Арас пен кептер

Жеке батыр

Болыпты баяыда Жеке батыр...

Тау баып жатады екен тігіп шатыр.

Бір кні арауылда алып кетіп,

Сол батыр бгінгеше йытап жатыр.

 

Сол батыр осы кні бір лкен тау,

Кз жман ккке арап сыры лкен тау.

"йытаан батыр" дейді тауды атын,

Адамша клбеп жатан ыры лкен тау.

 

Батырды ырыа таяу келген жасы,

Денесі биік жота, таудай басы,

Саалы тсін жапан, ыр мрынды,

Киюлі баста жатыр дулыасы.

 

 

Бурабай

Таы бір абас бура, - емес атан,

Жріпті Ккшетауды ылып Отан.

Мныда "кзі крген" арт айтады,

Тыдаан леуметке ала-отан.

 

Таы екен жана статпай жрген ашып.

Кркіреп трады екен кбік шашып,

Бір клді мекен ылып кнде келіп,

Су ішіп кетеді екен алша басып.

 

Дниеде рбір блек жерді аты,

Себеппен ойан брі елді аты;

Бурабай атаныпты содан бері

А бура мекен ылан клді аты.

 

Мп-млдір Бурабайды суы кміс,

Кргенде шаршаан жан алар тыныс.

Мінбелеп оршалаан шымылдытай,

араай, айы менен алы жыныс.

 

А кбік кпіреді кміс судан,

Сан слу сол кбікпен бетін жуан;

Кл басы бірде ккіл бірде у-шу,

гіме сансыз сырлы ертек туан.

 

А бура кп жыл тауды ылан мекен,

"Бір лкен іс боларда сезеді екен".

Ол істі елге айтандай маайдаы.

Басыдай тауды азынап кезеді екен...

 

Шабысып бірін-бірі ел уар болса,

Не лмек, не бір батыр туар болса,

Немесе бір апата ел шырап,

Крі-жас бетін жаспен жуар болса.

 

Басыдай бура азынап жреді екен,

Мал шулап, иттер лып реді екен.

алы ел маайдаы рбан шалып,

латы алдаы іске треді екен.

 

ара блт тауды тніп басады екен,

Кркіреп жерге зрін шашады екен.

Аспаннан ып-ызыл от жерге шашып,

Таудаы а пана таппай сасады екен.

 

Білген со бураны бл асиетін,

лкенні кіші тыдап сиетін.

Тнеріп долы блттай крілдіген

Бураа болмапты енді жрт тиетін.

 

Баласы Абылайды асым тре,

Жасынан сотарлыы басым тре.

Бір кні тау ішінде келе жатты

зіндей бір топ жігіт асында ере.

 

Бріні асынаны ару-жара,

Сотыан кей сотар жала-жала.

Найзамен неше трлі ат стінде

Ойын ып келе жаткан клді жанап.

 

Тастарды, ааштарды ылып ара,

Ысыртып келе жатан ткір сада.

Бураны асым тре сз ылыпты,

Кез келсе атпа болып тстен адап.

 

асым хан туаннан-а ана мар,

Дірілдеп лім кткен жана мар.

Анадан ан уыстап туан мндар,

ан рттап жрсе ана кілі тынар.

 

Сол кезде шыа кепті абас бура,

Жап-жалбыр тсін басан ппа шуда.

асым хан тра алып а бураны,

Шіреніп атып сапты натап тура.

 

кіріп абас бура кбік шашып,

Шиылдап тісін айрап, аузын ашып.

асымды бір айналып бура-отан,

ан аып кеткен тулап таудан асып.

 

Басыдай сарнап бура тауды кезген,

Кіреніп мекенінен енді безген.

Ел естіп хан лыны бл жмысын

Зор іске шырарын брі сезген.

 

Жо болып абас бура кп кн ткен,

(асымны ан олынан аза жеткен.)

Бір кні таудай болып шегіп жатан

Бураны жрт креді ткен, кеткен.

 

былаа басын беріп шгіп жат0ан,

Кк мнар алы ойа шомып батан,

А бура абатарын арс жауып,

озалмай мгі жатып тас боп атан.

 

А бура тауды таы тйесі деп.

О-даы асиетті бір иесі деп,

Тымы сотар ханны обааны.

Жрт айтад "сол тйені киесі" деп.

 

"Бл іске Бурабайды клі ку,

асымны алан жрты, кі ку,

Бураша шгіп жатан мнар тау мен

ЬІзыдап тауды соан желі ку..."

 

 

Ожетпес

Кк торын Ккшетауды мнар басан,

Бастары ккке бойлап блттан асан.

Бір шы бар етегінде тіп-тік найза

Адамзат жасаандай йан тастан.

 

Сп-сйір бейне найза шы, з, биік,

Тбесі кейде трад блта тиіп.

араса етегінен шы басына,

Таия жерге тсед тран киіп.

 

Тіп-тік шы ккке арай кеткен бойлап,

Трандай таусылмайтын бір ой ойлап.

Жалыз-а шы басында ноаттай боп,

йылжып алытайды бркіт ойнап.

 

Басына атса-даы оы жетпес,

Иіліп ешбір тауа тжім етпес,

Сол шыа жан шыпаан я салып,

Шаылдап аршыа мен бркіт кетпес.

 

Осы шы Бурабайды жаасында,

Кнбатыс тауа кірген саасында,

Орта жз хан Абылай заманында,

Айтарлы бір іс бопты таы осында...

 

Ертегі толып жатыр ткен-кеткен;

тірік-шынды гіме бізге жеткен.

йтеуір расы сол: Ккшетауды,

Ел шапыш хан Абылай мекен еткен.

 

Біреулер батыр мен би, ханды матап,

Брыны надан, шірік зады матап,

Сарнайды, жыр ылады сзін сырлап,

Басыдай жын шаыран сандыратап.

 

Тартынбай ан тккенді батыр деген,

"Бір зі жз кісіге татыр" деген.

Зиянсыз момындарды шаруа баан,

"олынан тк келмейтін атын" деген.

 

"Хан" деген жерге таман ана мар,

Дірілдеп лім кткен жана мар;

Жазысыз бейпіл жатан елді шауып,

Типыл ып жер кіренткен даа мар.

 

"Би" деген сз уындар арам тама,

Бсеке бір-бірінен алан саба;

Ел жайын тере ойлап піше алмаан,

Сз біткен имылымен ас пен аба.

 

Кп тыдап, кп тексердім осындайды,

Матарлы ылы, мінез табылмайды.

Оушы оып зі баа берер

леге остым мен де Абылайды.

 

Абылай орда ылан Ккшетауын,

"Аударан онысынан талай жауын".

Бір жылы, жаздыгні, алма елін

Шаппа боп ол жиыпты айтып сауын.

 

аза пен алма крші заман болан,

Жылы жо шабысудан аман болан;

ара кш сотарлыпен ел бастаан.

Екі ел де а трізді надан болан.

 

Жнелді ханны олы жынша шбай;

Егей тс, мінгендері ыай-сыай.

Тыныш елге батырсынып шеру тартты,

Лек-лек боп осындасып ыай сыбай.

 

Сайланып шыан ірік кей кегей;

Сайласып мінгендері ыли егей.

Асынып жаратарын нтиысып,

Аттарын тыртады шіреп шегей.

 

Шбырып ханны олы жріп кетті;

Жылыдай ан рттауа брып бетті.

Жол жріп бірнеше кн шеру тартып,

алмаа бейбіт жатан келіп жетті.

 

Атыны йрыы мен жалын тйіп,

Брі де кйлектерін сырттан киіп.

алматы ордасына рпек шашты

Кк найза, дабыл аып, алды тиіп.

 

Ат ойды алы скер андаайлап,

Дрсілі жер озалтып "Абылайлап".

Тыныш жатан алма елі ас аанша

У-шу боп ша астыда алды ойбайлап.

 

Біреулер ысыртады садаты атып,

Біреулер анды анжар жалататып,

Біреулер найза менен жас баланы,

Іліп ап ктереді салататып...

 

Таптады атпен басып алма елін;

ан кбік соралатып атты терін.

Олжалап ыз, атынын ата геріп.

Бауыздап алдарында еркектерін.

 

асырдай ырылдайды кшін біліп,

Жарады жкті йелді ішін тіліп.

Баласын анжарменен тілерсектен

Бір соып керегеге кетеді іліп.

 

Таы да анды анжар жалататып,

Кздерін жын соандай алататып,

Кез келсе кек сатар ер басын кесіп.

Байлайды анжыаа салататып...

 

йелді слуы мен жасын сайлап,

осатап бір-біріне шашын байлап,

"Олжалап" ойша аып, ан-ан болып

"Батырлар" шыты айта топтап айдап...

 

Жас бала, кемпір-шалды бордай басып;

Аттарын ентелете борбайласып.

Айдалан мал-млік пен жас йелдер,

"Бауырым"-дап... шуласады ойбайласып.

 

Хан айтты ана батып, елді шауып,

Шбыртып ел кірентіп, "олжа тауып".

"Осындай шаба берсем" - дейді Абылай,

Кетерсі блем алма зі де ауып".

 

Абылай бір жерге кеп аттан онды,

Сол тса жиып алды алы олды.

Желпініп аттан тсіп алы скер

Гуілдеп мошады бір лкен жонды.

 

Абылай батырларын алды жиып,

леске олжаларын салды жиып.

Сол жерде бір слуа талас болды:

Бере алмай біреуіне бірі иып.

 

амалап сол слуа арасыпты,

Брі де "мен алам" деп таласыпты.

Жолына ттас байлап мал мен млкін.

Слуды бірі-бірінен аласыпты.

 

Слуды з кзімен крмеген со,

Кркіне кріп баа бермеген со,

Слу деп жрт айтады мен білмеймін,

асына Абылайды ермеген со.

 

алматы шауып-шаншып айтушылар,

Болмасын бл слуа айтып мар?

Сол ызды кркемдігін айта алмайды.

Бл істі дмдендіріп айтушылар.

 

Сол ызды он жетіге келген жасы,

Оралан аш беліне ола шашы.

ап-ара арлыашты анатыдай

Иілген а мадайда екі асы.

 

Аш белі кк шыбытай солылдайды,

ола шаш бейне жібек толындайды.

Батырлар сол слуа салыстыран –

Жалыз-а аспандаы Кн мен Айды.

 

иысан брын талай сый-сияты

Слуды бір-біріне иыспапты.

Жолдасын бір ыз шін алы скер,

Дуласып, ке далаа сиыспапты.

 

Сарды баласындай тора тскен,

ланны лынындай ора тскен;

Ттын ыз жауларына жаутадайды,

Киікті лаындай ола тскен.

 

Сзбененен бірін-бірі жеісе алмай,

Жолдасып ынтымаа келісе алмай;

Аттанды алы скер гжілдесіп,

Слуды бір-біріне берісе алмай.

 

Жеткенше соныменен Ккшетауа,

Алаламай бір-бірінен срап сауа.

алы ол Бурабайды саасына

Кеп онды, бітім ылма талас дауа.

 

Тбектей айнала тау - берік оран.

аптаан тау мен тасты ап-ара орман.

Бурабай жаасында О жетпес шы,

Жаалай сол жерге кеп скер онан.

 

Тілдесіп таумен аспан сйіседі.

Слем ып блттар басын иіседі.

иырдан келген алып трлі блттар,

Бас осып тау тсінде тйіседі.

 

алы ол шомылысып кміс суа,

здерін, аттарын да шомып жуан.

Тігісіп шатырларын тыныан со.

Таласты айналдырды лкен шуа.

 

Жаутадап ттын ыздар жауларына,

Еледеп ла салып дауларына;

Бнде боп асіретпен арасады

Матаан ол-аята бауларына.

 

Желбіреп ала-отан шатырлары;

Айтысып слу шін жатыр брі.

Абылай кк шалына кілем тсеп,

мірмен жинап алды батырларын.

 

- Батырлар, бріізде олжа толы.

місе о болай да бізді жоры.

Жрмедер жамандасып кпе сатап,

Себебі олжадаы бір ыз болып.

 

Бл талас тсті мені аруыма,

айтседе кнесідер балауыма.

Бріді кріп зі тадау ылсын,

Бйырдым "ттын ызды алауына".

 

Батырлар трегелді "алдиярлап",

Тізіліп ттын ыза болды барма.

Ттын ыз кімді тадау алау ылса,

Слуды атын ылып сол болды алма.

 

Жіберді ыза Абылай "барып кел" деп,

"Немесе з алдыма алып кел" деп.

"Біреуін батырларды тадау ылар,

тырып лаына салып кел" деп.

 

Батырлар талас сзді ойып енді,

Трысты туекелге буып белді.

Жіберген Абылайды жігіттері,

Ортаа ттын ызды алып келді.

 

Аш белі кк шыбыша майысандай.

Аша жз а шапатап атан тадай,

зілген ызалдатай і солын,

абыра крсе аяп айысандай.

 

Секілді ола тскен бала киік,

Мергенні лсіреткен оы тиіп.

Кйік пен асіретін жасыра алмай,

Кеп трды хан алдына басын иіп.

 

Томсарып слу трды басын иіп,

Жеіл ме жас басына келген кйік.

алматы алаандап анын ішкен,

алайша атын болсын жауын сйіп?

 

Абылай ттын ыза салды кзін,

Сйледі, мір билік айтан сзін.

"Жарыным, кей батыр мына тран,

ара да біріне ти, тадап зі".

 

Батырлар тран боймен алды атып,

адалып ттын ыза кзбен атып.

Тулайды жректері дйек ылмай,

Тадар деп слу, шіркін, кімді натып!

 

Бріні жректері аттай тулап,

Жздері былады і урап,

алы ол тым-тырыс боп трды арап.

Кледі кл мен ана орман шулап.

 

ыз айтты: "лды, тасыр, треізге,

Тадырды салан ісін креміз де,

Адамды жете байап сынамаса,

Бір кріп тура баа береміз бе?

 

Я, тасыр, менен тадау сратсаыз,

Бл істі осылайша натсаыз,

Тадайын треізге лды айтып,

нерін батырларды сынатсаыз.

 

Тиейін садаы шыр мергеніне,

Кзіммен асындаан кргеніме.

Байланан мына шыны ка басына,

Жаулыымды атып жыып бергеніне..."

 

Абылай берді ызды тілегіне,

Серт болды батырларды білегіне.

Етектен шы басына кз жіберіп.

Зор кдік кірді ркімні жрегіне.

 

ыз шешті орамалын беліндегі,

Бір адам серт ып берген еліндегі...

Саымдай кз алдынан аып тті,

Жас мір туып скен жеріндегі.

 

Жібекпен шайы орамал кестелеген,

Айнала жазуы бар: "есте" деген.

"Егер де айтан серттен таяр болса

Мейлі жырт, мейлі рте, шеш те" деген.

 

Жмбаты жазулара арап алып,

Тастады хан алдына орамалын.

Батырлар озалысып шапырласты,

Ентелеп хан мен ызды орап алып.

 

Абылай трегелді даусын кернеп,

Сйледі лжадай боп олын сермеп.

"Батырлар, бір ызы сын келді міне,

Мінідер аттарыа жылдам ерлеп!

 

"Ыайлы бір он жігіт сайлансын тез!

Орамал шы басына байлансын тез!

Сада пен лаш сынап кезі келді.

Серіппе сада оы айралсын тез!.."

 

Он жігіт белге байлап аран жіпті,

Мысыша рмелесіп шыа шыты.

Байланан серт орамал найза аашты

Ыралтып шы басына ре тікті.

 

Батырлар даярланып баптан ысты,

Белсеніп отайланып аттанысты.

Шіреніп зегісін сыырлатып.

Айтулы жерге шыып саптанысты.

 

алы ол гуілдейді анталасан,

Бсеке бір ыз шін тайталасан.

Бір таса топ жанында ыз да шыты.

Тартысты себепкері жан таласан.

 

Кей батыр ойастайды оын сайлап,

Кей батыр безейді оын ткір айрап.

Шыдаы орамалды опен ілу,

ркімні тілегені "я, дайлап".

 

Орамал желбірейді ойан байлап...

Абылай: "атыдар!" - деп шыты айайлап.

Батырлар шіренісіп тізбектеліп,

Тартысты садатарын "Абылайлап".

 

Дмпілдеп сада оы ысырады,

Ойастап жолбарыстай пысырады.

Ышынып жолбарыстай кшін лшеп,

Батырлар садаа оын ыстырады.

 

уені ысыртады атан сада.

ыз да тр тас басында кзін адап;

Етектен шыа арай кекті жарып,

ндетіп таса тиген оты санап.

 

арасып алы скер трды анталап,

ркімні шыа ысыртан оын санап.

ызыан жас слуа дмеліден

алмады о атпаан бір нн талап.

 

Атан о таса тиіп жарылдайды,

Шыда ойнап бала бркіт шаылдайды.

Отарын орамала жеткізе алмай.

Батырлар біраздан со "арындайды".

 

Шіреніп садатарын шыа кезеп,

Сыалап орамала оын безеп,

Дадарды оын ешкім жеткізе алмай,

Ысыртып садатарын кезек-кезек.

 

Ешайсы сыннан сйтіп тпеген со,

ыз айтсін "зі тадау ет" деген со.

"О жетпес" деген ата алыпты шы,

Атан о на басына жетпеген со.

 

 

Бой жазу

Кй шіркін кейде серпіп ыладайды,

Кейде пс, кейде сейдін, сыладайды.

Кейде жай кібіртіктеп, асай жылжып,

Кейде ырып, а тлкіше бладайды.

 

Слуша кейде семдеп брадайды,

Мстекше кейде мешел тырадайды.

Кермеге байласа да жерді тарпып.

Тлпарша кейде шапшып тралмайды.

 

Кй шіркін уел лаш салан еді,

Шалытап рттей жйткіп жанан еді.

Дестелеп Ккшетауды ертегісін.

Тізбектеп біраз жыр ып алан еді.

 

йткенмен шіркін жйрік талан еді,

арыннан біраздан со танан еді.

"О жетпес" ертегісін бітіргенде.

зіліп жыр тізбегі алан еді.

 

Бас жаы бл ертекті жазылалы,

гіме белуардан азылалы,

Екі-ш жыл болса-даы, - кейінгісін

Жазуа алам алдым азір ана...

 

 

Жмбатас

Батырлар апыратап, зорланысып,

амалды алы скер орланысып.

Ерлігін кербез шыны енді байап,

ндемей хан да трды зор намыс ып.

 

Трды да тас басында алма ызы,

Таласып алы скер алма ызы:

"Я, тасыр, шке шейін бйге ылам,

зііз ерік берген со тадатызып.

 

Бірінші сыннан адам тпей тр ой.

Ешкімні оы шыа жетпей тр ой,

Мінеки, кріп трсыз о атуа.

Еш батыр енді талап етпей тр ой.

 

Енді екі бйге тігіп арайын да,

Крейін не жазу бар талайымда.

ш сынны екеуінен озан ерді,

Сыныма толан ер деп алайын да..."

 

Ойастап ыза Абылай жаын келді,

натып ызды сзін мал крді.

Жарыным, енді бйге олдан келмес

Іс болып жрмесін деп аыл берді.

 

алы ол трды оршап анталасып,

Лепірген арындарын біраз басып.

амала шауып айтып кеп трандай,

Жауменен жааласып, жанталасып.

 

Клімдеп алтын кн мен биік аспан.

арасып айна клге жымыдасан.

Кледі айнала тау, алы орман, -

Тек ана н шыпайды тйытастан.

 

аз бенен ау клде аылдайды...

Шарытап, бала бркіт шаылдайды.

былан старды н, кйлерімен,

Жаырып тау мен орман саылдайды.

 

алытап ара бркіт ккті шарлап,

Шарытап айналады тауды барлап,

Шаылдап здан лап кк аршыа,

Тйілер атан отай тмен зарлап.

 

Батырлар айнала тр тас асында,

Аландай бір-бір слу бас-басына.

Бйгеге бірі алмай тспек таы -

Абылай бсекені бас-асында.

 

Жауыны елін шапан ортасында,

Тапжылмай слу да тр тас басында.

шсын ба... айтсын енді ттын пенде

Кез болан блесі аз ба жас басында.

 

Анталап, амалаан кп жыртыша,

Жемтікше оай зін тастасын ба!

Зарлаан сз тпейтін нойыстара,

Жалынып жылап ыли асасын ба?..

 

ыз айтты Абылайды сзін тыдап.

"Я, тасыр, біздікі тек мойын снба:

Екінші бйге оп-оай, кш сынасу,

Онан со шіншісі: жеіл жмба.

 

лшенсін осы таса мы адам жер,

Жарыссын сол арадан дмелілер.

Трт адам жгі болсын жарысанда, -

Болмасын бекер еркек боса арам тер.

 

Таппадым жеіл бйге бдан баса,

Сол ана озан болад бл таласта:

Ктеріп трт кісіні жгіріп кеп,

Кім брын алып шыса мына таса".

 

Абылай батырлара: "серпіл!.. - деді. -

Жаяу тс, бар дмелі желпін" - деді.

"Бйгелік жер млшерле..." дегеннен с,

Жгіріп, даяршылар елпілдеді.

 

Батырлар дабырласып аттан тсті.

алы ол тамаша етті "ызы істі".

Армансыз тоайласан жаумен емес,

Сынаспа болды зара ара кшті.

 

Абылай ат стінде кпілдейді,

Ойастап, оразданып дікілдейді.

Лепірген апыратап батырларды.

Кпті боп жректері лпілдейді.

 

Абылай асытырып дігерледі...

Батырлар аттарын тез шідерледі.

Кшіне бекем сенген дмелілер,

Алшандап білектерін жігерледі.

 

Бой тартып кейбіреулер енді бты,

Алшандап кейбіреулер ала шыты.

Балтыр мен білектерін жалааштап,

Шайалып іріктелді, ыры-а мыты.

 

Кк рыш блшы балтыр, білектері...

Тулайды дрсіл аып жректері.

Майданда сыннан озып слуды алу -

азіргі райсысыны тілектері.

 

Кркем ыз даурытырды алы олды,

Бйгеден келер екен андай жолды?

Жамырап, реттеніп самбырласып,

Жарыспа дмелілер дайын болды.

 

Айнала оршаан тау, орта да-д.

лшеді "ыз тасынан" мы адамды.

Жнелді балуандар алша басып,

райсысы ертіп алып трт адамды.

 

ыры батыр аяндады тайталаса

Желіккен скер ду-ду, анталаса

асында шатырларды матаудаы,

Банадан "ттын кндер" та тамаша...

 

Тран жрт круге асы істі артын,

Брі де тамашалап ызды шартын.

Тізіліп балуандар лап жгірді,

райсы трт кісіні стіне артып...

 

Жгіріп кейбіреулер майысады,

Солылда кк темірдей айысады.

Тайандап кейбіреулер бос тайлаша,

шаын ыза арап жайысады.

 

* * *

арашы, - ыз тран тас бл бйгеге,

Серт ылып, жгіріскен сын бйгеге.

Белгілі болма жері серт асыты,

Тскені кімге бге, кімше шіге.

 

Шуласып, скер кліп, саылдасты,

Батырлар жанталасып таымдасты.

згеден сегіз батыр озып шыып,

Ілезде арашыа жаындасты.

 

Брі де ырсылдайды жгірісіп,

Майданда кштеріне жгінісіп.

Сегізі озып келіп ыз тасына

Таласып, бірдей шыты бгілісіп.

 

Бйгеге сегізі де таласады,

ыз бенен Абылайа арасады,

"Шытым" деп ыз тасына "брыныра"

райсы зін-зі санасады.

 

Абылай ат стінде арылдады,

Даусы тау жаыртып саылдады.

"Сегізі те тстідер, - деді Абылай, -

Кштері бір-бірінен артылмады..."

 

рине міршіге мойын снба,

Сзіне оны айтан ркім тынба.

Шын тгіл теріс билік ылса да лы,

Иіліп "алдияр" деп аузын жмба...

 

Сонда ыз толанады даусын кернеп,

Бір сзді айтпа болып, озап, тербеп:

"Бар еді, бір гімем тасыр тре,

Соны айт деп еірейді жрек шерлеп.

 

Бйгені кріп трсыз кзіізбен,

Ктемін діл тре сзіізден.

Сізге сол гімемді баяндаймын,

Срауа трелігін зіізден..."

 

Берген со рхсат "айта бер!.." деп,

Еліктей ыз майысып тсті жерге.

"Барайы клді, тасыр, жаасына,

Шлдедік, ыстытады, кйіп, терлеп...".

 

Брі де клді келді жаасына,

Су ішті клекелеп аашына.

Таы да бір жар тасты асына алып,

Клді сол мінбелеген саасына.

 

"ыз тасы" жз-а тая клге шейін, -

Оны да сізге таы млімдейін.

Бйге тас: "ыз тасы" деп атаныпты,

Ертекте ата ие боп содан кейін...

 

Ішкен со кміс шарап клді суын,

ыз шыты шарап пенен бетін жуып,

алы ол ыза таы телмірісті,

Тым-тырыс оя ойып дауры шуын.

 

Жартаса шыты слу латай ырып,

Батырлар тас жанына келді сырып.

Жартаса клге тнген шыып трып,

ыз айтпа гімесін енді жыр ып.

 

Шы з, тау, - блты апан биік ерен,

Тіп-тік шы, аар жартас мылау-кере,

Скиіп, мінбелесіп, атып-алан,

Тнісіп, кл тбіне тпсіз тере.

 

Жартаса шыан слу ойнамайды...

Биіктен лармын деп ойламайды.

раа ласа егер таса рылма,

ласа тиыа, - бойламайды.

 

Жартасты бір жаы шы, бір жаы су...

Тау іші алы орман, жап-жасыл ну.

Орман да, тау да, кл де, ертелі кеш,

Сыбырлап, сынылдаан ккіл ду-ду

 

Алтын кн, кміс суа нрын бркіп.

Саыммен ккке шады торындай бу,

Сызылтып демі нін сыылдатып,

Ертеді балапанын клде екі ау.

 

Екі ау кледейді атар жзіп,

Кмістен айна клге шимай сызып.

Толанып шашады екі ббегіне,

Клдегі а шашаты басын зіп

 

 

Кептер кебі

Аудай а анатын алан омдап,

Тал бойын кміс сымдай безеп, ондап,

Жартасты суа тнген а басында

алтырап бір крсініп алды толап.

 

Таы да ыз толанды даусын кернеп,

Бастады гімесін озап, тербеп,

Жйріктей бктетіліп, баурын жазып,

Клбедеп, ширатылып, лаш сермеп.

 

Сарнады слу трып, даусын ырнап,

Толады гімені нмен ырап.

Сыылдап ау стай демі нмен,

Нп-нзік алтыратып шертті жырлап:

 

"Араны бір тауыны саласында,

Кк орай иырсыз ке даласында,

Сысыан алы тоай, томарлы кл,

Сол нуды стары кп арасында.

 

Сол нуда бір с крдім кептер деген,

Жыртыш жо оны етін жеп крмеген.

Брінен жыртыштарды оралайды,

орады е аыры бктергіден.

 

Кептер с бір терекке ялапты.

Ебекке кептер байс тиянаты.

А рпек кездерінде трт баласы,

Кріпті ара стан иянатты.

 

Жыр ылма біреу бастан ткергенін,

Жыр ылма біреу азды-кпті кргенін:

Я, тасыр, таза тыдап, трелік бер,

Жырлайын, бастан ая кептер кебін..."

 

 

арас пен кептер

Тыныштытан, рааттан да бірдей жеріп,

Бала шін жерді ыай ртын теріп.

Тынымсыз кептер сорлы жреді екен,

Жем тапса, трт шааа кеп беріп.

 

аыран бір арас жемтік іздеп,

Баспалап рын кепті оны кріп.

Кептер с ясына келген кезде,

лгі см стай апты, андып трып...

 

Кептерді нері асып, алансиды,

нжындап, арам шіркін арлансиды.

орансыз аал сты бып стап,

Матанып, оиланып, мардамсиды.

 

Мршасыз кептер сорлы барылдайды,

Тыпырлап аны шапшып, ырылдайды.

Плені шегелінде сорлы анасын,

Кре сап трт балапан шырылдайды.

 

Шырылдап трт балапан жыласады,

Ес кетіп ясынан ласады.

"Бізді же, анамызды оя бер" деп,

Жалынып, арастан срасады.

 

арас:

"талайды азап ылдым" дейді.

"Осындай ола тскен лды" дейді.

"лашы сарды да жетпей жрген

Талайды тыпырлатып жлдым..." дейді.

 

"Талайа азаттыты бердім" дейді.

"А жрек ккті кезген ермін" дейді.

"Дп келді, шабытыма" деп кледі -"

Тоймасам здеріді жермін" дейді.

 

Мытымсып мгедекті жегеніне,

Мз болар, кептерге лі келгеніне.

Сорлыны босатар ма, топас мндар, -

апыда ілінген со шегеліне...