Мешелді постнатальды профилактикасы
Балалардаы рахит
Ауруыны ерте жаста пайда болуыны алдын алу
Орындаан:Саим Лйл
2016-2017 ж
Неге бл таырыпты тададым:Себебі рахит азіргі замандаы педиатрия саласында зекті мселені бірі болып отыр.Бл ауруды зерттелгеніне бірнеше жылдар тсе де,оны балалар арасында кптеп кездесуі жоары. Осы ауруды салдарынан баланы бойыны суіне сер етеді,сйектерді дамуында кедергілер туындайды.Сондытан осы ауруды белгілерін ерте емдеу жне бны алдын алу масатында осы таырыпты тададым.
Таырыпты зектілігі:
Статистикалы млімет бойынша 2006-2009 жылдары Республика бойынша 30 921 14 жаса дейін балалардаы рахит аруы тіркелген.Оны ішінде ауыран ыз балалар саны 16 197(52,4%) ,ер балалар саны 14 724 (47,6%) райды.
ызылорда облысы бойынша осы аурумен 1600ауыран балалар саны тіркелген, оны ішінде ыз балалар - 757, л балалар - 843. http://moluch.ru/archive/24/2561/
лыбританияда бл аурумен 2011 жылдары 762 балалар тіркелген.
http://svit24.net/zdorovie/95096-statystyka-zabolevanyja-detej-rahytom-ne-raduet
Зерттеуді масаты:
Балалардаы рахит ауруын ерте анытау жне оны пайда болуыны алдын алу.
Зерттеуді міндеті:
-дебиеттер оу;
-діс тадау,сипаттама беру;
-Зерттеу жргізу объектісі
-Анализдеу
-Зерттеу орытындысы
-Апарат кздері
Теориялы негіздеме:
Рахит– ерте жастаы балаларды сйек тінідегі минерилизация процесіні бзылысынан жне витамин «D» дефицитінен пайда болатын полиэтиологиялы ауру.
азіргі кездегі кзарас бойынша рахит - сіп келе жатан организмні Са мен Р ажеттілігі мен оны организмге жеткізетін жйелерді арасындаы уаытша сйкессіздік серінен болатын ауру.
Этиология
Теріде холикальциферолды жеткіліксіз дамуы;
Бауыр бйрек ішектегі фосфор кальций алмасуыны бзылуы;
Таам мен витамин Д жеткіліксіз тсуі;
Кн сулесіні жеткіліксіздігі;
Таамды факторлар:ерте жасанды жне аралас таматандыру, осымша таамды кеш енгізу, жеміс-жидектер мен боталарды жетімсіз болуы;
Шала туанды;
озалыс белсенділігіні жеткіліксіз болуы;
Жктілік барысыны асынуы;
Бір жаса дейінгі балаларды аурулармен за жне ауыр дрежесімен ауруы;
за уаыт тырысуа арсы ем абылдау;
Теріні пигментациясы.
Апарат кзі: http://kazmedic.kz/archives/615
Клиникалы белгілері:
Бастапы кезеі
Мазасызды, тітіркендіргіштік, йысыны бзылуы, тершедік, ызыл дермографизм;
Жоары ылалдылы, тургорыны тмен болуы, боздану, желке шаштарыны тсуі;
Блшыет гипотониясы, іш атулар;
лкен ебекті ырларыны басыы болуы.
Айын кезеі:
Тершедікті кшеюі, жалпы лсіздікті суі
Блшыет гипотониясы (іш атуларды кшеюі), буындарды трасыздыы, ішті ампаюы, диафрагманы жоары труы
Краниотабес, басты трт брышты болуы
Мадай, шйде тмпешіктерді лаюы
Мадай сйегіні шыыы болуы
Тістерді шыуыны бзылуы
Кеуде сйегіні деформациясы (етікші кеудесі, кифоз, лордоз, сколиоз)
зын ттікті сйектерді исаюы
Жамбас сйектеріні жалпаюы абыра-тс осындыларыны жуандауы (четка)
Білезік буыныны жуандауы (браслетка)
Сауса аралы буындарды жуандауы « інжу жіптер»
Репарация кезеі:
Кіл-кйіні, йысыны жасаруы
Тершедік азаяды
Бас сйегіні трт брышты болуы
Тістеріні шыуыны бзылуы (кариес, тіс эмаліні ааулары)
Кеуде клеткасыны деформациясы
Омырта бааныны деформациясы (кидоз, лордоз, сколиоз)
Мешелге тн жамбасты жалпа болуы
зын ттікті сйектерді исаюы
Блшыет гипотониясы азаяды
алды згерістер кезеі:
Сйек жйесіндегі згерістерді алуы
Тексеру кезедері
Жанялы дрігер кабинетінде: анамнезін анытау, физикалы жне нервті-психикалы дамуын баалай отырып, жалпы клиникалы арау жргізу.
Емханада: ан мен зрді жалпы анализі, анны биохимиялы анализі (белок, кальций, фосфор, сілтілі фосфатаза), Сулкович сынаы, сйектерді рентгенографиясы.
Клиникада: ышылды-негізді жадайды анытау, кальцийді зрмен туліктік экскрециясы, органикалы емес фосфорды экскрециясы, ан сарысуында Д витаминіні активті метаболиттеріні млшері жне паратгормон млшері.
Лабораториялы жне инструментальды тексеру дістері:
Негізгі дістер:
анны жалпы анализі (анемия белгілері болуы ммкін);
жалпы зр анализі (алыпты);
анны биохимиялы анализі (белок млшеріні, Са мен Р-ны тмендеуі, сілтілі фосфатаза белсенділігіні жоарлауы);
Сулкович сынаы (лсіз о немесе теріс);
Сйектерді рентгенографиясы (остеопороз);
осымша дістер:
ышылды-сілтілі жадай (ацидоз);
кальцийді жне органикалы емес фосфорды зрмен туліктік экскрециясы (оларды зрдегі млшері жоары);
Витамин Д (25-ОНД) белсенді метаболитіні андаы млшері (алыпты жадайда 15-25 нг/мл);
ан сарысуында паратгормон дегейі (жоары);
Са (N 2,2,-2,7 ммоль/л) Р (N 1,5-1,8 ммоль/л)
Сілтілі фосфатаза
( 400 ЕД/Л жоары)
Емі
Мешелді емдеу комплексті болуы ажет жне мешелге бейімдейтін барлы факторларды жоюа баытталуы керек. Міндетті трде балаа оны жасына сай дрыс кн тртібін йымдастырып, р трлі тітіркендіргіштерді (атты жары, шу т.б.) жою ажет. Таза ауада жеткілікті болып, блмені жиі желдетіп отыру керек. Емдік шынытыру, массаж, гигиеналы ванна абылдауды маызы зор.
Егер бала омыраумен таматанатын болса, міндетті трде анасыны таматануына лкен кіл аудару керек. Егер бала жасанды таматанатын болса, ана стіне жаындатылан, рамында холекальциферол бар бейімделген ст оспаларын алу керек.
Мешелді емдеу кезінде міндетті трде витамин Д олдану керек. детте тулігіне 2000-5000 ХБ вит Д 30-45 кн бойы таайындау жасы терапиялы нтиже береді. Одан кейін демеуші млшері, яни профилактикалы млшер таайындалады 500 ХБ, ол кнделікті екі жыл бойы, одан со шінші жылы ысы мезгілге таайындалады.
Бастапы кезеде:
§ эргокальциферол майлы ерітіндісі 500-625 ХБ
§ курсы цитратты оспа
Айын кезеінде:
§ вит Д туліктік млшері 2000-5000 ХБ
(курсты млшері- 200000-400000 ХБ) Ары арай профилактикалы млшері (500 ХБ)- кнделікті 2 жыл бойы
Курсты доза мешелді ауырлыына байланысты.+ І дреже – 600000 ХБ жуы ІІ дреже – 800000 ХБ ІІІ дреже – 1000000 ХБ
Сонымен атар А вит, В тобыны витаминдері таайындалады.
детте витамин Д 2000 ХБ таайындаудан басталады, 3-5 кн бойы, одан со жасы ктеретін болса, жеке емдік млшерін жоарлатады (кбінесе 3000ХБ). 5000 ХБ тек айын сйек згерістері кезінде таайындалады.
аланша маы безіні функциясын жне вегетативті бзылыстарды реттеу шін мешелді комплексті емінде магний дрілерін олдану керек (панангин, аспаркам) 10 мг/кг есеппен тулігіне 3-4 апта бойы.
Хвоямен ванналар тез озатын, мазасыз балалара таайындалады (10 л суа 1 ш.. экстракт, ). Бірінші ваннаны затыы 5 минут, одан ары 8-10 минуттан, курс затыы 13-15 кн. Тзды ванналар лсіз, аз озалатын балалара таайындалады (10 литр суа 2 ас асы ас тзы; бірінші ванна затыы – 3 минут, одан ары 5 минут, курс затыы 8-10 ванна).
Алдын алу
Мешелді антенатальды профилактикасы
Мешелді профилактикасы антенатальды жне постнатальды болады. Сонымен атар арнайы жне арнайы емес болады. Мешелді арнайы емес антенатальды профилактикасын бала туана дейінгі кезеде бастау керек. Жкті йел кндізгі жне тнгі демалысы жеткілікті болатын кн тртібін сатауы керек. Кнделікті 2-4 саат ол міндетті трде таза ауада болуы ажет. Жкті йелді тымды таматануына лкен маыз беріледі. Жкті йелдер кніне 180-200 грамм ет, 100 грамм балы, 150 грамм ірімшік, 30 грамм сыр, 0,5 литр ст немес стышылды німдер олдануы керек. Таамды німдер рамында витаминдер мен микроэлементтер жеткілікті болуы керек. атер тобындаы йелдерге (нефропатия, ант диабеті, гипертониялы ауру, ревматизм) міндетті трде жктілікті 28-32 аптасынан бастап 8 апта бойы 1000-1500ХБ витамин Д таайындалады.
ыста жне кктемде витамин Д дрілерімен бірге 1-2 курс ультраклгін сулесіні курсы таайындалады. Курс 20-30 сеанстан трады, процедура кнделікті немес кнара жргізіледі. Ультраклгін сулелері холекальциферолды эндогенді синтезін де стемелейді.
Мешелді постнатальды профилактикасы
Бала туаннан кейін мешелді алдын алу шараларыны ішіндегі маыздысы бл баланы тымды таматануын йымдастыру. Баланы міріні алашы 2 жылында маызды омыраумен таматандыру болып табылады. Біра, ананы за жне жасы лактациясы шін ананы да кн тртібі мен тымды таматануы маызды. Сонымен атар жктілік кезінде бастаан витаминдер мен микроэлементтерді абылдауды жаластыруы керек.
Егер бала жасанды таматанатын болса азіргі кездегі кальций мен фосфорды атынасы йлестірілген жне рамында холекальциферол енгізілген бейімделген ст оспалары таайындалады. азіргі кезде жасанды ст оспаларын олданан кезде осымша таамды ерте енгізу нсалмайды. Сонымен бірге бейімделген ст оспаларымен жасанды таматандырылатын балалар осымша поливитаминдерді абылдауды ажет етпейді. Бала сау болып су шін мешелді алдын алуды барлы дістерін олдану керек. сіресе баланы физикалы дамуы мен шынытыруа аса кіл блу керек. Таза ауада серуендеу, су процедураларынан баса мешел кезінде емдік гимнастика мен массажды да маызы зор.
Мешелді постнатальды спецификалы профилактикасы Д витаминімен жргізіледі, оны ерте жастаы балалар шін минимальды профилактикалы млшері 400-500 ХБ тулігіне. Бл млшер кз-ыс-кктем мезгілінде баланы мір жадайын жне ауруды даму аупін ескере отырып 3-4 апталы кезден таайындалады. Егер жаз мезгілі жабырлы, кні кзі аз болса витамин Д таайындауды мні бар. Жетіліп туан балалара кз-ыс-кктем айларында міріні алашы жылында тааындалады. Ал мешел бойынша атер тобындаы балалара кнделікті 1000 ХБ витамин Д кз-ыс-кктем айларында екі жыл бойы беріледі.
Мешел бойынша атер тобына жатады:
§ шала туан балалар, аз салмапен туан балалар;
§ морфо-функциональды жадайы жетілмей туан балалар;
§ мальабсорбция синдромы (целиакия, таамды аллергияны гастроинтесцинальды формасы, экссудативті энтеропатия);
§ антиконвульсивті дрілер алатын діріл синдромы; озалыс белсенділігі тмен балалар (парез, салдану, за иммобилизация);
§ бауыр мен т шыару жолдарыны созылмалы аурулары;
§ бейімделмеген ст оспасын алатын балалар; фосфор-кальций алмасуыны бзылуы бойынша тымуалаушылыы бар балалар;
§ егіздер немесе босану арасы ыса болан жктіліктен туан балалар;
Шала туандыты 1 дрежесімен туан балалара мешелді арнайы профилактикасы міріні 10-14 кні 400-500-1000 ХБ тулігіне кнделікті міріні алашы екі жылында жргізіледі, жаз айларынан баса мезгілде. Шала туандыты 2-3 дрежесінде 1000-2000 ХБ кнделікті міріні алашы жылында, екінші жылы 500-1000 ХБ тулігіне витамин Д таайындалады.
Витамин Д профилактикалы млшерін таайындауа арсы крсеткіш болуы ммкін: идиопатиялы кальцийурия, гипофосфатазия, микроцефалия мен краниостенозды симптомдарымен ОНЖ-ны органикалы заымдалуы. лкен ебекті млшеріні кішкентай болуы витамин Д профилактикалы млшерін таайындауа салыстырмалы арсы крсеткіш болады. Олара мешелді арнайы профилактикасы 3-4 айдан бастап жргізіледі.
Диспансерлік баылау. Белсенді мешел кезінде блімшелік педиатр баланы айына 1 рет, ал айын кезеінде 2 аптада 1 рет арайды. Хирург, ортопед жне баса да мамандар крсеткіш бойынша арайды. Диспансерлік баылау кезінде аса кіл блінеді: баланы мір анамнезіне; нерв, блшыет, сйек, ас орыту, жрек-ан тамыр, тыныс алу жйелеріні жадайына; физикалы жне нервті-психикалы даму жадайына; абылдаан витамин Д млшерін есептеуге; таматану ерекшелігіне;
осымша тексеру дістері: ан анализі (гемоглобин, эритроциттер) айына 1 рет; нжісті клиникалы анализі жылына 1 рет; анда кальций мен фосфорды, фосфотазаны анытау; Сулкович сынаы емдеу барысында 10-14 кнде 1 рет; Негізгі сауытыру шаралары: тымды таматандыруды йымдастыру; таза ауада серуендеу; массаж, гимнастика, шынытыру; медикаментозды мешелге арсы ем, ультраклгін сулесімен емдеу курстары; витаминотерапия; сауыаннан кейін рецидивті алдын алу емі;
Диспансерлік баылау нтижелілігіні белгілері: клиникалы сауыу. Есептен рецидив болмаан жадайда 12 айдан со шыарылады. ш жыл бойы диспансерлік баылауа мешелді ауыр дрежесін ткерген балалар жатады. Олар квартал сайын аралады.
Сйектерді рентгенографиясы крсеткіш бойынша жргізіледі. Олара спецификалы профилактика екінші жыл бойы кз-ыс-кктем кезінде жргізіледі, ал шінші жылы тек ыста.+ Мешел профилактикалы егулерді жасауа арсы крсеткіш болып табылмайды. Витамин Д таайындалады, одан кейін 2-3 аптадан со вакцинация жргізіледі.
Болжам. Мешел кезінде болжам оны ауырлы дрежесі мен ерте аныталуына байланысты болады. Бастапы кезде аныталан жне дрыс емделген мешел ешандай салдар алдырмайды. Емделмеген мешел ааны ауыр деформацияларына, нервті-психикалы жне физикалы дамуды тежелуіне, пневмония мен асазан-ішек трактісіні ауруларыны ауыр туіне келеді.