Литосферадаы табии апатты трлері.Заымдаушы факторлары жне негізгі алдын алу шаралары

Табии сипаттаы ТЖ(срапыл апаттар) – адамдарды заымдануы мен аза табуына келіп соатын,халыты едуір дрежеде материалды шыындара шыратып, тіршілік жадайын бзатын ауіпті былыс немесе геофизикалы, геологиялы, гидрологиялы, атмосфералы дерістер жне басадан туындаан срапыл апат жадайы.

 

ТЖ класы	ТЖ типі	ТЖ трі
1.Литосфералы ТЖ	Геофизикалы (эндогенді) ТЖ	Жер сілкіну, жанартауды атылауы.
Геологиялы Экзогенді ТЖ	Сырымалар, кендерді отырып кетуі,кшкіндер,опырмалар мен йінділер,селдер, абразиялар,эрозиялар.
Табии рттер	Орман рттері, шымтезек рттері,далалы рттері.
2.Атмосфералы ТЖ	Желді (метеорологиялы) ТЖ	Боран, дауыл, кшті йын.
Аномалиялы (агрометеорологиялы) былыс	Созылмалы нсерлер,атты аптап, рашылы, кшті суытар,арбасу жне брасындар.
3. Гидросфералы ТЖ	Теіздік гидросфералы ТЖ	Тайфундар, теіздегі мзда ТЖ, цунами,теіз дегейіні атты тербелуі мен толындауы.
рлытаы гидросфералы ТЖ (гидрологиялыт ТЖ)	Су тасыны,желді айдаулары, су тасуы, сабалар, кептелу жне мзрсаулар, ыза суларды аномалиялы дегейі.
4.Биологиялы ТЖ	Адамдарды жаппай аурулары	Топты аурулар, эпидемиялар, пандемиялар.
індеттер мен малды жпалы аурулары	Энзоотиялар, эпизоотиялар, панзоотиялар.
сімдіктерді кеселдері мен зиянкестері арылы заымдануы	Эпифитотиялар, панфитотиялар, сімдіктерді зиян келтірушілерді жаппай таралуы.

 

Табии сипаттаы ТЖ е лкен белгіленген саны:

· Су тасын - 34%

· атты жел, дауыл, тайфун, арайын - 19%

· атты жауын-шашын немесе заа созылатын жауын – 14%

· Жер сілкінісі – 8%

· атты арбасулар жне брасындар – 8%

· Сырыма жне опырылым - 5%

Осыан байланысты осындай ттенше жадайларды баылау мселесін жне ауіпін азайту жніндегі зерттеулер кбеюде. Адамдарды орау дрежесі туралы, р трлі дегейдегі басаруды рылымды блімшелеріні басшылары мен халыты табии ауіпті абылдауына байланысты апаттан орау стратегиясы туралы мселелер туындайды.Осы литосфералы апатты ішіндегі жер сілкінісіне тотайтын болса

Жер сілкінуіне дейін:

Жадайды кз алдыыза елестетііз: атты жер сілкінісі болан кезде егер сіз жмыста, йде, ал балаларыыз сол кезде мектепте немесе балалар башасында болса? зііз бен отбасы мшелеріні осындай жадай бола алан кезде жете зерттеіз: тыылу шін е ауіпсіз жер айда, жер сілкінісі біткеннен кейін ай жерде кездескен дрыс т.б. Сізді алдын-ала ран «сценариііз» апат болан жадайда кмекке келеді.

 

Алдын-ала дайын болыыз:

· Рюкзак немесе смкеізді жаттар;

· ш кнге жететін тама пен су;

· Алашы медициналы дріханасы мен медикаменттер;

· Жылжымалы электр фонары мен сіріке;

· Жылы киім мен ая киім.

Алашы жер сілкінісі кезінде :

· Есте сатаыз: жер сілкінісі басталан кезде рейленбеіз жне басаларды да рейленуіне жол бармеіз;

· Газ, су жне жарыты сндірііз;

· Жер сілкіну тменгі баллмен жай болса, онда орыпаыз, сол жерде трыыз, яни ктііз.

 

Егер кшті жер сілкінісі болан кезде сіз йді ішінде болсаыз (дмпу кші бес жне одан жоары болса):

· Екінші жне одан да жоары абатта болсаыз ол жерден ешайда кетпеіз;

· Ішкі абыраны ауіпсіз жеріне, брыша, есікті жатауына, ваннаа жатыыз;

· Кереуетті, столды астына кірііз, себебі блар сізді лайтын заттар мен сынытардан орайды. зіізді ауыр жиаздар мен терезелерден аула стаыз;

· Лифтіні пайдаланбаыз.

Егер кшеде болсыыз:

· имараттар мен электр желілерінен алша, ашы алада трыыз, зілген электр желілерінен алша трыыз;

· имаратты алды кесіп тпеіз жне оан кірмеіз.