олданылан дебиеттер. Кеден малмдамасы – мемлекетті ділет Министрлігімен тіркелген, оны ойан талаптарына сай жасалан
Тркістан
Жоспар
Кіріспе
Млімет ортасы
А) Жалпы анытама
Жазу лгісі
Олданылан дебиеттер
Кіріспе
Кеден малмдамасы – мемлекетті ділет Министрлігімен тіркелген, оны ойан талаптарына сай жасалан, кеден арылы тетін жк туралы апаратты (тауар туралы, жк туралы, ндылытар туралы, валюта т.б. туралы) млімет беретін жат. Кедендік малмдама жк беруші адаммен толтырылады да жкті мемлекетті шекарасынан абылданан ережеге сай туін баылайтын зіретті кеден органдарына беріледі. Кеденге тапсырылатын жк туралы берілген мліметті толытыына , дрыстыына жауапты болып кеден малмдамасын толтырушы саналады. Малмдамада крсетілмеген жне кеденнен рсатсыз ткізілген жк кмпескеленеді.
Кеден малмдамасыны бірнеше трлері болады. Оларды негізгілері: Валюталы малмдама, Кедендік баа малмдамасы, Жк малмдамасы, Кедендік транзит малмдамасы, Халыаралы Кеден малмдамасы т.б.
16 жаска толан рбір тлаа толтырылады. ажетті жауап сай келетін рамкада V табасымен белгіленеді. Уакытша кіру/шыудын, толы уаыты бойы саталады. Жоалтылган жадайда жаартылмайды
Кеден декларациясы
Кеден малмдамасы, кеден декларациясы – малмдаушыны кеден шекарасы арылы ткізілетін тауарлар мен клік ралдары туралы, оларды кеден режимдері туралы дл мліметтерді, кеден масаттары шін ажетті баса да мліметтерді белгіленген нысанда млімдеуі. азастанда кеден малмдамасы кеден органына тауар берілген кннен бастап 15 кннен аспайтын мерзімде беріледі. Жеке тлалар сатуа арналмаан тауарларды, олжктер мен бірге алып жретін жолжктерді азастанны кеден шекарасынан алып туі кезінде тауармен оса беріледі. Кеден малмдамасын беру кезінде кеден органына ажетті жаттар бірге сынылуа тиіс. Кеден органы кеден малмдамасында жне сынылан жаттарда мазмндалан апаратты тексеру масатымен осымша млімдемелер сратуа ылы. Берілген кеден малмдамасын кеден органы абылдап алады. Оны абылдананы ресімделген сттен бастап ол заи мні бар фактілерді куландыратын жата айналады. Кеден органыны рсатымен кеден малмдамасын тексеру басталана дейін, не тауарлар мен клік ралдарын тексеру басталана дейін, не кеден органы крсетілген мліметтерді рас еместігін анытаана дейін бл мліметтерді згертілуі немесе толытырылуы ммкін, ал берілген малмдама алынуы ммкін. Сырты саудада:кеден малмдамасы сырты сауда ммілесіне атысушыны мемлекттік шекара арылы алып тетін тауар туралы ыты ережелерге сйкес кеден органдары бекіткен нысанда толтырылан ресми млімдемесі. келінетін (кетілетін) тауарларды млімдеу тртібі сырты экономикалы ызметті мемлекетті реттеуді лтты ерекшеліктерін ескере отырып‚ баждар мен салытарды жинау шін жадайды амтамасыз ете отырып белгіленеді. Кеден малмдамасын сырты экономикалы операциялара атысушылар траты тратын жерінен‚ заи мртебесіне‚ кеден жеілдіктерін пайдалануына арамастан шекарадан ткізілетін тауарды рбір топтамасына толтырады. Онда операцияларды трі (экспорт‚ импорт)‚ тауарды аты‚ сауда жасаушы ел‚ тауар апарылатын жер, валюта‚ тауарды жалпы наты ны‚ т.б. крсетіледі. Ол экспорт пен импорта салынатын салыты‚ сырты сауда ммілелері туралы зара шарта сйкес шет елге ашалай аражатты дрыс аударылуын тексеруді негізгі жаты болып табылады.
Жалпы ережелер:
1.1. Осы Нсаулы:
- экспорт;
- еркiн айналыса шыару;
- кеден оймасы;
- тауарларды керi импорты;
- мемлекет пайдасына бас тарту;
- уаытша келу (кету);
- Бажсыз сауда жасайтын дкен;
- керi экспорт;
- кеден аумаынан тысары жерде сату;
- кеден баылауымен сату;
- кеден аумаында сату;
- транзит;
Кеден режимдерiне сйкес азастан Республикасыны кеден шекарасы арылы ткiзiлетiн тауарлара жк кеден декларациясын (онан ары (ЖКД) толтыру тртiбiн, сондай-а тауарларды иесi азастан Республикасыны кеден органы болып табылатын кеден оймасына орналастыран кезде салынып жатан жиынты объектiге жалпы жк кеден декларациясын толтыру ережелерін анытайды.
1.2. ЖКД комплектi КД1 нысанындаы (негiзгi пара) трт кiтапшаланан паратан жне осы Нсаулыа кзделген ретте, КД2 (осылан паратан) трады.
1.3. ЖКД негiзгi параы (КД1 нысаны), егер осындай тауарлар жнiнде бiрдей кеден режимi белгiленген ретте атауы бiр тауарлар туралы млiметтердi (9-белгiнi дегейiндегi СЭ-тi ТН бойынша бiрдей сыныптау) крсетуге пайдаланылады.
1.4. Атауы бiрнеше тауарларды жарияланан жадайда ЖКД-ны ажыраысыз блiгi болып табылатын осымша паратар (КД2 нысаны) пайдаланылады, оларды райсысы тауарды таы да ш атауын жариялауа ммкiндiк бередi.
1.5. Бiр ЖКД-де тауарларды 100 атауы туралы млiметтер млiмделуi ммкiн (негiзгi параа бiр мезгiлде 33-тен кп емес осымша пара тiркелуi ммкiн).
осымша параты толтыру ережесi ЖКД негiзгi параыны тиiстi баанын толтыру ережесiмен сас (декларант осымша парата толтырмайтын А баанын оспаанда).
1.6. ЖКД-де тазарту жне шiру болмауы тиiс.
Тзету ате млiметтердi сызып тастау, тиiстi малматтарды олдан стiне басу немесе стiне жазу арылы жргiзiлуi тиiс. Осындай рбiр тзету укiлдiк берiлген тланы ойылан олымен жне декларантты мрiмен куландырылады.
1.7. ЖКД компьютердi басу ралысымен немесе басу машинкасымен аза жне орыс тiлдерiнде толтырылады. Егер нды крсеткiштердi (фактуралы жне кедендiк ндар) жне 9 белгiден арты болатын санмен крсетiлсе, онда оларды кейбiр жадайларда олмен толтыруа жол берiледi. Кеден органдары тсiнiксiз толтырылан ЖКД бланкiсiн кеден декларациясы ретiнде арастырмайды.
1.8. Егер ЖКД-ны андай да бiр бааныны мтiндiк деректерi брын толтырылан баанны мтiндiк деректерiн айталайтын болса, онда бл баанда "N баанды ." деген трде брын толтырылан баана сiлтеме берiлуi ммкiн.
Кода атысты осындай сiлтемелер олданылмайды.
1.9. здерiне атысты кедендiк баждар жне салытар алынбайтын, сондай-а солара экономикалы саясат шаралары (лицензиялау, квоталау жне т.б.) олданылмайтын кейбiр тауарлар трiне осымша паратар орнына спецификациялар, орамды паратар трiнде тауарлар тiзiмдемесi немесе тауарларды жекелеген трлерi шiн тiзiмдер олдануа жол берiледi.
Осындай тiзiмдемеде тауарларды атауы, СЭ-тi ТН-на сйкес оларды кодтары, млшерi, брутто салмаы жне кедендiк ны крсетiледi.
1.10. ЖКД-ны андай да бiр баасында млiмделетiн млiметтердi (ксiпорынны атауы, вагон номерi, контейнердi нмiрi жне т.б.). Крсетуге ажеттi орын жо болан реттерде оларды сырт жаында крсетуге жол берiледi. Мндай жазба декларантты олымен жне мрiмен куландырылады, ал тиiстi баанда "сыртына " деген белгi жасалады.
ЖКД-ны негiзгi параыны сырт жаын зге баылаушы органдарды штамптары мен олдарын ою шiн де пайдалануа жол берiледi.
1.11. ЖКД бланкiлерiн осы Нсаулыта кзделмеген апараттарды енгiзу шiн декларантты пайдаланылуына жол берiлмейдi.
1.12. Кеден органы ЖКД-ны негiзгi параыны 7-баанына жне рбiр осымша параты А бааныны тменгi блiгiне тiркеу нмiрiн жне осы Нсаулыты 2.4. тармаында келтiрiлген схема бойынша датасын оя отырып, декларацияны жне осымша параты тiркейдi.
1.13. Жк кеден декларациясыны паратары бойынша блiнедi:
- бiрiншi пара - кеден органында алады жне арнайы мражайда саталады;
- екiншi пара (статистикалы) - статистика органдарына берiледi;
- шiншi пара - декларанта айтарылады;
- тртiншi пара:
а) тауарлар кетiлген кезде тауарды алып жру жаттарына тiркеледi жне тауарлармен бiрге зiнi ызмет аймаында шекарадаы ткiзу пунктi орналасан кеден органына жiберiледi;
б) тауарларды келу кезiнде - кедендiк ресiмдеудi жзеге асыратын кеден органыны кедендiк ны блiмiнде алады.
1.14. Осы Нсаулыты масаттары шiн пайдаланылан ымдар мынаны бiлдiредi:
- "клiк жаты" - осыан сйкес тауарларды халыаралы тасымалдауды жзеге асыратын жат, оны iшiнде тауарларды бiрiктiрiлген, бас жне растырмалы тауарлар топтамасы шiн азастан Республикасыны кеден шекарасына дейiн (тауарларды кету кезiнде) жне азастан Республикасыны кеден шекарасынан тауарлар арналан жерге дейiн (тауарларды келу кезiнде) тасымалдау жнiндегi жаттар;
- "жнелтушi" - азастан Республикасыны кеден аумаынан кету масатында тауарларды тиеу жне оларды тасымалдаушыа беру жнiндегi iс-рекеттердi iске асыратын, клiк жатында крсетiлген тла;
- "алушы" - азастан Республикасы аумаына келiнетiн тауарлар арналан, клiк жатында крсетiлген тла;
- "аржылы реттеуге жауапты тла" - сатып алу-сату немесе айырбастау сырты сауда ммілесiн жасасан немесе осы бойынша есеп айырысуды жзеге асырушы азастанды тла;
- "фактуралы н" - iс жзiнде тленген немесе тлеуге жататын болмаса сатып алу-сату немесе айырбастауды сырты сауда ммілесiне (шартына) сйкес тауарларды арама-арсы жеткiзiлiмiмен телген тауарлар баасы;
- "кеден ны" - азастан Республикасыны Кеден задарына сйкес аныталатын тауарлар ны;
- "сатушы ел" - зiнi ай лта жататынына арамастан аумаында зiмен азастанды тла шарт жасасан тла тiркелген (тратын) мемлекет.
1.15. Бiр тауар топтамасы ретiнде:
а) здерi труба быры клiгi немесе электр берiлiсi желiсi арылы ткiзiлуi кезiнде жасасан сырты сауда шарттарыны райсысы бiр ай iшiнде жеткiзiлетiн тауарлар немесе электр уаты;
б) клiк ралдарыны санына жне тасымалдау жатына арамастан бiр жнелтушiнi бiр сырты сауда шарты бойынша бiр алушыны мекен жайына жнелтiлген, клiктi бiр трiмен сол бiр ткiзу пунктi арылы келiнетiн бiр мезгiлде кедендiк ресiмдеуге табыс етiлген тауарлар;
в) клiк ралдарыны санына жне тасымалдау жаттарына арамастан бiр жнелтушiнi бiр сырты сауда шарты бойынша бiр алушыны мекен-жайына жiберiлген ызмет аймаында ткiзу пунктi орналасан бiр кеден арылы келiнетiн, бiр мезгiлде кедендiк ресiмдеуге табыс етiлетiн тауарлар жария етiледi.
ЖКД-ны тиiстi баанында б) жне в) тарматарында крсетiлген тауарларды жариялаан кезде клiк ралдарыны саны, оларды ысаша атауы ойылады жне "сыртына " деген сiлтеме жасалады. ЖКД-ны 1 жне 4-баандарыны сырты жаына клiк ралдарыны нмiрi жне тасымалдау жаттарыны нмiрi (нмiрлерi) ойылады. Мысалы: в) тармаында келтiрiлген шарттар саталан жадайда бiр алушыны мекен-жайына ш атаулы тауарлармен ш автомашина жiберiлдi. ЖКД-ны негiзгi жне осымша паратары толтырылады.
олданылан дебиеттер
1. Л. Дйсенбекова «Іс ааздарын азаша жргізу». – Алматы: «Ана тілі», 2001 ж.,-3 бет.
2. Л. Дйсенбекова «аза тілі: Іс ааздары жргізу». – Алматы: «Мемлекеттік тілді дамыу институты» (Екінші басылым), 2011 ж.,-15 бет.