азастандаы менеджментті дістемелік негіздері.
Басару ылымыны ерекшеліктері
Бсеке жадайында тиімділік — фирманы міршедігіні басты шарты. Фирманы табыстылыпен, жетістікпен амтамасыз ететін тиімді менеджмент адамны бейімділігін талап етеді: сырты орта блігінде ттынушыны, ал ішкі орта блігінде ызметшіні.
йымдаы менеджмент кешеніні рамы мынадай компоненттерден трады: стратегиялы менеджмент ызметшілерді басару (ызметші немесе кадрлы менеджмент), технологиялы процестер мен операцияларды басару, аржыны басару (аржылы менеджмент), материалды-техникалы жабдыты басару, німді ткізуді басару, жылжымайтын млікті басару, жаартпашылы менеджмент (дамуды басару), нім сапасын немесе ызмет крсетуді басару.
Стратегиялы менеджмент — басты стратегиялы шарттарды ру жне жету. Масаткерлікті тадау, оиалы анализ, стратегиялы маркетинг, ызметті стратегиялы жоспарлау, йымды рылымдарды ру жне тзету, стратегияларды жзеге асыруды басару стратегиялы менеджментке жатады.
ызметшілерді басару — маызды менеджмент раушысы. йымнь барлы максаттары адамдар арылы жзеге асады.
Технологиялы процестперді басаруда машина, аппаратура, механизмдер, сондай-а компьютерлер жне баса арнайы рылыларды кмегімен адамдар арылы жзеге асады.
аржыны басаруда ксіпорынны ндірісті-шаруашылы ызметі аржыны таратуды тиімділікпен амтамасыз ету реттеледі.
Материалды-техникалы жабдыты басару шикізатты, материалдарды, рал-саймандарды ажетті німдермен жабдытауды амтамасыз етеді.
ткізуді басару сырты ортаны мониторингісін осатын маркетингтік ызмет арылы жзеге асады.
Жылжымайтын млікті басаруда эксплуатация, сату, сатьш алу, айырбас, жал жне жылжымайтын млікпен байланысты баса да озалыстар сипатталады.
Жаартпашылы менеджменті дамуды басару, згермелі жадайдаы йымны тиімділігін жоарылату мен сатау шін ажет. Жаа згерістер жоспарланады, йымдастырылады, ынталандырылады жне баыланады.
Сапаны басару нарыты бсеке жадайындаы фирманы бсекеге тратылыын олдау шін міндетті болып табылады.
Басару — белгілі бір баыттаы іс-имылды згерту масатында апарат арылы бір жйені келесі жйеге ыпал жасауы.
Менеджмент пні йымны масаттарына жету масатындаы ебектік, материалды, аржылы, апаратты ресурстармен басаруды игереді.
Менеджмент дегеніміз — бл ндірісті тиімділігін жоарылату мен пайданы молайту масатында олданылатын принциптер, дістер жне ндірісті басару амалдарыны жиынтыы.
Менеджментті міндеті тиімді ндірістік кшке йымдастыру шін адамдара баыт беру:
ндірісті автоматтандырылуын жне жмысшыларды жоары маманды болуын амтамасыз ету;
ызметшілер жмысын нерлым жоары ебек-аымен ынталандыру жне ебекке жадай жасау;
Фирма ызметіні тиімділігін баылау, блімшелер жмысын біріктіру.
Жаа нарыты игеру мен немі іздеу;
Наты масаттарды анытау;
Масаттарды басымдылыын, оларды кезектілігін, шешімдерді дйектілігін анытау;
Фирманы дамуы стратегиясыны шаруашылы міндеті мен оларды шешу жолдарын ндіру.
Нары жадайында басару былайша рылан:
— Нарыты сранысы мен ттынуына байланысты фирманы бейімділігінде;
ндіріс тиімділігін жоарылатуа немі талпынуында
Шаруашылы здігінде, соы нтижесіне жауапты болатын адамны шешім абылдау бостандыында;
Нары жадайына байланысты міндеттер мен масаттарды немі тзетуінде;
Шешім абылдау кезінде кптеген есептер шін компьютерлік техниканы азіргі негізін олдану ажеттілігінде.
Басаруды иерархиялы дегейі ктерілген сайын менеджер стратегиялы жне перспективтік мселелерді шешуге уаытты кбірек жмсайды. Тменгі дегейде, керісінше, менеджер уаытыны негізгі блігін аымдаы мселелерді шешуге жмсайды.
азастандаы менеджментті дістемелік негіздері.
Кнделікті трмыста менеджмент сзі белгілі бір йымдаы барлы адамдарды ызметіне басшылы етумен шылданып, з масатына жетуді білдіреді. Тіпті білікті басару саласыны зінде де менеджмент ымы трліше тсіндіріледі.
Сонымен, менеджментті бастапы ымы — бл басшылы.
«Менеджмент» ымыны анытамасына сйенетін болса, онда менеджмент дегеніміз азіргі индустриялы оамда жмыс істейтін экономикалы орган. Менеджмент абылдаан кез келген рекет, кез келген шешім –бл экономикалы сипаттаы шаралар.
Сонымен, менеджментті тиімділігін жне менеджерлерді іс-рекетін экономикалы табыстар, экономикалы нтижелер арылы ана таразылауа болады.
Ксіпорын е сапалы, рі баасы бір шама арзан тауарларды шыара алуы немесе бсекелестеріне араанда е туір ызмет крсете алуы тиіс.
Менеджментті міндетіне, басшылы етуіне жаа рыноктарды игеруіне жртшылыты мтажын анааттандыру жатады. Егер ксіпорын нашар рі тиімсіз жмыс істесе, онда оны жаа ожайыны жмысшыларды емес, басшыларын ауыстырады. Сонымен, менеджмент дегеніміз жым (коллектив) жмысын йымдастыру. Ксіпорын жмысын йымдастыранда, ызметкерлер мтажын барынша толы анааттандыруды, оларды жмысын жандандыруды, рі тиімділігін арттыруды кздеу ажет.
Менеджментті жеке адамдар арасындаы психологиялы арым-атынаса туелді етеді де, блар материалды жадайлара туелсіз ретінде арастырылады, йткені соы айтыланны алуан трлілігінде шек жо.
Менеджментке алуан трде тсінік бергенімен, классиктерді бл жніндегі тжырымдары кп жадайда сас келеді. Гальвецияны пікірінше, басару процесі-нер, оны басты мні мен мазмны наты жадайда арап ылымды (басару саласындаы йымды ілім негізін) олдану.
Тіпті маман болмаанны зінде де, бізді кез келгенімізді басару ылымы мен нері туралы азын-аула хабарымыз болатыны сзсіз.
Менеджментті бірнеше ымы бар: «Менеджмент-бл жмыс істеп тран коммерциялы ксіпорынны арнайы органы». Егер батыста кез келген ксіпорын жнінде сз бола алса, адамдар уелі сол ксіпорындаы бкіл басшылыа ден ояды, йткені ксіпорынды оама танытатын да тек басшылар.
Басару ымыны туындауы ебек блінісіні пайда болуымен туындауымен байланысты.
Мны зі жалпы процесті арым – атынасы басарушы функциямен амтамасыз етіледі, сондытан басару оамды ебекке тн. ндіріс масштабы скен сайын басару ролі де атарады.
Сондытан, леуметтік жйелердегі басару ке ымда ызмет трі мен масатына туелсіз кез-келген ымдаы басару ретінде арастырылады. Барлы мекемедегі басару наты функциядан орындауа ммкіндік беретін ызмет ретінде тсіндіріледі. Наты функцияларды пайда алуа баытталан мекемелердегі басару менеджмент деп аталады.