Диаммонийфосфатты алынуы.

Диаммонийфосфат

Диаммонийфосфат – рамында екі оректік элементі (N жне P) бар, суда еритін, азотты-фосфорлы тыйайтыш. А жне ср тйіршік трінде болады, суда жасы ериді. ш аммонийфосфатты ішінен тратылыы бойынша екінші орында. Ылал тартыш емес, ша болмайды, ныыздалып алмайды. Диаммонийфосфат азот пен фосфорды жоары сіімділігімен ерекшеленеді, рамында хлор мен нитраттар болмайды, ауыл шаруашылыында тыайтыш ретінде жне осымша жем ретінде топыраты барлы тріне олданылады. Диаммонийфосфатта фосфорды жоары млшері боландытан, сімдіктерді тамырлы жйелерін жне дамуын жасартады, ауруа, суыа тратылыын арттырады.

Физикалы асиеттері:

·70^о та аммиак шып кетіп, моноаммонийфосфата (NН4Н2РО4) айналады.

·20^оС суда 100г нан 71г нім ериді.

·Бір мольді ерітіндіні ышылдыы – 8,0.

·Тмен ылалтартыштыымен ерекшеленеді.

нерксіпте шыарылатын диаммонийфосфатты сырты трі оны маркасына байланысты болады, а немесе ср тсті кристал трінде болады. P₂O₅ 50-52%, аммиак 23-23,5%, ылалдылыты массалы лесі 4-5%.

Тыайтышты диаммонийфосфатты рамында 18% N₂, жалпы фосфаттар 46%, су 1,8%. Сырты трі - а, ср тсті, 6 мм ден кем диаметрде болатын, баса оспалары жо тйіршіктер. Сусымалылыы – 100%.

Фосфор ышылын аммиакпен бейтараптаанда келесі аммоний фосфаттары тзілуі ммкін: моноаммонийфосфат NH₄H₂PO₄, диаммонийфосфат (NH₄)₂HPO₄ жне шаммонийфосфат (NH₄)₃PO₄ – аммиак блетін, трасыз осылыс сондытан нерксіпте шыарылмайды.

Моноаммонийфосфат рамында 61,7% P₂O₅ жне 14,3% NH₃ бар. Ал диаммонийфосфатты рамында 53,8% P₂O₅ жне 25,8% NH₃ бар. Моноаммонийфосфата араанда диаммонйифосфаттаы N: P₂O₅ атынасы біркелкі тыайтыш алу шін дрыс, біра біріншісі траты. ндірісте кбінесе моноаммонийфосфат пен диаммонйифосфатты бірге оспасын (аммофос) алады. Диаммонйифосфат сонымен атар жемдік ретінде де олданылады.

70^о та диаммонйифосфат аммиакты блінуімен ыдырай бастайды:

(NH₄)₂HPO₄ NH₄H₂PO₄ + NH₃

Диаммонийфосфатты алынуы.

Диаммонийфосфатты фосфор ышылын аммиакпен бейтараптау арылы алады:

H₃PO₄ + 2NH₃ = (NH₄)₂HPO₄

Диаммонийфосфатты алу шін шикізат ретінде H₃PO₄, H₂SO₄, NH₃ олданылады.

Диаммонийфосфатты алуды екі сатыда жргізу ажет, себебі бір аппарата аммиакты толы клемін жібергенде, аппаратта температура бірден ктеріліп, булануы кбейіп жабыса пульпа пайда болады.

 

1-сурет. Диаммонийфосфатты ндіруді технологиялы сызбансасы:

1,2- фосфор жне ккірт ышылын жинатаушы; 3- фор-бейтараптаыш; 4-аммонизатор; 5- тйіршіктегіш; 6,32- дымыл скрубберлер; 7- желдеткіш; 8-шашырауды стап алыш аппарат; 9- тура кептіргіш; 10- отты; 11,34-желдеткіштер; 12,16,23- конвейерлер (бір жмысшыны жасаан материалын олдан-ола жеткізу шін тынымсыз жріп тратын машина); 13,14,30,31- циклондар; 15,17,26- элеваторлар; 18,20,27- електеуіштер; 19- нтатаыш; 21- ретурлы бункер; 22- течка; 24- бункер; 25- «КС» аппараты; 28- желдеткіш; 29- дайын нім бункері; 33- шашырауды стап алыш аппарат.

Диаммонийфосфатты алу схемасы 1-суретте крсетілген. Фосфор ышылы фор-бейтараптаышта 3 лшенеді, газ кйіндегі аммиак, сонымен атар німні тйіршіктелу процесіне сер ететін аздаан ккірт ышылы H₂SO₄ жіберіледі. Аммиак шыыны ерітіндідегі мольдік атынас NH₃:H₃PO₄ 1,3-1,4 ті райтын болуы тиіс. Бндай атынас фосфаттарды жоары ерігіштігіне жне 110-115^оС та аз млшерде (минимальный) аммиакты шуына жеткізеді. Фор-бейтраптаышта рамында 60-70% NH₄H₂PO₄ жне 30-40% (NH₄)₂HPO₄ болатын пульпа тзіледі; Пульпадаы суды млшері 24-26%, рН5.

Пульпа фор-бейтараптаыштан жылытатын быр желісі арылы аммонизатора (4) жіберіледі, ол жерде ретурды аббаттары тозаданады. Ретурды шыыны дайын нім бірлігіні 4 бірлігін райды. німде мольдік атынас NH₃:H₃PO₄ 1,85-1,90 шегінде болуы шін ретур абатыны астынан аммиак беріледі. Біруаытта аммонизациямен бірге тйіршіктеу процесі басталады. Содан кейін ол тйіршіктеу аппаратында (5) аяталады. Реакция жылуыны серінен аммонизатор мен тйіршіктегіш процесінде температура 65-72^оС-а жетеді. Жылулы режимді тотатпау шін 4 жне 5 аппараттар арылы ауа беріледі, кейін суды буы мен аммиакты арты млшері жойылады. Аммиакты арты млшері насадкалы скрубберге (6) сііріледі.

Тйіршіктегіш аппараттан (5) 4% ылалдылыы бар нім отынды газбен жылытылан тура барабанды кетіргішке (9) келіп тседі. Кептіргеннен кейін газдар циклонда (13,14) жне дымыл скрубберде (32) тазаланады. Кептірілген рамында ылалдылыы 0,5-1,0% бар нім 70^оС температурада бірситалы елекке (грохот) (18) келіп тседі. Ірі фракциялар (>3) нтатаышта (19) майдаланады, содан кейін бункерге (21) келіп тседі. алан німді електегіште (20) (грохот) екінші рет себуге шыратады. Майда фракциялар бункерге (21) келіп тседі, ол жерде барлы материалдар айта аммонизатора (4) жіберіледі. Дайын нім бункерге (24) келіп тседі, жйені німділігіне сйкес келетін блігі салындату шін аппарат КС-ке жіберіледі, алан нім ретур болып табылады.

арастырылан сызбадаы алынан нім рамында 75-85% (NH₄)₂HPO₄ диаммонийфосфат, 10-20% NH₄H₂PO₄ моноаммонийфосфат жне 5% (NH₄)₂SO₄ болады. німні рамы: 49% жалпы P₂O₅; 48% суда ерігіш P₂O₅; 19% N₂; 1% Н₂О. німні ылал тартыш коэффициенті =0,6-0,9 ммоль/(г*ч) (ылалтарыш емес). Тйіршіктерді беріктілігі 2 МПа.

1000 кг дайын німні шыынды нормасы райды:

Фосфор ышылы (100% P₂O₅), кг............ 560

Аммиак (99% NH₃), кг................................ 236

Ккірт ышылы (100% H₂SO₄), кг ............ 70

Су, м³

Таза .......................................................... 0,56

Айналымдаы ........................................... 5,8

Электр уаты, кВт*ч .................................... 111

Отын, м³ ........................................................ 50,5

Бу, кг ............................................................. 310