Ішті тік блшыеті
Мазмны
І КІРІСПЕ
ІІ НЕГІЗГІ БЛІМ
а) Іш блшыеттері туралы жалпы тсінік..........2
б) Іш блшыеттерді ызметі..............................
в) Іш блшыеттеріні ынабын моделдеу............
ІІІ ОРЫТЫНДЫ ...................................................................................8
ІV ПАЙДАНЫЛАН ДЕБИЕТТЕР....................................................10
Ішті тік блшыеті
Ішті тік блшыеті, ортаы сызытан латералды екі жаында жатады жне вертикалды баытта жретін бойлы блшыет будаларынан трады. Ол V, VI жне VII абыра шеміршектеріні алдыы беттері мен тсті семсер трізді есіндісінен басталып, содан кейін, біртіндеп жіішкеріп, тмен арай, мыты сіір арылы симфиз бен арасындаы кеістікте асаа сйегіне бекиді. Жануарлармен салыстыранда адамда тзу жру мен ебек етуге байланысты (адам трізді маймылдар мен адамда) ол блшыеті тірекке айналып, кеуде торы кеейеді. Блшыет клдене (3-4) тетін сіірлі днекерлер, тзеді. Днекерлер, т. орналасан ынапты алдыы абырасымен бітісіп-седі. вентралды блшыетті брыны сегментті дамуыны іздері болып табылады. Олардын ызметтік те маызы бар: блшыеттерді жеке сегменттерге бліп, олар р сегментті дербес жиырылуына ммкіндік береді.
Пирамидалы блшыет, асаа симфизі стінде тік блшыет ынабы алдыы абырасыны астында жататын кішкене шбрышты блшыет. Ол клоакалылар мен алталыларда тлін алып жретін алтаны оршайтын блшыетті рудименті болып табылады.
Ішті тік блшыкетіні ынабы. Іштін рбір тік блшыеті ынаппен, аусырылан, ол ынап ш жалпа іш блшыетіні апоневроздарынан тзілген (132-сурет). ынап кіндіктен жоары блімінде былай рылан. Ішті сырты иаш блшыетіні апоневрозы т. гесіиз алдынан теді, ал клденеі блшыет апоневрозы - артынан теді, ішкі киаш блшыетті апоневрозы екі табашаа блінеді, олар тік блшыетті алды-артынан аусырып, сырты иаш жне клдене блшыкеттерді апоневрозымен бітісіп-сіп жне солармен бірге ынапты алдыы жні арты абыраларын тзеді. Кіндіктен 4-5 см тмендеу жерде ынапты
рылысы басаша: бл жерде барлы ш іш блшыеттеріні апоневроздары тік блшыетті алдынан, оны ынабыны алдыы абырасыны рамында теді, ал ынапты арты абырасын іш абырасын іштей астарлайтын клдене шандыр тзеді. ынапты арты апоневроздык абырасы осы жерді стінде біраз тмен арай ойыстанан жиекпен аяталады. Тік блшыетті тменгі жаында оны ынабыны арты абырасыны жа болуы, сір асаа симфизі жиегі стіне ктеріліп, осы жерге ыысатын несеп уыкты толуына байланысты болу керек. Алдыы абыраны тменгі жаыны алыдауы адам денесіні тік алпына байланысты. Бл жадайда іш абырасыны тменгі блігіне барынша кп ысым тседі.
Ішті ак сызыы. Ішті жалпак блшыеттерінін апоневроздары орталы сызы бойымен бірімен бірі тйісіп, осылып, тік блшыеттер арасында сінірлі жола - а сызы, тзеді. Ол сызы тстін семсер трізді сіндісінен асаа симфизіне дейін созылады. А сызы жоары блімінде едуір ке (кіндік дегейінде 2-2,5 см), ал тменде кіндіктен шамалы ашыта тез тарылады, біра оны есесіне алдыы-арты баытта жуандайды. Ортасында дерлік кіндік терісімен осылатын тырты тінмен толан кіндік саинасы, жатады. Сызыты ашыл тсті болуы сіір талшытарыны фронталды жазытыкта (бір жаынан екінші жаына ауысанда) жне сагитталды жазытыта (бет жаынан тереге арай ауысанда) адам трізді маймылдарда ааштан ааша секіруге, ал адамда ебек ралы ретінде ызмет етуге арналан ол блшыеттеріні кшеюіе байланысты. ол блшыкеттеріне лкен тіректі ажеттігінен кеуде торы зарып, оан бекитін ішті иаш жне тік блшыеттері тме арай ыысады. Сырты киаш блшыеттер талшытары сырты абыра аралы блшыкеттердін жаласы сиякты, осы баытта иащ жоарыдан тмен жне арттан ала арай жреді. Бл филогенез рдісінде абыргалар жоала басталуымен осарлана абыра аралы блшыеттер зара бітісе-сіп, ттас блшыет ыртыстарын тзуме тсіндіріледі. Арты будалар мыын кырына бекиді. Блшыетті алан талшытары ішті тік блшыеті, алдынан жне ішті орта сызыына, тіп, баса жаыны апоневрозымен осылады. Сырты иаш блшыетті апоневрозыны тменгі бос жиегі жне арасында орналасып, науа трінде ішке арай брылады. Апоневрозды алан блігінен жасанды трде бліп арастырылатын бл жиек шап байламы.
Приматтарда шап байламы ішті тменгі абырасын сйейді жне эрекция шін маызы бар, Адамда ол шап зегіні тменгі абырасы ретінде ана блІнеді.
Шап байламыны медиалды бекитін жерінде, оны фиброзды талшытары тмен асаа сйегіні ырына арай иіліп, тесіктік байлам, тзеді. Шап байламыны медиалды бліміні стінде сырты киаш блшыет апоневрозыны шбрышты саылауы - беткей шап саинасы, жатады. М. оЫі§Ішз ехіегпиз етті блігіні арты жиегінде жне басталатын жерді арасында тменгі жаынзн мыкын ырымен шектелген кішкене бел шбрышы тзіледі. Бл шбрыштын тбін ішті ішкі иаш блшыеті сырты беті шандырлы жапыракшамен жабылан, ол блшыеттін апоневрозына жаласады. Осы жапырашаны стінде рсаасты аймаында тері асты шелмайынын тере абатында жататын таы бір, беткей шандыр, кездеседі, ол тменгі жакта шап байламымен бітісіп-седі.
2. Іштін ішкі иаш блшыеті, сырты киаш блшыетті астында жатады (131-сурет). Ол артында мыын ырынан жне шап байламынын латералды штен екі блігінен басталады. Блшыет талшытарыны баыты жалпы аланда жоары араан желпуіш трізді. Блшыеттін арты будалары жоары ктеріліп, XII, XI жне X абыралардыи тменгі жиегіне бекиді. Оларды кабыралар арасындаы жаласы тт. болып табылады. Блшыетті алдыы будалары жалпа апоневроза ауысады, ол латералды жиегінде, аталан блшыет ынабын тзуге атысатын екі жапырашаа
блінеді. арама-карсы жаты апоневроздарымен осылады. Сырты жне Ішкі беттері шандырлармен жабылан.
3. Іштін клдене блшыкеті, жалпа іш блшыеттері ішіндегі е тереі жне жасы. Ол тменгі алты абыраны ішкі бетінен басталады. Ккеттен жоары оны жаласын райды. Одан рі блшыет тмен жне арта арай тере жапырашасынан, мыын ырыны е тменгі жаы мен шап байламыны латералды штен екі блігіен басталады. Осы басталатын жерлерінен блшыет талшык