Статистиканы негізгі тсініктері

ОЖ 610.7

М 55

ПІКІР БЕРУШІЛЕР:

М.А.Булешов – м..д., профессор, Отстік азастан мемлекеттік фармацевтикалы академиясыны «оамды денсаулы сатау» кафедрасыны мегерушісі.

И.А.Ишигов – м..д., .А.Ясауи атындаы Халыаралы аза-трік университетіні «Адам морфологиясы жне физиологиясы» кафедрасыны профессоры.

Минтасова А.С., Захитдинова Н.С. Биостатистика. – Оу-дістемелік рал. – Тркістан: «Тран» баспаханасы, 2015 – 73 б.

ISBN

Оу-дістемелік ралда детте медициналы жне статистикалы зерттеулерде олданылатын негізгі анытамалар, формулалар келтірілген, сонымен атар, студенттерге биостатистикадан дріске осымша материал есебінде пайдалы болып табылады. здігінен тексеру шін оырмандар таырып соындаы сратарды олдана алады. Оу-дістемелік рал медициналы оу орындарыны студенттеріне арналан.

ХТУ оу-дістемелік кеесінде талыланан жне келісілген. № ___ хаттама, «___» _____________ 20__ ж.

ХТУ Сенат кеесімен бекітілген жне сынылан. № ___ хаттама, «___» _____________ 20__ ж.

ОЖ 610.7

М 55

ISBN

КІРІСПЕ

XXI асыр – длелді медицина асыры. Бл дегеніміз, медицинада кннен-кнге наты ылымдар дістері, соны ішінде, сіресе, бірінші кезекте статистика лкен роль атарып келеді.

Кптеген экологиялы, генетикалы, цитологиялы, микробиологиялы жне радиобиологиялы былыстар табиаты бойынша жаппай боландытан, биологияда статистикалы дістерді олданылуыны маызы те зор. Мндай жиынтытардаы оианы жзеге асуы ытималдытар арылы бааланады, ал оларды талдау статистикалы дістерді олдануды талап етеді. Статистика, ытималды лгілерге негізделе отырып, ытималды теориясыны дамуына серін тигізеді. оршаан орта р трлі, яни кездейсо былыстарды зерттеу барысында пайда болатын міндеттер, баылауды нтижелерін ндеу кезінде, жаа ытималды лгілерді табуды талап етеді. Статистика жне ытималды теориясы – бл бір-біріне сер тигізетін, бірін-бірі дамытатын, екі блінбес байланысан ылым.

Статистиканы негізгі тсініктері

ылыми білімдерді негізі – баылау болып табылады. былыса баынатын задылыты анытау шін, осы былысты бірнеше рет баылау керек.

Кптеген былыстар бір-бірімен байланысты жне бір-біріне серін тигізеді. Барлы байланыстарды кру жне былыса тигізетін р факторды серін анытау рашан ммкін емес. Сол себепті, былысты аымын анытайтын, тек негізгі факторларды серлерін зерттеуімен шектеледі. Сонда баылауды бірдей шарттары, негізгі факторларды бірдей дерлік маыздарын стануы болып табылады.

Статистикалы зерттеу келесі кезедерден трады: баылау; баылауды нтижелеріні есебі мен топтасуы; алынан жалпылама крсеткіштерді талдауы.

Барлы кезедер бір-бірімен байланысты жне р айсысында, істеліп жатан жмысты мазмнымен тсіндірілетін, арнайы дістер олданылады.

Статистика – задылыы бар, жаппай кездейсо былыстар баылауларыны нтижелерін ндеу дістерін зерттейтін, яни осы задылыты анытау шін масатталан ылым.

Статистиканы, ылым ретінде, сипаттамасына жне ерекшелегіне арай келесідей міндеттерін тжырымдауа болады: жаппай былыстарды жне рдістерді рылымын, байланысын жне згерісін зерттеу.

Статистика, ылым ретінде, блек факторларды емес, ол, кптеген блек факторлар болатын, жаппай былыстар мен рдістерді зерттейді, бл факторларда з кезегінде жеке ана емес, жалпы асиеттері болады.

Статистикамен зерттелетін, былыстар баынатын, задылытар туралы тжырымдамалар, рашан баылауларды шектеулі, тадаулы сандара негізделеді. Кп немесе аз баылауларда осы тжырымдамалар баса болуы ммкін. былыстарды задылытары туралы аныталан тжырымдама жасау шін, статистика ытималды теориясына негізделеді.

Статистика кездейсо былыстар баылауларыны нтижелерімен байланысты болса, ал ытималды теориясы задылытарды логикалы трыда зерттейді жне кездейсо былыстарды лгілерімен байланысты болады. Баылауларды нтижелерін ндеп, зерттеуші, арастырылып жатан былысты сол немесе ытималды теориясыны лгісімен сипаттауа болатын, болжамдар атарын ала тартады. Одан кейін, математикалы-статистикалы дістер олданып, болжамдардан жне лгілерден айсысын абылдау деген сраына жауап беруге болады. Дл осы лгі зерттеліп жатан былысты задылыы болып табылады. Дрыстыын, тадалан лгіні олдануыны тжірибесі крсетеді.