Роторды тла блшектерін жобалау.
Брылау ондырыларыны, соны ішінде роторды тла блшектері детте ймамен жасалынандытан жне конфигурацияларыны крделігінен оларды есептеу иын. Жобалау кезінде конструкторды артышылыы маызды фактор болып табылады. Конструкторлы артышылы –бл жобалау кезіндегі берілген пішінні алдыы тжіриебесін, олданылан конструкцияда болан барлы пайдалы жобаларды енгізуді пайдалану.
Жобалауды жалпы ережелеріне аныан со, роторды жобалау кезінде блшектерді имасынан туелді болатын конструкцияны аттылыын арттыруа мтылу керек, сондытан ротор тласы 15.....30 мм [11] аралыта белгілеуге болады.
йма блшектер беріктікті тмендеуі мен йманы р трлі механикалы асиеттермен, кернеу мен дефектірлер пайда болуа бейімділігімен сипатталынады.
Ротор тласыны имасы орапшалы боландытан, абышалы, сфералы пішінде олдану жне оларды бедірлеу сынады, сонымен бірге майысу жне созылу деформациясын болдырмау керек.
Роторды лкен габаритті лшемдерін ескеріп, оларды тласын лкен габаритті ймаларды жобалауды ке тараан жне жалыз дісімен жасайды. йма жасаудан длдігі йма оспаларыны асиеттері мен номинальді лшемдерді ауытуына туелді болады жне орташа 7% , ал кедір-бдырлы параметірлері R 
=40 мкм жетеді.
ма блшектер абырасындаы кристалдану шарттарыны р трлі болуынан,клдене имада беріктіктері бірдей болмайды жне металды максимальді беріктігі абатты стіне болады.
йма абырасыны орта блігі аырын суыйды жне абыра нерлым массивті болса, зекше мен абыршытар арасындаы беріктікке айырмашылы сорлым жиі болады.
Сондытан абыра алыдыын кбейту йма беріктігін арттыруа пропорциональ келмейді.
Ротор тласын жобалау кезінде йма абырасыны барынша азайтып орындайды. ажетті беріктік жне аттылыпен шыыы, кмбез жерлер жне сол сияты пішіндер беру мен бедірлеу арылы амтамасыз етуге болады.
Жобалау процессінде йма пішініні уысына арай баытталан жне перпендикуляр орналасан, шыр жне шыыы жерлерді болдырмау керек. Сонымен бірге ротор тласын жобалау кезінде пішіндік еістерді арттыран конструкторларды еістерді ескеру керек, біре стандартты конструкторлы еістерді стап труды ажеті жок.
абырадан абыраа туді галтелдермен жне туді максимальді радиусы олданумен орындауа болады. Ротор абыраларын деттегідей жалау кезінде жаластыру радиусын абыра аладыынан 1,5....2 кем етпей (15 сурет) немесе жазыландарды ішінен біреуін (а), ртрлі орталытар, йтпесе р трлі орталытан тадап алынан жаластыру радиусын алу сынылады. аттылыты ктеру шін кейде жалау кезінде ішкі бедір (в) ондырылады.
Тйыталан брышпен жаласан абыралар R=(50-100)S радиусымен байланыстырылады, мндаы (S) – йма абырасыны алыдыы. Тла абыраларын тік брышты жаластырудан сатану ажет. Т- лгісіндегі жалауда жаластыру радиусы R=(0,5-1,0)S 
(15-сурет), мндаы S арифметикалы мні.
? Бобышкалар абыраларымен пішінді жобада R=29 радиусымен немесе аттылы абырасыны кштеуімен 1:1-ге дейінгі еніспен жаланады, ал жоспарлы жобада жалану Р=(3-5)S радиусымен орындалады. Жалану радиусыны аз ана згеруі йма сапасынан аз серін тигізгендіктен, радиустарды бір ыайлау жне бтін сана дейін дгелектеу сынылады.
Блшектер сызбасында крінбейтін радиустар техникалы талаптарда «крсетілмеген радиустар Rмм» деген жазумен крсетеді.
Ротор тласыны беріктігі мен аттылыын арттыру шін бедірлеуді олдану керек. (? сурет).
Сурет
Беріктігі бойынша жоары блігі алыдатылан бульболы жне таврлы бедрлер тымды. Бедірді жоары блігінде радиусы R=0,5S галтелдер болуы мідетті.
Сырты бедір алыдыын детте 0,6S-ке ал ішкісін 0,5S-ке те етіп алады, мндаы S-блшек абырасыны алыдыы.
Блшек абыраларыны ималарына атысты аз, ыса, жіішке жне сирек ойылан бедірлер ротор тласыны аттылыын арттыранымен, беріктігін тмендетеді. Блшекті беріктігін лсіретпейтін, максималь адам мына формула бойынша аныталынады,
Т=2S 
(h/S) 
мндаы -S - бедірді орташа алыдыы, мм;
h-бедірді орташа биіктігі, мм;
S- абыра алыдыы, мм.
Бедірді максималь салыстырмалы адамын h/ S (13-сурет) графикпен анытауа болады.
Бедірлерді аттылы тйіндеріне –абыра баыты згерген тйіндер мен бекіту тйіндеріне жргізген дрыс.
График
13 сурет. аттылы бедеріні максималь салыстырмалы адамын
анытау графигі.
Ротор тласын беті механикалы делген жне далмеген остов ретінде арастыруымыза болады. Тланы жобалау кезінде белгілі ережелерді сатау керек.
йма блшектерді жасау кезінде, йма жасауды длдік сыныбы оны лшемдеріне туелді, делмеген беттерді араласуы (t) шамада болуы ммкін.
Сондытан делген беттер, делмеген беттерден осы (t) шамасында жоары орналасуы керек.
Тередетілген делген беттер, делмеген беттерден (t) шамасында тмен орналасуы ажет.
делген бетке тиісті абыра алыдыы, конструкторлы
ажеттіден (t) шамасында лкен болуы керек.
Жапсарды перпендикуляр жазытыыны бетін, оны жанасу жиегін крсету шін, (t) зындытан кем етпей орындау керек.
(t) шамасын табу шін ? суреттегі графикті олдануа болады
Бобышка абыраларыны алыдыын S=as атынасынан анытайды, мндаы s- йма абыасыны орташа алындыы; а=(1,5;1,7;1,8)- коэффициент, длдікті бірінші, екінші жне шінші сыныбына сйкестеліп табылан.
1п осымша
Сапалы кміртекті болатты механикалы асиеті
| Болат маркасы |  ,
Мн/м
|  ,
Мн/м
| ,
Мн/м
| -1,
Мн/м
| -1,
Мн/м
| -1  ,
Мн/м
|
| 157-216 | 78-118 | 118-147 | ||||
| 167-216 | 98-128 | 118-157 | ||||
| - | 186-245 | - | - | |||
| 196-265 | 108-137 | 167-206 | ||||
| 216-294 | 128-177 | 167-216 | ||||
| - | 226-314 | 137-186 | 177-235 | |||
| 245-334 | 147-196 | 186-245 | ||||
| - | 265-343 | 157-206 | 196-255 | |||
| - | - | - | - | |||
| - | 304-373 | 177-216 | 216-275 | |||
| 20г | - | - | - | - | ||
| 30г | - | 216-314 | - | - | ||
| 50г | - | 284-353 | - | - |
2п осымша
Легирленген конструкциялы болатты механикалы асиеті.
| Болат маркасы | ,
Мн/м
| ,
Мн/м
| ,
Мн/м
| -1,
Мн/м
| -1,
Мн/м
| -1 ,
Мн/м
|
| 20Х | - | 304-373 | 167-226 | - | ||
| 40Х | - | 314-471 | 206-255 | 235-334 | ||
| 45Х | - | 392-491 | - | -363 | ||
| 30ХМ | - | 304-402 | -304-412 | |||
| 35ХМ | - | 461-500 | - | - | ||
| 40ХН | 451-589 | - | - | |||
| 50ХН | - | - | - | |||
| 40ХФА | - | 373-481 | - | - | ||
| 38ХМЮА | - | 412-540 | - | - | ||
| 12ХНЗА | 412-628 | 216-294 | - | |||
| 20ХНЗА | - | 422-638 | 235-304 | - | ||
| 30ХНЗА | - | 510-687 | 314-392 | - | ||
| 40ХНМА | - | 491-687 | 265-373 | - | ||
| 30ХГСА | - | 471-687 | 276-392 | - |