Оиа орнында кмек крсету
Бірінші тртіп – кйген жерді ммкіндігінше таза жаимамен жабу.
Теріні кйген блігін байлап тастауа немесе атты тйуге болмайды.
Екінші тртіп – целлофан пкеттерін, пластикалы шлмектерді армен, мзбен немесе суы сумен толтыру жне оларды ра жайма тселген кйген жерді стіне ояды.
шінші тртіп – кйік алан адама 1-2 таблетка анальгин беру(оны есі болан жадайда).
Тртінші тртіп – зардап шегушіге жылы сусынды кп ішкізу жне толы тыныштыта алдыру.
Тері жамылыларыны ттастыы бзылмай 1-2 дрежелі кйік боландаы кмектер
1.кйген жерді жылдамыра суы суды астында 10-15 минут стау
2.таза ра матамен жабу
3.кпіршік стіне суы зат ою (мзды аптама, мзды су йылан немесе ар салынан пкет).
АЛАШЫ ЖРДЕМ / ЕГЕР АДАМ КЙІК АЛСА (получил ожог).
Кйік оттан, будан, айнаптран судан, химиялы заттардан, кн суледен болу ммкін.
4 дрежелі кйік болады:
Бірінші жне екінші дрежелі кйікте сйыпен толтырылан кпіріктер (пузырьки) пайда болады. шінші жне тртінші дрежелі кйікте тек ана адам терісі ана емес, сонымен бірге одан да тере тканьдар жараатталады (обугливаются или свариваются).
Емделу:
1. Кйік жерін киімнен ажыратыыз. (Огалите пораженный участок кожи)
2. Кйік жерін суы суа немесе аып тран суы суа салыныз жне ауыр басыланша солай стап трыныз (10 минуттан 30 минутке дейін).
3. Содан кейін киік жерін матамен немесе баса таза шбірекпен орап ойыныз.
4. Маймен, креммен немесе мазьбен жауу тиім салынады.
5. піріктерді (волдыри) жармаыз, йтпесе оан микроп тсу ммкін.
6. Егер кйік атты немесе тере болса, онда оны дрігерге крсетініз.
Ттенше жадай кезіндегі инженерлік шаралар.
Инженерлік амтамасыз ету
Инженерлік амтамасыз ету (Инженерное обеспечение) — заымдану ошаында жеке рамды, халыты орау жне эвакуациялау шараларын жргізу. Бл міндеттерді А бастыыны шешімі бойынша арнайы рылан инженерлік-техникалы жасатар орындайды. Инженерлік амтамасыз етуге мыналар амтылады:
· жолдар мен кпірлерді жне жол рылыстарыны ктіп сталуы мен жнделуін амтамасыз ету;
· жнелту жне абылдау пункттерін, жаяу адамдар жретін баыттарда лектік жолдарды, халыты атыстыра отырып, паналау орындарын, жасатар мен техниканы орналастыратын бастапы аудандарды, су алатын жне оны тазартатын пункттерді жабдытау; суа ткелдер салу;
· инженерлік барлауды йымдастырып, жргізу жне кштерді (ралдарды) заым ошаына кіруін амтамасыз ету, оан жолдар салу, йінді басып алан паналау имараттары мен тасалану орындарын ашу; коммуналдыэнергетикалы жйелердегі аппаттардын зардаптарын ошаулап, жою;
· бркемелеуді инженерлік шараларын жасау, жаппай заымдану ошаындаы зардаптарын жою;
· жарылмай алан снаряд, бомбаларды тауып, жою.
Инженерлік арулану ралдары
Инженерлік арулану ралдары (Средства инженерного вооружения) — р трлі инженерлік техниканы, арнаулы ралдарды, мліктер мен материалдарды, сондай-аскерлер мен инженерлік блімшелерді (блімдерді) инженерлік жмыстарды жеделдету мен скерлерді рыс имылдарын орындауын амтамасыз етуге арналан инженерлік одрілеріні жиынтыы. [1]
Алалар мен шаруашылы жргізу объектілерін санаттау дрежесіне байланысты Азаматты оранысты инженерлік-техникалы іс-шараларыны клемі мен мазмны жніндегі нсаулы 1-тарау. Жалпы ережелер
1. Азаматты оранысты инженерлік-техникалы іс-шаралары - бл халыты орау, соыс уаытында экономика объектілері жмысыны тратылыын арттыру, болуы ммкін ирауларды алдын алу жне арсыласты азіргі заманы заымдау ралдарына арсы олдану нтижесінде халыты шыынын азайту, заымдау ошатарында, авариялар, апаттар жне длей зілзалалар аудандарында авариялы-тару жне баса да шыл жмыстарды жргізу шін жадай жасау.
2. Осы алалар мен шаруашылы объектілерін санаттау дрежесіне байланысты Азаматты оранысты инженерлік-техникалы шараларыны клемі мен мазмны жніндегі нсаулыы (бдан рі - ИТШ нсаулыы) халы пен ауматарды орауды амтамасыз етуге, техногендік жне табии сипаттаы ттенше жадайларда материалды шыынды азайтуа, сондай-а скери іс-имылдарды жргізу кезінде немесе осы іс-имылдарды салдарларынан туындайтын ауіп-атерлерден орауа баытталан рылыс салу жне айта жаарту кезінде іске асырылатын барлы жобалы шешімдерді кздейтін нормаларды анытайды.
Жалпы талаптара: азіргі заманы заымдау ралдарынан, сондай-а аварияларды, апаттарды жне длей зілзалаларды салдарларынан халыты орауды амтамасыз ету, объектілерде рт ауіпсіздігін арттыру; электр энергиясымен, газбен, сумен резервтік жабдытауды йымдастыру; заымдау ралдарынан сумен жабдытау объектілерін орау; объектілерді жарытан орауды жргізуге дайынды жатады.
А ИТЖ нсаулыыны талаптары азастан Республикасыны барлы аумаында Азаматты оранысты инженерлік-техникалы іс-шараларын жргізгенде орындалуа міндетті.
алалар мен шаруашылы объектілерін санаттау дрежесі азастан Республикасы кіметіні 2005 жылы 22 ыркйектегі N 942 аулысымен бекітілген алаларды топтара, йымдарды Азаматты ораныс бойынша санаттара жатызу ережелері мен критерийлеріне сйкес аныталады.
3. Азаматты оранысты инженерлік-техникалы іс-шараларыны клемі мен мазмны азіргі заманы заымдау ралдары мен оларды осалы факторларыны ытимал сер етуі бойынша ауматарды айматара блуді ескере отырып, алаларды топтары мен Азаматты ораныс бойынша йымдарды санаттарына, сондай-а болуы ммкін аварияларды, апаттарды жне длей зілзалаларды сипаты мен клемдеріне байланысты аныталады.
4. Азаматты оранысты инженерлік-техникалы іс-шаралары алдын ала зірленеді жне жргізіледі.
зіні сипаты бойынша алдын ала жзеге асыру ммкін емес іс-шаралар соыс уаытында жедел трде жргізіледі.
5. Азаматты ораныс бойынша топтара жатызылан алаларды немесе 10 килоа жне одан да кп Паскальа те (бдан рі - кПа) (0,1 килограмм кш тртбрыш сантиметрге (бдан рі - кгс/см 2 ) ауа соы толыны фронтында арты ысым туындауы ммкін Азаматты ораныс бойынша аса маызды санаттаы йымдарды аумаы ирауы ммкін айматы райды.
ирауы ммкін айматаы ауматы блігі ауа соысы толыныны фронтында 30 кПа-а те жне одан да кп ысым шегінде атты ирауы ммкін айматы райды.
атты ирауы ммкін айма пен ирауы ммкін айма шекараларыны арасында орналасан аума аз ирауы ммкін айматы райды.
Азаматты ораныс бойынша топтара жатызылан алаларды жобалы рылысыны шекараларынан атты жне аз ирауы ммкін айматарды, сондай-а Азаматты ораныс бойынша топтара жатызылан алаларды сыртына орналасан Азаматты ораныс бойынша аса маызды санаттаы йымдарды шекараларын блу осы ИТШ нсаулыыны 1-осымшасына сйкес аныталады.
Азаматты ораныс бойынша топтара жатызылан аланы (Азаматты ораныс бойынша топтара жатызылан йымдарды) жобалы рылысыны шекарасы жобалау нормаларыны талаптарына сйкес есеп беру мерзіміне зірленіп бекітілген бас жоспармен аныталады.
6. Азаматты ораныс бойынша топтара жатызылан алаларды жне Азаматты ораныс бойынша аса маызды санаттаы йымдарды ирауы ммкін аймаы мен осы аймаа ені 20 километр (бдан рі - км) болатын аума жолаымен іргелес жатан аума алаы ауіпті радиоактивті заымдануы (ластануы) ммкін айматы райды. Атом станциясы шін (атом жылу электр орталытары, жылумен жабдытаушы атом станциясы) ауіпті радиоактивті заымдану (ластану) аймаын ирауы ммкін айма пен осы аймаа іргелес жатан уаты 4 миллион кило Ватта (бдан рі - млн. кВт) дейін белгіленген атом станциясы шін ені 20 км аума жолаы жне уаты 4 млн. кВт арты белгіленген атом станциясы шін ені 40 км аума жолаы райды.
ауіпті радиоактивті заымдануы (ластануы) ммкін айматы шекарасына іргелес жататын ені 100 км аума жолаы радиоактивті заымдануы (ластануы) ммкін айматы райды.
7. Химиялы ауіпті объектілерді шегіне іргелес жатан ауматаы атты сер ететін улы заттары бар ыдыстар ираан жадайда ерітінділері таралып, оралмаан адамдарды заымдауы ммкін аума ауіпті химиялы заымдануы (ластануы) ммкін айматы райды. Крсетілген айматы шекарасына сер ететін улы заттар йылан ыдыстан блу осы ИТШ нсаулыыны 2-осымшасына сйкес аныталады.
8. Болуы ммкін су тасыны нтижесінде жаппай адам шыыны, йлер мен имараттарды ирауы, баса да материалды ндылытарды блінуі немесе ирауы апатты су астында алуы ммкін айматы райды.
Апатты су астында алуы ммкін айматарды клемі алалы жне ауылды елді мекендерді, объектілерді, трын йлер мен имараттарды рылыстарын салу шін алады (трассаны) тадау кезінде негізделетін материалдарды зірлеу кезінде аныталады.
9. ирауы ммкін ауматан тыс, ауіпті химиялы заымдануы ммкін, апатты су астында алуы ммкін, сондай-а ауіпті радиоактивті заымдануы (ластануы) ммкін айматан тыс жергілікті жне кшірілген халыты іс-рекет жасауы шін жарамды облыстарды кімшілік шекараларыны шегінде орналасан ауматар ауіпсіз айматы райды.
10. Екі немесе одан да арты айматарды салу кезінде оларды ішкі контурлары бойынша бл айматарды жалпы шекарасы белгіленеді.
11. Азаматты оранысты инженердік-техникалы іс-шаралары:
- азастан Республикасыны аумаындаы йымдарды бас сызбасын, ауматы дамуды іраралы сызбасын, аумаа ала рылысын салуды жоспарлауды кешенді сызбаларын жасау кезінде;
- елді мекенді пукттерді бас жоспарларын жасау кезінде;
- ауданды жоспарлау сызбалары мен жобаларын жасау жне ауматарды, елді мекендерді, нерксіптік айматарды салу кезінде;
- ксіпорындарды, имараттарды жне рылыстарды жобалы сметалы жаттамаларын зірлеу, келісу жне бекіту кезінде.
Жмыс істеп тран (салынып біткен) ксіпорындарда Азаматты оранысты инженерлік-техникалы шараларын жоспарлау осы Бйрыты талаптарына сйкес жзеге асырылады.
Азаматты оранысты инженерлік-техникалы іс-шаралары зірленеді жне оан тиісті жобалау, жобалау алдындаы жне жобалау материалдарыны трлері енгізіледі жне ажетті негіздемелерімен жйелі трде жеке блімге (тома, кітапа) жинаталады.
зірленген іс-шараларды клемі мен оларды жргізу мерзімі республиканы экономикалы жне леуметтік дамуыны мемлекеттік жоспарымен аныталады.
12. айта жоспарланан, кеейтілген, айта жаартылан алалы жне ауылды елді мекендер, ксіпорындар жне рылыстар, сондай-а техникалы айта жараталан ксіпорындар мен рылыстар шін Азаматты оранысты инженерлік-техникалы іс-шараларын жзеге асырумен байланысты шыындар жобалы сметалы жаттаманы зірлеу жніндегі олданыстаы нормативтік жаттара сйкес аныталады жне ерекше кезеде орындалан іс-шаралара (жмыстара) кеткен шыындардан баса оларды жекелеген имараттар мен рылыстарды сметаларына, нерксіптік жне азаматты трын йлер рылысын салуа арналан жиынты сметаларды тиісті тараулары бойынша шыындарды жалпы сомасына осады.
алалы жне ауылды елді мекендерде жмыс істеп тран, рылысы салынып біткен жне айта жаартуа (кеейтуге) жатпайтын йымдарда Азаматты оранысты инженерлік-техникалы іс-шаралары жоспарлау жне крсетілген алалы жне ауылды елді мекендерді жобаларына, занамада белгіленген тртіппен бекітілген ксіпорындарды, имараттарды жне рылыстарды жобаларына жеке зірленген блімдерді негізінде орындалады.
Бекітілген жобалы сметалы жаттары бар, Азаматты оранысты инженерлік-техникалы іс-шаралары кзделмеген, рылысы салынып жатан ксіпорындар шін оларды жобаларына (жмыс жобаларына) Азаматты оранысты инженерлік-техникалы іс-шараларыны жеке блімдері зірленеді.
13. Азаматты оранысты инженерлік-техникалы іс-шараларын зірлеуге арналан тапсырма 11-тармата крсетілген жаттарды зірлеуге арналан тапсырмаларды рамдас блігі болып табылады.
ірлерді дамытуа, ауматарды салуа елді мекендер мен шаруашылы объектілерін салу мен айта жаартуа, Азаматты оранысты инженерлік-техникалы іс-шараларыны жобалы сметалы жаттарын зірлеуге арналан тапсырмалар ттенше жадайлар жніндегі орталы атарушы органны ауматы блімшелерімен келісіледі.