Бап. Террористік не экстремистік рекетті уйымдастыру масатында адамдарды азырып кндіру немесе даярлау не аруландыру
1.Террористік не экстремисты рекетті уйымдастыру масатында адамдарды азгырып кндіру немесе даярлау не аруландыру -
2.Адам зіні ызмет бабын пайдалана отырып немесе кмелетке толмаган адама атысты жасалган дл сол іс-рекет -
ылмысты ы бзушылы субъектісі - оамды кауіпсіздік. Объективтік жаынан кылмыс - террористік не экстремистік эрекетті йымдастыру масатында адамдарды азгырып кндіру немесе даярлау не аруландыру арылы жзеге асырылады.
Адамдарды азыру оларды сана-сенімін баса жакда аударып осы іс-эрекеттерді жасауа кндіру, оларды осындай іс-эрекеттерге даярлау болып табылады.
ылмыс субъективтік жаынан тікелей асааналыпен, белгілі бір масат адамдарды азгырып кндіруді жзеге асыруа баытталады. ылмыс субъектісі 16-а толан, есі дрыс адам.
Адам зіні ызмет бабын пайдалана отырып немесе кэмелетке толмаган адамга атысты жасалган дэл сол іс-эрекет - (259-бап 2-блігі)осы рамыны ауырлататын тріне жатады.
Бап. Террорист немесе экстремистік даярлытан ту
Адамны, оны ішінде азастан Республикасыны шегінен тысары жерде, оып-йренуші шін крінеу белгілі террористы немесе экстремисты ылмыс жасауды машытары мен дагдыларын йретуге багытталган даярлытан туі -
Ескерту.
Осы бапта кзделген ылмысты жасаан адам, егер ол даярлытан ткені туралы з еркімен хабарласа, осындай даярлытан ткен, осындай даярлыты жзеге асыран, уйымдастыран немесе аржыландыран баса да адамдарды анытауа ыпал етсе, оны ткізілетін орны туралы апарат берсе жне егер оны рекеттерінде зге ылмыс урамы болмаса, ылмыстыжауаптылытан босатылады.
Адамны, оны ішінде азастан Республикасыны шегінен тысары жерде, оып-йренуші шін крінеу белгілі террористік немесе экстремистік ылмыс жасауды машытары мен дадыларын йретуге баытталан даярлытан туі - осы ылмыс рамыны негізгі белгісі болып табылады. ылмыс рамыны объективтік, субъек-тивтік белгілері К-ті 259-бабындаы белгілермен бірдей цылмысты ерекше белгісі - ылмыс субъектісіні азастан Республикасыны аумаында, аумаынан тысары жерде, экстремистік, террористік ылмыс жасайтын машытарды, дадыларды оып йренуі, даярлытан ту болып табылады.
Осы бапта арнайы крсетілген ескертуге сэйкес:
Осы бапта кзделген ылмысты жасаан адам, егер ол даярлытан ткені туралы з еркімен хабарласа, осындай даярлытан ткен, осындай даярлыкты жзеге асыран, йымдастыран немесе аржыландыран баса да адамдарды анытауа ыпал етсе, оны ткізілетін орны туралы апарат берсе жэне егер оны эрекеттерінде зге ылмыс рамы болмаса, ылмысты жауаптылытан босатылады.
Бап. Адамды кепілге алу
1.Кепілге алынган адамды босату шарты ретінде мемлекетті, йымды немесе баса да адамды андай да бір рекет жасауа немесе андай да бір рекет жасаудан тартынуга мжбрлеу масатында жасалган, адамды кепілге алу немесе кепіл ретінде стау -
2. Мынадай:
1) адамдар тобыны алдын ала сз байласуымен;
2) бірнеше рет;
3) мірге немесе денсаулыа ауіпті кш олданып;
4) аруды немесе ару ретінде пайдаланылатын заттарды олданып;
5) крінеу кмелетке толмаган адамга атысты;
6) кінлі адамга жктілік жагдайда екені крінеу белгілі йелге атысты;
7) крінеу дрменсіз кйдегі адама атысты;
8) екі немесе одан да кп адамга атысты;
9) пайдакнемдік ниетпен немесе жалдау бойынша жасалган дл сол іс-рекет –
3. Осы бапты бірінші немесе екінші бліктерінде кзделген іс-рекеттер, егер оларды ылмысты топ жасаса не олар абайсызда адам ліміне немесе зге де ауыр зардаптарга кеп соса -
Ескерту.
Кепілге алынан адамды з еркімен немесе билікті талап етуі бойынша босатан адам, егер оны рекеттерінде зге ылмыс рамы болмаса, ылмыстыжауаптылытан босатылады.
Адамды кепілге алу халыаралы маызы бар ылмысты ы бзушылы болып табылады. Біріккен ¥лттар ¥йымыны Бас Ассамблеясы 1979 жылы желтосанда «Адамды кепілге алуа арсы крес туралы» халыаралы конвенция абылдаан.
ылмыстьщ ццыц бзушылыцты тікелей объектісі - кепілге алынан адамдарды мірі мен денсаулыыны ауіпсіздігі. Объективтік жаынан ылмысты ды бзушылы адамды кепілге алу немесе кепілдік ретінде стау арылы сипатталады.
Кепілге алу - кез келген ыа кайшы трде, кш олдану аркылы адамды бостандыынан айырып, ола тсіру болып табылады.
Кепілдік ретінде стау - адамды з еркімен жріп-тру ммкіндігінен кш олдану арылы айырып, бостандыынан айыру болып табылады.
Адамды кепілге алу — формальды рама жатады. ылмысты ы бзушылы жэбірленушіні бас бостандыынан айырылан уаытынан бастап аяталан деп санала-ды. Субъективтік жаынан ылмысты ы бзушылы тікелей асааналыпен жаса-лады. Кінэлі адам адамды засыз кепілге аланын жэне кепілдік ретінде стап транын сезеді, біледі жэне соны тілеп эрекет істейді.
Зада ылмысты ы бзушылыкты субъективтік жаыны ажетті белгісі — ылмысты ы бзушылыты масаты тікелей крсетілген. Ол — мемлекетті, йымды немесе азаматты андайда бір іс-эрекет жасауа немесе андайда бір іс-эрекет жасаудан тартынуа мэжбр ету болып табылады. Мэжбр ету эрекет немесе эрекетсіздік трінде жасалады. Кінэліні мэжбр ететін эрекеттеріне: мысалы оан ашалай каражат немесе наркотикалы заттарды, ару-жара, клік ралдарын беруді немесе біреуді ттын орнынан босатып жіберуді талап етулері жатады.
рекетсіздікті істеуді мэжбр етулерге: ылмысты ы бзушылыты істі тергеу-ді доаруды немесе белгілі бір йымны ызметін тотатуды, саяси, элеуметтік немесе экономикалы акцияларды жзеге асырмауды талап етулер жатады.
ылмысты ы бзушылыкты субъектісі - 14-ке толан, есі дрыс адам.
ылмысты кодексті 261-бабыны 2-тармаында осы ылмысты ауырлататын трлері крсетілген:
а) осы ылмысты адамдар тобыны алдын ала сз байласуы бойынша жасауы (К-ті 31-бабыны 2-тармаын араыз);
б) бірнеше рет (К-ті 12-бабын араыз);
в) мірге немесе денсаулыа ауіпті кш олдана отырып жасау: жэбірленушіні денсаулыына асаана жеіл, орташа ауырлытаы, ауыр зиян келтіру, рып-соу, оларды суы немесе те ысты жайларда стау, за уаыта ол-аяын байлап, аузын тыындап тастау, т.б.;
г) аруды (атылатын немесе суы) немесе ару ретінде пайдаланылатын заттарды (тая, балта, монтировка жэне т.б.) олдана отырып жасау;
д) крінеу кэмелетке (18-ге) толмаан адама атысты жасау;
е) айыптыа жктілік жадайы крінеу мэлім эйелге атысты;
ж) крінеу дэрменсіз кйдегі адама (те жас, крі, есала, ауру адамдара) атысты;
з) екі немесе одан да кп адама атысты. ылмыстык кодексті 261-бабыны 1-тармаында адамды ана кепілге аланды шін жауаптылы белгіленген;
и) пайдакнемдікпен немесе жалдану аркылы жасалса. Пайда табуды немесе жалдануды тсінігі К-ті 99-бабыны 2-тармаыны «а» тармашасында берілген.
ылмысты кодексті 261-бабыны 3-тармаында адамды кепілге алуды ылмысты топ (араыз: ылмысты кодексті 31-бабыны 3-тармаы) жасаан не абайсызда адам ліміне немесе зге де ауыр зардаптара (жэбірленушіні немесе оны туыстарыньщ ауыр науаса душар болуы, ауыр дене жараатын алуы немесе олара едэуір млшердегі мліктік залал келтірілсе жэне т.б.) экеп соканы шін жауаптылы белгіленген.
ылмысты кодексті 261-бабыны ескертуінде: «Кепілге алынан адамды з еркі-мен немесе кіметті талап етуі бойынша босатан адам, егер оны іс-эрекеттерінде зге ылмыс рамы болмаса, ылмысты жауаптылытан босатылады», — делінген. Осыан орай ылмысты жауаптылытан босатылуды шарттары: а) кепілге алынан адамды з еркімен босату; б) кіметті талап етуі бойынша босату болып табылады. Кепілге алынан адамды з еркімен босату деп кепілге алан адамны кепілге алынан адамды стап труа толы ммкіндігі бола тра, оны босатуын айтамыз. кіметгі талап етуі бойынша босату да осылай жзеге асырылады. Кепілге алынан адамды амалсыздан босату з еркімен босатуа жатпайды.
Кепілге алынан адамы з еркімен немесе кіметті талап етуі бойынша босатан адамны рекетінде баса ылмысты ы бзушылы рамы (мысалы, кепілге алынан адамды зорлау, оан ауыр, орта, жеіл дене жараатын келтіру: адам лтіру, ару-жара, о, дэріні рлау т.б.) бар болса, онда ол осы істеген ылмысы шін жауаптылыа тартылады.