Мгедектерді ытары

Мгедектерге арналан мамандандырылан мекемелерді мониторингі крсеткеніндей Укілді алдыы жылды есептері мен “азастан Республикасындаы мгедектерді ытары мен ммкіндіктері” арнаулы баяндамасында крсетілген кптеген проблемалар 2005 жылы шешімін таппаан.
Брыныша мгедектер арбасы паркін толытыру проблемасы зекті болып отыр, й-жайды жабдытау кезінде мгедектерді маызды мтаждытарына жеткілікті назар аударылмайды. Осыан байланысты, мгедектерге арналан жаа буындаы озалу ралдарын сатып алу жне “азастан Республикасында мгедектерді леуметтік орау туралы” азастан Республикасыны 2005 жылы 13 суірдегі Заыны мемлекеттiк стандарттара сйкес елдi мекендердi жобалау, салу жне оларда рылыс жргізу, трын аудандарды алыптастыру, жаадан игерiлетiн жне айта салынатын ауматар мен баса елдi мекендердi абаттандыру кезiнде мгедектердi трын йлерге, оамды жне ндiрiстiк йлерге, имараттар мен й-жайлара кiрiп-шыуын амтамасыз ету туралы 25-бабын іске асыру бойынша іс-шаралар абылдау ажет.
Мгедектерді ебекпен амту жне жмыспен амту мселесі ерекше назар аударуды талап етеді, йткені ебекпен амту ммкіндігі шектеулі адамдарды оама кірігуін амтамасыз етуді маызды тетігі болып табылады. Мгедектерді, сіресе жас адамдарды ксіби оыту жадайын жасартан жн.
Мамандандырылан мекеме ызметкерлеріні тарапынан арамаындаылармен дрекі атынасыны алдын алу шін мекеме персоналдары шін оыту семинарларын ткізген жн деп санаймыз. Бл ретте, мамандандырылан мекемелерді штатын білікті мамандармен амтамасыз етуге ыпал ететін маызды фактор оларды леуметтік оралу дегейі болып табылатынын ескеру ажет.
Ммкіндігі шектеулі адамдара арналан мамандандырылан мекемелерді аржыландыруды арттыру бойынша шаралар абылдау ажет. Бл арамаындаыларды ая киіммен жне киім-кешекпен амтамасыз етуді, кітапхана орын толытыруды жасартуа ммкіндік береді. Интернат йлеріндегі кітапханаларда ы орау дебиеттеріні болуы мгедектерді ыты сауаттылы дегейін арттыруа ыпал етеді.
Мгедектерді интернат йлерде тру жадайын жасарту масатында кіметтік емес йымдарды мгедектер ытарын орау мониторингін олдау, осындай М-ды дамытуа, оларды халыаралы орлармен жне йымдармен байланыстарын дамытуа ыпал еткен жн.

Пенитенциарлы мекемелердегі адамдарды ытары

Сотталандар мен амауа алынан адамдара атысты азаптау барлы лемдік оамдасты шін зекті проблема болып отыр. 2005 жылы 6-8 желтосанда Нью-Йоркте (АШ) Б-ны штаб-птерінде ткізілген Адам ытарыны халыаралы кні азаптауа арсы креске арналды. Адам ытары жніндегі Б Жоары комиссары Луиза Арбур баяндамасында азаптау проблемасын 2005 жылы Адам ытарыны халыаралы кніні таырыбы ретінде белгілеуге негіз боланы кейбір мемлекеттерді адам ытары саласындаы халыаралы ы нормалары мен принциптеріне соы кезде байалып отыран бейімділігі деп атап тті.
Осыан байланысты, азастанны мемлекеттік органдарына Азаматты жне саяси ытар туралы халыаралы пакт, Азаптаулара жне баса да атыгез, адамгершiлiкке жатпайтын жне ар-намысты орлайтын iс-рекеттер мен жазалау трлерiне арсы конвенция сынды республика ол ойан халыаралы жаттарды тыдап ана оймай, Бны сотталандармен арым атынасты е тменгі стандартты ережелерінде бекітілген Б-а атысушы мемлекеттер шін орта халыаралы стандарттарды сатауа барлы кш-жігерін салу ажет. 2006 жылы азастан Республикасыны кіметіне Азаптаулара жне баса да атыгез, адамгершiлiкке жатпайтын жне ар-намысты орлайтын iс-рекеттер мен жазалау трлерiне арсы конвенция нормаларыны саталуы туралы кезекті баяндама беру керектігін ескере отырып, Б азаптаулара арсы комитетіні сынымдарына ерекше назар аудару ажет.
азастанны Азаптаулара жне баса да атыгез, адамгершiлiкке жатпайтын жне ар-намысты орлайтын iс-рекеттер мен жазалау трлерiне арсы конвенцияны орындалуы туралы бірінші есебі 2001 жылы оралан болатын. Келесі есеп 4 жылдан кейін, яни 2005 жылы оралуа тиіс. Алайда, елді есебі жыл бойы дайындалан жо. Есеп беруді блайша кешіктіру мемлекет беделін, азаптауды болдырмау саласындаы жасалан бастаманы маыздылыын едуір тсіреді. азастанны баса да барлы ы орау шарттары бойынша есептілігі белгіленген мерзімді сатай отырып жасалады. Осыан байланысты, азастанны екінші мерзімді есеп дайындауы бойынша шыл шаралар абылдау ажет.
ылмысты атару саясаты саласындаы халыаралы ынтыматастыты дамыту, пенитенциарлы мекемелердегі ызметкерлерді біліктілігін арттыру жне айта дайындау азастан Республикасы ділет министрлігі ылмысты атару жйесі комитеті ызметіні басым баыттарыны бірі болуа тиіс.
Пенитенциарлы мекемелер ызметін зады реттеу саласындаы проблемалар шешуді талап етеді. “ділет органдары туралы” 2002 жылы 18 наурыздаы № 304 Р Заы Р ділет министрлігіні арауындаы ылмысты атару жйесі ызметіні біратар мселелерін реттемейді. азастанны ылыми оамдастыында соы бірнеше жыл ішінде “азастан Республикасындаы ылмысты атару жйесі туралы” арнайы за абылдау ажеттігі туралы мселе белсенді талылануда, онда ылмысты атару жйесі органдары мен мекемелеріні, пенитенциарлы жйеде ндірістік ызметті жзеге асыратын йымдарды ыты жадайы реттелетін болады. Зады абылдау мемлекеттік орган ретінде ылмысты атару жйесі ызметіні тиімділігін арттыруа, практикада сотталандарды трбиелеуді озы, ылыми негізделген дісін ке олдануа, ылмысты жазаларды атару жйесін олдануды о нтижелерін лайтуа, ылмыстарды алдын алу жніндегі жмысты жасартуа жне пенитенциарлы рецидивтерді тмендетуге ммкіндік береді.
Сондай-а Р ылмысты атару кодексіні бас бостандыынан айыруа сотталандарды материалды-трмысты жаынан амтамасыз ету нормасын амтитын 95-бабыны олданыстаы редакциясына згерістер енгізу ажет. Осы бапты 4-тармаы жалаы алатын сотталандар мен зейнетаы жне жрдемаы алатын сотталандар, арнаулы тама пен арнаулы киiмнi нын оспаанда, таматы, заттай млiктi жне коммуналды-трмысты ызметтi нын тейдi деп бекітеді. Бізді кзарасымызша, осы норма стау бюджет аражаты есебінен тленетін сотталандара атысты кемсітушілік болып табылады жне бан оса сотталандарды ебекке уждемелеуге жне оларды тзетуге теріс сер етеді.
Укіл болан мекемелерді мониторингі нтижесінде азастан Республикасы ылмысты атару жйесіні барлы мекемелеріндегі сотталандара ол жетімді білікті зады жне психологиялы кмек крсету жйесін ру ажеттігі айындалды. Бл сотталандармен жмыс жргізуді дербес бадарламаларына кшуге, жеке-психологиялы факторларды зерделеуге, сотталандарды криминалды-адамгершілік ауытуын жоюа ммкіндік береді.
Сотталандарды кбін алдаы болашаы мазалайды, йткені оларды кпшілігі босатыланнан кейін жмыссыздар атарын толытырады. Адамны оамнан ошау жадайда за болуы жеке адамны санасы мен психологиясын згертеді. Бас бостандыынан айыру орындарынан босатылан адамдар кбіне леуметтік байланыстары жоалан, трылыты жерлері, тіршілікке аражаты жо, ебекке абілеті мен ксіпшілігі жоалан, сондай-а кнделікті ебегімен мір сруге табыс таба білмейтін болады. осыан байланысты, бас бостандыынан айыру орындарынан босатылан адамдарды оалту жйесін зірлеп, оны рекет ету тетіктерін енгізу ажет.