Кейбір крсеткіштер мен формулалар

Колхоздар мен совхоздарда барлы механикаландырылан ж-мыстар жан-жаты талданан жоспар бойынша жргізіледі. Бл жоспар сіресе те ыса мерзімде жне техниканы барынша тиім-

 

ді пайдалану арылы жзеге асатын днді даылдарды жинаан кезде ерекше маыза ие болады. Мндай жоспарды жасау шін маызды рі крделі есептеулер жргізуе тура келеді. Бл пара-графта комбайншыларды комбайн мен жатканы пайдалануы есептегенде олдана алатын кейбір крсеткіштер мен бірнеше а-рапайым формулалар беріледі.

Дестелеуіш жаткалар салан днді даылдар дестесіні бір метрі 1,5 килограмнан кем болса, оны стсіз екендігін практика мен зерттеулер анытаан. Мндай дестені аыздаы а саба нашар стайды. Мндай дестелерді жинаанда шыын кбейіп, комбайн німді пайдаланылмайды. Ондай егінді тек тікелей -комбайнмен жинаан жн.

Басаша алып араанда, рбір комбайна арналан дестедегі сабатарды шектеулі саны болады. Мысалы,. 1,9—2,5 м/с жыл-дамдыпен жмыс істейтін СК-4 комбайны шін бір метр дестедеп массаны шегі 5 кг, СКД-5 комбайны шін — 5,6—5,8 кг, СК-5 ж-не СК-6 комбайндары бдан да уатты дестелерді жинауы ммкін. СК-4 немесе СК-4А комбайндары да уатты дестелерді тек тмен жылдамдыпен ана жинай алады.

8-таблицада шыымдылыы р трлі астыты жинаанда дес-телеуіш жаткамен салынан зындыы бір метр десте массасыны

мні берілген.

8-таблица ш сыны сызытармен блінген.

Жоары сызыты стіндегі крсеткіштер дестеге (массасы 1,5 килограмнан кем емес) салуа болатын егінге атысты. Жоары жне ортаы сызытарды арасындаы крсеткіштер СК-4 комбайнымен оранда жасы десте салуа болатын егінге атысты. Тменгі сызы С-5 жне СКД-5 комбайндарымен жинауа болатын дестелерді шектеулі массасын крсетеді. шінші сызы-тан тмен орналасан деректер СК-6 комбайнына атысты.

Десте жинауа барынша тиімді жылдамдыты белгілеу шін мына формуланы пайдалануа болады:

мнда, С _к—-жинауышы бар комбайнны жріс жылдамдыы, км/са;

П_м —комбайн молотилкасыны ткізгіштік абілеті, кг/с;

М_а —зындыры бір метр десте массасы, кг/м.

3,6 коэффициенті жріс жылдамдыын км/саата айналдыруга

арналан.

Днні сабана атынасы 1 : 1,5 боланда жне молотилкадан болатын, 15 проценттен аспайтын ысырапа атынасы кезінде комбайн молотилкасыны мынадай П_м ткізгіштік абілеті а-былданан: СК-4 шін — 3,7 кг/с; СК-4А шін — 4,37 кг/с; СКД-5 шін — 5,5 кг/с; С-5 шін — 5—6 кг/с; СК-6 шін — 6—8 кг/с,

8-таблица

Десте жинауда комбайнны жріс жылдамдыын анытауды екі жадайын арастыралы.

Бірінші жадай: шыымдылы 36 ц/га, днні сабана атынасы 1 : 2,5, десте ЖВН-6 жаткасымен салынан. 8-таблицадан бір метр десте массасын (6,84 кг) табамыз. Мндай дестені тек німділігі жоары комбайн, мселен СКД-5 ана жинай алады. Осы комбайнны ткізгіштік абілетін (5,5 кг/с) пайдалану есебінен формула (1) бойынша оан арналан жріс жылдамдыын анытаймыз:

Кріп отыранымыздай, тіпті СКД-5-ті зі де' дестені те аз жылдамдыпен жинауа тиіс екен. Егер СК-6 комбайнын олда-П_м —7,5 кг/с), ммкін болан жадайда ол мндай дестелерді мынадай жылдамдыпен жинаан болар еді:

 

Екінші жадай: шыымдылы 18 ц/га, днні сабана атынасы 1 : 1,5, десте ЖВН-6 жаткасымен салынан. Бір метр дестені массасы, 8-таблицаны крсеткіші бойынша, 2,17 кг райды СК-4 комбайныны мндай дестелерді жинауа толы ммкіндігі бар.

Бл жылламды мынадай болады:

 

Шанаты днге толуыны минуттік уаытын есептеп шыару шін мына формула олданылады:

 

мнда, Тб — шанаты толуына кеткен уаыт, мин,

В б — шанатын,сыйдылыы Мз',

М₃ —астыты клем массасы, ц/м³;

Зж —жатка алымы, м;

У_а —жиналан даылды дн німділігі, ц/га;

С_в — комбайнны жріс жылдамдыы, км/сар.

Жеке даылдарды клемдік массасы мынадай шекте ауытиды: бидай 7,3—8,5 ц/м³, ара бидай — 6,8—7,5 ц/м³, арпа —5,8—7 ц/м³, слы —4—5,5 ц/І

СК-5 комбайны (шанаыны сыйымдылыы 3 м³) тікелей жинау дісім алым ені 5 м жаткамен наты алым ені 4,8 м 4 км/с жылдамдыкта шыымдылыы 35 ц/га бидайды (М₃—8 ц/м³) жинайды делік. Бл мндерді формулг (В) оямыз:

Толан шанаты босату пункттеріні арасындаы ашытыты мына формула бойынша есептеп шыаруа болады:

 

мнда, Р —шана толана дейін комбайн жріп тетін ара ашыты, м

Вб —шанаты сыйымдылыы, м³;

У₃ — егін жинап жрген загондаы асты шыымдылыы, ц/га;

3 _ж — жатканы алым ені (наты), м;

М₃ — астыты клемдік массасы, ц/м³.

2-мысал.

СКД-5 комбайны алым ені 4,1 м (наты альш ені 3,9 м) жаткамен егін жинайды, шыымдылы 40 ц/га, шанаты сыйымдылыы 2,3 м³. Бл крсеткіштерді формулаа (3) ойанда мынадай болады:

 

=894 болады.

Десте жинаудаы комбайнны бір гектардаы саатты нім- ділігін есептеп шыару шін мына формуланы олдануа бола;

мнда, П_к — комбайнны жиналан алапты бір гектарындаы саатты німділігі;

 

З_ж— десте салып жрген дестелеуіш жатканы алым ені, м;

Ск —комбайнны жріс жылдамдыы, КМ/СЗР;

К — загондагы жмыс уаытын пайдалану коэффициенті.

 

Мысал.

СК-5 комбайны сагатына 5,5 км жылдамдыпен жмыс істейді. Десте (ЖВН-6 жаткасымен (наты алым ені 5,7 м) салынады. Жмыс уаытын пайдалану коэффициенті 0,8:

П_к= 0,1-5,7-5,5-6,8=2,5 га.

Дестелеуіш жатканы німділігін есептеп шыару шін мына формула олданылады:

П_ж=0,13_жС_кТр,

мнда, П_ж — бір смена немесе екі смена кезіндегі жатка німділігі, га; З_ж —жатканы алым ені (наты),/м;

9-таблица

Ск —жатка орнатылан комбайнны немесе жатка тіркеген тракторды жріс жылдамдыы (орташа);

Тр г— смена (немесе екі смена) кезіндегі таза (наты) жмыс уаыты, СЗР.

Мысал.

С-4 комбайнына асып орнатылан ЖВН-6 жаткасы екі сменада жмыс істейді. Орташа жылдамдыы 7,5 км/са. Екі сменадаы таза жмыс істеген уаыты 16 сар, наты алымы —5,9 м. Бл крсеткіштерді формулаа (5) ойанда мынау шырады:

П_ж = 0,1-5,7-5,5-0,8=2,5га.

5 метрлік жаткасы бар СК-5 жне СК-6 комбайндарыны шыым-дылы пен днні сабана салматы атынасына байланысты ж-ріс жылдамдыы 9-таблицада келтірілді. Есептеп шыару шін мо-лотилканы мынадай ткізгіштік абілеті абылданан (днні сабана салматы атынасы 1 : 1,5 болып, ысырап клемі 1,5 про-енттен артпаанда): СК-5 комбайны щін 5 кг/с жне СК-6 ком-байны шін 6,25 кг/с,

 

Бл комбайндар бойынша сас (біра р трлі жаткамен жмыс істегенде) крсеткіштерді 9-таблица крсеткіштерін кбейту жолымен алуа болады:

жатканы алым ені 4,1 м боланда 1,2-ге кбейту керек;

6 метрлік жатка болса — 0,83-ке;

7 метрлік жатка бояса — 0,71-ге кбейту керек.