Кіметтік емес секторды адам ытары саласындаы жмысы

Барлы ы орау мселелерін ашы рі жариялы талылау саясаты кіметтік емес йымдарды адамны жне азаматты ытары мен бостандытарына атысты за жобаларын, зге де нормативтік ыты актілерді, мемлекеттік бадарламалар жобаларын зірлеу жне талылау процесіне барынша ке тарту ажеттігін туызады.
Е-ны облыстарды, Астана, Алматы алаларыны кімдеріні жанындаы кеестеріні ызметіні шеберінде ммкіндігі шектеулі адамдар, арттар, балалар, босындар, белгілі бір трылыты жері жо адамдар тратын мекемелердегі адам ытарыны саталу мониторингін жзеге асыран орынды, оны нтижелері Адам ытары жніндегі укілге жне адамны жне азаматты ытары мен бостандытарын орауа жауапты баса да мемлекеттік органдара жолданады. Адам ытары жніндегі укіл мекемесі ы оау мониторингін йымдастыруа дістемелік кмек крсетер еді.
Р ділет министрлігі ылмысты атару жйесі комитеті жанындаы оамды кееске сас уаытша стау изоляторларындаы, кмелетке толмаандарды уаытша ошаулау, бейімдеу жне оалту орталытарындаы, медициналы айытырыштардаы адамдарды ытарыны саталу мониторингін жзеге асыру масатында Р Ішкі істер министрлігіні жне оны ауматы блімшелеріні жанынан оамды кеестер рылуы ммкін.
кіметтік емес йымдарды адам ытарын орау саласында дістемелік жне діснамалы кмек крсету мселесі маызды болып табылады. Осы масаттарда Е ресурсты орталытарына адам ытарын орау туралы тиісті материалдарды, адам ытары жніндегі халыаралы шарттарды, азастанны адам ытары саласындаы маызды задары мен баса да нормативтік ыты актілеріні мтіндерін берген, мемлекеттік оргнадар мен кіметтік емес йымдарды ы орау мониторингіні жалпы стандарттарын зірлеу бойынша бірлескен кеестерін йымдастыран жн.
здік ы орау йымы немесе здік ы ораушы деген жыл сайыны мемлекеттік сыйаы Е ы орау ызметін ынталандыруды тетігі болар еді.
2005 жылы маызды оамды-саяси оиа ІІ Азаматты форум. Оан дайынды барысында жне форумда кіметтік емес йымдар мемлекеттік органдармен жне іскерлік рылымдармен тыыз зара байланысып оны іске асыру азаматты секторды одан рі ныайтуа жне оны адам ытарын демократияландыру жне оны мдениетін бекіту процесіне белсенді атысуына ыпал ететін сыныс дайындады. Форум барысында зірленген барлы сынымдарды орындалуы бойынша кш-жігер салу ажет. Халыты леуметтік-лсіз топтарыны ытары мен мдделерін орайтын йымдара, сіресе ірлік дегейде олданыстаы йымдара білім беру, аарту, сараптау-талдау, зерттеу, мониторингтік жне адам ытары саласындаы баса да жобаларды аржыландыруды кздей отырып, ел іріндегі о, сондай-а шетелдік озы тжірбиені пайдалып мемлекетік олдау крсету ажет деп пайымдаймыз. Адам ытары жніндегі укіл мекемесі ы орау жобаларына конкурс ткізу барысында дістемелік кмек крсете алады.

Аартушылы жне білім беру ызметі

азіргі кезде мемлекеттік органдар Б 2004 жылы 10 желтосанда абылдаан, Адам ытары саласындаы білім беруді 2005-2007 жылдара арналан бкіллемдік бадарламасыны бірінші кезеін іске асыруа баытталан Адам ытары бойынша білім беру саласындаы лтты жоспар жобасын зірлеуде. Жобаны дайындауа кіметтік емес йымдарды тарту жне оны ата-аналар комитетін, мдделі мемлекеттік органдарды, Е-ды, халыаралы йымдарды оса аланда кпшілікті арасында талылауды йымдастыру ажет деп пайымдаймыз, бл осы кешенді жатты дайындау кезінде трлі пікірді ескеруге, сол арылы тиімді іске асыруа ммкіндік береді.
Адам ытары жніндегі мемлекеттік тілде жне азастанны баса этностарыны тіліндегі материалдарды жетіспеуі адам ытары жніндегі халыаралы шарттарды мтіндеріні осы тілдерге аударылуын, оларды жариялауды жне білім беру мекемелерінде ке таратуды, нормативтік ыты жаттарды деректер базасына орналастыруды жзеге асыруды талап етеді. Адам ытары жніндегі дебиетті мемлекеттік тілде жне азастанны баса этностарыны тілінде зірлеу жне енгізу проблемасы да з шешімін ктуде. Бл мселелерді Адам ытары саласындаы лтты жоспарды жобасын зірлеу кезінде ескеру ажет.
Ксіби топтарды (журналистерді, мемлекеттік ызметшілерді, білім беру, леуметтік сала, ы орау органдары ызметкерлеріні) мамандандырылан сраныстары біліктілігін арттыру, дайындау жне айта дайындау мекемелерінде осы сраныстара бейімделген адам ытары жніндегі арнайы курстар зірлеу жне енгізу ажеттігін туындатады.
Адам ытары саласында біліктілігі жоары мамандарды дайындау масатында, “Болаша” бадарламасыны шеберінде адам ыыны халыаралы ы магистрі (Master of International Human Rights Law) мамандыын алуа грант санын арттыран, сондай-а осындай мамандыты азастанды жоары оу орындарына енгізген жн.
азастанды Е-ны барынша маызды адам ытары жніндегі халыаралы кампаниялара атысуын трлі ірлік жне республикалы акциялар йымдастыру арылы, мнымен азастанны адам ытарына бейілділігін жне адам ытарын рметтеу идеясын тарату ынтыматастыын жариялай отырып ынталандыру ажет.

Адам ытары саласындаы халыаралы ынтыматасты

Халыаралы гуманитарлы ы жніндегі ведомствоаралы комиссияны жне адам ытары жніндегі халыаралы шарттарды жмысын жандандыру ажет, йткені комиссияларды соы отырысы 02.12.2004 жылы ана болды. Комиссияларды мемлекеттік органдарды елді халыаралы ы орау шарттарыны міндеттерін орындауы жніндегі ызметін йлестірудегі рлі айтарлытай. Комиссиядаы жмыс трлі мемлекеттік органдарды пікірін келісуге ммкіндік береді, осы ведомствоаралы органны отырыстарында Адам ытары туралы халыаралы пактіге мемлекеттік органдар сынан барлы ескерпелер алып тасталан болатын.
азастана кптеген мемлекеттер демократияландыру жне адам ытары саласындаы Орталы Азиядаы кшбасшы деп арайды.осыан байланысты, адам ыы саласындаы ірлік ынтыматастыты дамыту бойынш кш салуды жаластыру ажет. Осындай ынтыматастыты зекті мселелеріні арасынан халыты леуметтік-лсіз топтарыны, ебек кшіп-онушыларыны, босындарды ытарын ктермелеуді жне орауды, адам ытары бойынша білім беру саласындаы іс-рекетті лтты жоспарларын зірлеу бойынша апарат алмасуды, бірлескен зерттеулер жргізуді жне жобалар жасауды атап туге болады.
азастан Республикасыны адамны ытары мен бостандытарын амтамасыз ету жніндегі о тжірбиесін шетелде жариялау жмыстарын кшейту, сондай-а белгілі бір елде (мысалы, Amnesty International, Human Rights Watch, Save Children, Халыаралы Хельсинск комитеті жне басалар) адамны ытары мен бостандытарыны саталуы бойынша халыаралы оамды пікір алыптастыратын ы орау йымдарымен зара рекет етуді жзеге асыру ажет.
зекті ы орау мселелері бойынша елдік жне ірлік бадарламаларды іске асыруа ниеті бар белгілі шетелдік зерттеу жне білім беру мекемелеріні леуетін пайдалану ажет.
кіметтік емес йымдарды халыаралы шарттарды орындауы жніндегі азастанны есептеріні жобасын дайындау жне талылау практикасын жаластыру ажет. ы орайтын Е апараты елді есептері шін маызды кз, йткені Б-ы шартты органдары з пікірін алыптастыру барысында Е сынан апарата сйенеді.
кіметік емес йымдарды халыаралы ы орау форумдарыны жмысына атысуын детте халыаралы йымдар амтамасыз етеді. азастанда адам ытарыгы саталуы мселесін сындарлы талылауды амтамасыз ету, мемлекетті азаматты оаммен ынтыматастытаы адам ытары саласындаы пробламаларды шешу бойынша о кшін жариялау масатында азастан Республикасыны ресми делегациясыны рамына Е-ны ы орау кілдерін осан орынды болар еді.