Аымы, асынуы, болжамы

Этиологиясы мен патогенезі.

ШЖД-ны ауіп факторлары мен себептері: орталы жне вегетативті жйке жйесіні бзылысы (невроз, вегетотамырлы дистония, диэнцефалды бзылыстар); стресс жадайлары. Бл екі фактор біріншілік ШЖД-ны туызатын негізгі себептерге жатады; асазан-ішек жолдарыны аурулары (асазан-12 елі ішек ауруы, паразитоз, вирусты гепатит); созылмалы инфекция ошаы, жиі ЖРВИ; т шыару жолдарыны аномалиясы мен аауы; алиментарлы факторлар. Патогенезінде маызды орынды т абы мен сфинктерлеріні (Одди, Люткенс) моторикасыны диссинергизмі, сонымен оса интестинальді гормондар маызды рл ойнайды. Бл ааулар реттеу механизміні адаптациялы бзылуыны салдарынан дамып, туа жне жре пайда болан билиарлы жйені бзылысы себебінен психовегетативті синдром дамиды. т абы мен т шыару ттіктеріні моторикасы бзылысы себебінен холестаз дамиды. Осыны себебінен тті физико-химиялы жне бактериостатикалы рамыны згерісінен бауыр-ішек жолдарында ауырсыну, диспепсиялы синдромдар дамып холецистит немесе т тас ауруына келіп соады.

Жасты аспект.Ауруды біріншілік белгілері мектепке дейінгі жаста пайда болып, 7-9 жас аралыында айындалады.

Отбасылы аспект. т жолдарыны дискенезиясымен ауыратын науастарды отбасында балаларды жиі неврозына алып келетін рыс-керіс жадайлары кп болады. ШЖД-ны тымуалаушылы жолымен берілетіні длелденбеген, біра адаптациялы механизмдерді нашар дамуы, аллергиялы, неврологиялы реакциялара жауабыны тмен болуы айын тым уалайды.

Диагностикалы критерийлер.

Негізгі белгілер:

1) О жа абыра асты мен кіндік аймаында ауырсыну, ыса мерзімді стама трізді, кейде, о жа жауырына уаытша берілетін (гипертониялы типінде) немесе траты сыздап ауырсыну (гипотониялы типінде) байалады.

2) Диспепсиялы белгілер: тбет тмендеуі, жрек айну, ауыза ышыл келуі, ішті желденуім мен нжісіні згеруі (гипертониялы типінде) немесе іш ату (гипотониялы типінде) белгілері байалады.

3) т абыны ауырсыну симптомдары байалады:

- т абын пальпация жасау кезінде (Кер симптомы)

- т абы проекциясын перкуссиялаанда (Лекэне симптомы)

- т абы проекциясына пальпация жргізгенде дем алан кездегі ауырсынуы (Мерфи симптомы)

- О жа абыра доасын соылаанда ауырсынуы (Греков-Ортнер симтомы)

- Эпигастрий аймаы мен Шоффар аймаын пальпациялаандаы ауырсыну.

Факультативті белгілер:

1) Орталы жне вегетативті жйке жйесіні бзылыстары (бас ауырсыну, озышты патологиялы дермографизм, дисталды гипергидроз, зорыу)

2) Жрек-антамыр жйесіндегі згерістер: тахи- немесе брадикардия; экстрасистолия, жрек тондарыны лсіреуі, систолалы шу, А жоарылаумен жретін пароксизмальді тахикардия, А тмендеуімен жретін синусты тйінні лсіреуі.

 

Лабораториялы жне аспапты зерттеу дістері.

Негізгі дістер:

- Жалпы ан жне зр анализдері (алыпты)

- т шыару жолдарыны УДЗ

- Фракциялы дуоденалды зондтау. Мны 5 фазасы ажыратылады:

1) 12 елі ішекке тті шыуыны жаласуы. Фазаны уаыты 10-20 минут.

2) Магнезияны жне баса т айдайтын заттарды ендіргенде Одди сфингіні жабылу уаыты 4-8 минут.

3) Жалпы т ттігінен тті келуімен т абына жиналу уаыты (3-6 мин.) Гипотния кезінде бл уаыт зарады.

4) т абынан ою тті шыу уаыты (20-30 мин). Гипотния кезінде бл уаыт зарады.

5) Бауыр зекшелерінен тті шыуы. Уаыты крсетілмейді.

осымша дістер:

- ан рамындаы билирубин млшері,

- Ферменттер (АСТ, ЛДГ)

Тексеру кезедері.

Дрігер кабинетінде: анамнездік мліметтерді жинау мен орытындылау, отбасылы жадайын мн беру; баланы жйелер мен мшелерін объективті арау.

Емханада: жалпы ан жне зр анализі, т шыару жолдарыны УДЗ, дуоденалды зондтау, тті химиялы, бактериологиялы, физикалы асиеті, анны биохимиялы анализі (жалпы белок, сиал ышылы, билирубин, АлАТ, АсАТ, ЛДГ)

Аымы, асынуы, болжамы

Клиникалы аымына байланысты асазанда, 12 ел шекте, баса да ішек бліктерінде згерістермен сипатталады. О жа абыра астындаы стама трзді, аз уаыта созылатын ауырсыну гипертониялы тріне сипатты. Диспепсиялы симптомдар: жрек айну, тбетті тмендеуі, о жа абыра астындыы сыздап ауырсыну гипотониялы дискенезияа сипатты.Ауруды аымы толынша тетін ршу мен ремиссия кезедерімен крінеді. Ауруды ауырлыы ауыру, диспепсиялы синдромымен, баса азаларды заымдалуына байланысты.

 

Ауруды затыы.Жедел кезеде ауру затыы емдегенде 3-4 кнге созылып, диспепсиялы жне ауыру синдромдарыны жоалуымен крінеді. Ауруты толы затыы 2-3 жыл. Асынуы: холецистит, т-тас ауруы, гастродуоденит. Болжамы жасы.

Дифференциялды диагностикасы: холециститпен, т-тас ауруымен, гастродуоденитпен жргізіледі.

Диагноз ою реті: екінілік ЖД. Гипертониялы типті, ршу фазасы. Біріншілік ЖД. Гипокинетикалы типті, Одди сфинктеріні лсіреуі себепті, ремиссия фазасы.

Емдеу тактикасы: Науастар йде емделеді.

1. Гипотониялы ЖД – да таайындалады:

Певзнер бойынша: Кнделікті толы 5-6 реттік таам пайдалану, жедел кезеде майлы, холестеринге бай, майлы етті, консерва німдерін, уырылан таамдар шектеледі. т айдау асиеті бар таамдарды пайдалану( жмырта, сімдік майы, ккніс, жемістер). т айдаыш дрілер: холосас 1 ас асытан кніне 3 рет; аллохол 1 таб кніне 3 рет; холензим 0,5-1 таб кніне 3 рет; оксифенамид 0,25 баб кніне 3 рет; алоэ экстракты 5 жаса дейін 5-10 тамшыдан, лкен жастаылара 0,5 ас асыпен кніне 3 рет; апилак 0,005-0,01 г кніне 3 рет; женьшень 10-15 тамшыдан кніне 3 рет; элеутерококк эстракты 10-20тамшыдан кніне 2-3 рет; пантокрин 0,05-0,075 г 2рет кніне; Витамин В1 ішке 10-15 мг кніне 3 рет, В6 5-10мг 2-3 рет;

 

2. Гипертониялы ШЖД – да таайындалады: спазмолитиктер: но-шпа 0,5-1 таб кніне 3 рет, папаверин 0,01-0,015 г кніне 3 рет, эуфиллин 0,05-0,1 г кніне 3 рет, тифен 0,01-0,02 г кніне 2 рет, галидор 0,05-0,1г кніне 2 рет; седативті препараттар: натрии бромиді 2% ерітіндіні ас асыпен кніне 3 рет, валериан тнбасы 10-15 тамшы кніне 3 рет; Физиотерапия: озокерит, парафин, диатермия,электофорез.

 

Ремиссия кезінде балалара жргізілетін реабилитациялы шаралар:3 жыла диспансерлік адаалау, созылмалы инфекция ошатарын жою, ремиссияга арсы ем жргізу, 2 ай бойы 2 реттен т айдайтын препараттарды олдану, нрестеге 15 мл 33% ды магнезияны таы уаытта береміз. Витаминотерапия(В1,В2,В6) кз, кктем айларында 2 апта; физиотерапия, емдік дене шынытыру, ауырсыну, диспепсиялы синдромдар жойылан жадайда дене шынытырумен айналысу.

 

Ата-анасына нсаулы: балаларын немі дрігерді нсаулыы бойынша жаттыулармен шылдандыру, таматану тртібін сатау, кніне 5-6 рет ас олдану, жануар майын шектеу, гигеникалы тртіппі сатап р таматананнан кейін ауыз уысын тазалауды йымдастыру.

 

Біріншілік профилактика: дрыс таматануды йымдастыру, невроз жадайларынан орау, инвазиялы ауруларды - алып емдеу, асазан -ішек жолдары ауруларынан сатану, созылмалы инфекция ошактарын жою.