A)Сатар B)йсіндер C) ндар.
7. ндар мемлекетіні скери жйесі рылымы…
A)4 аната блінген B)6 аната блінген C)3 аната блінген
6)н шаньюйіні жаын туыстары иеленген лауазым.
A)скербасы B)олбасшы C) Тменбасы
8. н мемлекетіні ру саны.
A)16 B)35 C) 249. н мемлекетіндегі тменбасы скеріні рамы.
A)22 мы жауынгер B)15 мы жауынгер C) 10 мы жауынгер
10. ндарда асаалдар кеесі… жылына
A)12 рет шаырылды B)8 рет шаырылды C) 3 рет шаырылды
11. ндар мен ытай елі арасындаы соыс имылдары созылан уаыт.
A)500 жылдан астам B)200 жылдан астам C) 300 жылдан астам.
12. Халытврды лы оныс аударуын бастаан халы..
А)алыларВ)йсіндерС)ндар13. Рим империясына ауіп туызан н басшысы.
А)Мде В) Атилла немесе Еділ С) Кир
14. Еділ жауынгерлеріні Галлиядаы Каталаун даласындаы болан шайас жылы.
А) 451 жылВ) 512жылы С)354жылы
15. Еділ айтыс болан жыл.
А)682жылы В)509жылы С) 453 жыл16. Еділді шамамен мір срген жылдары.
А) 400-453 жылдар В)428-453жылдарС) 410-468жылдар
V. Баалау: р оушыла тиісті баа ою.
VІ. йге тапсырма: йде мазмндап оу, осымша апарат арау.
Сынып: 5 «а». Саба №:______8_____ Кні:_______________
Пн: азастан тарихынан гімелер.
Сабаты таырыбы: Трік аанатыны рылуы.
Сабаты масаты:
Білімділік: Трік аанатыны ел тарихындаы тарихи орны, олар жасаан ерлік жорытарыны мні,маызын ындыру, оушыларды зіндік пікір дадыларын, з-зін жне бір-бірін баалауа алыптастыру;
Дамытушылы:білімдерін дамыту, тарихи оиаларды жйелеп, жіктеп айтуа йрету, тарихи оиаларды орытындылауа дадыландыру;
Трбиелік: Оушыларды з еліні тарихын, тілін, дінін, лтты ндылытарын рметтеуге, Отанын сюге, лтжандылыа трбиелеу.
Сабаты трі: аралас саба.
дісі: гімелеу, тест, мтінмен жмыс, маынаны табу, кесте толтыру.
Сабаты барысы:
Сабаты жоспары:I. йымдастыру кезеі.
II. й тапсырмасын тексеру.
III.Жаа саба.
IV.Жаа сабаты бекіту.
V. Баалау.
VI.йге тапсырма.
І. йымдастыру кезеі
· Оу ралын тексеріп тгелдеу.
· Оушыларды тгендеу.
· Оушыларды зейінін сабаа аудару.
ІІ.й тапсырмасын срау:
1) Атилла туралы мзмндап айту.
Жаа сабаты жоспары:
1) Трік этнонимі.
2) Тріктерді з туелсіздіктері шін соыс.
3) Трік аанатыны рылуы. Трік аандар.
4) аанатты ыдырауы.
III.Жаа саба.
«Трік» деген ат алаш рет 542 жылы аталады. ытайлар тріктерді сюнну-ндар деп атаан, мны зі тріктерді н тайпаларыны жаласы екенін крсетеді. 546 жылы тирек (телэ) тайпалары Моолияны отстік жне орталы аудандарын мекендеген аварлара (жкань-жуань) арсы жоры жасайды. Осы кезде ктпеген жерден тріктерді ааны Тумынны (Бумын) басаруымен тріктер телэ скерлеріне шабуыл жасап, жеіп, 50 мы скерін ттына алады. Осыдан кейін тріктер кшейіп, енді брын здері туелді болып келген аварлара (жуань-жуань) арсы шыады. 552 жылы кктемде тріктер аварларды ордасына шабуыл жасап, оларды жееді, аварды ааны Анай зін-зі лтіреді. Осы кезден бастап Бумын трік аан деген атаын алады. Бумын 553 жылы айтыс болады.
Бумын лгеннен кейін, таа оны інісі ара-Еске отырады. Ол Орхонны жоары жаында аварларды екінші рет жееді. ара-Ескеден кейін, оны мрагер інісі Еркінді - Ман деген атпен аан болады. Оны ел билеген кезі 553–572 жылдар. Манны тсында аз уаыт ішінде (553–554 жж) тріктер шыыста айлар, идандар жне оыз-татар тайпаларын, солтстікте Енесей ырыздарын, Жетісу жеріндегі тргенттерді здеріне аратты. Бл жылдары тріктерді батыса арай жасаан жорытары кшті болды. Оларды Тумынны баса бір інісі Істемі жргізді. Кейін тарихи деректерде оны Батыс тріктеріні тпкі атасы жне Батыс Трік аанатыны негізін алаушы деп атайды. 563 жылы Трік ааны Силзибул (Естемі) Эфталит мемлекетін басып алуа кіріседі.
571 жылы Естемі аан Солтстік Кавказды басып алды, сйтіп Керчь тбегіне (Боспора) шыты. Оны баласы Тріксанф Керчті басып алып, 576 жылы ырыма шабуыл жасады. Біра Естемі лгеннен кейін, 582–593 жылдары Трік аанатында билік шін ырыс басталды. з ішіндегі алауызды пен леуметтік айшылытар аанатты атты лсіретті. Елде мал індеттері, жттар мен ашаршылы орын алды. Трік аанаты шекараларына шыыстан ытайды Сй улетіні (581–618 жж.) шабуылы кшейді. Бл жадайларды барлыы 603 жылы Трік мемлекетіні екі дербес ааната – Шыыс жне Батыс аанаттарына блінуімен аяталды.
ІV. Сабаты бекіту:
1) Трік аанатыны шаруашылыын сипаттау.
2) Кесте растыру.
| ашан ? | айда ? Кім ? | Не болды ? |
3) «Трік» сзіні мнін тсіндіру ?
4) Трік аанаты алай рылды ? Оны ран кім ?
5) аанат рамына андай тайпалар кірді ?
6) аанатты басаран андай аандар болды ?
7) Трік халыы мен аза халыны шаруашылы жне мдени мірінде андай састытар бар?
8) Трік аанатыны ыдырауы басты сеюептері неде?
V. Баалау: р оушыла тиісті баа ою.
VІ. йге тапсырма: йде мазмндап оу, осымша апарат арау.
Сынып: 5 «а». Саба №:______9_____ Кні:_______________
Пн: азастан тарихынан гімелер.
Сабаты таырыбы: Шыыс даналары.
Сабаты масаты:
Білімділік: ІХ-ХІІ асырларда ылымны дамуы жне сол кезеде мір срген аза жеріні алымдары туралы, оларды ылымны дамуына осан лестері туралы оып білу;
Дамытушылы: Тарихи тлаа мінездеме беріп, оны з ойымен орытындылай білуге дадыландыру. Тарихи тілмен сауатты сйлеуге йрету. ылыма дрыс баа беруге дайындау;
Трбиелік: Біртуар алымдарды бойындаы жасы асиеттерді, лгіні оушыларды з бойларына алыптастыруа трбиелеу.
Сабаты трі: аралас саба.
дісі: гімелеу, тест, мтінмен жмыс, маынаны табу, кесте толтыру.
Сабаты барысы:
Сабаты жоспары:I. йымдастыру кезеі.
II. й тапсырмасын тексеру.
III.Жаа саба.
IV.Жаа сабаты бекіту.
V. Баалау.
VI.йге тапсырма.