Сынып. азастан тарихы
Сабаты таырыбы:§ 28. ХІХ асырды 60-жылдарындаы кімшілік реформалар.
§ 29. ХІХ асырды 80-90-жылдарындаы кімшілік реформалар
Сабаты масаты:
v Оушылара азастанда жргізілген бл реформаларды сипаты мен маызын, оны масаты азастанды басаруды саясижйесін згерту екендігін тсіндіру, бл реформаларды ерекшеліктерін айту жне 1822 ж. «Ережемен» салыстыра отырып, оны отарлы сипатын ашу;
v Оушыларды танымды ызыушылыын дамыту, оларды тарихи рдістерге ысаша мінездеме беріп, орытынды жасай білуге йрету, оушыларды ізденіс жмыстарына ынталандыру, оларды мселелерді шешудегі жеке кзарастарына орынды баа беру;
v Ебексйгіштікке, жауапкершілікке трбиелеу.
Сабаты трі: аралас
Сабаты дісі: интерактивті
Крнекілік: карта, сызба
Негізгі тсініктер: кімшілік-ауматы блініс, генерал-губернаторлы басаруды ерекшеліктері, сайлау жйесі, міндеткерлік трлері, контрибуция, аза ауылдары міріндегі капиталистік атынастарды дамуы мен сері.
Сабаты барысы:І.йымдастыру кезеі
· Оу ралын тексеріп тгелдеу
· «Хабар» /ел жаалытарынан.../
· Оушы зейінін сабаа аудару
ІІ.й тапсырмасын срау:
Ø «Шынберілген» азатарды тран жерлерін картадан крсетідер.
Ø Кестені толтырылуын тексеру.
ІІІ.Жаа таырыпты оытуды жоспары:
1. І. ХІХ . 60- жылдарындаы кімшілік реформалар.
2. азастан аумаындаы патша кіметі жргізген кімшілік реформаларды масаты, себептері мен реформалауды басталуы.
3. азастанны 1867-68 жылдардаы реформалар бойынша кімшілік-ауматы блінісі.
4. Басару рылымыны ерекшеліктері
5. Денсаулы сатау, жерді пайдалану салаларындаы реформалар.
6. Реформаларды отаршылды сипаты.
7. ІІ. ХІХ . 80-90 жылдардаы кімшілік реформалар.
8. Торай жне Орал облыстарында ктерілістерді басталуы.
9. Маыстаудаы ктеріліс.
10. Ктерілісті жеілу себептері мен салдары
11. ХІХ . 80-90-жылдардаы кімшілік реформалар.
Сабаты бірінші блігі- азастандаы саяси жне леуметтік –экономикалы жадайа сипаттама беріледі. Мнда азастанда бл кезеде реформа жасауа андай жадайлар трткі боланына тоталу керек.
Алышарттар:
азсстандаы басару жйесін реформалау уаыт жаынан Ресейдегі крепостнойлы правоны жойылу кезеімен сйкес келеді.
Ресейдегі ХІХ . ортасында жргізілген буржуазиялы реформалар осы кезеде азстанда болан процестерге тікелей серн тигізді.
Капиталистік атынастарды даму жадайындаы азастанда 1822 жне 1824 жылдары жргізілген реформалар империяны шаруашылы даму масатымен сйкес келмеді.
азастанда кімшілік-ауматы жне леуметтік-экономикалы реформалар жргізуді себептері:
Хан билігіні саталуы пата кіметіне айматы жаппай отарлауа бгет болды.
Реформаа дейін азастан екі генерал-губернаторлыа (Орынбор жне Батыс Сібір) блінді, ал ХІХ . 60- жылдарыны ортасында Ресейге Отстік азастан мен Жетісу айматары осылды, бл з кезегінде жаа айматарды Ресейді баса айматарындаы басару рылымдарына жаындату міндетін жктіді.
Ресейді еуропалы блігіндегі дамушы нерксіпке баран сайын арзан шикізат пен жмысшы кші ажет болды.
аза халы шін бірттас салы жйесін енгізу ажеттігі туындады.
Ресейді еуропалы блігіндегі жерсіз шаруаларды азастана оранластыру йымдастарылды.
Картаны пайдалана отырып, азастандаы реформаа дайынды пен оны ткізуді хронологиялы байланысын крсетеді.
| Жылдар | Жоба авторлары | жатты аты | Реформаны жргізу шаралары |
| 1865 ж. 1867 ж. 1868 ж. 1869 ж. |
Сонан со кестені кмегімен жаа реформа бойынша азастанны кімшілік-ауматы басарылуындаы ерекшеліктерді ашамыз.
1867-1868 ж. реформалар
| Тараулар | мні | Маызы мен салдары |
| Реформаны масаты азастанны кімшілік-ауматы блінісі Басару ерекшеліктері Сайлау жйесі Фискальді жйе жне міндеткерліктер Денсаулы сатау Жер пайдалану |
Кесте ру немесе оиаларды логикалы тізбегін жасау оушыларды танымды ызыушылыын арттырып, материалды тереірек тсінуіне кмектеседі.
Таырыпты бекіту: (дамытушылы сипаттаы тапсырмалар оушыларды логикалы ойлау жйесін дамытуа кмектеседі.)
Патша кімшілігіні азастанда 1867-68 ж. жргізген реформаларыны отаршылды сипаты болды. Осыны длелдейтін деректерді келтірідер.
Бл реформалар барлы айшылытарды шеше алмаынамен, азастаны леуметтік-экономикалы дамуына о ыпал етті. Осыан мысал келтірідер.
| Тараулар | 1822 ж. «Сібір ырыздары туралы Ереже» | 1824 ж. «Орынбор ырыздары туралы Ереже» | 1867-1868 ж. реформалар | Жалпы сипаттама |
| Масаты кімшілік-ауматы блінісі Басару ерекшеліктері Сайлау жйесі Сот жйесі Фискальды жйе мен міндеткерліктер Денсаулы сатау Жер пайдалану Нтижелері мен маызы |
Баалау:
йге тапсырма:
азастанда 1822,1824 ж. жне 1867-68 ж. патша кіметі жргізген кімшілік реформаларды ерекшеліктеріне тоталып, жалпы сипатын анытадар.
Сабаты екінші блігі.
ІІ.й тапсырамсын срау:
азсатнда 1867-1868 ж. реформаны жргізгенде патша кімшілігі андай масат кздеді?
Реформаны отаршылды сипаты неде?
Кестені толтырылуын тексеру (оушылар таырыпты кестелер толтыранда малім оларды білімі мен іскерлігін баылай алады).
Оушыларды «ХІХ . 80-90 ж. кімшілік реформалар» мтаырыбы бойынша практикалы жмысы
Алдымен сынып алдана тмендегідей міндет жктеу керек:
ХІХ . 60- жылдары жргізілген кімшілік реформаларжартылай ана болды. Біріншіден, олар мірге бірден енгізілген жо, ол е алдымен оан арсы шыан аза шаруаларына байланысты болды.
Екіншіден, аза ауылына жан-жатан сер еткен капиталистік атынастар барлы салада тиісті згерістер келді.
Сондытан 1880-90 ж. патша кіметі жоарыда крсетілген жне баса да жадайларды есепке ала отырып, аяына дейін жеткізуге мжбр болды. Осыны длелдейтін мысалдар келтірідер.
1-топа тапсырма:
Оулытан Торай жне Орал облыстарындаы ктерілістер туралы мтінді оыдар жне олара 1867-1868 ж. реформаларды сері болды ма, соны анытадар, пікірлеріді деретермен длелдедер.
Оушылар ктеріліс тарихын мына жоспар бойынша арастырады:
ü Ктерілісті себептері;
ü Сипаты;
ü Козаушы кштері;
ü Басшылары;
ü Негізгі оиалары;
ü Жеілу себептері;
ü Тарихи маызы.
2-топа тапсырма:
Оулытан Маыстаудаы 1870 жылы ктеріліс туралы мтінді оыдар жне оан 1867-68 ж. реформаны сері болды ма, соны анытадар. Пікірлеріді деректермен длелдедер.
Оушылар ктеріліс тарихын мына жоспар бойынша ашады:
ü Ктерілісті себептері;
ü Сипаты;
ü Козаушы кштері;
ü Басшылары;
ü Негізгі оиалары;
ü Жеілу себептері;
ü Тарихи маызы.
Оушыларды жмыстарыны нтижелерін талылааннан кейін, азастандаы 80-90 ж. реформаларды жылдамдатылу себептерін крсету:
азастанды ш генерал-губернаторлыа блу Ресейді еуропалы блігінен шаруаларды кшіру мселелерін жйелі рі тез шешуге бгет жасады;
Орта Азия скери жолмен Ресей империясына осылды, бл аса лкен аймата басаруда бірттас жйе жасауды жне аражатты немдеуді талап етті.
1867-68 ж. Ереже е басынан уаытша сипатта болды.
Тапсырма: Оушыларды оулы мтінемен жмысы
1886 жне 1891 жылдардаы кімшілік басаруды 1867-68 ж. реформалармен салыстырыдар.
Сот жйесінде андай згерістер болды?
Бл згерістерді мні неде?
азсатандаы 1886-1891 ж. ережелер бойынша болан жаа кімшілік-ауматы бліністерді картадан крсетідер.
Баалау:
йге тапсырма: азастанны 1867-68 ж. реформа бойынша кімшілік-ауматы блінісін картаа тсірідер
азсатанны 1886-1891 ж. ережелер бойынша кімшілік-ауматы блінісіні сызбасын картаа тсрідер.