Ним у ул а? гр торан тшнсме? грмй торанмы? 4 страница

 

* * *

 

...бит бесн тейп айтып кил, ти. ли апа асыра сыан да:

— Ни эшлп аралыын ктреберк бйлмне? Атты ара тирг батыраны! — тип асыуланан.

— е йтеп ебрмне бит. Алдына бесн аланда бушатайным. Ктреп бйлрг самаын белмнем, — тип аланан ти бит.

 

* * *

 

 

...бит менн ли унаа баран. Итле тумас бешергндр. Аш бик ошаан битк.
— Егй, тумасы бик тмле булан. Нис йоморта ытты? — тип ораан, ти, бит.

... -ара татыу йшгс, бындай лааптара итре китмй бит менн лине. Лаап-маар ишетлр:

— Уныын да белгндр. лл, бее тылап, аа лаап йлп йрр сн кеше яллаандар инде! — тип кен уялар а ткр л ебрлр. мм береенн-берее матур балалары еп, и бел башлаас, урамда уйнаанда се телле лнерк балалар мыыл итеп трл орау бирлр:

— Айнур, атайы тумаса нис йоморта ыта?

— Айгиз, сйедн ат егерг йрндеме ле?

— е кем икмк ала ул?

Ошондай ре ишетеп, рлнеп айта башлай балалар.

— Былай булмай, — тигн ыымтаа кил ли менн бит. — Берй алаа китйек. Унда кемде кемд эше бар. Балалары келе китек, йомо булып мен, — тип, нис йыл йыйан йорт-аралтыларын атып, Стрлетамаа ксеп китлр.

Мсьлне др хл ит бит менн ли.

Был ваиа аша йте е рсе шул: с оманлы сата ла, балаын имегн ваытта ла ене уй-тойолары менн сабыйыны Эске донъяын бар ите и китмле ур тьир яай ала. Трби бына асан башлана!

 

Зифа менн Заир

Йырара йырлананса, икее л пар килеп ауыштылар улар. Зифа, исеме менн берг тыуан кеек, зифа буйлы, йкмл, итибары ен ген тартып торорло матур ине. «Камил атын-ы ниндй булыра тейеш?» тигн орауа: «Зифа кеек», — тип кен яуап бирерлек аыллы, уан, эш йсн д ине. Шуны сндр эшенд л бик ихтирам итлр, ерлйр, уны фекерен ола алалар, вазифаында бик ти рлтлр.

Заир — баалы, кп йлшм, тын ына аан йыла ыма, ипле ген эшен башарып йрй торан ир. ирпелеп кен арап алып ипле ген итеп йылмая ла эшк сума. йнд аастан ырлап эшлгн кштлрен, кейем шкафтарын, тл-ултырыстары, хатта ишек тоталарын, тр рамдарына тиклем улдары менн ота итеп семрлп, улына ни тота, шуны гл кеек итеп эшлп уя. Был аилне белгн, яратан туандарыны да, таныш-белештрене д телктре бер ине: тормоштарына, -ара мнсбттрен к тейеп кен уймаын.

Дит бик ирт донъя уйып, бишенсе балаыны тыуанын да крмй, арабыан киткс, балалары аяа батырыу бер ем тороп алды. Матди ятан ярам итерлек бер кешебе ю, биш балаа кемдндер даими ярам да ктп булмай, уйланым-уйланым да ваытлыса ауыла китерг булдым. фг йомош менн килгн арала Зифаа шылтыратып хлдрен белешеп киткелй инем. Дитте вафатынан у кп ярамын крем улары. Улар, кеше мохтажлыын креп, йомарт улдары менн ярам итерг иерр ине.

фг сираттаы килеем. Урамдан китеп барам, машинанан сигнал ишетм. Боролоп араам — Заир. Аптырап киттем. Уны кре ген Заирыы ине. Ябыан. арашына мо унан.

— Апай, аумы? Ултыр ле машинаа, — тине ул. Заир мине апаындай яын кр ине. — айа бараы? А ына ваыты бармы? ине кргс, шатлыымдан ысырып ебр яым.

— аумы, Заир. Ваыт ни минеке бит. Табырмын. ле ген килеп тштм фг. Шылтыратып хлегее белешермен тип кил инем.

— Хл мшкл, апай...

— Ни булды, Заир? — Йркте хеф алды.

— Баланы сйрен алдыран да минн йшереп ял итерг киткн бит Зифа.

— ни эшлп инн йшереп?

— Икенсе кеше менн... атын кешене бер юлы ике ир менн йшгнен ишеткне бармы, апай? Зифа йшгн. Ышанаымы, апай...

— и ышанам. мм Зифаны был ылыына ышаны килмй. е бит нис йыл дулашып йрп йлнештеге. Ойлнешкс т бер-береген айырылманыы. асан ике ир менн йшп лгрн ул? сй кеше ул юла бама.

— Апай, элек тгел, яыра йшй башлаан. Й ин китеп бары, ине тылай торайны ул. Серрен йл, блки, урсалап алып алыр ине.

— ле Зифаны айтыр ваыты етмйме?

— Ю. йнмде л, берг китбе, тип алдаан. снс кн балдыы креп алдым. Аптырап китте. «айттыыамы ни?» — ти. ми, сйемдрг барабы, тине. Ял йортона шылтыраттым. Ире менн берг ял ит, тинелр. Шунан бирле ашаан-эскн ю. Урам буйлап машинала тик йрйм.

Заиры гтлп йрен алып килдем. р ваыттаыса бхтлек, тулы тртип, йлшеп ултырабы.

— Иедме, Заир, бер са ик-ара бхсеге баран сата мин е инем. и л, унан у Зифаа ла икрткйнем.

— ре ит алан, нин килеп сыты ул йлше — онотанмын. т ны яратышан кешелре бер-береен талабы ла ур була. ин а ына грт еде. Телг яымлыра, г татлыра бул, итибарыды менн д аарт, тине. мин, нисек бармын — тулаймын инде, апай. Шулай трбилгндр, тинем. нимнн башланды у ундай йлше, апай? Ул сата ниндйер хеф тыуырыр-лы бер ни ю ине бит. Бе бик йбт йшй инек. айан ундай шик тшт и?

— ...Мин ег килгйнем. ин й ю ине. Зифа амыр баа, блеш алыра йрй.

— Бгн бер хемткребе тшк аша блеш килтергн. амыры шул тиклем тмле. Рецебын алып айттым да Заир айтансы блеш алайым тип йрйм, — тип тлнеп йрп ята.

Блеш бешег ин айтты. Ултырып, матурлап блеш ашаны.

— Рхмт, ыйланы, — тине д тороп китте.

— Блеш тмле булманымы ни, Заир? — тип ораны Зифа.

— Бй, бик тмле.

— Улай булас, ни эшлп тмле тип йтмне? Мин бит амырын икенсе трлрк батым, яы рецепт йрнеп айттым.

— ине инде белмгн нм ю. айыныын асан йрнгнеде айан белйем? амырын тмле итеме, эсен алан ашамлыынмы — айырмайым мин. Тмлеме? Тмле. Ашайым да ашайым, Бее шулай йрттелр й — эш т айлама, аш та айлама. улыа тотторандар икн — эшл, алдыа уйандар икн — аша, — тине д, кейемеде алмаштырып, гаражыа сыып китте, мин Зифа менн ултырып алдым.

— Бына шулай, апай... — тине л Зифа, крен йш алды. — «Ни эшлп илайы, Зифа?» — тип ораалар, блеш бешергйнем, Заир рхмт кен йтеп тороп китте, баша бер ни ндшмне, тим, бот сабып кллр бит инде. Белм, алайым уныын. ми ауыр. Келем ауыр. А ына йылы йте ыйынмы ни уа? Мине ниндй аилл кнемде бел, бее аиллге мнсбтте кр л баа! — Зифа леге булан пкен ген тгел, быаса йыйылып килгндрен д алды был рен. Илаын, ерк келен бушатып алын, тип тыйманым. ин айтып инде.

— лл илап ултыра инде, м ышандырып? атындар урамда иереп тгрп ятан иррен араынан й-й алып айта, ин...

Зифа ндшмне. Шунан:

— Мин, блки, бхеттн илайымдыр. ин ораманы бит ле, — тине, е кстнс ерлй башланы. — Машинады ртл, апайы илтеп уй. лл асандан ашыа ине, балалары ктлер, — тине.

— Бына шундай неск ген келле инде Зифаайыбы, сшай. асан, нисек, ним йтерг белмй аптырайым. айылай йтм д, ошамай уа.

— ин уа ошара тырышма. е ошара тырыш. Зифаа булан мнсбтеде белм бит, шуны менн д ойт.

— Апай, бее улай йртмнелр. Уны сс теллелек тип анай инек. Бына бгн, млн, ни тип матайым ашты? Аша баа бирмге. Ашты ниндйе л инн оло. Олоа баа бирмйр, ти ине лсйем.

— ин аша баа бирм. Зифаны оталыын баала.

— Яалма килеп сыыр бит. Таы ошатма. Тормош сн ул ва мсьл тгелме, апай? ин д, Дит аай бешергн блешемде матаманы, тип буыып илап ултыра торайнымы?

— Дит т сслнее яратманы, шулай а ота ына итеп матур р йт торайны. Ул р ле л келде ирклй. Ундай р йтелмгн була, ми ауыр булыр ине хер.

— Уны бик аыллы кеше булан, тир. Ин саында осрашыра насип булманы. Берй матау ен йт ле, сер булмаа.

— айыныын йтйем? Бына, млн, бер ваыт улым дрес ерлп ултыра. Башорт битенн млдр яып килерг ушандар. Егет кешег етмеш трл нр , тип йыш абатлайымдыр инде. Ошо млде яып уйан да минн былай тип орай:

— сй, ы кешег нис трл нр крк?

— «Егет» тигн малайары, аайары ына к тотмай, йбт кешене, егет икне, тип матайар. Был тормошта арыу кеше булам ти, кменд етмеш трл нре булыра тейеш, тигнде алата мл.

— сй, й ине нрреде анайы, — ти башланылар балалар.

Шул са Дит:

— сйеде белгн нррен тгел, белмгндрен анаы. Тиерк булыр, — тине. Ул мине балалар алдында ла ктре, ми арата ла мнсбтен алатты, ен л ихтирам арттыры.

— Бик аыллы кеше ине, тир шул Дит аайы, — тип абатланы Заир.

— Аыллы ине. Мин хатта уны ин сата крмгн, уны менн осрашмаан кешене бик кп нмнн мхрм алан ыма тоям. аилл л -ара мнсбтте бик ота орандыр, тип уйлайым, снки ми бейем, бикс, айнаа менн д, улары аиллре менн д берг йшрг тура килде. й айы мйшн араа да, кеше ултыра торайны. Кмк йшнек. тен, тге атынынан ыы Айглд алып айта торайным. Ошондай атмарлы аралашыу бее -ара мнсбтк зыян килтермне.

— Нисек кйлне ул?

— Ми алдан у икртеп, барыыны ылыы-холо тураында йтеп уйы. Кемг ниндй ммлл булам, ааы нисек буласалыын икртте л, аланын е самала, был хата башаса булма, тине. Мин самаланым.

— Нисек?

— И элек тп масатымды билдлнем. Масатым — Дит менн берг йш, уны кйефен ыай эмоциялар арттырыу, ммкин тиклем уны аулыын алау. Уны ан баымы р ваыт бик юары булды. Эше кп, й ял итерлек ммкинлек самалы. Шуа уны слмтлеген арата кндлек итибар крк ине. Тормошто баша бт ыы-зыыын ошо масаттан сыып хл ите. ндшмкме, итибар итмкме, ырт киеп кен уйырамы, яйа алыуы баша сараларын элргме...

— егее телкк аршы килгн нмлре Дит аай хаына тип эшлй инегеме?

— Булыланы. балаларыбы ю сата ул ыын бик аына ине, м мин уны йрен, Айглдре яы аилен барып, алып айта торайным. атынды икенсе ирене Оксана исемле ыы бар ине. Айгл е ген тгел, Оксана ла эйреп кил торайны. Яы йлнешкн са. Аса яы наы. балалар тегенеен орай, быныын орай. Айглг иге, Оксанаа ете йш ине ул сата. Алып айтам, алып барам. Мин уны, лбитт, т ыйынынмай башарым, мм оло ихласлы менн д тгел, лбитт. Айглд се командировкаа киткн сатара баланы йыйылыштарына ла йррг тура килде. Оксана ла мине яын итеп алды. Хатта Айглдр ул аилнн киткс т, Оксана урамда креп ала, йгереп килеп осалап ала торайны.

Мин ре ген йшп т килеш алмаан ир менн атына гел аптырайым. Икн-ик йлшеп кен л мнсбттре яйа алып була бит. Скрипка ылыны береен ген кйлмйр. Башта береен, уа эйр аландарын кйлрг крк. Т йш масаты билдлп, шул Масата арап мнсбттре кйлйе.

— йлнешкс, масат бер инде. Донъя кт, балалар тере.

— Ошо масатыа ярашлы грерг крк аыра.

— Белмйем, лл ем ту, лл Зифалары аилен .алап етмйем. Зифаны атаы ла, се л, туандары ла гжп кешелр. Баран айын оланып айтам. Тик шул сслктрен йрн алмайым. Берй нм алып айтып биреп лгрмйе — рхмт т рхмт, айан белеп алды, бигерк белдеклее, тип сслн башлайар. Йки берй нм эшлп лгрмйе — улдары алтын икн, араы ле, енге нисек итеп эшлп уйы, йрнеп алыы, килеге ле, тип, ваыт ткреп, берй ст р береен кртеп сыалар. Эшлгн нмне емереп ташларай булаы. йтере, мин маталыр сн, кргм сн эшлйем. Бер кн басала ишек ксген семерлтеп уйайным, Зифа: «ара ле ниндй шп килеп сыты! Бигерк кен алтын да имде улдары!» — ти башлаайны, «уйсы ле шул сс теллнееде! Матур икн — матур, ота икн — ота, — бала-саа тгелмен д инде йк шына аыра», — тигйнем, былай а ара трк крен млдртеп арап алды ла пклне л уйы.

— е ике трл трби аланыы, мм урталы табып була ине... Икеге яшыны да яшыы бит...

 

* * *

Зифа ла кп балалы аилл кн. И лкн бала буланлытан, трбил тп итибар уа йнлтелеп, баша балалар унан лг алыра тейеш булан. «Зифа апайыыы тылаы. Зифа апайыыан лг алыы. Ана ул ниндй матур итеп й йыйыштыра. Ана ул кере тап-таа йыуа. Уны кеек уыы. араы ле Зифа апайыыы наышлауын. Тип-тиге. Машина менн наышлаан кеек». р эшен баа алып, маталып Зифа. Институтта ла «отлично»а ына уый, ймт эштренд л ем атнаша. Бтен л лг итеп уйыла. Проектлау институтыны блек начальнигы итеп тйенлнгс т и алдыныларан иплн.

Был ваианан кренеенс, Зифа менн Заир ике трл йбт аилл трби аландар, м улары трби мте ана алынан аа ти булырлы ксл ныынан.мм уны гртеп була. трби менн шллнгн кеше трбине ген тгел, хатта андан алынан ады ла грт ла. Масат уйыра м Эске энергияды эшк ушыра крк.

Эске энергия и китмле кск эй. Уны аша ана алынан, мм ваытлыса ойоан, йоомораан тойолары уятып ебрерг, камиллашыуа ынтылыш бирерг ммкин.

 

Слим менн лим

Бер аилл Слим менн лим исемле иге ыар . Улары татыулыы ттге игер кеек кен булмай, бер-береенн а ына баша торалар а, шунда у аыныша башлайар, береен атыра йтесе була, икенсее, ни эшлп бее рнйете, тип икее сн д яуап талап ит. Бер ваытта ла мин тип кен йлмйр, р са бе, тир. Буй еткергс, икее л бер юлы тигндй аши була м, оаа умай туйар ткреп, аил ороп та ебрлр. Слимне бер-бер артлы балалары тыуа, лимнеке булмай. Биш балалы Слим алтынсы бала кткн сата ына лим л оа кткн шатлы кисер — ауыра ала. Береен бер кн, икенсеен икенсе кнд ала больницаына оаталар. Икеене д ирре бер аан Слим менн лимне алып айта, тик Слимне балаы ле тыуан, тигн хбр тарала. лимне балаы бик сибек кен сабый була. Уны трбил шарттары яшыра булын сн, аил алаа ксеп кит. Слим балаын юалтыу айыын бик ауыр кисер, икенсе йылына, ип буйынса етенсе балаын алып айтас ына, бер а айыы тарала.