Нса К - осйлі алаай жапыраы

1-кезе

1. ндірілетін сімдік-осйлі алаай

Planta productiva-Urtica dioica L.

2. Дрілік сімдік шикізаты-осйлі алаайжапыраы

Materia vegetabilisMedicinalis-Folium urticae.

Тымдасы- алаайлар

Familia- Urticaсeae

 

3. осйлі алаай жапыраыны морфологиялы сипаттамасы:жй,бтін, сааты,зындыы 20 см-ге дейін,ені 9 см-ге дейін болады. Жапыраты пішіні жмырталы-ланцет, зынжмырта трізді,шы шкір,сйір.Шеттері ткір,лкен ара тісті ,шына арай иілген. Жапыраты сырты беті ткті.Жапыра сааттарыны зындыы 7-8см, домала не кескенде жартылай домалы,сааты жоары блігінде жыртылан,тк басан. Жапыратарыны тсті бурыл-жасыл,саатары-жасыл.Иісі-лсіз.Дмі-ащылау.

2-кезе

1. Глі –диаметрі 5см дейін бтін немесе себілген себеттер, глшоыры жо немесе зындыы 3см аспайтын алды глшоыры бар. Орамасы ср жасыл бір екі атарлы жапырашалары сызыты, шталан, алы салынан. Глтабаны аздап дес, жалааш. Шеткі глдері тілше трізді, зындыы 15-28мм, ені 3-5 мм, майысан ыса ткті ттікше, 3 тісті жазылады, орамасын екі есе асыратын жне 4-5 талшытары бар. Ткті еместеріні глдері 2-3 атарда орналасан жне ткті формаларында 10-15. Аналыы тменге иілген байламы бар бір яда жа тізбекпен жне екі кректік тозада орналасан. Орталы глдері ттікшелі, бес тістік тжі бар.

2. Химиялы рамы–Дрілік тырнагл химиялы рамыда сер етуші заттар-каротиноидтар(3% дейін): -- каротиндер, ликопин, лютеин жне каротинні оттекті осылыстары: виолаксантин, цитроксантин, рубиксантин, флавоксантин т.б.;аскорбин ышылы, флавоноидтар (0,33-0,88%), изорамнетин, кверцитрин; кумариндер; илік заттар (6,4%); полисахаридтер(шырыш 2,5-4,0%), эфир майы (0,02%), ащылар(календен), смола(3,4% жуы), тритерпен осылыстары, органикалы ышылдар, алкалоидтар іздері.

3.Микроскопиясы 1. осйлі алаай жапыраын аарту шін дрілік сімдік шикізатын калий гидроксидіні 5% ерітіндісінде 3-5 минут айнатты.Петри табашасына ауыстырып,2-3 рет аын сумен жуды. Препаровалды инені кмегімен сынаманы затты шыныа кшіреді.Жарытандыру шін хлоралгидрат ерітіндісінен 1 тамшы тамызылады, жабынды шынымен жабады жне микроскопты кіші жне лкен лшемімен аралады.осйлі алаай жапыраыны препаратыны микроскопиясында келесідей диагностикалы элементтерді табады: жапыраты стінгі бетіні эпидермисі – кп брышты немесе лсіз иілген, тменгі блігі – кшті иілген.

3-кезе

1. Химиялы рамы.осйлі алаай жапыраыны химиялы рамында сер етуші заттар -0,2% -а дейін К₁ друмені, 0,6 % С друмені, 50мг/100г каротиноидтар, В₂ друмендері, пантотен ышылы бар, осйлі алаай жапыраыны химиялы рамында ілеспелі заттары : гликозид уртицин,илік заттар, мырса ышылы мен минералды тздары бар. Хлорофиллге бай -5%.

ажетті зетханалы ралдар (колба,воронка,келі мен келсап,сзгіш ааздар,таразылар,шегіш тастар,пробиркалар,су моншасы,тазартылан су) тадап алынады. осйлі алаай жапыраы келіде тесіктеріні диаметрі 0,25 мм болатын електен тетіндей етіп сатайды. 1г салматаы осйлі алаай жапыраы саталан шикізатын стіне 10мл гексан ерітіндісін осады. 3 саат механикалы араластырыш ондырысында араластырады. осйлі алаай жапыраынан алынан бліндіні сзіп алады.

2. Сан крсеткіштері. Бтін шикізат. Ылалдыы 14% кп емес; жалпы клділігі 20% кп емес; хлор сутектік 10% ерітіндісінде ерімейтін кл 2% кп емес; сімдікті баса бліктері ( жапыратары, саба бліктері) 5% кп емес; арайан жне кгірттенген жапыратары 5 % кп емес; диаметрі 3мм болатын елеуіштен тетін блшектер 10 % кп емес, органикалы оспалар 2% кп емес; минералды оспалар 1% кп емес.

саталан шикізат. Ылалдылыы 14% кп емес; жалпы клділігі 20% кп емес; хлор сутектік 10% ерітіндісінде ерімейтін 2% кп емес; сімдікті баса бліктері (жапыратары, саба бліктері) 5% кп емес; аайан жне кгірттенген жапыратары 5% кп емес;.

4-кезе

1. Сапалы анытау.Аналитикалы сынама шикізатын диаметрі 0,25 мм болатын тесіктері бар елеуіштен тетіндей етіп нтатайды, 1г саталан шикізатты 15мл сыйымдылытаы колбаа ауыстырып, 10мл гексан йып жне 3 саат бойы механикалы айналдырышта араластырып, фильтрлеп, су моншасында клемі 2-3 мл боланша айнатады.

Микропипетка кмегімен 0,1 мл бліндіні «Силуфол» (размері 13x5) пластинкасыны сызыына ені 1,5-2 см болатындай шетінен 1,5см ашытыта тамызады. 3-5 минут пластинканы ауада кептіріп жне бензол-петролей эфир еріткіштер жйесінде 40-70 °С температурада айнатып, дісі арылы хроматография жасалады.Еріткіштерді аумаы 10 см асанда пластинканы камерадан шыарады, 2-3 минут ауада кептіріп жне УК-аумаында 360 нм толын зындыында 2 мин стайды. Пластинкада жасыл-сары флюоресценция беретін да пайда болуы керек (К1 друмені).

2. Санды анытау. осйлі алаай жапыраына Р МФ санды анытау дісін сынбайды, біра сапалыын баалау шін келесі сан крсеткіштер аныталады.

1. Ылалдылыы – 14% аспау керек.

2. Жалпы клі – 20% аспау керек.

3. 10% тз ышылында ерімейтін кл –2% аспау керек.

4. арайан,креденген, тсін жоалтан жапыратар– 5% аспау керек.

5. Сабаы, глшоыры т.б. бліктері –5% аспау керек.

6. Тесіктеріні диаметрі 3мм болатын електен тетін жапыра бліктері –10% аспау керек.

7. Органикалы оспалар, баса улы емес шптер оспалары –2% аспау керек.

8. Минералды оспалар 1%–аспау керек

5-кезе

1. Сйы экстракттіос йлi алаай жапыратарынан (Urtica dioica ) 1:1 атынаста дайындайды, экстрагент – 50 % спирт. Сйы экстрактті дайындау процестері келесі кезедерден трады:

1. сатау. Шикiзатты 0, 5-1 мм iрiлiкке дейiн нтайды, таразыа тартады.

2. Спирта су осу. Су осу арылы 50% спирт алады.

3. саталан ра жапыратардыса лестерiмен цилиндірлік перколятора жктейді,айна экстрагент пайда боланша 50% спиртті шикізата мерниктен яды.

оспаны 12 саат тндырады,сосын біртіндеп бірдей таза экстрагаентті стінен ю арылы вытяжканы тгеді.абылдаыша шамамен 85% ра материалды массасы йылан болса , 100 массалы блiктерге абылданан , абылдаышты шіреді. абылдаыша шыаруларды (извлечение) жинап, шикiзатты жадаулыына дейiн экстракциясын жргiзедi. Iстелген материалды рамында спирт алпына келтiредi.

4. Спиртті вакуум-айдау.абылдаыштан алынан сйытылан вытяжканы вакуум-бу аппартаына яды жне абылдаыша йылатын ою алдыты аланша 50-60 температурада спиртти айдайды.