Лаплас трленуіні асиеттері , болсын
Шешуі
Егер тмендегі ш шарт орындалса, онда наты t аргументіні кез-келген функциясы f(t) тпнса деп аталады:
1) t 0 боланда f(t) блікті зіліссіз;
2) t<0 боланда f(t)=0 ;
3) , мндаы М>0, -тратылар.
а) функциясы тмендегі шарттар орындалатындытан тпнса болады:
1) Функция зіліссіз;
2) 2 – шарт орындалады; 3) , себебі М=1, .
б) функциясы тпнса болмайды, йткені болмаанда екі шарт орындалмайды: 1) нктесі оны екінші ретті зіліс нктесі;
2) t<0 боланда , себебі кбейткіші жо.
2-3 Лаплас трлендіруіні асиеттерін пайдалана отырып f(t) функцияларыны F(p) бейнелерін аныта: a) ; б) ;
в) ; г) ; д) ; е) ; ж) .
Шешуі
а) 1-кесте мен сызыты теореманы пайдаланамыз: ;
б) састы кестесі бойынша , ыыстыру теоремасы бойынша ;
в) 1 – кесте бойынша 1 , кешігу теоремасын олданамыз ;
г) Берілген функцияны трлендіреміз . Енді
1 – кесте мен сызыты теореманы пайдаланамыз ;
д) . Бейнені дифференциалдау теоремасы бойынша ; е) . Оригиналды интегралдау теоремасы бойынша ;
ж) боландытан, бейнені интегралдау теоремасы бойынша .
4 Тпнсаны берілген графигі бойынша бейнені табу керек.
Шешуі.
зіліс немесе згеріс болатын нктелерді арылы; зіліс нктелеріндегі секірісті арылы; бліктегі брышты коэффициенті арылы (мндаы ) белгілейміз. Бл трдегі функцияларды бейнесін формуласы арылы табу керек
Бл есепте:
Сондытан,
5. t жне функцияларыны йірткісін жне оны бейнесін анытау керек.
Шешуі
f(t) жне g(t) формуласыны йірткісі формуласымен табылады. Сондытан . йірткіні бейнесін 1- кесте жне сызыты теорема бойынша табамыз: .
6. Бейнелерді кбейту теоремасын олданып, , функциясыны йірткісін табу керек.
Шешуі
Кбейту теоремасы бойынша, егер болса, онда . Сондытан, .
7 Берілген бейнесі бойынша тпнсасын табу керек.
а) б)
Шешуі.
а) Рационалды – блшек функцияны арапайым блшектерге жіктейміз:
боланда:
алдындаы коэффициенттерді теестірсек бос мшені алдындаы коэффициенттерді теестірсек
Сондытан,
1 – кесте бойынша:
=
Сондытан:
б) 1 – кесте бойынша Тпнсаны интегралдау теоремасын пайдаланамыз:
8. Коши есебін амалды тсіл бойынша шешу керек.
Шешуі.
болса, тп нсаны дифференциялдау теоремасы бойынша:
Сондытан: берілген тедеуді операторлы тедеуі болады. Бдан
састы кестесі бойынша - бейнесіні тпнсасын кбейту теоремасы бойынша табуа болады:
Сондытан берілген тедеуді шешімі:
9. Анытамасын пайдаланып, функцияны бейнесін табу керек.
Шешуі
Анытама бойынша f(t) функцияны бейнесі деп тедеуімен аныталатын F(p) формуласын айтады. Сондытан .
10. функциясыны бейнесін дифференциалдау теоремасын олдану арылы табу керек.
Шешуі
, боландытан . Тпнсаны дифференциалдау теоремасы бойынша . Сондытан, , бдан .
11. Коши есебіні шешуін Дюамеля формуласыны кмегімен табу керек: .
Шешуі
кмекші тедеуін рып, оны операторлы тсілмен шешеміз операторлы тедеу. Оны шешуі - . Белгілі тсілдер арылы оны тпнсасын табамыз . Берілген тедеуді шешуін анытау шін формуласын олданамыз. боландытан, =
.
12. Амалды тсіл арылы дифференциалды тедеулер жйесін шешу керек
Шешуі.
, болсын. Лаплас трлендіруін, 1 – таблицаны жне алашы шарттарды пайдаланып операторлы жйені рамыз:
Оны Крамер ережесі бойынша шешеміз:
x(t) жне y(t) - тпнсаларын анытау шін жне функцияларын арапайым функцияларды осындысына жіктейміз:
Белгілі тсіл бойынша: A=-1, B=0, C=1, D=-1,A1=-2,B1=0,C1=2,D1=-2.
Сондытан,
Жауабы:
Анытама материалы
Лаплас трленуіні асиеттері , болсын
1. (сызыты теоремасы)
2. (састы теоремасы )
3. (ыыстыру теоремасы)
4. ( кешігу теоремасы)
5. ,…
(тпнсаны дифференциалдау теоремасы)
6. (тпнсаны интегралдау теоремасы)
7. , (бейнені дифференциалдау теоремасы)
8. (бейнені интегралдау теоремасы )
9. (бейнелерді кбейту теоремасы )
10. (Дюамел интегралы)