Арышалар жйесі

Ежелден келе жатан діс, ол ккністерді жазы жерге сіру, бл діс лі де ке тараан. Бірата соы кезде бау баша сірумен шылданатындар тере арышалар жйесін олданып жр жне осы жйеге сімдіктерді топ топа бліп сіруде.

Бл дісті масаты те арапайым. сімдіктерді бір атарды бойына орналастырып, жанына баса сімдік трлерін де бір атарды бойымен егеді. Екі атарды аралыын бос тастап (30 – 60 - 70 см сімдікті тріне байланысты), оны сімдікті суаруа, шптеуге, німін жинауа пайдаланады.

Осылай орналасан сімдік атарлары араса кз тоймайтындай р трлі деміліктерімен, бойларымен рнек сияты крінеді. рине, атараралы еккеніміздегі масат демілік емес. Осылай орналасанда барлы сімдікке ауа мен кн шуаы жеткілікті болып, атарды аралыы екі жаынан да жасы крініп трады, бл ктімді кп жеілдетеді. атарларды арасынан ауран, лсіз сімдіктер тез байалады жне де аурулар мен зиянкестерге арсы жмыс жргізуге, нім жинауа ыайлы. Бларды тнгі салындытан сатау шін пленкамен т.б. нрселермен жабу оай. Бір сзбен айтанда осы кне діс лі кнге шейін ыайлы болып келеді.

Осы дісті кемшіліктерін де айтпай кетсек жн болмас. Е басты кемшілігі – жалыз ая жола кп жер алып алады жне осы жолдар тыыздалып істен шыады. Бл жері аздара лкен мселе. Сондай – а ккністерге жасалан тамаша жадай арам шптерге де орта, сондытан да арам шптермен кнделікті кресу керек. Бан шыдамдылы жне ебеккорлы ажет.

атарларды кзде к шашып (алыдыы 20 – 30 см) азып тастау керек, сонда топыра жаз бойы борпылдап бос болып, ауа алмасуы мен оректік заттарды біркелкі таралуына, сумен топыраты шайылуына жол бермейді. Ылалды немі сатау жне арам шптерді сірмеу шін атарды аралытарына ескі татайларды салып тастау керек.

Башаны тілікке блгенде кпшілігі енін 3,6 м ылып зыннан тіледі. Осы екі тілікті аралыынан жол тастап кетеді. Кейінгі жылдары атараралы ары жйесіне кшкелі, тере ары жйелеріні ені 1,2 м, ал зындыын 3,6 м ылып кесіп, араларынан жалыз ая жол тастап отырады. Осылай блгенде сімдікті ай жаынан да болмасын келіп ктіп – баып, суарып німін жинап ала беруіізге болады.

 

 

ТОПЫРА

Сізді жерііздегі е баалы – топыра, сондытан да оан сйкес ктім де керек. Кімге топыраы нарлы жасы жер тиді, онда оны жолы боланы. Бірата кпшілігіне сапасы орта жер бйыран, ал енді біреулері сорлап оыс араласан, сапасы те тмен керіш, саз жерлерге ие болан. Тіпті ара топыраты жерлер де ктімді керек етеді, ал сапасы тмен жерлер ктімді екі есе арты тілейді. Ерінбей ебек етсеіз, ебегііз еш кетпейді – арымтасына сіз керемет тамаша жерге ие болып, ол жер сізді мол німімен марапаттайтын болады.

Кпшілік бау баша сірушілерде к, башаны алдытары, сабан, шп т.б. тірі затты ыдыраан алдытары рметті орында. Тас пен ірі м сазды жерге олданылады. Осыларды сазды жерді топыраына араластырса су мен ауа алмасуы жасарады.

 

Топыра туралы не білесіз?

Аудан, ауыл клемінде ана емес, топыраты аула клемінде де зіндік зара айырмашылытары болады. Ккністеріізді алай сіп жатанын баылаыз, жауыннан кейін немесе суараннан кейін суды алай сіетінін байаыз. Топыраыызды рамын, ышылдыын анытаыз. Топыраты е басты асиеті оны рамы мен рлысында яни ара шіріндіні (гумус) млшерінде.

 

Топыраты деу

ара шіріндімен аныан топыра те сирек кездеседі. Жер иелеріне кбінесе жтаан немесе керіш болып атып алан жерлер бйыран. Егер сіздікі ара топыраты жер болса да араызды кеге салмаыз! Осыан атсті немрайлы арасаыз брінен айырылып алуыыз оп – оай. Уаыт те келе топыра шаршап тозады, ара шіріндісі азаяды да рамы бзылып керішке айланып кетеді.

Сіз топырапен алашы кннен бастап жмыс жасауа тиіссіз. Табанды трде жыл артынан жылдар бойы, сонда ана ебегіізді жемісін жеп кретін боласыз. Млдем жарамайтын топыра болмайды, немесе те сирек кездеседі.

 

Е жасы нім

Е жасы нім – бл мол ірі жемісті ккністерді кп болуы. Кеуіп кеткен ары жйесінде скен сімдіктер лжуаз, ащы болады. Малды кі, шптерді шіріген алдытары ылал сатауа кмектеседі, бл дегенііз бірнеше тулік сімдіктерді суармаса да болады жне сімдіктерді жиі отырызуа да септігін тигізеді. Есіізде болсын дені сау сімдікпен салыстыранда, лжуаз, шибиген аш сімдіктер аурулара тзімсіз, зиянкестерді шабуылына тез шырайды.

 

Малды кінен керемет нрсе жо

андай болмасын тірі заттан шыан рылым – топыраты жасартуды е сенімді жолы. зі арзан, бл зі ауылды жерде тратын аайындара тікелей атысты. Бізді ауылды жерде тратын аайындарды кейбіреулері ыс бойы жиналан малдарыны кдері мен шптеріні садарын, талдарды жапыратарын ай далаа апарып тастайды, оан ерінсе ртеп жібереді. Бл дегенііз зі жейтін жне бала шаасыны несібесін жою, онымен оймай йіні жанындаы алаандай жерді де аш алдыру, жтату немесе жерді асиетін баса тебу.

Осы баа жетпес байлы кді, шпті, сабанны алдытарын, ааштарды жапыратарын алай пайдалану керек? Е басты ойылатын талап к де, баса алдытар да толы шіруі керек. Шпті, сабанны алдытары толы шірімесе арам шптерді тымдары лмейді жне толы шіріп ыдырамаан алдытарда азотты оры аз болады. Сондытан да малды кін жне шпті садарын бір жерге йіп жинап екі жыл сатап барып олдану керек. Осы екі жылда олар бірттас ойыртпаа айланып баа жетпес тыайтыша айланады. р жылды алдытарын біріне бірін оспаыз, мерзімі келгенде алдыы жылыны пайдаланып келесі екі жыла екі йме дайын ор жасап отырыыз. Сонда Жер – Ананы зіізге деген алысында шек болмайды.