азастан Республикасыны ылмысты кодексi

азастан Республикасыны Кодексі 2014 жылы 3 шiлдедегі № 226-V РЗ

РАО-ны ескертпесі!

Осы Кодексті олданыса енгізілу тртібін 467-баптан араыз.

МАЗМНЫ

Ескерту. Бкіл мтін бойынша: "апаратты-коммуникациялы желілерді", "апаратты-коммуникациялы желі", "апаратты-коммуникациялы желіге", "апаратты-коммуникациялы желіні", "апаратты-коммуникациялы желімен", "апаратты-коммуникациялы желіде", "апаратты-коммуникациялы желілер" деген сздер тиісінше "телекоммуникациялар желілерін", "телекоммуникациялар желісі", "телекоммуникациялар желісіне", "телекоммуникациялар желісіні", "телекоммуникациялар желісімен", "телекоммуникациялар желісінде", "телекоммуникациялар желілері" деген сздермен ауыстырылды;
"лтты электронды апаратты ресурстара", "лтты электронды апаратты ресурстара", "лтты электронды апаратты ресурстардан" жне "лтты апаратты жйеге", "лтты апаратты жйеден" деген сздер тиісінше "Мемлекеттік электронды апаратты ресурстара", "мемлекеттік электронды апаратты ресурстара", "мемлекеттік электронды апаратты ресурстардан" жне "мемлекеттік органдарды апаратты жйелеріне", "мемлекеттік органдарды апаратты жйелерінен" деген сздермен ауыстырылды - Р 24.11.2015 № 419-V Заымен (01.01.2016 бастап олданыса енгізіледі).

 

Жалпы блік
1-БЛІМ. ЫЛМЫСТЫ ЗА

1-бап. азастан Республикасыны ылмысты занамасы

1. азастан Республикасыны ылмысты занамасы азастан Республикасыны осы ылмысты кодексiнен трады. ылмысты жауаптылыты кздейтiн зге задар осы Кодекске енгiзілгеннен кейiн ана олданылуа жатады.

2. Осы Кодекс азастан Республикасыны Конституциясына жне халыаралы ыты жалпыа бірдей танылан аидаттары мен нормаларына негiзделедi. азастан Республикасы Конституциясыны жоары зады кші бар жне Республиканы барлы аумаында тікелей олданылады. Осы Кодекс пен азастан Республикасы Конституциясыны нормалары арасында айшылытар болан жадайда Конституцияны ережелері олданылады. Осы Кодексті конституциялы емес деп танылан, оны ішінде адамны жне азаматты азастан Республикасыны Конституциясында бекітілген ытары мен бостандытарына ысым жасайтын нормалары зады кшін жояды жне олданылуа жатпайды. азастан Республикасы Конституциялы Кеесі мен Жоары Сотыны нормативтік аулылары азастан Республикасы ылмысты занамасыны рамдас блігі болып табылады.

3. азастан Республикасы ратификациялаан халыаралы шарттар осы Кодекс алдында басымдыа ие болады жне халыаралы шартта оны олдану шін за шыару талап етілетіннен баса жадайларда олар тікелей олданылады.

2-бап. ылмысты кодекстi мiндеттерi

1. Осы Кодекстi мiндеттерi: адамны жне азаматты ытарын, бостандытары мен зады мдделерiн, меншiктi, йымдарды ытары мен зады мдделерiн, оамды тртiп пен ауiпсiздiктi, оршаан ортаны, азастан Республикасыны конституциялы рылысы мен ауматы ттастыын, оам мен мемлекетті замен оралатын мдделерін оама ауіпті олсушылытан орау, бейбiтшiлiк пен адамзат ауiпсiздiгiн сатау, сондай-а ылмысты ы бзушылытарды алдын алу болып табылады.

2. Бл мiндеттердi жзеге асыру шiн осы Кодексте ылмысты жауаптылы негiздерi белгiленеді, жеке адам, оам немесе мемлекет шiн андай ауiптi іс-рекеттерді ылмысты ы бзушылытар, яни ылмыстар немесе ылмысты теріс ылытар болып табылатыны айындалады, оларды жасааны шiн жазалар мен зге де ылмысты-ыты ыпал ету шаралары белгiленедi.

3-бап. Осы Кодексте амтылан кейбір ымдарды тсіндіру

Осы Кодексте амтылан ымдарды, егер зада ерекше нсаулар болмаса, мынадай маыналары бар:

1) адамды анау –

азастан Республикасыны задарында кзделген жадайларды оспаанда, кiнлi адамны мжбрлi ебекті, яни адам оны орындау шiн з ызметтерiн ерiктi трде сынбаан, осы адамнан кш олдану немесе оны олдану атерін тндіру арылы талап етiлетiн кез келген жмысты немесе ызметті пайдалануы;

кiнлi адамны алынан табыстарды иемденiп алу масатында баса адамны жезкшелiкпен айналысуын немесе ол крсететiн зге де ызметтерді пайдалануы, сол сияты кiнлi адамны осы масатты кздемей, адамды сексуалды сипаттаы ызметтер крсетуге мжбрлеуі;

адамды айыршылыпен айналысуа, яни баса адамдардан аша жне (немесе) зге млiктi срауа байланысты оама жат іс-рекет жасауа мжбрлеу;

кiнлi адам жне (немесе) баса адам шiн жмыстарды жне (немесе) крсетiлетiн ызметтердi орындаудан зiне байланысты емес себептер бойынша бас тарта алмайтын адама атысты меншiк иесiні кiлеттiктерiн кiнлi адамны жзеге асыруына байланысты зге де рекеттер;

2) айтарлытай залал жне айтарлытай млшер – 198 жне 199-баптарда – айлы есептік крсеткіштен бір жз есе асатын залал млшері немесе зияткерлік меншік объектілерін пайдалану ытарыны ны не авторлы ы жне (немесе) сабатас ытар объектілері даналарыны немесе нертабыстар, пайдалы модельдер, нерксіптік лгілер, селекциялы жетiстiктер немесе интегралды микросхемалар топологиялары амтылан тауарларды ны; 202-бапта – айлы есептік крсеткіштен бір жз есе асатын сомадаы залал; 214-бапта – ны бір мы айлы есептік крсеткіштен асатын тауарлар саны; 233-бапта – айлы есептік крсеткіштен бес жз есе асатын сомада келтірілген залал; 325, 326, 328, 335, 337жне 342-баптарда – оршаан ортаны жне табии ресурстарды ттынушылы асиеттерін алпына келтіру шін ажетті шыындарды бір жз айлы есептік крсеткіштен асатын млшердегі нды крінісі; зге баптарда – айлы есептік крсеткіштен бір жз есе асатын сомадаы залал млшері; 366 жне 367-баптарда – елуден ш мы айлы есептік крсеткішке дейінгі аша сомасы, баалы ааздарды, зге де млікті немесе мліктік сипаттаы пайданы ны;

3) аса ірі залал жне аса ірі млшер – 188, 189, 190, 191, 192, 194, 197, 202 жне 204-баптарда – айлы есептік крсеткіштен екі мы есе асатын млік ны немесе залал млшері; 214-бапта – сомасы жиырма мы айлы есептік крсеткіштен асатын табыс; 215 жне 216-баптарда – азамата айлы есептiк крсеткiштен бес мы есе асатын сомада келтiрiлген залал не йыма немесе мемлекетке айлы есептiк крсеткiштен елу мы есе асатын сомада келтiрiлген залал; 217-бапта – сомасы бес мы айлы есептік крсеткіштен асатын табыс; 229, 230-баптарда – айлы есептік крсеткіштен жиырма мы есе асатын сомадаы залал; 234-бапта – он мы айлы есептік крсеткіштен асатын, алып ткізілген тауарларды ны; 245-бапта – елу мы айлы есептік крсеткіштен асатын, бюджетке тспеген тлемдер сомасы; 253-бапта – екі мы айлы есептік крсеткіштен асатын аша сомасы, баалы ааздарды, зге де млікті немесе мліктік сипаттаы пайданы ны; 307-бапта – сомасы бес мы айлы есептік крсеткіштен асатын табыс; 324, 325, 326, 328, 329, 330, 332, 333, 334, 337 жне 343-баптарда – оршаан ортаны жне табии ресурстарды ттынушылы асиеттерін алпына келтіру шін ажетті шыындарды жиырма мы айлы есептік крсеткіштен асатын млшердегі нды крінісі; 365-бапта – азамата айлы есептік крсеткіштен бір мы есе асатын сомада келтірілген залал не йыма немесе мемлекетке айлы есептік крсеткіштен он мы есе асатын сомада келтірілген залал; 366жне 367-баптарда – он мы айлы есептік крсеткіштен асатын аша сомасы, баалы ааздарды, зге де млікті немесе мліктік сипаттаы пайданы ны; зге баптарда – айлы есептік крсеткіштен екі мы есе асатын сомадаы залал млшері;

4) ауыр зардаптар – осы Кодексте кзделген ылмысты ы бзушылы рамыны белгісі ретінде крсетілмеген жадайлардаы мынадай зардаптар:

адам лiмi; екі немесе одан да кп адамны лiмi; жбірленушіні немесе оны жаыныны (жаындарыны) зiн-зi лтiруі; денсаулыа ауыр зиян келтіру; екі немесе одан да кп адамны денсаулыына ауыр зиян келтіру; адамдарды жаппай сыраттануы, ауру жтыруы, сулеленуі немесе улануы; халы денсаулыы мен оршаан орта жай-кйіні нашарлауы; аламаан жктілікті болуы; техногендік немесе экологиялы зілзаланы, ттенше экологиялы ахуалды туындауы; ірі немесе аса ірі залал келтіру; жоары олбасшылы ойан міндеттерді орындамай алдыру; мемлекет ауіпсіздігіне атер тндіру, апаттар немесе авариялар; скери блімдер мен блімшелерді жауынгерлік зірлігі мен жауынгерлік абілеті дегейіні за уаыт тмендеуі; жауынгерлік міндеттерді орындамай алдыру; жауынгерлік техниканы істен шыуы; келтірілген зиянны ауырлыын куландыратын зге де зардаптар;

5) кімшілік-шаруашылы функциялар – йымны балансындаы млікті басаруа жне оан билік етуге азастан Республикасыны заында белгіленген тртіппен берілген ы;

6) скери ылмысты ы бзушылытар – осы Кодексті 18-тарауында кзделген, скери ызмет атаруды белгiленген тртiбiне арсы баытталан, шаыру бойынша не келiсiмшарт бойынша азастан Республикасыны арулы Кштерiнде, азастан Республикасыны баса да скерлерi мен скери ралымдарында скери ызмет ткеріп жрген скери ызметшiлер, сондай-а запастаы азаматтар жиындардан туi кезiнде жасаан іс-рекеттер;

7) банда – аруды не ару ретінде пайдаланылатын заттарды олданып немесе олдану атерін тндіріп азаматтара немесе йымдара шабуыл жасау масатын кздейтін йымдасан топ;

8) баса механикалы клік ралдары – тракторлар, мотоциклдер, здігінен жретін машиналар (экскаваторлар, автокрандар, грейдерлер, катоктар);

9) билік кілі – мемлекеттiк ызметте жрген, ызмет бабымен зіне туелді емес адамдара атысты азастан Республикасыны заында белгіленген тртіппен билік ету кілеттіктері берілген адам, оны ішінде ы орау немесе арнаулы мемлекеттік органны, скери полиция органыны ызметкері, оамды тртіпті амтамасыз етуге атысатын скери ызметші;

10) болмашы млшер – 187-бапта – йыма тиесілі млікті он айлы есептік крсеткіштен аспайтын немесе жеке тлаа тиесілі млікті екі айлы есептік крсеткіштен аспайтын ны;

11) денсаулыа ауыр зиян – адамны денсаулыына, оны міріне ауіпті зиян не денсаулыа: кру, сйлеу, есту абілетінен немесе андай да бір азадан айырылуа; азаны з функцияларын жоалтуына; бет-лпетіні алпына келмейтіндей бзылуына; жалпы ебек абілетіні кемінде штен бірін айтарлытай траты трде жоалтумен ласан денсаулыты бзылуына; ксіби ебек абілетін толы жоалтуа; жктілікті зуге; психиканы бзылуына; нашаорлыпен немесе уытмарлыпен ауыруа кеп соан зге де зиян;

12) денсаулыа ауырлыы орташа зиян – адамны денсаулыына, оны міріне ауіпті емес, денсаулыты за уаыт (жиырма бір кннен астам мерзімге) бзылуына немесе жалпы ебек абілетін (штен бір блігінен кем) траты трде айтарлытай жоалтуа кеп соан зиян;

13) денсаулыа жеіл зиян – денсаулыты ыса мерзімге (жиырма бір кннен аспайтын мерзімге) бзылуына немесе жалпы ебек абiлетiн (оннан бiр блігiнен кем) траты трде болмашы жоалтуа кеп соан адамны денсаулыына келтірілген зиян;

14) елеулi зиян – осы Кодексте кзделген ылмысты ы бзушылы рамыны белгісі ретінде крсетілмеген жадайлардаы мынадай зардаптар:

адамны жне азаматты конституциялы ытары мен бостандытарын, йымдарды ытары мен зады мдделерін, оамны жне мемлекетті замен оралатын мдделерін бзу; айтарлытай залал келтіру; жбірленуші адамда мірлік иын жадайды туындауы; йымдарды немесе мемлекеттік органдарды алыпты жмысыны бзылуы; маызды скери іс-шараларды ткізілмей алуы не скери блімдер мен блімшелерді жауынгерлік зірлігі мен жауынгерлік абілеті дегейіні ыса мерзімге тмендеуі; арулы топтарды немесе жекелеген арулы адамдарды, рлытаы, уе немесе теіз жауынгерлік техникасын дер кезінде байамау немесе олара тойтарыс бере алмау, адамдарды жне клік ралдарыны азастан Республикасыны Мемлекеттік шекарасы арылы кедергісіз засыз туіне, контрабандалы жктерді ткізілуіне жол беру, шекараны орайтын шекара рылыстарына, техникалы ралдара залал келтіретін іс-имылдара салырт арау; келтірілген зиянны елеулі екендігін куландыратын зге де зардаптар;

15) жалдамалы – арулы атыыса, соыс имылдарына немесе мемлекетті конституциялы рылысын латуа немесе блдіруге не ауматы ттастыын бзуа баытталан зге де кш олдану рекеттеріне атысу шін арнайы азырып кндірілген, материалды сыйаы алу немесе зге де жеке басыны пайдасы масатында рекет ететін, атыысып жатан тарапты немесе крсетілген іс-имылдар арсы баытталан мемлекетті азаматы болып табылмайтын, атыысып жатан тарапты арулы кштеріні жеке рамына кірмейтін, зіні арулы кштеріні рамына кіретін адам ретінде ресми міндеттерді атару шін баса мемлекет жібермеген адам;

16) жауапты мемлекеттiк лауазымды атаратын адам – мемлекет функцияларын жне мемлекеттiк органдарды кiлеттiктерiн тiкелей атару шiн азастан Республикасыны Конституциясында, азастан Республикасыны конституциялы жне зге де задарында белгiленген лауазымды атаратын адам, оны ішінде Парламент депутаты, судья, сол сияты азастан Республикасыны мемлекеттiк ызмет туралы занамасына сйкес мемлекеттiк саяси лауазымды не "А" корпусыны мемлекеттік кімшілік лауазымын атаратын адам;

17) жымыру – бтен млiктi осы млiктi меншiк иесiне немесе зге иеленушiсiне залал келтiре отырып, кінлі адамны немесе баса адамдарды пайдасына пайдакнемдiк масатта жасалан ыа арсы теусіз алып ою жне (немесе) айналдыру;

18) засыз скерилендірілген ралым – азастан Республикасыны занамасында кзделмеген, скерилендірілген типтегі йымды рылымы бар, жеке-дара басшылыа ие, соыса абілетті, ата тртіпке баынан ралым (бірлестік, жаса, дружина немесе ш жне одан да кп адамнан тратын зге де топ);

19) коммерциялы немесе зге йымда басару функцияларын орындайтын адам – мемлекеттiк орган, жергiлiктi зiн-зi басару органы не мемлекеттi лесi елу пайыздан асатын йым болып табылмайтын йымда траты, уаытша не арнайы кiлеттiк бойынша йымдастырушылы-кiмдiк немесе кiмшiлiк-шаруашылы мiндеттердi орындайтын адам;

20) клік – темiржол, автомобиль, теiз, ішкі су, оны ішінде шаын клемді теіз жне зен кемелерi, уе, алалы электр, оны ішінде метрополитен, сондай-а азастан Республикасыны аумаындаы магистральды быржол клігі;

21) оамды бірлестік лидері – зіні ыпалы мен беделі арылы осы оамды бірлестікті ызметіне жеке-дара басарушылы ыпал жасауа абілетті оамды бірлестікті басшысы, сондай-а оамды бірлестікті зге де атысушысы;

22) ылмысты рекеттерді йлестіру – ылмыстарды бірлесіп жасау масатында йымдасан топтар (ылмысты йымдар) арасындаы келісу (йымдасан топтар (ылмысты йымдар) басшыларыны немесе зге де атысушыларыны арасында траты байланыстар орнату, ылмыстар жасау шін жоспарлар зірлеп, жадайлар жасау, сондай-а ылмысты ыпал ету аясын, ылмысты рекеттен тсетін табыстарды блісу);

23) ылмысты оамдасты – бiр немесе бiрнеше ылмысты ы бзушылытарды бiрлесiп жасау, сол сияты осы ылмысты йымдарды кез келгенiнi бiр немесе бiрнеше ылмысты ы бзушылытарды з бетiнше жасауына жадайлар жасау шін сз байласан екi немесе одан да кп ылмысты йымны бірігуі;

24) ылмысты топ – йымдасан топ, ылмысты йым, ылмысты оамдасты, транслтты йымдасан топ, транслтты ылмысты йым, транслтты ылмысты оамдасты, террористік топ, экстремистік топ, банда, засыз скерилендірілген ралым;

25) ылмысты йым – атысушылары йымды, функционалды жне (немесе) ауматы ошауланан топтара (рылымды блімшелерге) блінген йымдасан топ;

26) лауазымды адам – траты, уаытша немесе арнайы кiлеттiк бойынша билік кiлi функцияларын жзеге асыратын не мемлекеттiк органдарда, жергiлiктi зiн-зi басару органдарында, сондай-а азастан Республикасыны арулы Кштерiнде, азастан Республикасыны баса да скерлерi мен скери ралымдарында йымдастырушылы-кiмдiк немесе кiмшiлiк-шаруашылы функцияларды орындайтын адам;

27) мемлекеттік функцияларды орындауа укілеттік берілген адам – азастан Республикасыны мемлекеттік ызмет туралы занамасына сйкес мемлекеттік ызметші, мслихат депутаты;

28) мемлекеттік функцияларды орындауа укілеттік берілген адамдара теестірілген адам – жергілікті зін-зі басару органдарына сайланан адам; азастан Республикасыны заында белгіленген тртіппен азастан Республикасыны Президенттігіне, азастан Республикасы Парламентіні немесе мслихаттарды депутаттыына, сондай-а жергілікті зін-зі басаруды сайланбалы органыны мшелігіне кандидат ретінде тіркелген азамат; жергілікті зін-зі басару органында траты немесе уаытша жмыс істейтін, ебекаысы азастан Республикасыны мемлекеттік бюджетіні аражатынан тленетін ызметші; мемлекеттік йымда немесе жарылы капиталындаы мемлекетті лесі елу пайыздан асатын йымда, оны ішінде акционері мемлекет болып табылатын лтты басарушы холдингте, лтты холдингте, лтты компанияда, лтты даму институтында, дауыс беретін акцияларыны (атысу лестеріні) елу пайызынан астамы здеріне тиесілі оларды еншілес йымында, сондай-а дауыс беретін акцияларыны (атысу лестеріні) елу пайызынан астамы крсетілген еншілес йыма тиесілі зады тлада басару функцияларын орындайтын адам; азастан Республикасы лтты Банкіні жне оны ведомстволарыны ызметшілері;

29) сыбайлас жеморлы ылмыстар – осы Кодексті 189 (шінші блігіні 2) тармаында), 190 (шінші блігіні 2) тармаында), 215(екінші блігіні 3) тармаында), 216 (екінші блігіні 4) тармаында), 217 (шінші блігіні 3) тармаында), 218 (шінші блігіні 1) тармаында), 234 (шінші блігіні 1) тармаында), 249(шінші блігіні 2) тармаында), 307 (шінші блігіні 3) тармаында), 361, 362 (тртінші блігіні 3) тармаында), 364, 365, 366, 367, 368, 369, 370, 450, 451 (екінші блігіні 2) тармаында) жне 452-баптарында кзделген іс-рекеттер;

30) террористік ылмыстар – осы Кодексті 170, 171, 173, 177, 178, 184, 255, 256, 257, 258, 259, 260, 261, 269 жне 270-баптарында кзделген іс-рекеттер;

31) террористік топ – бір немесе бірнеше террористік ылмыс жасау масатын кздейтін йымдасан топ;

32) топбастаушы жадайына ие адам – йымдасан топтарды (ылмысты йымдарды) басшылары ылмысты рекеттерді йлестіру жнінде кілеттіктер берген адам не топ мшелері здеріні мдделерін озайтын жне оларды ылмысты рекетіні баыты мен сипатын айындайтын, нерлым жауапты шешімдерді з мойнына алу ыын танитын адам;

33) транслтты ылмысты оамдасты – екі немесе одан да кп транслтты ылмысты йым бірлестігі;

34) транслтты ылмысты йым – екі немесе одан да кп мемлекетті не бір мемлекетті аумаында іс-рекет жасауды йымдастыру немесе оны орындалуын баса мемлекетті аумаынан басару кезінде, сол сияты баса мемлекетті азаматтары атысан кезде бір немесе бірнеше ылмысты ы бзушылы жасау масатын кздейтін ылмысты йым;

35) транслтты йымдасан топ – екі немесе одан да кп мемлекетті не бір мемлекетті аумаында іс-рекет жасауды йымдастыру немесе оны орындалуын баса мемлекетті аумаынан басару кезінде, сол сияты баса мемлекетті азаматтары атысан кезде бір немесе бірнеше ылмысты ы бзушылы жасау масатын кздейтін йымдасан топ;

36) йымдасан топ – бір немесе бірнеше ылмысты ы бзушылы жасау масатында алдын ала біріккен екі немесе одан да кп адамдарды траты тобы;

37) йымдастырушылы-кімдік функциялар – ызмет бабымен баынысты адамдарды орындауы шін міндетті бйрытарды жне кімдерді шыаруа, сондай-а баыныстылара атысты ктермелеу шараларын жне тртіптік жазалар олдануа азастан Республикасыны заында белгіленген тртіппен берілген ы;

37-1) шетелдік кздерден алынан аражат шет мемлекеттер, халыаралы жне шетелдік йымдар, шетелдіктер, азаматтыы жо адамдар сынан аша жне (немесе) зге де млік;

38) iрi залал жне ірі млшер – 185, 186 жне 458-баптарда – айлы есептік крсеткіштен бес жз есе асатын сомадаы залал; 188, 189, 190, 191, 192, 194, 195, 196, 197, 200, 202 жне 204-баптарда – айлы есептік крсеткіштен бес жз есе асатын млік ны немесе залал млшері; 198 жне 199-баптарда – айлы есептік крсеткіштен бес жз есе асатын залал млшері немесе зияткерлік меншік объектілерін пайдалану ытарыны ны не авторлы ы жне (немесе) сабатас ытар объектілері даналарыны немесе нертабыстар, пайдалы модельдер, нерксiптiк лгiлер, селекциялы жетiстiктер немесе интегралды микросхемалар топологиялары амтылан тауарларды ны; 214-бапта – сомасы он мы айлы есептік крсеткіштен асатын табыс; 214, 221, 237, 238 (бірінші блігі), 239 (бірінші жне екінші бліктері), 240, 242, 243 жне 250 (екінші блігі)-баптарда – азамата айлы есептік крсеткіштен бір мы есе асатын сомада келтірілген залал не йыма немесе мемлекетке айлы есептік крсеткіштен он мы есе асатын сомада келтірілген залал; 215 жне 216-баптарда – азамата айлы есептiк крсеткiштен бiр мы есе асатын сомада келтiрiлген залал не йыма немесе мемлекетке айлы есептiк крсеткiштен жиырма мы есе асатын сомада келтiрiлген залал; 217-бапта – сомасы бір мы айлы есептік крсеткіштен асатын табыс; 218-бапта – жиырма мы айлы есептік крсеткіштен асатын сомаа ылмысты жолмен алынан аша жне (немесе) зге млік; 219, 222, 223, 224, 225, 226, 227, 228 жне 241-баптарда – азамата айлы есептік крсеткіштен бір жз есе асатын сомада келтірілген залал не йыма немесе мемлекетке айлы есептік крсеткіштен бір мы есе асатын сомада келтірілген залал; 220, 229, 230-баптарда – айлы есептік крсеткіштен он мы есе асатын сомадаы залал; 221-бапта – сомасы жиырма мы айлы есептік крсеткіштен асатын табыс; 231-бапта – олдан жасалан банкноттарды, монеталарды, баалы ааздарды, шетел валютасыны айлы есептік крсеткіштен бес жз есе асатын ны; 234-бапта – алып ткізілген тауарларды бес мы айлы есептік крсеткіштен асатын ны; 235-бапта – лтты жне шетел валютасында айтарылмаан аражатты он бес мы айлы есептік крсеткіштен асатын сомасы; 236-бапта – тленбеген кедендік тлемдерді бес мы айлы есептік крсеткіштен асатын ны; 238 (екінші блігі) жне 239 (шінші блігі)-баптарда – орта ксіпкерлік субъектісіне айлы есептік крсеткіштен жиырма мы есе асатын сомада не ірі ксіпкерлік субъектісіне айлы есептік крсеткіштен ыры мы есе асатын сомада келтiрiлген нсан; 244-бапта – бюджетке тспеген тлемдерді екі мы айлы есептік крсеткіштен асатын сомасы; 245-бапта – бюджетке тспеген тлемдерді жиырма мы айлы есептік крсеткіштен асатын сомасы; 247-бапта – ш жз айлы есептік крсеткіштен асатын, адам алан сома немесе оан крсетілген ызметтер ны; 253-бапта – бес жз айлы есептік крсеткіштен асатын аша сомасы, баалы ааздарды, зге де млікті немесе мліктік сипаттаы пайданы ны; 258-бапта – бір мы айлы есептік крсеткіштен асатын аша сомасы, млікті, мліктік сипаттаы пайданы, крсетілген ызметтерді ны; 274-бапта – азамата айлы есептiк крсеткiштен бiр мы есе асатын сомада келтiрiлген залал не йыма немесе мемлекетке айлы есептiк крсеткiштен он мы есе асатын сомада келтiрiлген залал; 292-бапта – жеке тлаа айлы есептiк крсеткiштен бес жз есе асатын сомада келтiрiлген залал не йыма немесе мемлекетке айлы есептiк крсеткiштен бiр мы есе асатын сомада келтiрiлген залал; 307-бапта – сомасы бір мы айлы есептік крсеткіштен асатын табыс; 323-бапта – жалан жасалан дрілік заттарды, медициналы масаттаы бйымдарды немесе медициналы техниканы бір мы айлы есептік крсеткіштен асатын ны; 324, 325, 326, 328, 329, 330, 332, 333, 334, 335, 337, 338, 340, 341 жне 343-баптарда – оршаан ортаны жне табии ресурстарды ттынушылы асиеттерін алпына келтіру шін ажетті шыындарды бір мы айлы есептік крсеткіштен асатын млшердегі нды крінісі; 344-бапта – екі мы айлы есептік крсеткіштен асатын залал млшері; 350, 354, 355жне 356-баптарда – азамата айлы есептік крсеткіштен бір жз есе асатын млшерде келтірілген залал не йыма немесе мемлекетке айлы есептік крсеткіштен бес жз есе асатын млшерде келтірілген залал; 365-бапта – азамата айлы есептік крсеткіштен бір жз есе асатын сомада келтірілген залал не йыма немесе мемлекетке айлы есептік крсеткіштен бір мы есе асатын сомада келтірілген залал; 366 жне 367-баптарда – ш мынан асатын, он мы айлы есептік крсеткішке дейінгі аша сомасы, баалы ааздарды, зге де млікті немесе мліктік сипаттаы пайданы ны; 399-бапта – арнайы техникалы ралдарды бес мы айлы есептік крсеткіштен асатын ны; зге баптарда – айлы есептік крсеткіштен бес жз есе асатын сомадаы залал млшері;

39) экстремистік ылмыстар – осы Кодексті 174, 179, 180, 181, 182, 184, 258, 259, 260, 267, 404 (екінші жне шінші бліктерінде) жне 405-баптарында кзделген іс-рекеттер;

40) экстремистік топ – бір немесе бірнеше экстремистік ылмыс жасау масатын кздейтін йымдасан топ;

41) электронды жеткізгіш – апаратты электронды нысанда сатауа, сондай-а оны техникалы ралдарды кмегімен жазуа немесе тыдатып-крсетуге арналан материалды жеткізгіш;

42) кмелетке толмаандарды жынысты тиіспеушілігіне арсы ылмыс – осы Кодексті 120 (зорлау), 121 (сексуалды сипаттаы зорлы-зомбылы рекеттер), 122 (он алты жаса толмаан адаммен жынысты атынас немесе сексуалды сипаттаы зге де рекеттер жасау), 123 (жынысты атынас жасауа, еркек пен еркектi жынысты атынас жасауына, йел мен йелді жынысты атынас жасауына немесе сексуалды сипаттаы зге де рекеттерге мжбр ету), 124 (жас балаларды азынды жола тсіру) — баптарында кзделген, жас балалара жне кмелетке толмаандара атысты жасалан іс-рекеттер.

Ескерту. 3-бапа згерістер енгізілді - Р 07.11.2014 № 248-V (01.01.2015 бастап олданыса енгізіледі); 24.11.2015 № 419-V (01.01.2016 бастап олданыса енгізіледі); 24.11.2015 № 422-V (01.01.2016 бастап олданыса енгізіледі); 08.04.2016 № 489-V (алашы ресми жарияланан кнінен кейін кнтізбелік он кн ткен со олданыса енгізіледі); 09.04.2016 № 501-V(алашы ресми жарияланан кнінен кейін кнтізбелік он кн ткен со олданыса енгізіледі) ; 26.07.2016 № 12-VI (алашы ресми жарияланан кнінен кейін екі ай ткен со олданыса енгізіледі) Задарымен.

 

4-бап. ылмысты жауаптылыты негiзi

ылмысты ы бзушылытар жасау, яни осы Кодексте кзделген ылмыс не ылмысты теріс ылы рамыны барлы белгiлерi бар іс-рекеттер ылмысты жауаптылыты бiрден-бiр негiзi болып табылады. Дл сол бiр ылмысты ы бзушылы шiн ешкiмді де ылмысты жауаптылыа айталап тартуа болмайды. ылмысты зады састыы бойынша олдануа жол берiлмейдi.

5-бап. ылмысты заны уаыт бойынша олданылуы

Іс-рекеттi ылмыстылыы мен жазаланушылыы сол іс-рекет жасалан уаытта олданыста болан замен айындалады. оама ауiптi рекет (рекетсiздiк) жзеге асырылан уаыт, зардаптарды туындаан уаытына арамастан, ылмысты ы бзушылы жасалан уаыт деп танылады.

6-бап. ылмысты заны керi кшi

1. Іс-рекетті ылмыстылыын немесе жазаланушылыын жоятын, ылмысты ы бзушылы жасаан адамны жауаптылыын немесе жазасын жеiлдететiн немесе жадайын зге де трде жасартатын заны керi кшi болады, яни осындай за олданыса енгізілгенге дейiн тиiстi іс-рекетті жасаан адамдара, оны iшiнде жазасын теп жрген немесе жазасын теген, бiра сотталандыы бар адамдара олданылады.

2. Егер жаа ылмысты за адамны жазасын теп жрген іс-рекеті шін жазаланушылыты жеiлдетсе, онда таайындалан жаза жаадан шыарылан ылмысты за санкциясыны шегiнде ысартылуа жатады.

3. Іс-рекетті ылмыстылыын немесе жазаланушылыын белгiлейтiн, осы іс-рекеттi жасаан адамны жауаптылыын немесе жазасын кшейтетiн немесе жадайын зге де трде нашарлататын заны керi кшi болмайды.

7-бап. ылмысты заны азастан Республикасыны аумаында ылмысты ы бзушылы жасаан адамдара атысты олданылуы

1. азастан Республикасыны аумаында ылмысты ы бзушылы жасаан адам осы Кодекс бойынша жауаптылыа жатады.

2. азастан Республикасыны аумаында басталан немесе жаластырылан не аяталан іс-рекет азастан Республикасыны аумаында жасалан ылмысты ы бзушылы деп танылады. Осы Кодекстi кшi азастан Республикасыны континенттік айраында жне айрыша экономикалы аймаында жасалан ылмысты ы бзушылытара да олданылады.

3. азастан Республикасыны портына тiркелген жне азастан Республикасыны шегiнен тыс ашы су немесе уе кеiстiгiнде жрген кемеде ылмысты ы бзушылы жасаан адам, егер азастан Республикасыны халыаралы шартында згеше кзделмесе, осы Кодекс бойынша ылмысты жауаптылыа жатады. азастан Республикасыны скери кораблiнде немесе скери уе кемесiнде ылмысты ы бзушылы жасаан адам да, зіні ай жерде боланына арамастан, осы Кодекс бойынша ылмысты жауаптылыта болады.

4. Шет мемлекеттердi дипломатиялы кiлдерiнi жне иммунитеттi пайдаланатын зге де азаматтарды ылмысты жауаптылыы туралы мселе осы адамдар азастан Республикасыны аумаында ылмысты ы бзушылы жасаан жадайда, халыаралы ы нормаларына сйкес шешiледi.

8-бап. ылмысты заны азастан Республикасыны шегiнен тысары жерде ылмысты ы бзушылы жасаан адамдара атысты олданылуы

1. азастан Республикасыны шегiнен тысары жерде ылмысты ы бзушылы жасаан азастан Республикасыны азаматтары, егер олар жасаан іс-рекет аумаында сол іс-рекет жасалан мемлекетте ылмысты жазаланады деп танылса жне егер осы адамдар баса мемлекетте сотталмаан болса, осы Кодекс бойынша ылмысты жауаптылыа жатады. Аталан адамдарды соттаан кезде жазаны аумаында ылмысты ы бзушылы жасалан мемлекеттi заында кзделген санкцияны жоары шегiнен асыруа болмайды. азастан Республикасыны аумаында жрген шетелдіктер мен азаматтыы жо адамдарды азастан Республикасыны халыаралы шартына сйкес ылмысты жауаптылыа тарту немесе жазасын теу шін шет мемлекетке беруге болмайтын жадайларда, олар да осы негіздерде жауаптылыта болады.

Осы Кодексті ережелері, егер азастан Республикасыны халыаралы шартында згеше белгіленбесе, террористік немесе экстремистік ылмыс не бейбітшілік пен адамзат ауіпсіздігіне арсы ылмыс жасалан жадайларда, азастан Республикасыны азаматтарына, азастан Республикасыны аумаында траты тратын азаматтыы жо адамдара атысты ылмысты жасалан жеріне арамастан олданылады.

2. Адамны баса мемлекеттi аумаында сотталандыыны жне ылмысты жазаланатын іс-рекет жасауыны зге де ылмысты-ыты салдарыны, егер азастан Республикасыны халыаралы шартында згеше кзделмесе немесе егер баса мемлекеттi аумаында жасалан ылмысты жазаланатын іс-рекет азастан Республикасыны лтты мдделерiн озамаса, осы адамны азастан Республикасыны аумаында жасаан ылмысты ы бзушылыы шiн ылмысты жауаптылыы туралы мселенi шешу шiн ылмысты-ыты мнi болмайды.

3. азастан Республикасыны шегінен тысары жерде орналасан оны скери блiмдерiнi скери ызметшiлерi шет мемлекеттi аумаында жасаан ылмысты ы бзушылытар шiн, егер азастан Республикасыны халыаралы шартында згеше кзделмесе, осы Кодекс бойынша ылмысты жауаптылыта болады.

4. азастан Республикасыны шегiнен тысары жерде ылмыс жасаан, сондай-а азастан Республикасыны аумаында траты трмайтын шетелдiктер, азаматтыы жо адамдар, егер осы іс-рекет азастан Республикасыны мдделерiне арсы баытталан жадайларда жне азастан Республикасыны халыаралы шартында кзделген жадайларда, егер олар баса мемлекетте сотталмаан болса жне азастан Республикасыны аумаында ылмысты жауаптылыа тартылатын болса, осы Кодекс бойынша ылмысты жауаптылыа жатады.

9-бап. ылмысты ы бзушылы жасаан адамдарды стап беру

1. Баса мемлекеттi аумаында ылмысты ы бзушылы жасаан азастан Республикасыны азаматтары, егер азастан Республикасыны халыаралы шартында згеше белгiленбесе, стап беруге жатпайды.

2. азастан Республикасыны шегiнен тысары жерде ылмыс жасаан жне азастан Республикасыны аумаында жрген шетелдiктер мен азаматтыы жо адамдар азастан Республикасыны халыаралы шартына сйкес ылмысты жауаптылыа тарту немесе жазасын теу шiн шет мемлекетке стап берiлуi ммкiн.

3. Ешкімді де шет мемлекетке, егер сол мемлекетте оан азаптау, зорлы-зомбылы, баса да атыгездік немесе адамды адір-асиетін орлайтындай жбір крсету немесе жазалау атері бар деп пайымдауа айтарлытай негіздер болса, сондай-а лім жазасын олдану аупі жадайында, егер азастан Республикасыны шарттарында згеше кзделмесе, стап беруге болмайды.

2-БЛІМ. ЫЛМЫСТЫ Ы БЗУШЫЛЫТАР

10-бап. ылмыс жне ылмысты теріс ылы ымдары

1. ылмысты ы бзушылытар оама ауіптілік жне жазаланушылы дрежесіне арай ылмыстар жне ылмысты теріс ылытар болып блінеді.

2. Осы Кодексте айыппл салу, тзеу жмыстары, бас бостандыын шектеу, бас бостандыынан айыру немесе лім жазасы тріндегі жазалау атерімен тыйым салынан айыпты жасалан, оама ауіпті іс-рекет (рекет немесе рекетсіздік) ылмыс деп танылады.

3. ылмысты теріс ылы деп оама зор ауіп тндірмейтін, болмашы зиян келтірген не адамны жеке басына, йыма, оама немесе мемлекетке зиян келтіру атерін туызан, оны жасааны шін айыппл салу, тзеу жмыстары, оамды жмыстара тарту, амаа алу тріндегі жаза кзделген, айыпты жасалан іс-рекет (рекет не рекетсіздік) танылады.

4. Осы Кодекстi Ерекше блiгiнде кзделген, формальды трде, андай да бiр іс-рекеттi белгiлерi бар, біра маызы жаынан болмашы боландытан, оама ауiп тндірмейтін рекет немесе рекетсiздiк ылмысты ы бзушылы болып табылмайды.

11-бап. ылмыс санаттары

1. ылмыстар сипаты мен оама ауiптiлiк дрежесiне арай онша ауыр емес ылмыстар, ауырлыы орташа ылмыстар, ауыр ылмыстар жне аса ауыр ылмыстар деп блiнедi.

2. Жасаланы шiн осы Кодексте кзделген е ауыр жаза бас бостандыынан айыру екi жылдан аспайтын асаана жасалан іс-рекеттер, сондай-а жасаланы шiн осы Кодексте кзделген е ауыр жаза бас бостандыынан айыру бес жылдан аспайтын абайсызда жасалан іс-рекеттер онша ауыр емес ылмыстар деп танылады.

3. Жасаланы шiн осы Кодексте кзделген е ауыр жаза бас бостандыынан айыру бес жылдан аспайтын асаана жасалан іс-рекеттер, сондай-а жасаланы шiн бес жылдан астам мерзiмге бас бостандыынан айыру трiндегi жаза кзделген абайсызда жасалан іс-рекеттер ауырлыы орташа ылмыстар деп танылады.

4. Жасаланы шiн осы Кодексте кзделген е ауыр жаза бас бостандыынан айыру он екi жылдан аспайтын асаана жасалан іс-рекеттер ауыр ылмыстар деп танылады.

5. Жасаланы шiн осы Кодексте он екi жылдан астам мерзiмге бас бостандыынан айыру, мір бойына бас бостандыынан айыру немесе лiм жазасы трiндегi жаза кзделген асаана жасалан іс-рекеттер аса ауыр ылмыстар деп танылады.

12-бап. ылмысты ы бзушылытарды бiрнеше рет жасалуы

1. Осы Кодекстi Ерекше блiгiнi дл сол бiр бабында немесе бабыны блiгiнде кзделген екi немесе одан да кп іс-рекеттi жасау ылмысты ы бзушылытарды бiрнеше рет жасалуы деп танылады. ылмыс жне ылмысты теріс ылы зара бірнеше рет жасалуды рамайды.

2. Егер адам брын жасаан ылмысты ы бзушылыы шін сотталан не зада белгіленген негіздер бойынша ылмысты жауаптылытан босатылан болса, ылмысты ы бзушылы бірнеше рет жасалан деп танылмайды.

3. Жаласатын ылмысты ы бзушылы, яни бiр пиылмен жне бiр масатпен штасып, ттас аланда бiр ылмысты ы бзушылыты райтын, ыа арсы бiратар бiрдей іс-рекеттерден тратын ылмысты ы бзушылы бiрнеше рет жасалан ылмысты ы бзушылы деп танылмайды.

4. ылмыстарды бірнеше рет жасалуы осы Кодексте нерлым ата жазаа кеп соатын мн-жай ретiнде кзделген жадайларда, адамны жасаан ылмыстары осы Кодекстi Ерекше блiгiнi ылмыстарды бiрнеше рет жасааны шiн жаза кзделетiн бабыны тиiстi блiгi бойынша сараланады.

5. ылмысты теріс ылытарды бірнеше рет жасалуы осы Кодексте нерлым ата жазаа кеп соатын мн-жай ретiнде кзделген жадайларда, адамны жасаан ылмысты теріс ылытары осы Кодекстi Ерекше блiгiнi ылмысты теріс ылытарды бiрнеше рет жасааны шiн жаза кзделетiн бабыны тиiстi блiгi бойынша сараланады.

13-бап. ылмысты ы бзушылытар жиынтыы

1. Осы Кодекстi трлi баптарында немесе баптарыны блiктерiнде кзделген, адам соларды бiрде-бiреуi шiн сотталмаан немесе замен белгiленген негiздер бойынша ылмысты жауаптылытан босатылмаан екi немесе одан да кп іс-рекеттi жасау, ылмысты ы бзушылытарды жиынтыы деп танылады. ылмысты ы бзушылытарды жиынтыы кезінде адам, егер осы іс-рекеттердi белгiлерi осы Кодекстi бiр бабыны немесе бабыны бiр блiгiнi нерлым ата жазаны кздейтiн нормасында амтылмаан болса, рбiр жасалан іс-рекет шiн осы Кодекстi тиiстi бабы немесе бабыны блiгi бойынша ылмысты жауаптылыта болады.

2. Осы Кодекстi екi немесе одан да кп бабында кзделген ылмысты ы бзушылытарды белгiлерi бар бiр рекет (рекетсiздiк) те ылмысты ы бзушылытарды жиынтыы деп танылады. ылмыстарды мндай жиынтыы кезінде адам, егер бiр іс-рекеттi белгiлерi осы Кодекс бабыны баса іс-рекет шiн нерлым ата жазаны кздейтiн нормасында амтылмаан болса, рбiр жасалан іс-рекет шiн осы Кодексті тиiстi баптары бойынша ылмысты жауаптылыта болады.

3. Егер дл сол бір іс-рекет осы Кодекстi тиiстi баптарыны жалпы жне арнайы нормаларыны белгiлерiне сйкес келсе, ылмысты ы бзушылытарды жиынтыы болмайды жне ылмысты жауаптылы осы Кодекстi Ерекше блiгiнi арнайы норманы амтитын бабы бойынша туындайды.

14-бап. ылмыстарды айталануы, ылмыстарды ауіпті айталануы

1. Егер адам брын ауыр ылмыс жасааны шiн бас бостандыынан айыруа сотталан болса, осы адамны ауыр ылмыс жасауы ылмыстарды айталануы деп танылады.

2. ылмыстарды ауіпті айталануы деп адамны:

1) егер осы адам брын ауыр ылмыс жасааны шін екі рет бас бостандыынан айыруа сотталса немесе аса ауыр ылмысы шін сотталан болса, ауыр ылмыс жасааны;

2) егер ол брын ауыр немесе аса ауыр ылмысы шін бас бостандыынан айыруа сотталан болса, аса ауыр ылмыс жасааны танылады.

3. Он сегiз жаса дейінгі адамны жасаан ылмыстары шін сотталанды, сондай-а осы Кодексте белгіленген тртіппен алып тасталан немесе жойылан сотталанды ылмыстарды айталануын жне ылмыстарды ауіпті айталануын тану кезінде есепке алынбайды.

4. ылмыстарды айталануы жне ылмыстарды ауіпті айталануы осы Кодексте кзделген негiздер мен шектерде нерлым ата жазаа кеп соады.

15-бап. ылмысты жауаптылыа жататын адамдар

1. ылмысты ы бзушылы жасаан уаытта он алты жаса толан есi дрыс жеке тла ылмысты жауаптылыа жатады.

2. ылмыс жасаан уаытта он трт жаса толан адамдарды адам лтiргенi (99-бап), денсаулыа асаана ауыр зиян келтiргенi (106-бап), ауырлататын мн-жайлар кезiнде денсаулыа асаана ауырлыы орташа зиян келтiргенi (107-баптыекiншi блiгі), зорлааны (120-бап), сексуалды сипаттаы зорлы-зомбылы рекеттерi (121-бап), адам рлааны (125-бап), халыаралы орауды пайдаланатын тлалара немесе йымдара шабуыл жасааны (173-бап), леуметтiк, лтты, рулы, нсiлдiк, тектік-топты немесе дiни алауыздыты оздыраны (174-бап), азастан Республикасы Тыш Президентіні – Елбасыны міріне олсушылы (177-бап), азастан Республикасы Президентіні міріне олсушылы (178-бап), диверсия (184-бап), рлы (188-бапты екінші, шінші жне тртінші бліктері), тонау (191-бапты екінші, шінші жне тртінші бліктері), арашылы (192-бап), орытып алушылы (194-бапты екінші, шінші жне тртінші бліктері), ауырлататын мн-жайлар кезiнде автомобильдi немесе зге де клiк ралын жымыру масатынсыз засыз иеленіп аланы (200-бапты екiншi, шiншi жне тртiншi блiктерi), ауырлататын мн-жайлар кезiнде бтенні млкін асаана жойаны немесе блдiргенi (202-бапты екiншi жне шiншi блiктерi), терроризм актісі (255-бап), терроризмді насихаттааны немесе терроризм актісін жасауа жария трде шаыраны (256-бап), террористік топ раны, оан басшылы еткені жне оны рекетіне атысаны (257-бапты бірінші жне екінші бліктері), террористік немесе экстремистік рекетті аржыландыраны жне терроризмге не экстремизмге зге де дем берушілік (258-бап), адамды кепiлге аланы (261-бап), имараттара, рылыстара, атынас жне байланыс ралдарына шабуыл жасааны немесе оларды басып аланы (269-бап), терроризм актiсi туралы крiнеу жалан хабарлааны (273-бап), аруды, о-дрiлердi, жарылыш заттар мен жарылыс рылыларын жымыраны не орытып аланы (291-бап), ауырлататын мн-жайлар кезінде бзаылы жасааны (293-бапты екінші жне шiншi блiктері), таылы (294-бап), есiрткi, психотропты заттарды, сол тектестерді жымыраны не орытып аланы (298-бап), ауырлататын мн-жайлар кезiнде лгендердi мйiттерiн жне олар жерленген жерлердi орлааны (314-бапты екiншi блiгi) жне клiк ралдарын немесе атынас жолдарын асаана жарамсыздыа келтіргені (350-бап) шiн ылмысты жауаптылыа жатады.