Уңыш» ситуацияһын тыуҙырыу.

Йомаҡ:

Һеҙҙең ҡайһы берегеҙҙе Өйгә керетә ҡыуып, Ҡайһығыҙҙың тағ*ауынан Семетеп ала (һыуыҡ).

Интеллектуаль ҡаршылыҡ» ситуацияһын тыуҙырыу.

— Был йомаҡты күренекле шағир яҙған. Кем ул?

— Әгәр был шағирҙың бетә йомаҡтарын да дерөҫ сисһәгеҙ, уның авторын белерһегеҙ.

Сикһеҙ зәңгәр быялаға һоҡланып торҙом ҡарап. Ошо быяланы ярып Үтте бер ҡорос ҡанат.

2. Оло йәшел сәхнә артында Йәшел шаршау эленгән. Шул сәхнәлә ап-аҡ һынлы Берәү бейей ел менән.

93 Нәҙек оҙон бер ағай Тимер юлды гел ҡарай. Йәшел, ҡыҙыл, һап-һары Ут яндыра ул бары. Үҙе — нәҙек бер таяҡ, Эшләпәһе — ҙур табаҡ.

7. Даһыр-дөһөр тауыш килә, Туҙғытҡас болот сәсен, — Утлы сыбығын һелтәй ҙә Йәшенә һала (йәшен). 9. Унда йылға, тауҙар ҙа бар, Бик күп мәсьәлә, хисап; Шиғыр, әкиәт, йомаҡ та Һыйзырған серле (китап). 11. Ҡара түшәк йәйә-йәйә Алға бара «тыр» ҙа «тыр», Уның ошо тауышына Шаулап тора бөтә ҡыр.

10.

12,

һеҙҙең ҡайһы берегеҙҙе Өйгә индерә ҡыуып, ТСайһығыҙҙың танауынан Семетеп ала (...) Яҙ еткәс тә йәшелләнде, Күп ҡоштар оя ҡорған; һәр ҡыуағы һайрап торғас, Ҡыуана инде (урман). Тылсымлы бер ҡыл арҡан Эй борғаланып ятҡан, Һиндә уның эше нж, Күпме барма — осо юҡ. Саҡ ҡына һыуьгк булһа ла, Мейес башынан төшмәй — Көн буйы йоҡо һимертеп Ята ла ята (бесәй). Һыуҙы бигерәк ярата, Ҡороға сыға һирәк; Быжыҡ-быжыҡ

тип ҡысҡыра Күлдәрҙә йөҙә (өйрэк).

— С. Әлибайҙың ниндәй китаптарын беләһегеҙ? 1-се, 2-се, 3-сө кластарҙа ниндәй әсәрҙәрен уҡыныҡ?

Укытыусы өсөн белешмә.

Сафуан Әлибәй 1941 йылдың 21 февралендә Салауат районының Тирмән ауылында тыуған. Тимер юл эшсеһе, китапханасы, Салауат район газетаһында әҙәби хеҙмәткәр булып эшләй. «Башҡортостан пионеры», «Ағиҙел» журналдары, «Башҡортостан» газетаһы хеҙмәткәре, Ә. Вәлиди исемендәге Милли китапханалә директор вазифаһын башҡара. 1968 йыл-да тәүге «Беҙҙең юлдаш — якты хояш» исемле китабы донъя күрә. 1996 йылда «Тылсымлы шар» китабы өсөн X. К. Андерсен исемендәге халык-ара маҡтаулы дипломға лайык булды.

Маҡсатты хәл итеү. Әсәр өҫтөндә эш.

— Иылдыц һэр миҙгеленец уҙ матпурлыш бар. ТСыш пга уҙенсэ мапгур. А-к юршн ябылшн яландар, агк шэл бөркэнгэн ашспгар, боҙ аҫтпында йэшеренгэн йылгалар, 'кояшпга йымылдап ятпгкан -*кар бөртпөктпэре ~ бөпгэһе лэ гузәл. Тик ул гузәллекте күрэ, ацлай, ярата белергэ генэ кэрж. Яҙыусылыр -кышты — һуҙ, художник буяу ярҙамында һурэтлэй.

а) «Ҡышҡы урман» шиғырын тәүҙә уҡытыусы тасуири уҡый.

__Шиғырҙы тыңлағанда нимә күҙ алдына килде? Был тәбиғәт

_күренеше һиңә танышмы?

__Шиғыр күңеллеме, моңһоумы, ялҡынлымы, йәнлеме, әллә

уйға һаламы?

б) Эҫәрҙе уҡыуға әҙерлек: тауыш, паузаларҙы билдәләү.

һүҙлек эше:

серле— тылсымлы

түбәләс— ҡалҡыуырак ер

үҙән — һыу ахкан йырын

сафлык— тәбиғи, таҙа хәл, торош

өркөтөп — капыл куркытып

в) Уҡыусыларҙың шиғырҙы уҡыуы.

Ял минуты. «Тышта кар яуа». X. Даян һүҙҙәре, Р. Сәлмәнов музы-каһы.

— Шиғырҙа ниндәй һүҙбәйләнештәр оҡшаны?

— Иң сағыу сағыштырыуҙарҙы һанап сыҡ.

— ТҪарһылыуъай ынйыларын һибеп киткэндэй, ап-сгк кубэлэк-тэр тсанат -ҡагыр һ. б.

— Шиғырҙы у-кығанда ниндәй моң ишетелә?

— Тышта ҡар яуа, ҡар бөртөктәре ашыҡмай ғына ергә ҡойола. Әйҙәгеҙ уларҙы усыбыҙға ҡундырайыҡ. Иғтибар итегеҙ әле, тәбиғәт-рәссам ниндәй һоҡланғыс биҙәктәр тыуҙырған! Әйҙәгеҙ, тәрән һулыш алып, уларға өрәйек.

- Ҡар бөртөктәре шундай матур! Улар осҡанда нимәне хәтер-ләтә?

— Йондоҙҙо, кубэлэктәрҙе.

— Ә улар ниндәй була?

— Иотша-ҡ, купереп тора, епшек, шаян, агк, ап-аъ һ. б.

- Ҡояш ҡалҡты. Ҡар бөртөктәре күҙҙәрен асты. Улар ҡояш ^нУРҙары аҫтында нисек күренә?

- Емелдэи, төрлө төҫтэр менэн сашла, ялтырай. ~ Ҡар нисек яуа?

— Ябала-~клап, елпенеп, талпынып, кэйелеп. Д) Музыка аҫтында шиғырҙы уҡыу.

е) Төркөмдәрҙә әш: диалог төҙөү.

1-се төркөм. Ботаҡтағы ҡар бөртөктәренең һөйләшеүе. ^-се төркөм. Ергә ҡағылғас, ҡар бөртөктәренең ҡурҡыуы. о-сө төркөм. Ҡар бөртөктәренең йоҡоға талыуы.

95 Ижади эш: «Кыш» исемле шиғыр яҙабыҙ.

. . . хар. . . . бар. санабыҙ, калабыҙ.

Рефлексив анализ.

— һин киләсәккә ниндәй хыялдар менән йәшәйһең?

Дата 21. 01. 14 Технологическая карта урока родного языка

Дата 23. 01. 14 Технологическая карта урока родного языка

Дата 25.01.14 Технологическая карта урока родной литературы

Целевой блок	Уҡыу 2 кл Дәрес № 18	Уҡыу 4кл Дәрес № 34
Тема	Ҡышҡы ҡунаҡ М. Кәрим " Ҡунаҡ беснәк "	Яҡшы һүҙ — йән аҙығы, яман һүҙ — тән ҡаҙығы Ф. Рәхимғолова. «Ҡолонсаҡ»
Цель	Формировать УУД: · Личностные: уҡыу эшмәкәрлеге барышында уңыштарына үҙ баһа ҡуйыу · Регулятивные:уҡытыусы менән берлектә дәрескә маҡсат ҡуйыу һәм уны сисеү; · Коммуникативные: үҙ фекерҙәрен аныҡ, теүәл әйтеү; башҡаларҙы тыңлау һәм аңлау · Познавательные: белгәндәргә таянып , уҡытыусы ярҙамында яңы белем алыу
Планируемые результаты	Предметные: Ҡунаҡ беснәк - беснәк тураһында белмдәрен тәрәнәйтеү	яҙыусы Ф. Рәхимғолованың тормошо һәм ижады менэн таныштырыу;
Личностные: уҡыу эшмәкәрлеге барышында уңыштарына үҙ баһа ҡуйыу Метапредметные: · Регулятивные УУД: уҡытыусы менән берлектә дәрескә маҡсат ҡуйыу һәм уны сисеү; · Коммуникативные УУД: : үҙ фекерҙәрен аныҡ, теүәл әйтеү; башҡаларҙы тыңлау һәм аңлау · Познавательные УУД: белгәндәргә таянып , уҡытыусы ярҙамында яңы белем алыу
Инструментальный блок
Задачи урока	Белемлелек: Ҡышҡы көн тураһында һөйләргә өйрәтеү;   Ҡунаҡ ҡаршылау әҙәптәрен иҫкә төшөрөү	балаларҙы яҙыусы Ф. Рәхимғолованың тормошо һәм ижады менэн таныштырыу;
- Үҫтереүсе : етеҙ һәм аңлы уҡыу оҫталығын шымартыу;	2. тасуири, йүгерек уҡыу күнекмәләрен нығытыу; тел байлыҡтарьш арттырыу; фекерләү ҡеүәһен, хәтерҙәрен үҫтереү
Тәрбиәүи: Тәбиғәт күренештәренең ғәжәйеп матур булыуын күрергә өйрәтеү, матурлыҡ күреү теләге тыуҙырыу; -	туған телгә тәрбиәләү
Тип урока	Яңы белем биреү	Яңы белем биреү
УМК	М. С. Дәүләтшина 91-94 бб	Ә. Т. Мәүлийәрова 164 – 168 бб
Организационно-деятельностный блок
Основные понятия	Ҡунаҡ ҡаршылау , әсәйҙе тыңлау	Яҡшы һүҙ — йән аҙығы, яман һүҙ — тән ҡаҙығы
Орг-ция пространства	Төркөмдә, үҙ аллы, фронталь	Үҙ аллы, төркөмдә , фронталь
Межпредметные связи	уҡыу	әҙәби уҡыу
Действия обучающихся	Ҡулланма : М. Кәрим портреты, ҡарабаш турғай һүрәте a. Ойоштороу b. Уҡыу күнекмәһен үҫтереү 1. Артикуляцион күнегеү Тиҙәйткес әйтеш Сей сейәне сәйнәй сәйнәй сигәләрем сатнаны. 2. Тренажер буйынса эш Шәм төн сәсә борос Тәм көн сәкә ҡойон Кәм сөй кәсә ҡолон Һәм һөй кәзә ҡором Сәм көҙ бәрә борон Йәм төҙ бәлә болон Зәм гөл йәйә морон Ләм көл йәнә ҡорос III Яңы әҫәр менән танышыу 1.Портрет буйынса һөйләшеү Кем был ? М. Кәрим тураһында нимә беләбеҙ ? Уның ниндәй хикәйәһен иҫләйһегеҙ ? “ Ҡунаҡ беснәк ”- ни өсөн яҙыусы хикәйәне шулай тип атаған ? Ниндәй мажаралар унда беҙҙе көтә ? 2. Хикәйәне тулыһынса уҡып ишеттергәс, аңлы һәм етеҙ уҡыу оҫталығын формалаштырыу буйынса махсус эш ойош­торола. 1.I бүлек буйынса эш 1-се абзацты үҙ аллы эстән уҡыу­ҙан башлана. 2.Абзацҡа ҡарата телдән һүрәт «төшөрөү» һәм уны тасуир­лап һөйләү. Кемдер хикәйәнең абзацын ҡысҡырып уҡый. Был мәл башҡалар күҙҙәрен йомоп, өҙөктә бәйән ителгәнде күҙ алдына баҫтыралар. Артабан балалар күҙҙәре йомоҡ килеш Картинала «төшөрөлгән» объекттарҙы, күренештәрҙе тойом-лап, ҡулдары менән ишаралап уларҙы күрһәтеп, шыбырлап -кына күргәндәре тураһында үҙ алдына һөйләп сығалар. 3.1-се абзацтың йөкмәткеһен кәүҙәләндереүсе асҡыс- һүҙҙәрҙе табыу: аяҙ, бәҫ, һырыған, йым – йым итеп йымылдаша, тәҙрә, һауа бәреп инде, һыуыҡ. 4. 2-се абзацты үҙ аллы уҡыу. Уны ҡабаттан уҡып сығыуға йүнәлтеүсе эштәр тәҡдим итеү: а) Ҡарабаш турғайҙы (беснәкте) билдәһе һәм хәрәкәте буйынса һүрәтләүсе һүҙҙәр йыйыу, төркөмләү. б) Абзац тексынан диалог төҙөү һәм сәхнәләштереү: - Һаумы, беснәк! - Си-пи! Си-пи! - Әйҙә, өйгә ин! Түрҙән уҙ! - Си-пи! Си-пи! - Телефонға ҡундыңмы? Шылтыратыр ерең булһа, шыл­тырат, рөхсәт. - Си-пи! Си-пи! -Бар белгәнең шул «си-пи» ҙә «си-пи». Бүтән һүҙең ю-ҡмы ни? - Си-пи! Си-пи! - Ҡун усыма! Тәпәйҙәрең өшөгән бит... » 5. Хикәйә йөкмәткеһе буйынса проблемалы һорау ҡуйыу: - Сәпсеккә ҡурҡыуын еңеүгә нимә сәбәпсе була? 6. Хикәйәнең II бүлеге буйынса эште ойоштороу: а) үҙ аллы һәм ҡысҡырып уҡыуҙы ойоштороу; б) уны өлөштәргә бүлеү; в) план-модель төҙөү; г) план-модель буйынса II бүлек йөкмәткеһен һөйләү: д) һығымта яһау: - Әсәйең әйткәненә ҡолаҡ һал, уны тыңла! - Һаулыҡ - ҙур байлыҡ. Уны һаҡла йәштән, ҡайғырт уны баштан! Был һинең йәшәү девизың булһын.	Психологик инеш. Бөгөн беҙҙә «туған тел», Яратам һине, телем. Рәхмәт һиңә! Һинең аша Алам мин яҡшы белем! 2. «Уңыш» ситуацияһын тыуҙырыу. а) Өйгә эште тикшереү, баһалау. б) Дикция өҫтөндә эш: тиҙәйткес. Иртэләһәц — ит бешэ, һуцга -ҡалһац - бит бешә. 3. «Интеллектуаль ҡаршылыҡ» ситуацияһын тыуҙырыу. — Был шиғыр юлдарының авторы кем? һораһалар ситтә, һин ҡайҙан, тип, Ғорур ғына ҡарап торам да, Ирәйеп тә, берсә кинәнеп тә, Башҡортостандан, тим, Уралдан! 3. Маҡсатҡа сығыу. — Был шиғырҙың авторы Ф. Рәхимғолова. (Уның тураһында ки-таптан белешмә уҡыу, дәфтәргә яҙып алыу.) 4. Маҡсатты хәл итеү. Укытыусы өсөн белешмә. фәүзиә Абдулла хыҙы Рәхимғолова 1921 йылда Башхортостандың Маҡар (хәҙерге Ишембай} районының Янрус ауылында тыуған. Бәләкәй-ҙән етем калып, интернатта тәрбиәләнә. Алты класты тамамлағас, Өфөлә педагогия институтында укый. Бөйөк Ватан һуғышы ваҡытында Өфөләге 26-сы заводта эшләй. Һуғыштан һуң Ишембай районы Ишәй ауылында балалар укыта. Мәскәуҙә Юғәры әҙәби курсты тамамлағас, «Пионер», «Башхортостан кыҙы» журналдарында эшләй. Балалар өсөн шиғырҙар, хикәйәләр яҙә. Фәүзиә Рәхимғолова — балаларҙың дуҫы. Ул башлыса балалар өсөн яҙа. Оҙах йылдар буйы мәктәптә, балалар китапханаһында эшләу уға балалар тормошо, уларҙың психологияһын тәрән белергә ярҙам итә. Уның балалар өсөн тиҫтәләгән әҫәрҙәре сыҡты. Мәҫәлән, «Яхын дуҫ», «Гел алға», «Март хояшы», «Зәйнәптең йыры», «Кыҙыл яулых», «Хуш киләһең», «Илгизәр» тигән китаптары бәҫылды. Әҫәр өҫтөндә эш. а) Әҫәрҙең исемен уҡыу. - «Ҡолонсаҡс хикәйәһендә нимә тураһында һүҙ бара тип уйлай-һығыҙ? - Ҡолонсаҡ ниндәй була? — Иркэ, шаян. — Аттың ҡолонсағы була. Был хикэйәлә кем ул «Ҡолонсаҡ»? б) Әҫәрҙе балалар үҙ аллы уҡый. — Кемдең яуабы дөрөҫ булған? һҮҙлек эше: баш бирмәҫ, холонсағым, рәхмәт яуғыры, «малайсарах» булыу. «Ҡолонсағым-> күсмә мәғәнәлә ҡулланылған. һеҙгә атай-әсәйҙә-'Геҙ ниндәй матур һүҙзәр әйтеп яраталар? -- һеҙ был матур һүҙҙәрҙе бишектә саҡтан уҡ ишетеп үҫкәнһегеҙ. 101 Алтын бишек тирбәтеп, Бына ята ҡуш мунсатс. Иркә генә йомарланып, Гүйә, бәләкәй ҡолонсаҡ. Бәү-бәү, тимен, йоҡла, тимен, Ыласыным, бөркөтөм, Иәш шоңҡарым, ҡарлуғасым, Йом күҙеңде, етте төн. — Ни өсөн Зәкигә шундай матур һүҙҙәр әйтмәйҙәр? в) Уҡыусыларҙың хикәйәне уҡыуы: «сылбыр» буйынса, эстән һ. б. уҡыу төрҙәре. г) Һайланма уҡыу. Текстан табып уҡырға: «Я-кшы кеше» булыу. д) Һүҙҙең тәьҫире тураһында әңгәмә ҡороғоҙ. Иылы һуҙ — иән аҙығы тигэн мәкэлде нисек ацлайһышҙ? — Зәки тураһында нимә уйлайһығыҙ? Уның «әйзэ, -катын-тсыҙ һайрашһын, э ул бары уцшн гына буласа-к» тигән һүҙҙәрен нисек аңлайһығыҙ? е) План төҙөү: пландағы хаталарҙы тап, төҙәтеп яҙ. 1. Я-кшы (насар) кеше булыу. 2. Зәки әтлек (хэйлэ) уйлап ятты. 3. Өйҙә малай (атаһы) өләсәһе менән генә ҡалды. 4. Өй эштәрен башҡарыу еңел булды (булманы). 5. Зәкигә йорт эсендә мөнәсәбәт яҡшырҙы (насарайҙы).
Рефлексия	Нәмә белә инегеҙ? Нимә белдегеҙ? Үҙ -үҙҙәрен баһалау— Дәрестән ниндәй фәһем алдыв^? 6. Йомғаҡлау. — Уйҙарығыҙ, ҡылған эштәрегеҙ матур булһын. Уй күрке — тел, тел курке — һуҙ, тиҙэр.
Домашнее задание	Ө хикәйәнең өсөнсө бүлеген өйҙә уҡып килергә.   Өйгә эш. һүҙ, тел тураһында мәҡәлдәр табып яҙып килергә, иҫтә ҡалдырырға.

• ⇐ Назад
• 123
• Далее ⇒