Туристік ызмет ьаасын адаптациялау (модификациясы) жолдары.
Кптеген фирмалар ереже ретінде тауарларына тек бір бааны емес,ал бірдей нары шарттарына туелді баа модификациясыны толы бір жйесін райды. Бл жйе тауарды модификациясы,ассортименттерді ммкін болатын трлілігін жне жзеге асыру шарттары ( мысалы сраныс пен стамаларды географиялы ерекшеліктерін) ,нарыты р трлі сегменттерінде сранысты интенсивтілігі, тауарды жзеге асыруды р трлі мерзіміні айырмашылыын ескеру ажет.
Бл факторлар баа руда лкен маызы бар жне фирманы баа стратегиясын растыру кезінде арнайы ескеріледі. Біра бл сра лі толы зерттелмеген жне отанды баа тжірибесінде олданылмайды.
Баа руды р трлі формаларын практикалы олдану кезінде тек тере білімні жотыы ана кедергі келтірмейді,сонымер атар экономикалы шарттарды спецификасы, кбінесе нары бсекелестігіні дамымауы мен дадарыс жадайы.Біра бл жадайлар уаытша ана болады,ал сондытан баа саясатыны эффективті тжірибені мегеру ажеттілігін кнтізбеден шыармайды.
Баа модификациясыны негізгі трлері:
Географиялы принцип бойынша
Стимуляцияланан сатылымдар шін жеілдік жйесіні модификациясы
Баа дискриминациясы мен сынылан тауар ассортиментіні баспалдаты баасын тмендету
35.Баа трлері:айналымны ызмет крсету сипаты бойынша,мемлекет серінен жне реттеуіне байланысты нарытаы конкуренция дегейі.Баа – тауарды ашалай ны. ызмет крсету айналымына арай:Ктерме сауда баасы,Сатылымды баа, Блшектік сауда баасы.Еркіндікті дрежесіне сай:Еркін баалар (нарыты баалар), Реттелген баалар, Траты баалар, Жылжымалы баа, згермелі баа, Жарияланушы баа.Нары тріне байланысты:Аукционды тауар баасы,Биржалы баа,Комиссионды тауар баасы.Нарытаы баа алыптастыруды трлері. Нары типтеріне байланысты сатушы баа алыптастыранда ртрлі дегейдегі еркіндікте болады. Экономистер нарыты трт трін бліп крсетеді жне єрайсысы баа алыптастыру бойынша з шарттарын сынады. 1. Таза бсекелестік нарыы сас тауар німіні, мысала, бидайды, мысты, баалы ааздарды кптеген сатушыларынан жне сатып алушыларынан ралады. Бірде - бір жеке сатып алушы не сатушы нарытаы кнделікті тауарды баа дегейіне лкен ыпалын тигізе алмайды. Сатушы нары баасынан жоары баа да срамайды, себебі сатып алушылар ажетті тауар клемін керегінше осы нарытан ешандай кедергісіз нары баасымен сатып ала алады. Сатушылар нары баасынан тмен баа да срамайды, йткені барлы тауарын нарытаы баамен сата алады. Бл нарыта маркетингтік зерттеу, тауарды дайындау, баа алыптастыру, жарнама жне ткізуді ынталандыру минимальды болады, біра та млдем нольге жеткізбейді. 2. Монополиялы бсекелестік нарыы келісімді біркелкі нарыты баамен емес ке диапазонды баалармен жасайтын сатып алушылармен, сатушылардан ралады. Баа диапазоныны болуы сатушыларды, сатып алушылара тауарларды р трлі варианттарын сыну ммкіншілігінде. Реальды бйымдар бір-бірінен сапа, касиеті, сырт безендіруі бойынша айырмашылыта болады. Айырмашылы тауара осымша атарылатын ызметтерде де болуы ммкін. Сатып алушылар сыныстарды айырмашылыын кµретіндіктен р трлі тауара р трлі баа тлеуге дайын. Баадан баса кейбір айырмашылыта болу шін сатушылар р трлі ттынушылар сегменттеріне трлі сыныстар дайындауа тырысады жне тауарлара маркалы атау беру тжірибесін, жарнаманы жне жеке сату дістерін кеінен пайдаланады. Бсекелестерді кп болуына байланысты оларды маркетингілік стратегиясы р фирмаа тигізетін ыпалы олигополистикалы нары жадайынан тмен болады. 3. Олигополистикалы нары баа белгілеу саясатына жне бір-біріні маркетингілік стратегиясына те сезімтал біршама сатушылардан ралады. Тауарлар бір-біріне сас та (болат, алюминий), сас емес те болуы ммкін (автомобильдер, компьютерлер). Жаа талапкерлерді нарыа енуі те иын боландытан сатушыларды саны кп болмайтын. р сатушы бсекелесті стратегиясына жне имылына дереу арсы рекет крсетеді. Егер айсы бір болат орыту компаниясы з баасын 10 % тмендетсе, сатып алушылар дереу осы компанияа ауыса бастайды. Баса болат ндірушілер бл жадайды ескеріп не бааны тмендетуі, не атаратын кызмет санын, не клемін сіруге тиіс. Олигополистер бааны тмендету арылы за уаыта созылатын нтижеге жететініне ыли сенімде бола алмайды. Екінші жаынан олигополист бааны жоарылатса, оны бсекелестері оан ермеуі ммкін. Мндай жадайда ол бааны не брыны алпына келтіруі керек, не з клиенттеріні бсекелестер жаына ауысуына дайын болуы керек. 4. Таза монополия жадайында нарыта тек ана бір сатушы болады. Бл мемлекеттік мекеме (мысала, азастанда темір жол компаниясы), жеке жйеленетін монополия (мысала, “араанды-Жылу”) не жйеленбейтін монополия (мысала, нарыа нейлонмен шыар кезеіндегі “Дюпон”). р ерекше жадайда баа белгілеу р трлі болып ралады. Мемлекеттік монополия баа саясаты кмегімен р трлі масатты кздеуі ммкін. Ол тауар сатып алушылар шін те маызды болып, біра олар оны толы баасына сатып ала алмайтын жадайда, оны баасын зіндік нынан тмен белгілеуі ммкін. Баа тек шыындарды айтару, не жасы табыс табуды кздеуі ммкін. Ттынысты жалпы ысарту масатында те жоары баа белгіленуі де ммкін. Жйеленген монополия жадайында кімет компанияа “діл нормалы табыс” келтіретін, соны нтижесінде мекемеге ндірісті олдап отыратын, ал ажетті жадайда оны кеейтуге ммкіншілік беретін баа таайындауа лысат береді. Оан керісінше, жйеленбейтін монополия жадайында фирма нары ктеретін кез келген бааны белгілей алады. Дегенмен біратар себептерге байланысты, фирма ммкіншілігінше максимальды бааны таайындамайды. Бл рі мемлекеттік жйелеуді енгізуден сескену, рі бсекелестерді еледетпеу, рі тмен бааны пайдаланып - нарыты игеруді тередете тсу.
Дирек-костинг дісі
Соы жылдары идустриалды дамын елдерді нерксібінде директ- костинг деп аталатын ндіріске кеткен шыындарды есепке алу жйесі ке тараан. Есепті бл жесінде ндіріс шыындарыны есебі траты, айнымалы,ндіріс клеміне пропорционалды ндіретін шыындар болып блінеді. німні зіндік нына тек айнымалы шыындар енгізіледі. Траты шыындар жеке шоттарда жинаталып, аржылы нтижелі шоттарымен тікелей жабылады.
Директ- костинг жесін пайдалану идеясы біз шін жаалы емес. 30-жылдардыбасында кптеген отанды ксіпорындар ндірілетін бйымдара кететі шыындарды тек жмсалатын материалдар, ебек аы тлеу жне баса тікелей шыыстар бойынша есепке алатын ; стеме шыындар сол бйымдарды ткізуден тскен табыстарды азаюына есептен шыарылатын.
Шыындарды ндіріске толы жатызу жйесі мен директ –котинг жесі арасындаы негізгі айырмашылы мынау : бл жйеде німні зіндік ны ауыспалы шыыстар бойынша аныталады. Мндай есептеу жйесі траты шыындарды осы есептік кезеде дайын нім орымен ара атынаста болмауына , аяталмаан ндіріс клемінде белгіленбеуне келіп соады. шыындарды тарату тртібі лгісінде крсетілгендей, директ – костинг жйесіндегі кірістік есеп екі крсеткіштен трады:
ткізуден тскен — Ауыспалы = Жалпы (маржиналды)
табыс шыындар кіріс
Жалпы - Траты шыындар = Таза кіріс
(маржиналды)
кіріс
Сонымен, директ-костинг жйесіні негізі стандарт – кост жйесінде жасалан , біра стеме шыыстарды ауыспалы жне траты болып блінуіне байланысты соы шыыстар ткізуден тскен табыстан шыарылып тасталады, демек, німні зіндік нын алыптастыруа атыспайды.
Директ – костинг жйесін пайдалану белгілі иындытар туызады: стеме шыыстарды ауыспалы жне траты шыыса длме- дл етіп блу иын; зіндік баа шыару жне баа алыптастыру шін німні толы зіндік нын ешбір жйесіз белгілеуге тура келеді. Сйте тра, шыындарды траты жне ауыспалы болып блінуі есеп жргізуді баылау жне талдау ммкіншіліктерін кшейтеді, німні барлы трінен тскен жалпы (маржиналды) кірісті жылдам анытап, осы орайда отайлы шешім абылдауа ммкіндік туызады.
Стандартты "директ-костинг" — ксіпорынны тпкілікті
масатына таза пайда алуа жету жйесі деп тсініп, оны ар-
тышылытарына тоталса:
— зіндік кнды жарым-жартылай калькуляциялауды ара-
пайымдылыы мен объектілігі, йткені траты шыынды шарт-
ты трде блуді ажеттілігі болмай алады;
— зіндік кнды р трлі кезедерді згермелі шыындары,
абсолютті жне салыстырмалы маржа бойынша салыстыру мм-
кіндігі;
— шыаруды лайту шін тиімділігі жоары німді анытау;
— згермелі шыыстарды, ткізу бааларын жне дайын
нім крылымын згерту нтижесінде пайда згерісін баылау
ммкіндігі;
— траты шыыстарды шамасын жедел баылау шін
жадайлар жасау, йткені толы зіндік н есебінде осымша
шыыстарды блінбеген сомасыны блігі бір кезенен екін-
шісіне кшеді, сондытан баылау нашарлайды;
— есепті талдаушылы ммкіндіктерін кеейту, йткені
есеп пен талдауды байланысты бірігу процесі жреді;
— "директ-костинг" жйесі принциптерін басару есебіні
баса жйелерімен йлестіре олдану.
Туроператор р адам басына 7000 тг. - ден экскурсия йымдастырды. р ызмет трі 2500 тг. айлы шыын 12500 тг. андай ндіріс клемінде шыына шырамайды.
шешімі:егер экскурсияда минимум екі ызмет бар десек 2500*2=5000 тг. ( бл осы экскурсиядаы шыын)
7000-5000= 2000( бл р экскурсиядан тсетін табыс)
12500/2000=6,25 сонымен шамалап алса туроператор 7 немесе 8 экскурсия йымдастырса шыына шырамайды.
Деп тратын тур ш этаппен бааланды жне де р баалауда бірдей сана згерді. Соы баалаудан кейін тур зіндік нымен 35,6 деп сатылды. Бірінші, екінші баалауда андай баалар орнатылды.
шешімі:120-35,6= 84,4
84,4/2= 42,2( бл р этап та турды згерген баасы)
сонымен тур 1-этапта - 120 2-этапта - 77,8 3этапта - 35,6
39. онайді іскерлік орталыында бизнесмен есеп дайындау шін 6 компьютер жне ш маман кмегімен жмыс жасайды. Жала алынан мамандарды межелі німділігі МРL= 9 бет/са. Жала алынан компьютерлерді межелік німділігі МРК = 90 бет/са. Жала алынан мамандарды жалаысы w= 150 теге/ са. Компьютерлерді жала алан тлем r = 6000теге/са. Шыындар минимизациясыны принципін ескере отырып бизнесмен жмысыны режимі дрыс па анытаыз?
шешімі:егер барлыы 900 беттік есептеп алса,
осы 900 бетті
мамандар : 900/9= 100 саатта аударады. Ал компьютерлер 900/90= 10 саатта аударады.
Осыдан есептесек, мамандара: 100са*150=15000 теге тлейді. Ал компьютерлерге 10*6000=60000теге тлейді. Ал екеуі біріккенде 900/99= 9 саатта бітіреді. сондытан мамандара 9*150= 1350теге, компьютерлерге 9*6000=54000теге тлейді. Осыан арап бизнесменні жмыс режиміні дрыс екенін айтуа болады. Себебі егер ол жеке мамандарды ана жалдаса 100саат ктіп уаытын жоалтады, ал компьютерлерді ана жалдаса ымбата тседі.
Онай ксіпорныны шаруашылыы келесідей сипатталады: Жалпы шыыны: 3000000 теге, сатылан тнеу орны саны - 600. сатылан німні бірлігіне орта шыынды анытаыз.
шешімі: 3000000/600= 5000
А,В,С аудандарыны бірінде мейрамхана ашылуы арастырылуда.Бл аудандардаы кнделікті шыын ( 1жыла) 450 000,230 000,900 000 тегені райды. Ал згеріс шыындары нім бірлігіне -75,35,30 тегені райды.
шешімі:А аудан кнделікті шыын 450000,згеріс шыын 75, ал енді 450000/75=6000тг
В кнделікті шыын 230000,згеріс шыын 35,230000/35=6571тг. С кнделікті шыын 900000,згеріс шыын 30,900000/30=30000тг.
42. онайді іскерлік орталыында бизнесмен есеп дайындау шін 6 компьютер жне 3 маман кмегімен жмыс жасайды. Жала алынан мамандарды межелі німділігі МРL= 8 бет/са. Жала алынан компьютерлерді межелік німділігі МРК = 85 бет/са. Жала алынан мамандарды жалаысы w= 150 теге/ са. Компьютерлерді жала алан тлем r = 5000теге/са. Шыындар минимизациясыны принципін ескере отырып бизнесмен жмысыны режимі дрыс па анытаыз?
шешімі:егер барлыы 850 беттік есептеп алса,
осы 850 бетті
мамандар : 850/8= 106 саатта аударады. Ал компьютерлер 850/85= 10 саатта аударады.
Осыдан есептесек, мамандара: 106са*150=15900 теге тлейді. Ал компьютерлерге 10*5000=50000теге тлейді. Ал екеуі біріккенде 850/93= 9 саатта бітіреді. сондытан мамандара 9*150= 1350теге, компьютерлерге 9*5000=45000теге тлейді. Осыан арап бизнесменні жмыс режиміні дрыс екенін айтуа болады. Себебі егер ол жеке мамандарды ана жалдаса 106саат ктіп уаытын жоалтады, ал компьютерлерді ана жалдаса ымбата тседі.
Шыыс мліметтері: Мейрамхана ндірісін кеейту шін 3 млн теге з аражатынан 600 мы тегені несиеге алып инвестиция жасай алады. Несие пайызы -25 % райды. Экономикалы рентабельдік-45%. Табыс салыы-24%. Анытаыз: аржы ттасыны арауы; аржы ттасыны дифференциалы; табас крсеткіштері бойынша аржы ттасыны эффекті; арызсыз таза табыс; рентабельдік крсеткіші бойынша аржы ттасыны эффекті.
шешімі:300 000-600 000=2 400 000
600000*25/100=150000(несиеге тленген аша), 3000000*45/100=1350000(табатын табысы), 1350000-150000=1200000, 1200000*24/100=2880000(салыа тлейтін аша)
1200000-288000=912000(таза пайда).
44. Шыыс мліметтері: Жылды есеп бойынша она й ксіпккерлігі з счетіндегі аржыа тотаусыз шаруашылы жргізген( млн тг)
| Крсеткіш | Жоспарланан жыл |
| зіндік капитал | 7 564 000 |
| Айналымдаыдан тыс активтер | 9 850 300 |
| Экономикалы рентабельдік | 25% |
| Несие пайызы | 15,0 |
Жылды есеп анализі жне де тіркелген келісім шарттар бойынша алдаы жыла, айналыма аражат ажеттігі белгілі. Осы жадайа байланысты ксіпорына несие алан тиімді ме, жне ол ажет пе?
шешімі: 7 564 000+9 850 000=17 414 000.
17 414 000*25/100=4 353 500
4 353 500*15/100=653 025.
4 353 500-653 025=3 700 475
Ксіпорын стел брылау станогын дайындап оны р айсысын 7000 тг шыарып жатыр, сонымен атар бір бірлікке лесті шыын 2500 тг, айлы шыын 112500 тг. андай клем нім ндірісінде ксіпорын шыына шырамайды.
шешімі:7000-2500=4500 бл бір німнен тскен пайда, 112500: 4500=25 станок. Егер ксіпорын 25 станок шыарса шыына шырамайды.