Ккністерді ауыспалы танабы
Жасынан оу оып, білім алан.
Би болан, болыс болан нер емес
Ебекті бдан зге брі жалан.
Абай
Бау башаны егуді жоспарлау
Е алдымен бау башаны не шін, андай масатпен еккелі отыраныызды жоспарлап алуыыз ажет. Сонан кейін осы ойыызды іске асыру шін сізді уаытыыз, жерііз, жадайыыз бар ма, осыны шешіп алыыз.
Бау башаны екі аидаа сйене отырып іске асыруа болады. Біріншісі – натылы сізге мол нім алу, ал екіншісі – бан арама арсы: сізге нім емес, демі бау баша керек.
Ойыызды іс жзіне асыру шін біршама ережелерді басшылыа алу керек. Мысалы: ауа райыны олайсыздыы, топыраты нарсыздыы, зиянкестер мен аурулардан орану. Ешбір адамда да брі керемет, тамаша деп айта алатындай жер жо. Осыны брін де ойланып толанып аланнан кейін жоспарыызды іске асыруа кірісіп кетііз.
Не істегііз келеді ?
Бастапыда башаызды неге тілік тілікке блесіз, осыны анытап алыыз. Сіз шін е басты мселе лкен жаняыздаы бала шааызды азы – тлікпен амтамасыз ету ме, лде німді базара апарып сату ма? Ол шін сізге лкен тілікке ке жйемен орналастыру керек, демілік екінші орына сыриды, е бастысы ыайлы да ыпты боланы жн. Егер сізге ерекше демілік, сндік керек болса, онда демі бау баын жасауыыз шарт. Сіз жемістермен оса шп еккііз келсе, онда мселе сізді жер клеміізге келіп тіреледі.
Сізді теплица салыыз келе ме? Оны айда орналастырмасыз, аулаа ма, башаа ма? Мал ораларыыз, парниктерді рамалары, к жинайтын жерііз алай орналасан? Осыны брін ыайлы етіп орналастыру керек. Егер сізге демі бау баша керек болса, осыны брін башаны тріне арай ыыстырып, кк желекпен кмкеріп тастаыз.
Анша уаыт керек?
Егер осыны брін мият, ыпты істесеіз сізді те кп уаытыызды алады. Егер де кмекшілерііз бар болса, онда оай шешілетін шаруа. Осыны брін сенбі, демалыс кндері жалыз зім істеймін десеіз брі бос урешілік болып алуы ммкін. Ктілмеген, аралмаан бау баша адама жаман сер етіп, кілге м ялатады. Басаша айтанда, бау баша саланда шама шарыа, уаытыа ара.
Анша жерііз бар?
Сізді бкіл жоспарыыз йіізді жанындаы жер клеміне байланысты. Бкіл жерді тгелдей пайдаланбаыз. Есіізде болсын бау башаны ішінде зііз жаняызбен дем алып отыратын жне балалар ойнайтын алаай т.б. бос жерлерді де боланы дрыс.
Тадап алан жерііз бау баша сіруге жарай ма?
Сізді жерііз ккністер сіруге жарай ма, жарамай ма бл маызды сра. Егер сізді ккністерііз клекені астына жне батпаты жерге орналасса онда жарамааны. Онда бірінші жадайда талдарды шауып тастаыз, екінші жадайда батпаты кептірііз.
Ауа райы жне нім
Бізді жоспарымыз іс жзіне асуы шін олайлы ауа райы ажет. Бау башаа кн шуаы жеткілікті болуы керек. Ауа райыны ратыы, ылалдылыы, кнні суытыы мен ыстытыы сімдіктерді суіне, сырты тріне, німіне атты сер етеді.
Ккністерді ауыспалы танабы
Жеміс жидектерді ауыспалы танабын зиянкестермен аурулардан орану шін ылым заманнан бері олданып келеді. Бл дісті масаты рі тсінікті, рі арапайым. Егер бір жерге ккністі белгілі бір трін еге берсе, ол жерге осы сімдікке тн аурулар мен зиянкестер шоырлана береді де, жылдан жыла тигізетін зияндары рши тсіп, німге зор нсан келтіреді. Егер осы сімдікті баса жерге апарып ондырса, онда иесінен айрылып алан аурулар мен зиянкестер зді здігінен леді. Баса жерге отырызылан сімдік зін анарлым жасы сезініп, німді де кп беретін болады.
Трт танапты ауыспалы егістік жасауымыз шін башаны трт блікке блеміз. р блікті зіні сімдіктері бар, осыларды жыл сайын баса жаа жерге егіп орнын алмастырып отыру керек. ортындысында осы сімдік зі шыан жерге, тіліктен тілікке жылжи отырып бес жылдан кейін айта айтып келеді. Соы бесінші тілік кп жылды шптер (жоыша) мен кп жылды ккеністерге (жусай, бисай т.б) арналан, бл сімдіктер осы тілікте бес жыл бойы сіп алтыншы жылы баса тілікке айтадан егіледі. Енді сіз келесі жыла егетін жоспарыызды айта арап, сімдіктерді топ топа блііз. Егер жерііз аз болса ш танапты, ал жерііз жеткілікті болса трт танапты ауыспалы егіске бірден кшііз!
Трт танапты ауыспалы егістікті сімдік топтары:
1 – топ; брша, ас брша (фасоль), кк ас бршаы, шырмауы ас бршаы.
2 – топ; а жапыраты капуста, брюссел капустасы, жапыраты капуста, редька (жасыл шалам), брюква, кольраби.
3 – топ; сарымса, кк сарымса, у сарымса, жуа, жгері, асабатар, салат.
4 – топ; картофель, пастернак, ызылша, сбіз, памидорлар, сельдерей.
5 – топ; Кп жылды шптер (жоыша т.б.), артишок, жусай, ымызды, аш кк (кинза), укроп, топинамбур, теіз капустасы.
ш танапты ауыспалы егістікті сімдік топтары:
1- топ; брша, ас брша, кк ас бршаы, сарымса, у сарымса, жуа, жгері, асабатар, салат – латук.
2- топ; картофель, пастернак, ызылша, сбіз, памидорлар.
3- топ; а жапыраты капуста, брюссел капустасы, жапыраты капуста, турнепс, редис, брокколи, кольраби, брюква.
4- топ; ымызды (ревень), спаржа, кп жылды шптер, артишок, топинамбур, теіз капустасы, аш кк, жусай.
Ауыспалы танап аурулар мен зиянкестерден ана сатап оймайды, баса пайдалары да мол. Кейбір сімдіктер жаадан тыайтылан жерді жасы креді, кейбіреулері керісінше. Сондытан да кзде дайындалып, к тгіліп тыайтылан жерге кктемде капуста жне осыан туыстас сімдіктерді еккен дрыс, ал келесі жылында осы жерге тамыр жемісті сімдіктер жасы седі, себебі олар жаадан к тгіп тыайтылан жерде здерін жайсыз сезінеді. Осыны брін сатап адаалау оай жмыс емес, кейбіреулер басында лшына кіріскенмен екі – ш жылдан кейін саласып кетеді.