Возрастные особенности нервной системы

Спинной мозг новорожденного иметь длину 14 см, нижняя граница мозга находится на уровне нижнего края II поясничного позвонка, а к 10 годам удваивается. Наиболее быстро растут грудные сегменты спинного мозга. Центральный канал спинного мозга у новорожденного шире, чем у взрослого. Объем белого вещества возрастает быстрее, чем серое вещество.

Головной мозг новорожденного относительно большой, масса в среднем 330-430 г. (13%, у взрослых 2,5% от массы тела). После 7 лет масса возрастает медленно и к 20-29 годам достигает максимального значения. В последующие годы масса мозга существенно не изменяется, а после 60 лет отмечается некоторое уменьшение ее.

У новорожденного лучше развиты филогенетически более старые отделы мозга. К 5 мес. жизни масса мозжечка увеличивается в 3 раза, к 9 мес- в 4 раза (ребенок умеет стоять, начинает ходить). Наиболее интенсивно развиваются полушария мозжечка. Конечный мозг- лобная доля большого мозга сильно выпуклая и относительно невелика. Височная доля высокая. Наиболее быстро растут лобная и теменная доли. У новорожденного на поверхности полушарий уже имеются основные борозды, а мелкие извилины развиты слабо. С возрастом борозды становятся глубже, извилины более рельефнее. Миелинизация афферентных волокон начинается в 2 мес и заканчивается к 4-5 годам, а эфферентных волокон несколько позже, в период от 4-5 мес до 7-8 лет. Мозолистое тело у новорожденного тонкое и короткое.

Твердая оболочка головного мозга у новорожденного тонкая, плотно сращена с костями черепа, отростки развиты слабо. Синусы тонкие, относительно широкие. Паутинная и мягкая оболочки у новорожденного тонкие и нежные. Подпаутинное пространство относительно большое. Цистерны у новорожденного довольно крупные.

№3 ТАЫРЫБЫ МИДЫ ЛИКВОРЛЫ ЖЙЕСІНІ АНАТОМИЯЛЫ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ.

Ми мен жлынны торлы абыасты кеністіктері мен ми арыншаларын толтырып тратын ми-жлын сйытыыны, liquor cerebrospinalis, организмні баса сйытарынан ерекше айырмашылыы бар. Ми-жлын сйытыы plexus choroidei-ден секрециялану жолымен блінеді, оны эпителилі оршауы безді эпителиіне сас болады (выделение спинномозговой жидкости происходит путем секреции из plexus choroidei, эпителиальная ткань которых имеет характер железистого эпителия). Liquor cerebrospinalis-ті жасап шыаратын аппаратты сытыа бір заттарды ттып алатын (гематоэнцефалиттік тосауыл) асиеті бар, бны миды зиянды серлерден орауда лкен маызы бар (аппарат, продуцирующий ликвор, обладает свойством пропускать в жидкость одни вещества и задерживать другие (гематоэнцефалический барьер), что имеет большое значение для предохранения мозга от вредных влияний). Сйтіп, зіні ерекшеліктері жаынан ми-жлын сйытыы миымен оны негізіндегі тамырлар шін оранышты ызмет ана атармай, нерв жйесі орталы мшелеріні дрыс ызмет атаруы шін арнаулы ішкі орта. Ми-жлын сйытыы орналасан кеістік тйы болады (пространство, в котором помещается ликвор замкнуто). Одан сйыты негізінен рмек абыты грануляциялары арылы сзілу жолымен веналы жйеге (отток жидкости из него совершается путем фильтрации в венозную систему через посредство грануляций паутинной оболочки). Торлы абы, arachnoidea encephali. Торлы абы жмса абы сияты миды жлгелері мен ойыстарына енбейді. Жмса жне торлы абы арасы сйыа толы торлы абыастындаы кеістік, cavitas subarachnoidealis, рады. Кейбір жерлерде, торлы абыасты кеістігі те кшті дамып, сйытыы бар ке де тере цистерналартзеді. Мынадай цистерналар болады.

1.Cisterna cerebellomedullaris, мишы-ми цистернасы, мишыты арты жиегімен сопаша ми арасында жататын е лкен цистерна. 2. Cisterna interpeduncularis, аяшааралы цистерна ми аяшалары арасында орналасан.3. Cisterna chiasmatis иылыс цистернасы кру иылысы алдында орналасан. 4. Cisterna fossa lateralis cerebri, миды латералды шырыны цистернасы, аттас шырда орналасады. Барлы торлы абыастындаы кеістіктер зара кеінен атынасып, шйде сйегіні лкен тесігіарылы тікелей жлынны торлы абыастындаы кеістігіне созылады. Сонымен атар олар IV арыншаны арты абырасындаы, сіsterna cerebellomedullaris-ке ашылатын aperturа mediana ventriculi quarti жне aperturа lateralis ventriculi quarti арылы ми арыншаларымен тікелей атынасады. Торлы абыты рылысыны ерекшелігі (особенностью строения) – оны тйіршіктері (пахионовые грануляции), granulationes arachnoidales, вена ойнауларына еніп тратын дгелектеу ср ызылт тсті торлы абыты кішкене сінділері (представляющие выросты паутинной оболочки в виде кругловатых телец серо-розового цвета, вдающихся в полость венозных синусов). Тйіршіктер сзілу арылы жлын-ми сйытыыны ан арасына ауын амтамасыз етеді (грануляции служат для оттока спинномозговой жидкости в кровяное русло путем фильтрации).МИ арыншалар: 1.Бйір арыншалар арынша уысы мадай лесінде латералды жаа арай иілген алдыы мйіз, cornu anterius, трінде басталып (полость желудочка начинается в лобной доле в виде загнутого в латеральную сторону переднего рога), осы жерден шеке лесі арылы орталы блікке, pars centralis, созылады (отсюда она через теменную долю продолжается в центральную часть). Ал бл блік, сйелді денені арты жиегі дегейінде тменгі мйізге, cornu inferius (самай лесі абатында) жне арты мйізге, cornu posterius (шйде лесінде) блінеді ( эта часть на уровне заднего края мозолистого тела разделяется на нижний рог и задний рог). Бйір арыншаны медиалды жаынан, оны орталы блігі мен тменгі мйізіне тамырлы рім, plexus choroideus ventriculi lateralis, тзетін жмса ми абыы еніп трады. Plexus choroideus ventriculi lateralis, tela choroidea ventriculi tertii-ді латералды жиегі болып табылады.

2.ІІІ арынша -ІІІ арынша, ventriculus tertius. ІІІ арыншаны бйір абыралары таламусты медиалды беттерінен тзілген. арыншаны алдыы абырасын – кмбез бааналары, columna fornicis жне а алдыы днекер comissura cerebri anterior райды. Кмбез бааналары жне таламус арасында тесік – foramina interventricularia, болады. Ол ventriculus lateralis III арыншамен осылады. арыншаны жоары абырасын – tela choroidea тзілген. Оны рамына эпителилі табаша, lamina epithelialis енеді. арыншаны арты абырасында ІІІ арыншаа йыштрізді тесікпен субыры ашылады.

3. Ортаы ми уысы- ми субыры, aqueductus cerebri, деп аталады (полость среднего мозга называется водопровод мозга). Ол IV арыншаны III арыншамен осатын зек (он представляет канал, соединяющий IV желудочек с III).

4. IV арынша-IV арынша, ventriculus quartus, арты ми орта уыс болып табылады (IV желудочек является общей полостью заднего мозга). IV арынша шатыра сайды (IV желудочек напоминает палатку), оны тбі мен тбесін ажыратады. арыншаны тбі – fossa rhomboidea (ромбовидная ямка), деп аталады. IV арынша тбесі – шатыр пішінді (имеет форму шатра), ол: мишыты жоары аяшалары арасында керілген жоары желкеннен, velum medullare superius (верхний мозговой парус) жне жырым аяшалары арасында керілген тменгі желкеннен, velum medullare inferius (нижний мозговой парус). Тменгі ми желкені жмса абы жапырашасымен, tela choroidea ventriculi quarti, толыады (нижний мозговой парус дополняется листком мягкой оболочки). Онда ш тесік пайда болады: біреуі ромбтрізді шырды тменгі брышы аймаында, apertura mediana ventriculi quarti жне екеуі арыншаны бйір брышы аймаында, apertura lateralis ventriculi quarti, орналасады. Осы тесіктер арылы IV арынша миды торлы абыасты кеістігімен атынасады (через эти отверстия IV желудочек сообщается с подпаутинным пространством мозга), соны аркасында жлын-ми сйытыы ми арыншаларынан абытар аралы кеістіктерге теді (спинномозговая жидкость поступает из мозговых желудочков в межоболочечные пространства). Ми абытарыны абынуынан бл тесіктер тарылып немесе бітелген жадайда ми арыншаларында жиналатын жлын-ми сйытыы торлы абыасты кеістігіне шыа алмай, миды шемені пайда болады (при воспалении мозговых оболочек (менингит) эти отверстия суживаются или зарастают, в мозговых желудочках накапливающаяся спинномозговая жидкость не находит выхода в подпаутинное пространство и возникает водянка головного мозга).

 

 


«Нерв жйесі»

1.Жлынны былтытарын крсетііз:

+А) мойынды

Б) кеуделік

+В) бел-сегізкздік

Г) йымшаты

Д) басты

2.Жлын беттеріндегі анатомиялы тзілістер:

+А) арты-бйір жлге

+Б) алдыы –бйір жлге

+В) арты ортаы жлге

+Г) алдыы орталы саылау

Д) бйір жлге

3.Жлынны а заты андай анатомиялы тзілістерді алыптастыратыны крсетііз:

+А) алдыы жіпше

Б) бйір жіпше

+В) арты жіпше

+Г) алдыы а днекер

Д) сезімтал ядролар

4.Бйір бааналар болатын жлын сегменттерін атаыз:

А) жоары мойын сегменті

+Б) тменгі сегізінші мойын сегменті

+В) кеуде сегменттері

+Г) стігі екі бел сегменттері

Д) ортаы мойын сегменттері

5.Жлынны алдыы мйізінде орналасан ядроларды крсетііз:

+А) орталы ядро

Б) кеуде ядросы

+В) алдыы-медиалды ядро

+Г) алдыы-латералды ядро

Д) меншікті ядро

6.Вегетативтік ядролары бар жлын сегментерін атаыз:

+А) сегізкз сегменттері

Б) тменгі бел сегменттері ( L3-L5)

+В) кеуде сегменттері

+Г) жоары бел сегменттері

Д) I-YII мойын сегменттері

7.Ромбітрізді миден дамитын миді бліктерін крсетііз:

А) соы ми

Б) аралы ми

+В) сопаша ми

+Г) арты ми

Д) ортаы ми

8.Ортаы миа жататын ми бліктерін атаыз:

+А) ми аяшалары

Б) аралы ми

В) соы ми

Г) арты ми

+Д) ортаы ми жамылысы

9.лкен миа жатаын ми бліктері:

+А) аралша

+Б) сергелді дее

+В) иіс сезу миы

+Г) базальды ядрола

Д) кру тмпесі

10.Соы миа кіретін рылымдарды атаыз:

+А) лкен ми сынар шарлары

+Б) базальды ядролар

+В) ішкі абы

+Г) кмбез

Д) мишы сыар шарлары

11. лкен ми сыар шарларды байланыстыратын

тзілістерді крсетііз:

+а) миды алдыы днекері

+б) кмбез

+в) сйелді дее

г) III-арынша

д) жоары ми желкені

12. Ішкі шйде томпаы аймаында бір-бірімен осылып бір аым тзетін ми атты абыыны веналы айнауларын крсетііз.

+ а) клдене ойнау

б) сигматрізді

в) тменгі сагитальды ойнау

+ г) тік ойнау

+ д) жоары сагитальды ойнау

13.Ми атты абыыны сінділерін атаыз.

+ а) мишы шатыры

+ б) мишы ораы

+ в) ми ораы

+ г) ер-тоым кгеті

д) ми атты абыы ойнауы

14.Ішкі йы артериясы тарматарын крсетііз.

а) топан жілікті арты айналма артериясы

б) топан жілікті алдыы айналма артериясы

в) жауырынасты артерия

+ г) кз артериясы

+ д) ортаы ми артериясы

15.Виллизиев шеберін рауа атынасатын банаасты артерияны тарматарын атаыз.

+ а) омырта артериясы

б) абыра-мойынды артерия

в) банаусті артерия

г) беткей мойын артериясы

д) алан-мойынды артерия

16. Кмбезді рамына андай анатомиялы рылымдар кіреді

+а) денесі

+б) аяшалары

в) иіні

+г) бааналары

д) мйізі

17. Аралы миа жататын анатомиялы рылымдарды крсетііз

а) олива

+б) таламус

+в) емізіктрізді дене

+г) кру иылысы

д) кпір

18. Ортаы миа жататын анатомиялы рылымдарды крсетііз

+а) ара зат

+б) ми аяшалары

в) трапециятрізді дене

г) жоары ми желкені

д) кпір

19. Омырта зегіні эпидуралды кеістігінде орналасан анатомиялы рылымдарды крсетііз

а) жлын сйытыы

+б) шелмай

+в) веналы рім

г) жлын нервтеріні тбіршіктері

д) сйек майы

20. Бассйектегі шкіл нервті тарматары тетін тесіктерді крсетііз

а) жырты тесік

+б) дгелек тесік

+в) сопа тесік

+г) жоары кзя саылауы

д) тменгі кзя саылауы

21. Шеткі нерв жйесіне андай анатомиялы рылымдар кіреді?

а) жлынны бйір баандарындаы латералді аралы зат

+б) жлын нервтері

+в) вегетативті нерв жйесіні симпатикалы блігіні нервтері

+г) жлын нервтеріні сезімтал тйіндері

д) жлын

22. Жлынны рамында болатын нерв талшытарын крсетііз

а) парасимпатикалы

+б) сезімтал

+в) симпатикалы

+г) озалтыш

д) тек озалтыш жне сезімтал

23. Бет терісін нервтендіретін нервтерді крсетііз

а) бет нерві

+б) кз нерві

+в) жоары жасйек нерві

+г) тменгі жасйек нерві

д) осымша нерв

24. Бет зегінен лкен тасты нервті шыатын тесігін крсетііз

а) кіші тасты нерв зегіні саылауы

б) біз-емізік тесігі

в) йы зегіні ішкі тесігі

+г) лкен тасты нерв зегіні саылауы

д) йы зегіні сырты тесігі

25. андай бассйек нервтері мойындыры тесігі арылы теді

+а) тілжтынша нерві

+б) осымша нерв

в) кіреберіс-лу нерві

+г) кезбе нерв

д) шкіл нерв

26. андай нервтер жоары кзя саылауы арылы теді?

+а) кз озалтыш нерві

+б) шыыршы нерві

+в) кететін нерв

+г) кз нерві

д) осымша нерв

27. Кз алмасыны блшыеттерін нервтендіретін нервтерді крсетііз

+а) кз озалтыш нерв

б) осымша нерв

в) кру нерві

+г) кететін нерв

+д) шыыршы нерві

28. Миды атты абыын нервтендіретін нервтерді крсетііз

+а) кезбе нерв

+б) кз нерві

+в) жоары жасйек нерві

+г) тменгі жасйек нерві

д) осымша нерв

29. Ми аяшалары миды ай блігіне жатады

+а) ортаы ми

б) аралы ми

в) соы ми

г) арты ми

д) сопаша ми

30. Жлынны арты мйіздерінде болатын ядроларды крсетііз

+а) nucleus thoracіcus

+б) nucleus proprius

в) nucleus posterіolateralіs

г) nucleі іntermedіo-medіales

д) nucleus centralis

31. Миды атты абыыны рылысын сипаттайтын ерекшеліктерін крсетііз

+а) бассйек негізіндегі сйектермен тыыз бітісіп кетуі

+б) веналы ойнауларыны болуы

+в) сінділеріні болуы

г) тісті байламдарыны болуы

д) веналы ойнауларыны болмауы

32. Гипоталамуса жататын анатомиялы рылымдарды крсетііз

+а) ср тмпе

+б) емізіктрізді дене

+в) суйыш

г) латералді иінді дене

д) кпір

33. Жлын сйытыын бліп шыаратын ми рылымдарын крсетііз

а) торлы абы

+б) бйір арыншаларды тамырлы рімдері

+в) шінші арыншаны тамырлы рімі

+г) тртінші арыншаны тамырлы рімі

д) миды атты абыы

34. Нрестелер миыны атты абыыны жаса байланысты рылыс ерекшелігін крсететін сипаттаманы крсетііз

+а) атты абыы жа, бассйек сйектерімен тыыз бітіскен

+б) абыты сінділері толы дамымаан

+в) ойнаулары салыстырмалы трде ке

г) ойнаулары жо

д) рылысында ерекшелік жо

35. Соы ми ай ми кпіршігінен дамиды

а) нерв ттігінен

б) арты ми кпіршігінен

+в) алдыы ми кпіршігінен

г) ортаы ми кпіршігінен

д) ромбтрізді мидан

36. Сопаша ми ай ми кпіршігінен дамиды

а) ортаы ми кпіршігінен

б) нерв ттігінен

+в) арты ми кпіршігінен

г) алдыы ми кпіршігінен

д) ортаы жне арты ми кпіршіктерінен

37. Вегетативті нерв жйесіні симпатикалы блігіне жататын анатомиялы рылымдарды крсетііз

+а) а жне ср днекер тарматар

+б) тамыр маындаы жне азалы рімдер

+в) симпатикалы сабау

г) кз озалтыш нервті осымша ядросы

д) анаттадай тйіні

38. n. Spіnalіs алай тзілетіні крсетііз

а) жлынны арты тбіршіктерінен

б) жлынны алдыы тбіршіктерінен

+в) жлынны алдыы жне арты тбіршіктеріні осылуынан

г) ми сабауындаы ядроларды нейрондарыны сінділерінен

д) парасимпатикалы талшытардан

39. Жлынны ай сегменттерінде вегетативті нерв жйесіні симпатикалы блігіні ядролары орналасан?

а) сегізкздік

б) йымшаты

+в) кеуделік

г) ми сабауында

д) мойын сегменттерінде С1 – С ІІ

40. Вегетативті нерв жйесіні парасимпатикалы блігіні ядролары жлынны ай сегменттерінде орналасан

а) мойын сегменттерінде

б) кеуде сегменттерінде

в) бел сегменттерінде

+г) сегізкз сегменттерінде SІІ-SІV

д) йымша сегменттерінде

41. Жлыннан анша жп жлын нерві шыады

А) 7 жп

B) 5 жп

C) 9 жп

D)+8 жп

E) 12 жп

42. Жрек соысын реттейтін бассйек нерві:

Ашкіл

B)+кезбе

C) кететін

D) осымша

E) шыыршы

43. Вегетативті нерв жйесіні симпатикалы блігіні орталытары айда орналасан:

А) жлынны ср затыны алдыы мйіздері

B)+ жлынны ср затыны бйір мйіздері

C) ми сабауында

D) соы ми ыртысында

E) мишы ядроларында

44. Вегетативті нерв жйесіні блімдері:

А) иммунды

B) эндокриндік

C)+симпатикалы

D) симпатикалы

E) клдене жолаты

45. Парасимпатикалы орталытар орналасан:

А) жлынны кеуде-бел блігінде

B) мишыта

C) жлынны мойын блігіні бйір мйіздерінде

D)+ортаы мида

E) орталыалды атпарында

46. Парасимпатикалы ядролар орналасан:

А)+жлынны ІI-IV сегізкз сегменттерінде

B) жлынны І-V бел сегменттерінде

C) жлынны І-ХІІ кеуде сегменттерінде

D) жлынны І- VІІІ мойын сегменттерінде

E) ІV-V кеуде сегменттерінде

47. Вегетативті нерв жйесіне жатады:

А) жоары тйіндік талшытар

B) тменгі тйіндік талшытар

C) тйін маындаы талшытар

D) тйін астындаы талшытар

E)+преганглионарлы талшытар

48. Миды андандыратын артериялы саинаны орналасан жері:

A)+ми негізінде

B) миды латералді бетінде

C) миды медиалді бетінде

D) миды жоары бетінде

E) мидан тыс

49. Жлынды андандырады:

+а) a. vertebralis

б) a. basilaris

с) a. cerebri posterior

+д) aa. lumbales

+е) aa. intercostals posteriores

50. Ми веналары барып яды:

а) бет венасына

б) тіл венасына

с) алдыы мойындыры венасына

д) сырты мойындыры венасына

+е) ішкі мойындыры венасына