АНАТТЫ СЗДЕРДI ТРБИЕЛIК МНI 3 страница
БАБАЙ ТКТІ ШАШТЫ ЗИЗ – адамды олдап-жебейтін улие туралы айтылан бейнелі сз.
Бабай ткті шашты зиз
Баламды Сізге тапсырдым («ыз Жібек»).
БАБЫЛ –жер бетіндегі бай рі демі ала Бабылды Нх пайамбар рпатары салды. демі алаларды Бабыла тееген.
Мысалы, Парижді «Сенадаы Бабыл» деп атайтын.
БАЛ АЙЫ – Вольтерді «Задиг, немесе Тадыр» атты шыармасынан алынан «жасы кезе» деген маына беретін сз.
БАЛАПАН БАСЫНА, ТРЫМТАЙ ТСЫНА – ел арасында ауызбіршілікті болмауын ындыратын бейнелі сз.
БАЛАЛЫТЫ АУРУЫ – Ф.Энгельсті «Анти-Дюринг» атты шыармасында кездескен анатты сз. Белгілі бір жмыс басталан кезде міндетті трде болатын кемшілік туралы айтиылан кезде олданылатын бейнелі сз.
БАЛЬЗАКТIК ЙЕЛ - 1831 жылы Оноре де Бальзакты «Отыз жасар йел» атты романы жары крдi.
йелді жасын айту бестік саналатындытан, 30-40 жастаы йелдi ошеметтеп, зiлдеп «бальзактік йел немесе бальзак белгіленген жастаы йел» деп атауа болады.
«БАРЛЫЫ МАЙДАН ШIН, БАРЛЫЫ ЖЕIС ШIН» - лы Отан соысы кезiнi алашы кезеiнде Кеестер Одаы Коммунистiк партиясыны халыа арнаан ндеуiнен алынан анатты сз.
«БАРЛЫ ЕЛДЕРДI ПРОЛЕТАРЛАРЫ, БIРIГIДЕР!» - К.Маркс пен Ф.Энгельстi 1848 жылы жарыа шыаран «Коммунистiк паритияны манифесiнде» ылыми коммунизм теориясыны бастапы негiзi тжырымдалды. Онда тариха материалистiк тсiнiк берiлдi, жмысшы табыны оам орнатушы ретiндегi дние жзiлiк тарихи рлiн негiздедi. Бл шыарма «Барлы елдердi пролетарлары, бiрiгiдер!» деген сздермен аяталан. Бл бейнелі сз социализм тсында кптеген шыармалар мен маалалар арауы болды.
БАРЛЫ ЖОЛДАР РИМГЕ АЛЫП БАРАДЫ – Лафонтеннi (1621-1695) мысалдарынан деби тiлге енген ортаасырлы мтел. «Біреуге немесе бір нрсеге тбі жолыатын кез келеді» деген маынада олданылады.
Тп тарихы ежелгі Римнен бастау алады. Римдіктер басып алан жерлерінен салыты тезірек жинап отыру шін жолдарды салуа лкен мн берген болатын.
«БАРСАКЕЛМЕС» - Арал теiзi iшiндегi Барсакелмес аралына байланысты елге тарап кеткен бейнелi сз.
«Алыс рi иын, барса айтып оралмайтындай» ауiптi жолды аза «барсакелмес» деп атайды. (Н.Трелов, анатты сздер).
«БАСАЛАРА ЖАРЫ ТСІРЕ ТРЫП, ЗІМ ЖАНЫП КЕТЕМІН» – медицина саласындаы е бірінші анатты сз. Яни, зін рбандыа шала отырып, басаны тару. Авторы – голландты белгілі медик Ван Тюльп. Бл дрігерлерді раны болды, ал жанып тран шыра оларды гербі мен символына айналды.
зіні теориялы болжауларын длелдеу шін Макс Петтенкофер 1892 жылы 7 азанда тырыса ауруыны олдан сірілген шкір тріздес микробтарын жтып ойды, ауру трлерін анытауды жаа тсілдерін табу шін Форсман вена тамыры арылы з жрегіні ішіне катетер ттігін енгізді, алымдар жаа дрі-дрмектер ойлап шыара отырып, оларды шипалы жне организмге зиянсыз екендігіне кзін жеткізу шін алдымен здеріне тжірибе жасады (Г.Глязер, Медицинадаы ерліктер хихаясы, «азастан» баспасы, Алматы, 1967 жыл).
«БАСА ЖЕРДЕ ЕКIНШI БОЛАННАН, ТУАН ЖЕРIДЕ БIРIНШI БОЛ» - Плутарх зiнi «Патшалар мен олбасшыларды даналы сздерi» деген кiтабында Ю.Цезарь туралы былай дейдi: бiр кнi Цезарь алашыты стiнен тiп бара жатып айтыпты: «Римде екiншi адам боланымша, мен осы жерде бiрiншi адам боланым дрыс».
БАСТЫСЫ ЖЕІСТЕ ЕМЕС, АТЫСУДА – Олимпиялы ойындарды раны. Бл сзді IV Олимпиаданы ашу барысында осы озалысты жаыртушы барон Пьер де Кубертон (1863-1937) айтан болатын.
«БАСЫ - З ЖЕРIНДЕ, АЯЫ КРШIНI – ИЕЛIГIНДЕ» - ХYІ асырды басында Германия са княздытара, иелiктерге блiнiп кеттi. Е аяы рыцара шейiн зiнше мемлекет рды. Оларды кiшкентайлыы соншалы, ол туралы жрт зiлдеп: «Иесi йытаан кезде басы з жерiнде жатады да, аятары кршiсiнi иелiктерiнде жатады».
БАХУСКЕ ТАБЫНУ - рим мифологиясы бойынша Бахус мереке мен шарапты дайы. дайа рбанды шаланда ежелгi римдiктер шарапты жерге тгетiн болан.
Осы жерден «Бахуске табыну» деген бейнелi сз пайда болан. Араты кп iшiп, мас болан адама атысты олдануа болады.
«БРI ДЕ - ТЕР ДЕ КЕТЕР» - ХІІ асырдаы грузин патшасы Давид Строительдi айтан анатты сзi. Ол зiнi олындаы алтын жзiкке осы сздердi жаздыран екен. Сйтiп, айырса да, уанса да сол бiр сйлемдi оып, з кілін басады екен.
«БРІ БІР ЖЕР АЙНАЛАДЫ» –итальян асторономы рі физигі Галилео Галилейді (1564-1642) инквизиция соты алдында айтан сзі. алым «Жер Кнді айналады» деп пікір айтан болатын, ол кездегі діни тсінік бойынша бл керісінше еді.
БТШААР – «зинаор йел» деген ойды айтанда олданылатын сз. Біра кейін маынасы згеріп, баса маынаа ие болан еді. Кейін тіпті жан ауыртпайтын маына алды. «Бтшаар, ордан зім суырып алып, адам ылып едім...» (Б.ыдырбеклы, «Алпамыс», 212-бет.)
БЕЙБIТШIЛIК КГЕРШIНI - бейбiтшiлiктi жатаушыларды Бкiллемдiк конгресiнi ызметiне байланысты тараан бейнелi сз. 1949 жылы I Конгресте бейбiтшiлiктi лемдiк эмблемасы болан а кгершiн бейнесiн Пабло Пикассо салды.
«БЕЙБІТШІЛІКТІ АЛАСА, СОЫСА ДАЙЫН БОЛ» – рим тарихшысы Корнелий Непотты (б.э.д. 94-24 жылдар) сзі. Ол мны олбасшы Эпаминонданы мірін жазан кезде олданан.
Маынасы: «елді бейбітшілігін амтамасыз етуді жалыз жолы - елді оранысын кшейту болып табылады» деген ой.
БЕЛГІСІЗ СОЛДАТ –1920 жылы 11 арашада Париждегі Триумфальды арка маында Бірінші дние жзілік соыс кезінде аза болан белгісіз солдаттарды жерлеу рсімі болды. Бл абір басына «белгісіз солдат» деп жазылды да, мгі алау оты жаылды.
Мндай абір Англияда Вестминстерлік аббатыына арасты молада болды, оны басында «дай ана білетін лы соыс солдаты» деп жазылан.
АШ астанасы Вашигнтон аласындаы Арлингтон орымынды да белгісі соолдат абірі бар. Онда былай жеп жазылан: «Бнда есімі дайа ана таныс да пен рметке бленген американ солдаты жерленген».
1966 жылы желтосан айында Мскеу шін шайасты 25 жылдыы рметіне Ленинград шоссесіні 41 шаырымында жерленген белгісіз солдатты мрдесі ызыл аладаы Александров паркінде жерленді. Онда «Есімі сені белгісіз. Ерлігі сені мгілік» (бл жолдар авторы аын Сергей Владимирович Михальков болды) деген эпитафия жазылан.
БЕРЛИНДЕ НАЫЗ СУДЬЯ БАР - прусс королi Фридрих ІІ Сан-Сусиде орналасан диiрмендi орнынан алуа бйырды. Бiра диiрменнi иесi сота шаымданды. Сот шешiмдi диiрменшiнi пайдасына шештi де, король сот аулысына баынды. Осыдан бастап осы сз анатты сз тарап кетті.
БЛИЦКРИГ –гитлерлік германия генералдарыны Францияа, Польшаа олданан жне КСРО-а арсы рекеттенген соыс имылдарыны скери стратегиясы.
Алаш рет 1935 жылы «Неміс армиясы» журналында келтірілді.
БОЛАША ДАУЫЛДЫ ЖАС ШТУРМАНДАРЫ – декабристерден (1825) кейiн Ресейдегi азатты озалысты аренасына ртектiлер шыты. Оларды жазушы А.Герцен «болаша дауылды жас штурмандары» деп атады.
БОЛИВАР ЕКІ АДАМДЫ АЛЫП ЖРЕ АЛМАЙДЫ –американ жазушысы О.Генриді гімесінен алынан бейнелі сз.
Боливар - атты есімі. Додсон есімді жігіт з атына досын мінгізбей, тастап кетіп, зі тарылады. «Неге олай жасады?» дегенде, «Боливар екі адамды алып жре алмайды» деп жауап берген. Кейін ол ірі ксіпкер болан кезде бл сз оны ранына айналды.
Ауыспалы маынада: «екі адамны бірі ана жеімпаз болуы тиіс» деген ойды береді
БОСТАНДЫ, ТЕДIК, ТУЫСАНДЫ - ХYІІІ асырдаы француз буржуазиялы революциясыны раны. Алаш рет 1793 жылы 30 маусымда кордельерлердi Париждегi саяси клубыны аулысында жазылды.
БЛIП АЛ ДА, БИЛЕЙ БЕР - рим сенаты басшылыа алан формула. Мемлекеттiк билiктi бл принципi халытар арасындаы жаугершiлiктi ршiту болды.
Г.Гейненi айтуы бойынша бл бейнелi сз македон патшасы Филиппке (б.э.д.359-356 жылдар) тиесiлi екен.
БУЦЕФАЛ –Ескендір Зларнайын мінген ат. Плутархты жазуынша бл атты тек Ескендірдей тла ана бас йретіп, міне алды.
«Адал серік» туралы айтанда олданылады.
«БЛ - БЛIК ЕМЕС, БЛ – РЕВОЛЮЦИЯ» - 1789 жылы 14 шiлдеде Бастилия амал трмесiне шабуыл жасалды. Осы оиа революцияны бастамасы болды, нтижесiнде Францияда абсолютизм латылды. Франция королi Бастилияны алынанына сенбедi. «Бл блiк ой!» - дегенде, сарай ызметкерлерiнi бiрi: - Тасыр, бл - блiк емес, бл - революция, - деп жауап берген екен.
«БЛ ТУРАЛЫ ТАРИХТА ЕШТЕЕ АЙТЫЛМАЙДЫ» - ежелгi тарихи кiтап жазушылардан алан сз.
Егер автор бiр мселенi білмесе, «бл туралы тарихта ештее айтылмайды» дейтiн болан.
БРАТАНА ХАЛЫТАР - 1917 жыла дейiн патша кiметi орыс емес халытарды «братана халытар» деп атап, орыстар мен оларды арасында атыыстарды боланын алап отырды.
«БЛІНГЕН ЕЛДЕН БЛДІРГІ АЛМА» - аза мтелі.
«Ал мен халымызды: «блінгеннен блдіргі алма» деген аидасын берік стадым да, еш нрсеге ол созбадым» (.Нршайыов, Махаббат ызы, мол жылдар).
«БIЗГЕ РЕВОЛЮЦИОНЕРЛЕР ЙЫМЫН БЕРСЕIЗ - БIЗ РЕСЕЙДI ТКЕРЕМIЗ» - В.И.Ленин зiнi 1902 жылы жазылан «Не iстеу керек?» деген кiтабында «Искраны» революциялы саясатын орытындылап, оны жаа партияны ру жнiндегi жоспарын талдай келе: «...Бiзге революционерлер йымын берiiзшi, сонда бiз Ресейдi ткерiп тастаймыз!», - дейді.
БIЗДI (МЕНI, СЕНI) КШЕМIЗДЕ ДЕ МЕРЕКЕ БОЛАДЫ – феодалды Русь кезеiнде ала трындары айналысатын ксiбiне байланысты кшелерде тран: саудагерлер, мырашылар, олнершiлер жне таы басалар. Осындай рбiр кше арасында атыыстар болып тран. Кейiнiрек атыыстар жарыстара ласты.
рбiр кшенi з ксiбiне байланысты мерекелерi болан. Ол мерекелерге баса кшелерден онатар шаырылатын. рбiр мерекеге атысушы адам з кшесiнде де мереке болатынын бiлетiн.
Бл анатты сз «болашата сiздi басыызда болан баыт, бiзге де келедi» деген ойды айту шiн олданылады.
«БIЛIМ – КШ» – бл анатты сз Ф.Бэконны (1561-1626) аламынан шыан. Шыу тарихы мынадай: Ф.Бэкон бiр кнi зi саба беретiн оу орнындаы бiр рiптесi туралы ыайсыз пiкiр айтып ояды. Оны естiп ойан ол Бэконды жекпе-жекке шаырады. Ал Бэкон болса, шпаганы нашар олданатын едi. Сондытан ол арсыласын з бiлiмiнi арасында жекпе-жекке шыудан бас тартуа мжбр етедi.
«БIЛIМНI ТАМЫРЫ АЩЫ БОЛСА, ЖЕМIСТЕРI ТТТI БОЛМА» - бл афоризм антикалы тарихшы жне жазушы Диоген Лаэртскийдi (111г.) айтуынша Аристотельдi (б.э.д.384-322) аузынан шыан.
«БIР АДЫМ IЛГЕРI, ЕКI АДЫМ КЕЙIН» - В.И.Ленин 1904 жылы осы аттас кiтабын шыарды. Кiтапты блай аталуыны себебi неде? Ленин бл шыарманы партияны ІІ съезiнен кейiн жазды. Съезде абылданан кейбiр шешiмдер партия мiрiнде «бiр адым iлгерi басанды» болды, алайда меньшевиктер сол шешiмдердi орындалуына кедергi жасап, партияны «екi адым кейiн» шегiнуге мжбр еттi.
«БIР АПТАДА ЖЕТI ЖМА» – удесiнде трмайтын, сзiн орындамайтын, трасыз адамдар турасында айтылан. Ал неге жма кнi алынан? Ежелгi орыс трмысында жма кнi демалыс кнi болып есептелген. Сондытан да ол - базар кнi. Жма кнi адамдар арыз алан, арыза зат алан. Оны келесi жмада айтаруа уде берген.
БІР ЖЕНЕН ОЛ, БІР ЖААДАН БАС ШЫАРУ – иын-ыстау кезеде йымшылдыты мезейтін бейнелі сз.
«Халымызды л-ызы кш біріктіріп, бір женен ол, бір жаадан бас шыарса, кім бізді торайдай тоздыра алар еді» (.анахин, Жас дурен).
БIР МЕЗЕТТIК КАЛИФ - аз ана уаыт билiкке ие болан адам туралы айтанда осы бейнелi сздi олданамыз.
«Мы бiр тн ертегiсiнде» баяндаландай Бадад аласыны кпесi Абу-Гассан билiк жргiзудi армандайды. Бiрде ол кшеде Гарун аль-Рашидтi зiмен шырасып алады. Сйтiп оны йiне онаа шаырып, оан з арманын, яни «бiр кн болса да калиф болысы келетiнiн» айтады. Дана Гарун оан йы дрiнi байатпай берiп з сарайына алып келедi. Сол мезетте оянан Абу зiн калифтай сезiнiп, жан-жаындаылара бйры бере бастайды. рине, ызметшiлер Гарунны мiрiмен оны бйрытарын блжытпай орындайды. Кешке Гарун Абудi айта йытатып, з йiне келiп тастайды.
В
ВАВИЛОН– «лкен алаларды» синонимi ретiнде олданылатын бейнелi сз. «Вавилондай лкен ала» деп теейтiн болан.
ВАНДАЛИЗМ – рухани жне материалды мдениет ндылытарын «мнсіз, маынасыз, кргенсіздікпен тонап, иратып жою» деген ойды білдіретін сз.
Бл сз 455 жылы Римді тонап, мдени байлытарын иратан ежелгі Ирманды Вандал тайпасыны атымен тыыз байланысты.
ВАРВАРЛАР – «тсiнiксiз сйлейтiндер» деген маынада. Алашыда гректер здерi тiлдерiн тсiнбеген баса тайпалар мен халытарды тiлiн атаан.
Кейiнiрек ктем, мдениетсiз адамды «варвар» деп, таы рекеттердi «варварлы» деп атайтын болды.
«ВАРФОЛОМЕЙ ТНІ» - Парижде 1572 жылы тамызды 23-нен 24-не араан тнi («асиеттi Варфоломей мерекесi» алдында) католиктердi гугеноттарды жаппай ыруы болды, соны нтижесiнде 30000 адам ырылды.
Баса маынада аланда «Варфоломей тнi» деп адамдарды айуандыпен жаппай ыруды айтады.
ВЕНЕРА - рим мифологиясы бойынша махаббат пен слулыты дайы. Бейнелi трде – слу йелдi Венераа теестiремiз.
ВЕРГИЛИЙ - б.э.д. 70-19 жылдарда мiр срген ататы рим аыны. з заманында жоары аыл иесi ретiнде бааланды. Сондытан оны есiмi «тжiрибелi, аылды, дана» деген ыымды жеткізу шін маынада олданылды.
Г
ГАЙДАР - атты скерлер отрядыны алдында зi шауып, жол бермейтiн ержрек адамды «гайдар» деп атайды.
Бл есiм жазушы А.Голиковты жазушылы ызметiне байланысты мгiге алды. Ол 1918 жылы 14 жасында соыса атынасты, ызыл скерлер оны еркелетiп, «гайдар» деп лаап ат ойды.
Кейiн бл есiм оны деби лаап атына айналды.
ГАМЛЕТ- 1603 жылы жазылан У.Шекспирдi осы аттас трагедиясыны кейiпкерi. Оны есiмi бейнелi сзге айналды.
Гамлеттi атын ауыза аланда кз алдына «тез жне наты шешiм абылдауа абiлетсiз, ойа батан, барлы нрсеге кмнмен арайтын адам» оралады.
ГАННИБАЛДЫ АНТЫНДАЙ – удесiне, антына берiктiк, бiреумен не бiрдеемен аырына дейiн крескен адамды «Ганнибалды антындай» ант iшкен дейдi.
Оны тарихы мынадай: Карфаген олбасшысы Ганнибал 10 жасында кесiнi алдында Карфагендi жаулап алан Риммен мiрiнi аыры стiне дейiн кресетiндiгi туралы ант берiп, соны орындаан.
«ГАННИБАЛ АПА АЛДЫНДА» (HANNIBAL AD(ANTE) PORTAS) – Ганнибалды Рим апасы алдына келгеннен кейiн айтылан сз. «атер - ая астында» деген маынаны бiлдiру шiн олданылатын бейнелi сз.
ГАРУН-ЭЛЬ-РАШИД - тарихта Харун-ар-Рашид деп те атайды, бадад халифi (786-809).
«Мы бiр тн ертегiсiнде» ол нерге бас июшi, дана, дiл болып бейнеленген. арапайым халыты алай мiр сретiнiн з кзiмен кргiсi келген ол, кпестi киiмiн киiп алып, Бадад аласын аралайтын болан.
ГВАРДИЯ ЛIСПЕЙ, БЕРIСПЕЙДI - 1815 жылы 18 шiлде Ватерлоо тбiнде француз скерлерi оршауа тсiп алан кезде, олара аылшындар ттына берiлудi сынды. Сонда ескi напалеонды гвардиялы дивизияны олбасшысы генерал Камбронны жауабы: «Гвардия лiспей, берiспейдi», - деген сз болды.
Алайда генерал Комброн ауыр жараат кйiнде ттына берiлдi. 1835 жылы ол зiнi айтан тарихи фразасынан кпшiлiк алдында бас тарты.
«ГЕНЕРАЛ БОЛУДЫ ОЙЛАМААН СОЛДАТ, СОЛДАТ ЕМЕС» - А.Ф.Погосскийдi (1816-1874) шыармаларынан алынан анатты сз.
«ГЕНЕРАЛДАР РКЕЗ ТКЕН СОЫСА ДАЙЫНДАЛАДЫ» –лыбританияны преьер-министрі (1940-1945 жне 1951-1955) Уинстон Леонард Спенсер Черчильді (1874-1965) сзі. Ол скери атыыс кезінде генералдар ткен соыстаы тжіребелерін ортаа салатынын айтты, йткені алдаы соысты тжірибесі ешкімде болмайтыны аны.
Маынасы: соыса дайындалу барысында тек ана скери тжірибе емес, сонымен атар, ылым жаалытары, технология, психологиялы дістерді ескі генералдар нашар білетін.
ГЕРКУЛЕС - грек мифологиясыны кейiпкерi Геркулес (Геракл) - ерекше кшке ие алып адам. Ол 12 ерлiк жасаан.
«Алып кш иесi» деген маынада олданамыз.
ГЕРКУЛЕС БААНАСЫ – «одан ары баруа болмайды, шырау шегi» деген маынада олданылатын анатты сз.
ГЕРОДОТ – ТАРИХ АТАСЫ – Геродот - бізді заманымыздан брыны 490 жне 480-425 жылдар шамасында мір срген ежелгі грек тарихшысы. Кішi Азияны отстік батысындаы Галикарнас аласында туан. міріні соы кезеіне дейін елдерді аралап, мліметтер жинаан. Сйтіп «Тарих» атты кітап шыаран. Кейін Александриялы алымдар оны 9 кітапа бліп, «Муза» деп атаан. Геродот ебегінде кптеген географиялы, этнографиялы жне тарихи мліметтер амтылан. Ебекті негізгі идеясы – грек дниесіні шыыс дниесімен кресі. Осы ебегі арылы адамзат тарихы Геродотты «Тарих атасы» деп атап кетті.
ГЕРОСТРАТ – зiнi атын алдыру шiн б.э.д. 356 жылы Артемида храмын ртеп жiберген адам. Сот оны лiм жазасына кестi, атын атауа тыйым салынды.
Герострат есiмi «дамар, даой» адамдарды жне зiнi атын шыару шiн ылмыса баруа да абiлеттi жандарды крсету масатында олданылады.
ГИДРА - грек мифологиясы бойынша «басын анша шапса да, шыа беретiн кп басты жылан». Оны бiр басын шапса, орнына екi бас шыатын.
Ауыспалы маынада: кресу иынды келетiн жау.
ГИМЕНЕЙ- ежелгi Грецияда «Гименей» деген сздi айтанда дiн мен заа, адал махаббата негiзделген той жыры мен неке пктiгi кз алдыа елестейтiн.
«Неке, некелiк мiр» деген маына беретiн сз.
«ГРАФ, ОЯНЫЫЗ, СІЗДІ ЛЫ ІСТЕР КТІП ТР» –Сандикур герцогы Максимилиан Анри де Сен-Симонды (1720-1799) ызметшісі рбір кні осы сзді айтып йысынан оятатын болан.
Біреуді ояту ажет боланда зіл трінде олдануа болатын сз.
«ГРЕК ОТЫ» - YІ асырда византиялытар мнай мен арамайды жаныш осындысынан жасаан зат осылай аталды. Ол теiз шайасында жауды жеуге септiгiн тигiздi.
АЗАУАТ – «дін жолындаы асиетті соыс» деген ойды білдіретін бейнелі сз.
Мхаммед пайамбар бастаан мсылмандар Медине аласына оныс аудараннан кейін (622 жылы) здерін жне жаа алыптасан жас ислам оамын ауіп-атерден орау шін меккелік мшриктер мен иахудилерге арсы жргізілген соыстарды осылай атады.
АЙЫП ЕРЕН ЫРЫ ШІЛТЕН – мсылмандарды жебеп, олдап жретін, кзге крінбейтін киелі бейнелер.
Д
«ДАЛА ТРЫНДАРЫ» – кшпелi арабтар здерiн «бдуйлер», яни «дала трындары» деп атаан.
«ДАМОКЛДI СЕМСЕРI» – Цицеронны «Тускулондаы гiмелер» атты шыармасынан алынан бейнелi сз. Дамокл Сиракуз тираны Дионисий туралы сыртынан «адамдар iшiндегi баытты жан» деп ызанышпен айтып жретiн. Оан апаланан Дионисий Дамоклдi з орнына отырызып ойды. Сйтсе та стiне ткiр ылыш iлiнiп ойылан екен. Бл басшы адамны мiрi рбiр уаытта ауiп-атер астында екендiгiнi белгiсi едi.
Бл бейнелi сздi ауыспалы маынасы- «немi тiп тран ауiп» деген сз.
ДАНАЙДЫ БШКЕСI - Ливия патшасы Данайды 50 ызы болды, Данаймен Египет патшасы жауласты. Оны стiне ол зiнi 50 лына Данай патшасыны 50 ызын йелдiкке срады.
Алашы неке тнiнде Данайды ыздары келерiнi мiрiмен кйеулерiн лтiрдi, тек бiр ана ызы кесiнi тiнiшiн орындамады.
49 ыза атысты дай оларды жерасты Аида патшалыында тбi жо бшкенi суа толтырып оюа жазалады.