Сынып. азастан тарихы
Сабаты таырыбы: § 7. XVIII асырды ортасындаы азастан.
§ 8. аза-алма атынастары
Сабаты масаты:
v білайыр айтыс боланнан кейін Кіші жзде алыптасан жайдайды тсіндіру, скери-оранысты бекіністерді салына бастауы жнінде гімелей отырып, Ресейді азастандаы отаршылды саясатын ашып крсету, оушыларды назарын аза-алма арым-атынастарына аудары;
v жаттармен, картамен жмыс жасау тсілдерін жетілдіру, саяси айраткерлерді
v ызметіне талдау жасау жне баа беру арылы оушыларды логикалы ой-рісін жетілдіру, танымды ызыушылытарын дамыту;
v Халы тарихына рметпен арауа, достыа, бір-бірін тсіне білуге трбиелеу.
Сабаты трі: аралас
Сабаты дісі: интерактивті
Крнекілік: карта, сызба
Негізгі тсініктер: аза-башрт арым-атынастар спецификасы, скери-оранысты бекіністер салу, «Шады жоры», аза-алма атынастары.
Сабаты барысы:І.йымдастыру кезеі
· Оу ралын тексеріп тгелдеу
· «Хабар» /ел жаалытарынан.../
· Оушы зейінін сабаа аудару
ІІ.й тапсырмасын срау:
Ø білайыр хан неліктен Ресейден кмек срауа мжбр болды?
Ø Кіші жзді Ресей рамына кіруіне байланысты алыптасан негізгі оиаларды гімеледер.
Ø XVIII асырдаы аза хандыыны саяси, экономикалы, мдени міріне боданды алай сер етті?
Ø Хронологиялы диктант
ІІІ.Жаа таырыпты оытуды жоспары:
1. білайыр хан аза тапаннан кейін Кіші жздегі жадай.
2. аза-башрт атынастарыны ерекшеліктері
3. Шекара айматарында скери бекініс шептеріні салынуы.
4. аза-алма атынастары
5. «Шады жоры». азатарды алматарды жеуіні тарихи маызы.
й тапсырмасын бірден білайыр аза тапаннан кейінгі Кіші жзді жадайын талылауды бастаймын:
Кіші жз
| Экономикалы жадай | Саяси жадай |
| Орта жзді шекара аудандарында жер дауыны онан рі шиеленісуі. (Патша кіметі аза жерін ашы басып ала бастады: А) шекара аудандарында скери бекіністер трызу; ) 1755 ж. патша кіметі Орта жз азатарына Ертістен туге тыйым салды; Б) 1765 ж. Он шаырымды белдеу межеленді. В) азастара орыс бекіністеріне 30 шаырыма дейін жаындауа тыйым салынды. | 10 шілде, 1749ж. Ресей кіметі ресми трде Нралыны Кіші жз ханы етіп бекітті. Оан жылына 600 сом жалаы таайындалды. (Біра Кіші жз туелсіз екі блікке блінді. Солтстік-батыс блігін Нралы, ал отстік-шыысын Батыр биледі.) аза-башрт жанжалдары; Жоарларды азастан аумаына скери жорыы; Осы жадайа байланысты Ресей станымы: А) азастанр мен башрттарды Ресейге арсы кресте бірігіп кетпеуі шін араларына от салу, ол шін кез-келген олайлы стті пайдалану. |
Осыдан кейін оушыларды азастарды башрттармен жне алматармен арым-атынастарыны ерекшеліктерімен таныстыра отырып, азастан тарихы хронологиясындаы материалдар негізінде салыстырмалы кесте жасау, сол арылы оушыларды салыстырмалы талдау жасау, таырыптаы р трлі деректерді пайдалана отырып орытынды шыаруын дамыту.
| аза-башрт атынастыры (Башртстан) | аза-алма атынастары (Еділдегі алма хандыы) | Осы халытар арасындаы атынастара байланысты Ресейді станымы (жаттарды пайдалану) |
азастанны солтстік-шыысында XVIII -ды 30-40 жылдарында скери бекіністер салу мселелерін арастыранда картамен жмыс жасау пайдалы:
Салынан бекіністерді аты мен салыну себебі
Орналасан жері
Алып жатан аумаы
Маызы
Жргізілген жмыстарды орытындылай келе, Ресейді жер мселесі жніндегі орталы саясатын ашып, оушыларды логикалы ойлау жйесін дамыту шін тмендегі тапсырманы беремін
Тапсырма: Оулытаы таырып пен азхастан тарихы хрестоматиясындаы материалдара сйене отырып жне картаны пайдалану арылы патша кіметіні азастандаы жер саясатыны отаршылды мнін ашатын мысалдар келтіру. (Берілетін жауап лгілері: азсстанны туелділігіні кшеюі; аза скеріні рылуы, жайылымдарды тартып алып, скери тірек базаларын салу, жергілікте аза руларын жайылымды жерлерден біртіндеп ыыстыру жне босаан жерлерге казактарды оныстандыру, жергілікті асйектерді саяси ыпалын лсірету, оларды жерін тартып алу, т.б.)
IV.Сабаты бекіту:
Оулыты 55-56 беттеріндегі жатпен жмыс ( Добромыслов А.И. Торай облысы. Тарихи очерк. Орынбор. 1901, 149-150-беттер)
Тапсырмалар: жатты ои отырып, сратара жауап берідер.
аза-алма атынастарыны андай ерекшеліктері бар?
Патша кіметі неліктен алматарды Жоарияа кшуіне арсы болды?
Ресей алматара арсы андай шаралар олданды?
азастарды Еділ алматарыны таландауда негізгі рл атаранын алай тсіндіресідер?
| азатар Башрттар алматар | Шаруашылыы | Киіз й жабдытары | тілдері | Діні | Орта белгілер: рухани жне материалды негізде |
Баалау:
азатарды алматарды таландауыны андай тарихи маызы бар?
йге тапсырма: Кестені толтырыдар.