Аза хандыыны этникалы рамы.

ХІ-Х .. азастан жерін мекендейтін аза тайпалары Ертістен Жайыа,Алтайдан Каспий мен Арала,араталдан Сырдарияа,Тянь-Шаньнан аратауа дейінгі ке байта,жазы даланы оныстанан еді.аза даласыны негізгі трындары йсін,алы,оырат,ыпша,найман,керей,маыт т.б. кптеген тайпалар болды.Бл тайпалар тркі дуірінен кейін аза жеріндегі тркі тілдес тайпалармен бірігіп тілі,ділі,наным-сенімі жаынан бір-бірімен араласып кетті.Олар аза халыны бірттас мемлекет болып рылуына,оны лтты этникалы рамына лкен лес осты.Бл тайпалар экономикалы леуметтік – мдени жаынан бір-біріне толы сай келген этникалы топтар еді.

 

Нмірленген оушылар бірігіп здеріне берілген тапсырманы мият орындап, з й тобында тсіндіріп беруі керек. Есте сатау шін жазып алуа болады. Оушыларды тапсырмамен жмысты жеілдетуі шін тмендегі сратар тізімін рамын

№1.

1. Алашыда леуметтік маына берген «аза» ымын алай тсінесі?

2. аза атауы алыптасана дейін Алтын Орда мемлекетіні рамында мір срген жне аза халына негіз болан тайпаларды алай атады?

3. Алаш тайпалары кімдерден блініп, Шу зені бойына кшіп барды? Оларды бастап баран кімдер?

4. Моолстана кшіп келген алаш кшпелілері, енді алай атала бастады?

Ол сз андай маынаны білдіреді?

5. «аза» термині тараан ауматы атап, картадан крсетідер.

6. «аза» терминіні толы орныуы кай асырларда аяталды?

 

№2

1. аза хандыы тарихында ерекше орын алан мемлекет. Оны негізін салан кім?

2. Жошы хан туралы кандай ертегіні білесідер? Жошы хан кмбезі айда орналасан?

3. Жошы хан каза боланнан кейін, оны иелігін кім иеленді?

4. Алтын Орда халын алай атады?

5. Алтын Орда ай асырда дадарыса шырап, нтижесінде не болды?

6. А Орда мемлекеті алай пайда болды? Онда кімні рпатары билік етті?

 

№3

1. білайыр мемлекетіні рамында кандай лыс, рулар мекендеді? Оларды алай атады?

2. білкайыр кім?

3. ай жерде білайыр хандыынан блінген аза рулары ел боламыз деп, таса ез руларыны табасын ашап белгіледі?

4.йсін бастаан лы жзді мекендеген аумаы.

5. Орта жзді раан ірі рулар.

6. Кіші жз аза жеріні ай аумаын мекендеді?

 

 

№4

1. Алтын Орда ыдырааннан кейін, оны рамындаы ру-тайпаларды жадайы андай болды?

2. аза хандыы ашан рылды?

3. аза хандыы алай пайда болды? Оны рамындаы тайпалар брыны ай мемлекетті рамына енген еді?

4. аза хандыыны негізін салан хандар кімдер?

5. Алашы каза хандыы пайда болан ауматы картадан крсетідер.

6. аза хандыыны орныуы кай кезеде жзеге асты? Осылайша оушылара кестені толтыруды жеілдетуге болады.

 

ІV. Сабаты бекіту:

а) аза хандыы андай саяси жадайлар нтижесінде дниеге келді?

 

) Тыш аза хандыын ран ай слтандар еді?

 

б) Х . Орта Азия жерлерінде андай саяси жадайлар алыптасты?

 

в) Керей мен Жнібек ай хандытан блініп, ай мемлекетті жеріне оныс аударды?

 

г) аза хандыы ай жерде рылды?

 

Жаа таырыпты тсіндіру кезеінде малім пікір алысу тсілін олданып, оушыларды шыармашылы баытта жмыс істеуде жадай жасайды.Жнібек пен Керей ханны жргізген саясатына баа беру шін «Жнібек» сзжмбаын олданамыз.

 

Сратары: 1. аза хандыына енген руларды бірі. (Жалайыр). 2. Шайбани улетінен шыан хан (білайыр). 3. ХІІІ-Х . ауызша поэзия кілі (Асан айы). 4. азастандаы жер атауы (Жетісу). 5. аза хандарымен 30жыл сосыан Орта Азиялы билеуші (Шайбани). 6. Жнібекпен бірге аза хандыыны шаыраын ктерген слтан (Керей). 7. азаты аласы (Тркістан).

 

Тест алу. Оушыларды аза хандыыны рылуы таырыбын алай мегергенін тексеру.

V. Баалау: р оушыла тиісті баа ою.

VІ. йге тапсырма: параграф 12, оу, мазмндау.

 

Сынып: 5 «а». Саба №:______13_____ Кні:_______________

Пн: азастан тарихынан гімелер.

Сабаты таырыбы: аза хандары, билері, батырлары.

Сабаты масаты:

Білімділік: Хан басаран мемлекеттік басару жйесіні ерекшелігі, ханны атаратын ызметі жне аза хандыыны оамды саяси рылымымен таныстыру жне азаты сот трелігі, билік айту жйесі мен таныстыру, билерді тарихтаы алатын орны мен ызметіне тотала отырып, сонымен атар жоарлара арсы шыан азаты хас батырлары жайлы кеінен млімет беру жне толы тсінік беру;

Дамытушылы: Оушылара ызыты болу шін азіргі басару жйесі мен азаіргі басару жйесін салыстыру жне ткен асырдаы трелік айтумен таныстыру сонымен атар аза батырларына тарихи трыда баа беруге баулу;

Трбиелік: Ерлікке, отансйгіштікке трбиелеу, аза батырыны ерлігін дріптеп ерлігін лгі етуге жне ара ылды а жаран діл болуа жне аза жздеріні басшыларыны ызметтерін лгі етіп жастарды бойына сііру.

Сабаты трі: аралас саба.

дісі: гімелеу, сра-жауап, маал-мтел оу, патриотты трбиелеу.

Сабаты барысы:

Сабаты жоспары:I. йымдастыру кезеі.

II. й тапсырмасын тексеру.

III.Жаа саба.

IV.Жаа сабаты бекіту.

V. Баалау.

VI.йге тапсырма.