Азіргі лемдегі жоары білімні даму тенденциясы жне негізгі баыттарын сипаттаыз.

Педагогика пнінен емтихан жауаптары

2. Ксіби біліктілік ымына тсінік. Ксіби біліктілікті трлеріне сипаттама берііз. зыреттілік -шын мнінде, адамны ксіби іс-рекетте, ксіби атысымда, ксіби тла мен оны даралыыны алыптасуындаы кемелденуін белгілейді. зыреттілікті аталан трлері бір адамны бойынан табыла бермеуі ммкін. зыреттілікті бар -жоын адам ебегіні нтижесіне арап пайымдау ажет. Кез келген ызметкер, з рекетімен ксіби іс-рекетті тпкі нтижесіне сай талаптара жауап беретін жмыстарды орындаса ана, ксіби зіретті саналады.

Ксіби зыреттілікті трлерін:

·арнайы зыреттілік – зіні ксіби ызметін жеткілікті дрежеде мегеру, зіні ксіби дамуын жобалай білу;

·леуметтік зыреттілік– бірлесе (топпен, кооперативпен) ксіби ызмет атаруды, ынтыматасуды, сондай-а осы ксіпке арасты атысымды мегеру; зіні ксіби ебегіні нтижелері шін леуметтік жауапкершілік;

·жеке тла зыреттілігі– зін крсете білу мен дамытуды амалдарын, жеке тланы ксіби деформацияларына арсы тру ралдарын игеру;

·дара зыреттілік– зіні абілетін жзеге асыру жне ксіп аясында з даралыын дамытуа абілеттілік, ксіби трыдан суге деген дайындыы, зіні даралыын сатауа деген абілеті, ксіби трыдан артаюа бой бермеу, з ебегін арты уаыт пен кш жмсалмай-а тымды йымдастыруа икемділігі, ебекті иындысыз, шаршаусыз, тіпті, сергіту арылы нтижеге жету.

·Коммуникативтік зыреттілік:арым-атынас рылымы жне задылытары;

·Педагогикалы арым-атынас трлері жне стильдері;

·«Білім-алушы-педагог», « Білім-алушы- Білім-алушы», «педагог-ата-ана», «педагог-педагог», «педагог-кімшілік» жне т.с.. жйедегі арым-атынас ерекшеліктері.

·зіні сйлеу, мимика, пантомиканы мегеруіні ерекшеліктері.

Жоары мектеп оытушысыны ксіби зыреттілігі: йымдастырушылы, коммуникативтік, психодиагностикалы, жас ерекшелігіне тн, даралы жне отбасылы кеестер беру, даму жолдарын, психопрофилактика мен психокоррекцияны болжауы;

·ксіби маызды сапалары: тілеулестік, зейінділік пен байаышты, тзімділік, шыдамдылы, педагогикалы интуиция мен оптимизммен осылан табандылы.

·малім педагогикалы іс-рекет психологиясын, ртрлі саладаы педагогтерді профессиограммасы мен психограммасын, оыту мен трбиелеу психологиясын, оытуды психологиялы негіздерін, оу пндеріні психологиялы сипаттамасын жне ол пнді оыту ерекшелігін, трлерін, дістерін, ралдар мен формаларын білу;

3. Білім беруді жаа парадигмасы. Жоары білім беруді модернизациялауды негізгі баыттарын сипаттаыз.азастан білім беру парадигмасы Р Конституциясы, “азастан – 2030” стратегиялы бадарламасы, білім беру саясаты, задар мен ресми жаттарды тере талдау нтижесінде алыптасып келеді.

Білім парадигмасыны кп тараан трлері аз емес. Олара мыналар жатады:
1. Дстрлі - консервативтік (білім парадигмасы);

2. Феноменологиялы (гуманистік парадигмасы);

3. Рационалды (тртіптілік парадигмасы);

4. Технократты;

5. Эзотерикалы.

рбір парадигма «не шін трбиелеу керек, оушыларды андай масата дайындау керек, не шін мір среміз» деген сратара жауап береді.
Мселен, дстрлі білімдік парадигмада білім беруді басты масаты: «Білім, білім, андай жадайда да тек білім». Мнда ркениет пен мдениетті рпатан - рпаа жеткізу негізгі масат болып саналады.
Феноменологиялы немесе гуманистік парадигмада жеке тланы ішкі дниесін дамыту, оны ерікті, рухани жеке адам ретінде тану жне адамдармен тіл табысуында ерекшелену абілеттерін жетілдіру арастырылады. Рационалды парадигмаа оушыа білімні трлі тсілдеріні тиімді жатарын, ортаа бейімделу, оны ойы, сезімі жне іс - рекеттерімен санасу, оларды мегерту жатады.
Технократты парадигманы негізгі масаты – дл ылыми білімдер. «Білім - кш» адамды баалау, оны білімі, ммкіндіктерімен аныталады. Адамны асиеті оны білімі, тртібі жне оны тасымалдаушы ретінде танылады. Эзотерикалы парадигма – оушыны табии кші. И. Колесниковты пікірінше, адамны оршаан леммен іс - рекетіні жоары дегейі басым крсетіледі. Мнда адамны аиата мгілік згермейтін атынасы крінуі тиіс. Бл жерде оушыны дамуындаы малімні адамгершілік, психологиялы, физикалы функциялары ерекше ым болып табылады.
Елбасымыз з халына жолдауында «Білім беру реформасы – азастанны бсекеге абілеттілігін амтамасыз етуге ммкіндік беретін аса маызды ралдарыны бірі. Бізге экономикалы жне оамды ажеттіліктеріне сай келетін осы заманы білім беру жйесі ажет»деп атап крсетті. Бала жаныны бабаны, жас рпаа білім мен трбие беретін малім депті, ой - рісі ке, жан - жаты білімді, стамды, з ойын шкіртіне аны, дл жеткізетін болуы тиіс. Рационалды парадигмаа білімді мегертуді тиімді жатарын мегерту жатса, онда баланы оыта отырып, оны еркіндігін, белсенділігін алыптастыру, з бетінше шешім абылдауа дадыландыру болып табылады. Бл ретте зім сабата олданып жрген «Оу мен жазу арылы сын трысынан ойлауды дамыту» бадарламасына тоталайын. Сын трысынан ойлауды дамыту бадарламасы лемні ткпір - ткпірінен жиылан білім беруді бірлескен ебегі.

4. азіргі білімдендіруді жаандандыру мселесінде алатын орны мен ролін айындаыз. азіргі демократиялы оамда еркін, шыармашылыпен ойлай білетін адамды алыптастыру міндетіне сйкес азіргі білім беру мазмнында тжырымдаманы кеінен танымал ш трі бар. Сол білім мазмныны тжырымдамасыны бірінде ылымдарды негізіне педагогикалы бейімделуіне мектепте оыта отырып жеке тланы шыармашылыа деген абілеттілігі еркін тадауды іске асыра білуге, адамдара деген діл арым-атынас сияты жеке тланы асиеттері. азіргі демократиялы оамда адамны з еркімен толы мір сруіне емес бл діс оушыларды ылыммен жне ндіріспен араластыруа баытталан. оам міріні кеибір салаларына байланысты мселелерін шешу, оушылардан білім мазмнын мегеру, ерік-жігері, аншалыты дамыандыын з ісіне жауапкершілігін, Отана, оама зіні тадырына кзарасы, оршаан ортаны орау, атыгездікке, тірікке тзбеу, техникалы жне оамды прогресті дамуына дрыс кзарасты талап етеді. Трбиеленушілерді осы асиеттерін дамыту, ндылы мні бар сраныстарды алыптастыру оамды мірдегі маызды факторды бірі здігінен білімін ктеруді ажет етеді. Білім беру мазмныны тжырымдамасындаы масат-гумады ойлауа, леуметтік тжірибені барлы рылымды бліктерінде педагогикалы бейімделуіне сйкес келеді. Одан баса білім мен тжірибені іске асыру барысында бл тжырымдама шыармашылы іс-рекеттік жне ндылы эмоционалды атынас тжірибесін енгізеді. рбір осы аталан леуметтік тжірибелер білім беру мазмныны зіндік трі:

1. Табиат, оам, техника туралы білім, ойлау жне оны іске асыру . Осы білімдерді мегере отырып оушы дниені шынайы бейнесін алыптастыру, танымды жне тжірибелік іс-рекетінде дрыс діснамалы трыдаан амтамасыз етеді.

2. Белгілі іс-рекет тсілдеріні ішінде тланы дады, іскерлік ілімді игеруі бл тжірибені кеейте тсері аны. Жалпы практикалы-интеллектуальды дады; іскерлік осы тжірибені мазмнын рады. сіп келе жатан жастар істерді мегеру нтижесіде халытарды леуметтік мдениетін сатауа ол жеткізуді амтамасыз етеді.

3. Шыармашылы ізденушілік рекет оамда пайда болан жаа проблемаларды шешуде іске асады. Брыннан белгілі іс-рекеттерді алыптастыруды жаа дістері алан білімін-іскерлігін азіргі жадайда іс-рекетті жаа тсілдерін здігінен іске асыруды талап етеді. Бл тжірибе жас рпаты абілетіні дамуын жне ары арай мдениетіні дамуына да з серін тигізеді.

4. рбірадамны алыптасуыны крсеткіші ретінде белсенділігі жне зіндік дамуы кішкентай бала кезінен шыармашылыпен жмыс істеу барысында алыптасады, біра білім беру мазмнында оны бадарламаа енгізу ажет. Объектіге адамны іс-рекетіне оны айналадаы оршаан дниеге деген баса адамдарды талаптарына, тланы белгілі бір объектіге байланысты сезімдік абылдауына сйкес ндылы атынас тжірибесі.

5. Дидактика туралы жалпы тсінік. Дидактиканы атаратын ызметі жне негізгі категорияларын крсетііз.Дидактика (грек тілінен аударанда Didaktikas – зерттеу бойынша, didasko – зерттеуші) – балаларды жне лкендерді оытуды міндеттері мен мазмнын ашатын, білімді, іскерлікті жне дадыны мегеру процесін суреттейтін, оытуды йымдастыру станымдарын, дістерін жне формаларын сипаттайтын, оыту мен білім беру мселелерін жасайтын педагогиканы рамдас блігі.

 

№	Дидактикалы ымдарды аттары	ымдара жалпылама тсініктеме
	Білім беру	Білім беру ісі шеберлікке, дадыа баулудан сіп, рбіп, белгілі бір ксіпке, мамандыа йретумен тиянаталады. Жалпы білім беруге: 1) мектепке дейінгі трбиелеу мен оыту; 2) жалпы бастауыш білім беру, 3) жалпы негізгі білім беру; 4) жалпы орта білім беру; 5) жалпы осымша білім беру енеді. Білім беру бадарламасыны здіксіздігі мен сабатастыы станымы негізінде мынадай білім беру дегейі белгіленеді: 1) мектепке дейінгі трбие мен оыту; 2) орта білім беру, 3) ксіптік жоары білім беру; 4) жоары оу орнынан кейінгі ксіптік білім беру.
	Білім беру дістемесі	Жекеленген білім процесіні тлімдік рекетіндегі наты тсіл, амалдарды сипатталуы. Білім беру дістемесіне байау, жобалау, ателік, рейтинг, тест, т.б. дістер жатады.
	Оыту, оу	Білім, білік, рекет дадыларын йрету мен мегерту процесі - мір мен ебекке бейімді етіп даярлауды негізгі ралы. Оыту процесінде білім мен трбие масаттары жзеге асады. Трлі оу орындарында оыту – білім беруді басты жолы. Оыту – екі жаты процесс: малім – білім беруші, оушы – білім алушы. Оыту рылымына оушыларды зіні жеке рекеті мен оу рекетін йымдастыру; оушыларды білімді мегертудегі белсенділігі мен саналыы ынталандыру жне білім мегертуді, оу рекетін орындауды сапасын реттеу, баылау; оыту нтижесін талдау мен оушы тласыны рі арай дамуын болжау жатады.
	Оыту дістемесі	Білім мазмнын мегеруді амтамасыз ететін малім мен оушыны зара байланысты рекет жйесі. Оыту дістемесі оыту масатын, мегеру тсілін, оыту субъектілеріні зара рекеттеріні сипатын амтиды. Бл белгілерді ерекшелігі оытуды рбір дістерінде крінеді, ал, дістер жиынтыы трбиелей оытуды барлы масатына жетуді амтамасыз етуі керек. Оыту дістемесі – тарихи категория.
	Оыту станымары (принциптері)	Жас рпаты оыту мен трбиелеу масатына сйкес, оыту сипаттарын белгілейтін негізгі ережелер. Негізгі оыту станымдары: теория мен практиканы байланысы; трбиелілік; ылымилы; крнекілік; тсініктілік.
	Трбие	Жеке тлаларды адамды бейнесін алыптастырады, мірге бейімдеу шін жргізілетін игі рекет. Халы трбиені рсата жатаннан бастайды. Бесік трбиесі, балдыран трбиесі, рен трбиесі, жасспірім трбиесі, жастар трбиесі бір-бірімен жаласып, з ерекшеліктерімен іске асырылады.
	Трбие дістемесі	Ересектер мен балалар арасындаы оамды арым-атынастардан туындайтын трбиелік рекеттестік тсілдеріні жиынтыы. Трбие дістемесінде трбиешіні тлалы ерекшелігі, ксіптік зыр дегейі айындалады. Трбие дісіне баылау, зін-зі трбиелеу, рекеттерді йымдастыру жне т.б.жатады.

 

6. ылыми педагогикалы зерттеу дістерін жне типологиясын айындаыз. Жоары мектеп педагогикасы ылыми-зерттеу дістері негізінде дамып, немі жетіліп отырады. Зерттеу дісі – наты табыса жету тсілі.

Теориялы діс – талдау, жинатау, тжырымдау, салыстыру, жіктеу, моделдеуге рылады.

Эмпирикалы діс – деректер жинау, срыпталан айатарды ылыми жйеге келтіру. Бл діске баылау, ажетті жаттарды зерттеу, гімелесу, сауалнама, схбаттасу, т.б. енеді. Жобалы болжамды тиянаты айындай тсу шін эксперименттер олданылады.

Математикалы діс – былыстар мен олданыстаы жйені ара атынасындыы межелік айырымды санды сапа арылы белгілейді. Бл діске регистрациялы тіркеу, шкалалы крсеткіш, клемі мен дейгейіне арай сапа тзу, т.б. енеді.

Негізгі эмпирикалы дістерге жататындар:

1. Баылау – сезім мшелеріне сйенетін, заттарды масатты баыттап зерттеу (тйсік, абылдау, елестету).

Баылау барысында зерттеуші р уаытта белгілі идеяны, тжырымдаманы немесе болжамды басшылыа алады. Ол кез келген деректерді тіркеп ана оймайды, сонымен бірге бекітілетін немесе теріске шыарылатын деректерді саналы тадайды. 2. Эксперимент – арнайы рылан жне баыланатын жадайларда объектіні згерісін немесе айта жаыртылуына сйкес, зерттелетін процесті барысына белсенді жне масатты трде араласу. Экспериментті негізгі ерекшеліктері:

а) объектіге деген аса белсенді атынас, оны згертуге жне айта рылуа дейін;

) зерттеушіні алауы бойынша, зерттелетін объектіні кп рет айта жаыртылуы;

б) табии жадайларда баыланбайтын, былыстарды асиеттерін табу ммкіндігі;

в) былысты «таза кйінде» арастыру ммкіндігі, оны крделі жадайлардан ошаулау, экспериментті жадайларын нсалау;

г) зерттеу объектісіні алпы жне нтижелерді тексеруді баылауды ммкіндігі.

Экспериментті жзеге асыруды негізгі сатылары: болжамдар мен теорияларды тжірибелі тексеру, жаа ылыми тжырымдамаларды алыптастыру. Осы функциялара байланысты тмендегідей эксперимент трлері аныталан: зерттеу (ізденуші), тексеру (баылау), айта жаыртушы, ошаулау жне .б.

ылыми экспериментті арапайым типтеріні бірі – сынылатын болжам немесе былысты теориясыны болуы немен болмауын анытау масатында жргізілетін сапалы эксперимент болып табылады. Санды эксперимент ерекше крделі болып саналады, ол зерттелетін былысты бір асиеттеріні санды анытамасын айындайды.

7. Жоары мектеп педагогикасыны теориялы жне технологиялы ызметтерін сипаттаыз. Жоары мектеп педагогикасы з алдына ылыми білім болуы жоары мектепті азіргі ндіріс саласына мамандар даярлауды жетілдіруде жне тиімділігін арттыруды ажеттілігінен туындап отыр. Оны басты міндеті - мамандарды ксіби іс-рекетке азіргі ылым мен трбиені ол жеткен негізінде даярлау.

Жоары мектеп педагогикасы – трбие задылытарыны станымы мен жоары оу орындарындаы жоары білікті маман иесін даярлайтын ылым саласы.

Болаша маман азіргі студент – оу-трбие жйесіні белсенді субъектісі. Оны ксіби даярлыы шыармашылы трыдан йымдастырылуы керек.

Жоары мектеп педагогикасыны масаты – студенттерді оу орындарыны кез келген трімен байланыстыратын педагогикалы іс-рекетке даярлау.

Жоары мектеп педагогикасыны міндеттері:

·студенттерді болаша мамандыты теориясы жне технологиясымен танысуа баыттау;

·студенттерді жоары мектеп педагогикасы саласындаы зекті зерттеу мселелерін анытап, талылауа жадай туызу;

·студенттерді жоары оу орындары мен жалпы мектеп арасындаы байланысты жан-жаты зерттеуге баулу.

Жоары мектеп педагогикасында алыптасан негізгі ымдар (категориялар) оытушылара педагогикалы жеке былыстарды мнін ашып, е бастысы, оларды зара байланысын, бірі-біріне ыпалыны андай дегейде екендігін крсетеді. Жоары мектеп педагогикасы ылымыны даму дегейі немі оны ымдарыны мазмныны згеруіне келеді.

Жоары мектеп педагогикасыны негізгі категориялары: трбие, білім беру, оыту, педагогикалы процесс, тла, іс-рекет, арым-атынас, дамыту, алыптастыру, задылытар, діснама

8. Универсиеттік білім беруді жаа парадигмасы. азУ- даму стратегиясын сипаттаыз. Білім парадигмасыны кп тараан трлері аз емес. Олара мыналар жатады:

1. Дстрлі - консервативтік (білім парадигмасы);

2. Феноменологиялы (гуманистік парадигмасы);

3. Рационалды (тртіптілік парадигмасы);

4. Технократты;

5. Эзотерикалы.

аза лты Университетті бадары - 2020 жыла арай л-Фараби атындаы азУ инновациялы экономика шін бсекеге абілетті мамандар дайындайтын алдыы атарлы лемдік зерттеу университеттеріні атарына енеді. Университетті миссиясы - Білім беру, ылым мен инновациялы ызметті тиімді ыпалдастыы негізінде, азіргі интеллектуальды талаптара жне азастан Республикасыны Даму стратегиясына сай кадрлы леуетті – жаа формацияны мамандарын алыптастыру.

Басым баыттары мен стратегиялы масаттары

1-стратегиялы баыт. Бсекеге абілетті мамандарды дайындау.

2-стратегиялы баыт. азУ-ды ылым, білім жне бизнесті тыыз ыпалдастыына негізделген заманауи жоары оу орны ретінде алыптастыру.

3-стратегиялы баыт. Трбие жне леуметтік жмысты дегейін ктеру.

4-стратегиялы баыт. Инфрарылымды дамыту жне е жаа апаратты технологияны енгізу.

1-стратегиялы баытбойынша 2011-2020 жылдарды міндеті:

· л-Фараби атындаы азУ-ды алдыы атарлы халыаралы зерттеу университеттеріні дегейіне баытталан білім беру бадарламаларын трансформациялау арылы халыаралы білім беру кеістігіне кіру тжырымдамасын жзеге асыру.

· Танымал лемдік агенттіктерде білім беру бадарламаларын халыаралы аккредитациядан ткізу жне оытушылар мен мамандарды халыаралы сертификаттау.

2-стратегиялы баыт2011 – 2020 жылдара ойылан міндеттер:

азУ-ды ылым, білім жне инновациялы ндірісті тиімді біріктірген заманауи зерттеу университетіне айналдыру.

Бсекелестікке ттеп беретін біріккен ылыми-зерттеу жмыстарын табысты ткізу масатында INTAS, ТЕМПУС, НАТО, МНТЦ секілді халыаралы орлармен ынтыматасты аясын кеейту.

ылыми-зерттеу жмыстарыны нтижесін ктеру масатында университетті ылыми жмыстарыны нтижесін экономиканы наты секторына енгізу жне интеграциялау масатында лемні жетекші университеттерімен бірігіп, ылыми-зерттеу жобаларын жасау.

3-стратегиялы баыт2011 – 2020 жылдара ойылан міндеттер:

Студенттермен жргізілетін жйелі жне жеке тлаа баытталан трбие мен леуметтік жмыстарды жзеге асыру.

Студенттер йымымен орнатылан леуметтік ріптестікті тиімділігін, білім беру дерісін басару барысындаы студентті зін-зі басару рлін кшейту жне ктеру.

4-стратегиялы баыт. Инфрарылымны жне жаа апаратты технологияларды дамуы.2011 – 2020 жылдара ойылан міндеттер:

Университет инфрарылымыны нысандарын модернизациялау. №8 оу корпусын 520 орынды жатаханаа реконструкциялау.

- 500 жне 1500 орына арналан жатаханалар:

- 58 000 шаршы метрлік медициналы орталы имараты;

- 5184 шаршы метрлік жзу бассейні;

; ЖОО басаруды автоматтандыру.

Университетті желілік инфрарылымын дамыту.

ИТ-инфрарылымыны инновациялы жобасын дамыту.