АІЖ-нің жұқтыру көздері және қауіп топтары
АІЖ-нің жұқтыру көздері: науқастар, АІЖ қоздырғыштарын таратушы, медициналық персонал және науқастардың күтімін қамтамасыз ететін адамдар (сонымен қатар студенттер), науқастың ауруханаға жағдайын білуге келген туысқандары.
Адам ағзасындағы шартты-патогенді микроорганизмдердің ең көп мөлшердегі орналасатын орындары:
Стафилококк (алтын түстес стафилококк): қол, қолтық, шап қатпарлары, жұтқыншақ.
Стрептококк:қолдың тері жамылғылары, жұтқыншақ.
Көк іріңді таяқшасы: қол, жұтқыншақ, ішек, зәр шығару жолдары.
Клебсиеллалар: жұтқыншақ, ішек, зәр шығару жолдары.
Ішек таяқшалары:қол, ішек, зәр шығару жолдары.
Қауіп топтарына жататын субъект ретінде қарастырылады:
· Зерттеудің инвазивтиі әдістері мен емі жасалатын хирургиялық, урологиялық, жан сақтау бөлімшесіндегі науқастар;
· иммунологиялық реактивтілігінің төмендеуі бар келушілер, әсіресе балалар және жасы үлкен адамдар;
· пациентке күтім жасаған туыстар;
· медициналық қызметкер.
АІЖ пайда болуына әсер ететін факторлар
АІЖ пайда болуына және таралуына әкеліп соғатын факторларға жатады:
v Сыртқы факторлар (барлық стационарларға тән):
· аппаратура және құрал-жабдықтар
· тағамдық азық- түлік
· ауа
· дәрілік заттар
v Пациенттің микрофлорасы:
· тері жамылғылары
· асқазан-ішек трактісі
· зәр шығару жүйесі
· тыныс жолдары
v Стационарда жүргізілетін инвазивті медициналық манипуляциялар.
· қуықтың және тамырлардың ұзақ уақытты катетеризациясы
· интубация
· анатомиялық барьерлердің хирургиялық әдіспен бүтіндігінің бұзылуы
· эндоскопия
v Медициналық персонал:
· патогенді микроорганизмдерді тұрақты түрде тасымалдаушылар
· патогенді микроорганизмдерді уақытша түрде тасымалдаушылар
· аурулар немесе инфекцияға шалдыққан қызметкерлер
1.4 Аурухана ішілік инфекцияның себептері және дамуы:
Ø Аурухана ішілік инфекция көздерінің эпидемиологиялық қауіптілігін, іріңді-септикалық инфекциямен ауыратын науқастармен қатынаста жұқтыруды дұрыс бағаламау және дер кезінде шектей алмау;
Ø Медицина қызметкерлері мен науқастар арасында аурухана ішілік инфекция тасымалдаушылар мен жұқтырғандардың болуы;
Ø Медицина қызметкерлерінің асептика және антисептика, жеке гигиена, ағымды және қорытынды дезинфекция ережелерін, тазалау ережелерін бұзуы;
Ø Медицина құралдарының, аппараттарының, жабдықтарының стерилизация және дезинфекция режимін бұзу;
Ø Шектеу және қорғау режимі іс-шараларын бұзу.
АІЖ жататын аурулар
Ø Таралған инфекциялар: сепсис, бактериальды шок, вирусемия және т.б.
Ø Шектелген инфекциялар
· Тері жамылғылары және тері асты клетчатка инфекциялары: инъекциядан кейінгі абсцесстер, омфалит, тілме, пиодермия, тері асты клетчаткасының абсцессі және флегмонасы, парапроктит, мастит, дерматомикоздар және т.б.;
· Респираторлы инфекциялар: бронхит, пневмония, плеврит және т.б.;
· Көз инфекциялары: конъюнктивит, кератит, блефарит және т.б.;
· ЛОР-инфекциялар: отиттер, синуситтер, ринит, мастоидит, ангина, ларингит, фарингит және т.б.;
· Стоматологиялық инфекциялар: стоматит, абсцесс және т.б.;
· Ас-қорыту жүйесі инфекциялары: гастроэнтероколит, энтерит, колит, холецистит, гепатит, перитонит және т.б.;
· Урологиялық инфекциялар: пиелонефрит, цистит, уретрит және т.б.;
· Жыныс жүйесі инфекциялары: эндометрит және т.б.;
· Буын және сүйек инфекциялары: остеомиелит, артрит, омыртқа аралық дискі инфекциялары;
· Орталық нерв жүйесі инфекциялары: менингит, ми абсцессі және т.б.;
· Жүрек-қан тамырлар жүйесі инфекциялары: эндокардит, миокардит, перикардит, ота жасалғаннан кейінгі медиастинит.
АІЖ алдын-алу
1.Санитарлы-эпидемиологиялық қадағалау бойынша іс-шаралар:
· Емдік-алдын-алу мекемедегі қоршаған ортадағы объекттерді санитарлы-бактериологиялық зерттеу, әсіресе жан сақтау және интенсивті терапия бөлімінде;
· Аурухана ішілік инфекция жағдайын тіркеу, есепке алу және аурушаңдық анализі;
· Аурухана ішілік инфекция қоздырғышын анықтау;
· Микроорганизмдердің антибиотиктерге, антисептиктерген, дезинфектанттарға тұрақтылығын анықтау;
· Медицина қызметкерлерінің денсаулығын қадағалау (аурушаңдық, бактерия тасымалдаушылық);
· Емдік-алдын-алу мекемедегі санитарлы-гигиеналық және эпидемияға қарсы режимді ұстануды қадағалау;
2. Инфекция көзін анықтау іс-шаралары
· Аурухана ішілік инфекциямен ауыратын науқастарды дер кезінде анықтау;
· Әр аурухана ішілік инефкция жағдайында эпидемиолгиялық тергеу жұмыстарын жасау;
· Науқастарды дер кезінде арнайы бөлімше, палаталарға орналастыру;
· Медицина қызметкерлері арасында аурухана-ішілік инфекция тасымалдаушылар көзін анықтау;
· Медицина қызметкерлері мен науқастар арасында қоздырғыш тасымалдаушыларды санациялау;
3. Аурухана ішілік инфекцияның берілу механизмдеріне қарсы іс-шаралар:
· Науқастарды «іріңді» және «таза» топқа жіктеу;
· Эпидемиологиялық көрсеткіш бойынша карантинді іс-шараларды кірістіру;
· Медицина қызметкерлерінің қолын өңдеуі;
· Операция аймағын, тері қабаттары, босану жолдарын өңдеу;
· Бір ретті қолданылатын медицина құралдарын, арнайы киімдерді, дәретхана жабдықтары мен төсек жабдықтарын қолдану;
· Іш киімдері мен төсек жабдықтарын кезеңді ауыстыру;
· Кір киімді және таңу заттарын дұрыс сақтау, жою;
· Бөлмелерді дұрыс санитарлық қадағалау;
· Әр пациенттен кейін төсек жабдықтары мен күтім заттарын дезинфекциялау және стерилизациялау;
· Дезинфекцияны, стерилизация алды тазалау мен стерилизация сапасын қадағалау.
· Науқастарды бокс палаталарына жатқызылуына дейін баратындай бір-бірінен алшақ ұстау;
4. Ағза төзімділігін арттыруға бағытталған іс-шаралар:
· Әлсіз науқастарды жеке қадағалау;
· Микробқа қарсы заттарды рационалды қолдану;
· Иммунитетті көтеруге арналған дәрілік заттарды қолдану: иммуномодуляторлар, дәрумендер;
· Емдік-алдын-алу мекеме қызметкерлерін эпидемиологиялық көрсеткіш бойынша вакцинациялау.