, мхббтне гдлндерче образ.
Шомырт ниг елый Текст ахырындагы сзлре белн автор авыр вакытларда кешелрне ген тгел, агачларны да елавы турында йтсе килгн. Агачларны елавы- ул табигать елавы. Минемч, бирелгн бу лешт текстны тп мгънсе чагылган. Текст авторы Рафаил Тхфтуллин безне табигатьк карата игъбарлырак булырга чакыра. Кеше белн табигать рвакыт тыгыз бйлнешт яши. Без табигатьне матурлыгыннан, байлыгыннан файдаланабыз. Моа длил итеп “й азакларына таба без шомыртыбызга кунакка килбез. Дустыбыз безне, авызны бераз брештерс д, бик тмле, чем-кара имешлре белн сыйлый” млсен китерм. Лкин кешелр злре шул матурлыкка зыян да салалар бит: агачларны сындыралар, матур-матур ччклрне злр, елга-кллрне пычраталар. Моа длил булып, текстагы 17 м 18нче мллр кил. Кешелр тарафыннан кимсетелгн шомырт агачы зене матурлыгын югалткан. Аны кызганып, тир-юнь д мосуланган. Чыннан да, мондый кренешлр табигатьк зур зыян сала. Рнетелгн кешелр шикелле табигать т елый, ярдм сорап ялвара. Без табигатьне сакларга, аа карата игътибарлы булырга тиешбез.
Табигатьне кадерле блге. Минемч, бирелгн бу лешт текстны тп мгънсе чагылган. Ул табигатьне кешелек чен и кадерле блге булган суны пычратмаска, кадерлрг кирк икнен алата. Чыннан да, су- яш чен и киркле матд. Кеше сусыз бер кн д тора алмый. Нтилремне раслау чен, укылган тексттагы 15, 16 нчы мллрне китерм. Кызганычка каршы, без бу тылсымлы суны кадерен белмибез. Чишмлрне сакламыйбыз, елгаларны пычратабыз. Тексттагы “Эч торган тче су планетадагы барлык суларны нибары ике ген процентын тшкил ит” дигн мл минем алда йтелн фикерем длил булып тора. Бу фактлар сагаерга мбр ит. Чиста суларны шулай киме кеше организмына, яшешен зур зыян сала дигн сз. Пычрату процессы аман бу тизлект барса, тир-юнебездге тереклек т юкка чыгарга ммкин. Димк, текст авторы Г.Бширов табигать биргн бу блктн дрес файдаланырга, аны кадерлрг чакыра. Шулай булганда гына изге чишмлребезне , чиста сулы елга- кллребезне саклап кала алырбыз.
Рмзияне бисе. Текст ахырындагы сзлр кеше тормышында истлеклрне мим роль уйнавын крст. леге сзлрне авторы Лбиб Ихсанова яшьлекк кайтара торган истлеклр хакында уйландыра. Тормышны билгеле бер чоры белн бйле кадерле истлеклр ркемд д була: кемдер чен ул китап, кулъяулык яки ыр була. Истлеклр аша кеше балачагына, яшьлеген йлнеп кайта, матур мизгеллрне исен тшер. Рмзияне бисе ис, фотоларга карап, кабат яшь чагына йлнеп кайта. леге фикерне “Рмзияне бисе моннан 50 еллар элек булган очрашу турында рхтлнеп сйлде, рсемне ни чен эзлп табуын да онытты” млсе мисалында длиллп була. Истлеклр, хатирлр килчк буынга да кп мгълмат бирлр, тормышны, кешелрне яача ачалар. Фикерлремне длилл чен тексттан 18, 19нчы мллрне китерм. Димк, текст авторы истлеклрне кеше тормышында тирн эз калдыруы хакында яза м алар ярдменд алдагы буын турында бик кп яалыклар белеп булуын ассызыклый. (127 сз)
Туган тел. Минемч, бирелгн лешт текстны тп мгънсе чагылган. Текст авторы М.Юныс туган телне р кеше чен д ничек кадерле, матур м якын булуы турында фикер йртерг чакыра. Туган тел м Туган ил тшенчлрен мин икесен бер дрд куяр идем. Кеше кайларга гына китмсен, ул зене туган ирен сагына. Туган ир ул- аны яшгн кешелре, гореф-гадтлре, теле. Фикерлремне раслау чен, тексттан 7 млне длил итеп китерм. Чыннан да, Мск татарлары, паркка ыелып, злрене туган якларын, теллрен иск тшерлр. Шрд кпме ген кел ачу урыннары булмасын, аларны шушы ир чакырып китер. Бу фикерлремне дреслеген 12-13 мллрдн аларга була. Димк, туган тел халыкны берлштер, якынайта, авырлыкларны иеп чыгарга кч бир. Г. Тукайны “И туган тел, и матур тел, ткм-нкмне теле!» дигн сзлре ркемне кел тренд сакланадыр дип уйлыйм мин. (124сз)
Яшьлекк хат (Р.Низамины тексты буенча) леге текст авторы Р.Низамиев укучыларны килчкт зур максатларга омтылып яш м аларны тормышка ашыру мсьлсе турында фикер йртерг чакыра. Мин авторны фикерлре белн тулысынча килешм. йтелгннрне раслау чен, текстны “Адм баласын бу дньяда телк, хыял дигн нрс йрт. Хыялсыз кеше- канатсыз кош, дигн борынгы бабаларыбыз” мллрен игътибар итик. Чыннан да, хыялланмаган кеше юктыр дип уйлыйм мин. гр кеше хыяллана белмс, мгыять бер урында гына торыр иде. Хыялларны тормышка ашыру юлында кешелр зур ачышлар ясаганнар, тормышны, яшешне згрткннр. Минемч, хыял буш ирлект ген туарга тиеш тгел. Хыял тормышчан булганда гына чынга аша. Кечкендн малайлар очучы, космонавт яис президент булырга хыяллана. с-с бу хыяллар згрерг д ммкин. Ничек кен булмасын, хыялны тормышка ашыру чен тырышырга кирк. Тексттан “з-зене ген тгел, нр сайлауда да безне лл нич трле сукмак, йз трле эш, шгыль, ммкинлеклр ктеп тора. Шуларны нкъ сине рухыа, асылыа, слте туры килгне бер яки бернич ген булырга ммкин.” дигн мллрг д игътибар итик. Чыннан да нр сайлаганда да бик уйлап эш итрг кирк. Булачак нре сине телклре ген тгел, ммкинлеклре, слте туры килерг тиеш. Алдагыларга нти ясап шуны йтсе кил: хыялны чынга ашыру бездн кп сыйфатлар талп ит. Болар ркемд була ала торган тырышлык, уганлык, нык ихтыяр кчен ия булу, тормышны ярату, тир-юньдгелрг игътибарлы булу, мрхмтлелек, з-зе дрес бя бир бел, итешсезлеклренн арынырга тырышу, зыялы булырга омтылу, тырышып уку, бек кешелрдн рнк алу м башка бик кп сыйфатлар. Бу сыйфатларга ркем ия була ала. Димк, хыялга бары бер адым гына ясарга кирк.	Табигатьне кадерле блге№2 леге текст авторы Гомр Бширов ктргн проблема – эчр суларыбызны чисталыгы, аны кз карасы кебек саклау , чишмлрне ир-ананы Алла кодрте белн кешелрг биргн блге дип, кадерен белеп кабул ит бел кирклеге – бгенге кнне и зк проблемаларыны берсе. Текст ахырындагы сзлр язучыны тп фикерен белдер. Сулыкларны саклау мсьлсе турында уйланырга чакыра. Чыннан да, су- яш чен и киркле матд. Кеше сусыз яши алмый. Чишм сулары бигрк т файдалы. Фикерлремне раслау чен тексттан 12 млне китерм. Изгелр чишмсе кебек чишм-коелар корымасын, шифалы сулары белн килчк буыннарны да сихтлндерсен иде! без табигатебез биргн шул зур блкне кадерен белбезме со? Язучыбыз гадти тел белн язмый, мллре уйланырга, сискнерг мбр ит. “Дньядагы чиксез нрс юк. Эч торган тче су планетадагы барлык суларны нибары ике процентын тшкил ит!” дигн мллр безне, чыннан да, борчуга сала. Алар да елдан-ел кими бит. Алар да бетеп китс, без нишлрбез. Минемч, язучы Г. Бширов бгенге кн чен и актуаль проблемаларны берсе турында яза. Мин д аны фикерлрен кушылам м барлык кешелек дньясына мргать итм: саклыйк табигать биргн урман-болыннарыбызны, елга-кллребезне, чишм-коеларыбызны!
Бхет шре. леге текст авторы укучыларны табигатьне саклау мсьлсе турында фикер йртерг чакыра. Бхет шре тзерг уйлаган кешелр “якты м матур урынга шр салалар, лкин “ир-ана”дан рхст сорап тормыйлар. “Бтен урманнарны кисеп, заводлар, фабрикалар салып куйганнар. Бу заводлар, бтен дньяга кара ттен чыгарып, кне-тне эшли башлаганнар” дип яза автор. Бу млдн алашылганча, табигатьк йтеп бетермслек зур зыян салына. Шрянындагы саф чишм д “зур м пычрак елгага йлнгн”. Табигать м кеше гомер-гомерг бйлнешт яшгн, монда бйлнеш югалган. Авторны “Кешелр арасында кнчелек крен башлады” дигн млсе безне сагаерга мбр ит. Чынлап та, кешелр бер-берсеннн кнлшеп, днья куарга тотыналар, балалары турында бтенлй оныталар. балалары аларны хрмт итми башлыйлар. Елга ир-ананы ярасы зураюын креп сен м шрне пычрак сулары белн лак итрг карар бир, кешелр бу турыда бернрс д белми, экологик лакт якыная. Шулай итеп, автор табигатьне саклау турында ьитди проблемалар ктр. Кешелрне бер-берен м табигатьк карата яхшы мнсбтт булуы лакттн коткарып калачагын искрт.	Икебез д унчт булсак. Текст ахырында китерелгн сзлр аны тп мгънсен чагылдыра. Текст авторы М.Крим кешелеклелек, ярдмчеллек, миербанлык кебек сыйфатларны кеше тормышында зур роль уйнаганлыгын, аны кирклеге турында фикер йртерг чакыра. Мин авторны сзлре белн тулысынча килешм. Автор 30 нчы еллар, ачлык, фкыйрьлек белн тулы балачагын, 6 яшьлек энесе Ильяс белн клд балык тоткан чагын иск тшер. Абый белн энекше арасында чын дуслык булуын крбез. Фикерлремне длилл чен тексстан 36, 37нче мллрне китерм. Ачлыктан хлсезлнгн энесен абыйсы инренд ктреп кайта. Иляс кптннн днья куйган. Авторны келенд кенечле хислр уяна, энесе турында ылы итеп иск ала. “Мин бит рвакыт аа караганда лкнрк, кчлерк булдым” дип яза автор. Шулай итеп, автор зенн кечелрг рчак ярдм итрг, миербанлы, шфкатьле булырга чакыра. Чынлап та, кешелр зара ярдмлшеп яшслр, тормыш тагын да матуррак, ямьлерк булыр иде.