ОЫТУДЫ БЕЛСЕНДІ ДІСТЕРІН ЖІКТЕУ

азіргі кезде оытуды белсенді дістерін жіктеуге ркім р трлі трыдан келеді. Оларды бір -бірінен ажырататын белгілер ретінде: тыдаушыларды белсенділік дегейі, оу-танымды жне ойынды іс-рекеттерді сипаты, ойынды зара рекеттерді йымдастыру тсілдері, сабаты ту орны, оларды масаттары, олданылатын иммитациялы лгілерді трлері жне басалар жатады. Белсенді оытуды е кбірек олданылатын дістеріне оу-танымды іс -рекеттер сипатына негізделген дістер жатады. Олара: ксіби іс -рекетті иммитациялауа негізделген иммитациялы дістер жне иммитациялы емес дістер жатады. з кезегінде иммитациялар ойын трінде жне ойын тріндегі емес болып блінеді. Сонымен атар ойынды еместерге наты жадайлара талдау ( НЖТ), нсау бойынша рекет ету т.б. жатады.

Ойын тріндегі дістерге:

· іскерлік ойындар;

· дидактикалы жне оу ойындары;

· ойын тріндегі жадайлар;

· ойын тріндегі діс-тсілдер мен шаралар;

· белсенді тренингтер.

Сонымен атар, ойын шаралары мен тсілдерге жекеленген, бірлі-жарымды станымдарды жзеге асыру жатады. Бірінші кезекте дрістер мен оытуды баса трлерін белсендіруді трлі лгілері, ойын тріндегі педагогикалы тсілдер, белсендіруді р трлі ралдары жатады. Мысалы, оытушы жзеге асыратын крнекі рал ретіндегі наты жадайа талдау жасау тсілі бар дрісті, жоспарланан атесі бар дрісті, проблемалы дрісті, проблемалы станымды жзеге асыратын – шыармашылы тапсырманы, пресс-конференциялы дрістерді, пікірталас-дрістерді, схбат-дрістерді, диалогты арым-атынас станымдарын айтуа болады. Ойын тріндегі жадайлар іскерлік ойындара элементтер рамы мен формалды рылымы, ойын алаындаы тртіп ережесі (саны жаынан) сйкес келмейтін екі немесе одан да кп станымдар жатады. Ойынды жадайа мысал ретінде ашы трде сынылатын, талылауа кімні, ашан, кім болып (баяндамашы, сыншы, арандатушы) сйлейтіні, арсы пікір айтатыны жоспарланбаан пікірталас сабатарды жатызуа болады. Егер ойын тріндегі жадай негіз ретінде олданылан, біра атысушыларды рекеттері формалды, яни баалауды ата жйесі, ережесі, іс-рекеттерді реті, регламенті болса, оны дидактикалы ойын деп есептеген жн. Іскерлік ойындара элементтерді барлы жиынтыын жзеге асыратын, яни белсенді оыту дістеріне тн белсендендіру станымдарыны барлы кешендері кіреді.

Иммитациялы емес діс ретінде – жмыс орнында тжірибеден ту, бадарламалы оыту, проблемалы дрістерді, оуды бітіру жмыстарын тсінеміз.

Баыты бойынша олар: танымды іс-рекеттерді ужділігі, оу апараттарын хабарлау; ксіби шеберлік пен дадыны алыптастыру, здік тжірибелерді игеру, оыту нтижелерін баылау болып ажыратылады.

Тапсырманы шешімін іздестіруде атысушыларды рекеттеріні трі бойынша мына дістер ажыратылады: пндерді немесе рекеттерді белгілері бойынша дрежелеу; рдістер мен рылымдарды отайландыру; рекет ету тактикасын тадау, рыс-керіс жадайында тіл табысу; зерттеу, басару немесе леуметтік-психологиялы тапсырмаларды шешу; назар аудару, ойлап табу.

Білім беру рдісіне атысушылар саны бойынша оыту дістерін даралы, топты жне жымды деп жіктеуге болады.

Сондай-а оыту дістерін оларды тетін орындарына байланысты: дрісханалы жне дрісханалы емес, кшпелі, экскурсиялы деп, ал техникалы ралдарды олдану бойынша: копьютермен амтамасыз етілген ойындар, дистанциялы оыту деп блуге болады.

 

ИНТЕРАКТИВТІ ОЫТУ

Интерактивті оыту формасын енгізу – медициналы ЖОО-да студенденттерді даярлауды жетілдіруді маызды жолдарыны бірі. Негізгі дістемелік инновация бл кндері интерактивті оыту дістемелерімен тікелей байланысты. Оытуды интерактивті дістемелерін пайдалану – «снге айналан» рдістерге бой ру емес, бл – уаыт туызан ажеттілік.

Білім беру ызметі нарыында кшбасшы елдерді тжірибелеріне жасалан талдаулар (негізінен АШ пен Еуропа) жаа технологияны тиімділігін длелдеп шыты. Бл кндері отанды білім беру жйесіні алдында те маызды міндет – білім берудегі лемдік кшбасшыларды алдыы атарлы тжірибелеріні негізінде нарыты экономика жадайында ажетті болаша маманды – ЖОО- тлегін даярлау, алынан біліміні тиімділігі жне азіргі заман жадайындаы оны ксіби біліктілігіні тымдылыы мселелерін шешуге баытталан зіндік, лтты, азастанды білім беру лгісін жасау.

азіргі жадайда дрігерді дайындау денсаулы сатауды да, сондай-а жалпы оамны да сраныстарына сйкес болуы керек, сонымен атар дрігер тар клемдегі ксіби міндеттеріне ана зырлы емес, оамды денсаулы сатау, натама ою мен емдеуді жаа дістемелері, длелді медицина негіздері мселелеріне оай баыт стай алуы тиіс, айналада болып жатан згерістерге еркін бейімделе алуы керек. Елімізде крсетілетін медициналы кмекті сапасы медициналы білім беруді сапасына тікелей атысты.

 

азір медициналы ЖОО-даы білім беру рдісінде дстрлі білім беру мен инновация арасындаы сабатасты зекті болып табылады. «Кеестік» медицина мен медициналы білім беруді жасы жатарын сатау жне дамыту ажет. Блар – гуманизм, мейірімділік, ксібіне деген сйіспеншілік, аянбай ебек ету, белсенді мірлік станым жне жоары ксіби шеберлік.

Ксіби шеберлік дегеніміз – науастар мен оам ксіби міндеттерін орындау барысында маманнан талап ететін білім, дадылар, станымдар мен зін-зі стау ережелері; бл ыма сондай-а зіні білімін немі толытырып отыру мен ажетті ксіби дегейден тмендемеу де жатады.

ЖОО-даы дстрлі білім беру рдісінде оытушы мен студент кп арым-атынаса тседі, оытушы студентті оу барысын, оу материалдарын игеруін немі баылап отырады. Басаша айтанда, бл диалогты жемістілігі оытушыны мына мселелерді дрыс шешуіне байланысты:

Оу масатын анытау жне студент шін осыдан шыатын ужділік; Белгілі-бір мазмнды материалды (дріс) беруді жзеге асыру жне студентке оны тсіндіру (семинар). Мнымен оса оытушы оу материалдарыны дістемелік ызметін де оса шешеді;

Студентті білімін баылау. Оытуды бл лгісі директивті сипатта болады. Оытуды директивті лгісінде оыту нтижелері оу рдісі мазмнын тымды йымдастыру есебінен, яни белсенді, бастамашыл апарат аыны оытушы жаынан болады біржаты ана диалог жзеге асады. Алынан апаратты айта тыдау бл жадайда механикалы трде болады: студентті белсенділігін, оу рдісінде оны ызыушылыы аншалыты екенін анытау біршама иын. Оытуды директивті лгісіні негізгі станымдары: длдік, даусызды, сыныландарды анытыы (кп млшердегі дрістер); орытынды баылау, сабатан тыс уаытта берілетін зіндік жмыстара кбірек кіл блу болып табылады, ал мнда жазбаша жмыстар арастырылмаан .

Оыту дістеріні апаратты, педагогикалы жаа технологияларын олдана отырып, істі азіргі кйін, білімді тасымалдаушы ретіндегі оытушыны рлін жай ана згертіп оймай, оытушыны ментора, тлімгерге, ріптеске, басшыа, студентті з бетінше жасайтын шыармашылы жмысыны бастамашысына айналдырып, медициналы ЖОО-даы білім беру жйесін жетілдіруге болады.

азастандаы білім беру ызметтері нарыыны дамуы жне апаратты технологиялар талабы жадайында, саба оытуды директивті практикасы мен азіргі, инновациялы сипаттаы интерактивті оыту лгілерімен йлесіп отыруы тиіс. Интерактивті оыту дісіні артышылыы сол, ол білім, шеберлік, дады мен бадар беріп ана оймайды, мселелерді шешуге жадай жасап, жан-жаты, шыармашылы трыдан дамыан, креативті жне коммуникативті дадыларды мегерген, халыаралы дегейдегі маманныалыптасуына ыпал етеді. Интерактивті оыту дісі алынан теориялы білімді де, сондай-а практикалы дадыларды да орындауды жзеге асыруы тиіс.

Дрігер студенттер оу жне дістемелік дебиеттермен, оны ішінде азіргі компьютерлік технологиялармен (электронды оулытар, кітаптар, дрістер презентацияларын, фильмдер, тестілер т.б.) белсенді жмыс істеуі ажет, муляждарды пайдалана отырып, рлдік ойындар арылы практикалы дадыларды алыптастыруы, кейс-стади кезінде клиникалы ойлау мен талдау жасау абілетін дамытуы, топтармен жмыс істеуде, пікірталастарда, коммуникативті дадылар мен деонтолгия негіздерін олдануды йренуі тиіс. Интерактивті оыту дісі дрігер студенттерге мселелерді шешу дадылары мен шешім абылдауды йренуге кмектеседі, е бастысы, клиникада жмыс істеу жадайында тиімді рекет етуге сенім пайда болуына жрдемдеседі. Яни, интерактивті оыту дісін олдану дрістер мен семинар сабатарында алынатын теорияны практикамен байланыстыруа кмектеседі. Интерактивті оыту дісіні таы бір артышылыы – оу станымын білім алушыларды белсенді араласуы нтижесінде бір саатты сабаа сыйызуа болады. Интерактивті оыту дісі кезінде оытуды ртрлі дістерін олданумен атар, оытушы студенттер рлдік ойындарда («емдеуші дрігерлер», «пікір айтушылар», «арсыластар») жадайятты тапсырмаларды шешуге белсене араласуа жадай туызуа тырысады, бл студенттер арасында коммуникативтік дадыларды, корпоративтік рухты, дрыс бсекелестікті дамуына алып келеді. Интерактивті оыту дісіні табиаты мен трлеріне жне оларды медициналы білім беруде олданылуына наты тоталайы. «Интерактивті» ымы аылшынны «interact» («Inter» - зара, «act» - рекет ету) сзінен шыан. Интерактивті оыту – танымды іс-рекеттерді йымдастыруды арнайы формасы. Ол наты жне болжамды масаттара негізделген. Осындай масаттарды бірі студент немесе тыдаушы зіні табыстылыын, аыл-ой жаынан толыанды екенін, сезінетін жадай туызу, сол арылы оу рдісін німді ету.

Интерактивті оыту – білім беру рдісіне атысушыларды зара диалогты формасына негізделген таным тсілі; нтижесінде білім алушыларда зара рекет ету алыптасатын, арым-атынаса толы оыту.

Интерактивті оыту дістеріне:

· Проблемалы мазмндамалар;

· Презентациялар;

· Пікірталастар;

· Кейс-стадилер;

· Топпен жмыс;

· Ой тркі (миа шабуыл);

· Сыни трыда ойлау;

· Викториналар;

· Шаын зерттеулер;

· Іскерлік ойындар;

· Рлдік ойындар;

· Insert дісі;

· Шыл сауал;

· Сауалнамалар.

 

рбір діске мият тоталамыз. Ой трткі (миа шабуыл, аыл. brainstorming) –талылауа атысушыа шешімні нерлым кп нсасын айтуа ммкіндік туатын, шыармашылы белсенділікті ынталандыруа негізделген проблемаларды шешуді шыл дісі. Сонан со, айтылан барлы пікірлерді ішінен практикада олданылуы ммкін стті иедеяларды іріктеп алады. XX асырды 40-жылдары Алекс Осборн растыран, кейін ке тарап кеткен ататы ой трткі (миа шабуыл) (ол дегеніміз – мимен шабуылдау, ол дегеніміз – брэинсторминг) идея іздеуді бірінші тарихи дісі болды. Дрыс йымдастырылан ой трткі міндетті ш кезенен трады:

1. Мселені ойылуы. Бастапы кезе.

2. Басты идеялар.

3. Шешім абылдау.

Кейс-стади. Бл дісті «отаны» Америка рама Штаттары, Гарвард университетіні бизнес мектебі болып табылады. Алаш рет ол 1924 жылы олданылан. Кейс-дісті пайда болуы мен дамуыны мдени негізі «трткіден» немесе «оыстан» болан. Кейс-діс академиялы теорияны наты оиалара кзарас трысынан крсетіп беруге ммкіндік береді. Ол «оып жатан пнге студентті ызыуына ммкіндік береді, р трлі жадайларды сипаттайтын апараттарды жинау, деу жне талдау» дадылары мен білімдерді белсенді игеруге ммкіндік береді (О.Г. Смолянинова). Кейс-стади дісі ртрлі практикалы дадыларды дамуына ыпал етеді. «Олар бір ана сйлеммен – проблеманы шыармашылы трыдан шешу жне жадайа талдау жасай алу жне шешім абылдай алуды алыптастыру» (О.Г. Смолянинова). Кейс-стади дісі тмендегі дадыларды дамытады:

1. Талдау жасау дадылары. Олара: мліметтерді апараттардан ажырата алу, шынайы жне жалан апараттарды ашып крсету, жіктеу, оларды талдау, сыну жне табу, алыс алан апараттарды табу жне оны алпына келтіре алу жатады. Аны жне наты ойлау. Бл, сіресе, апарат жоары сапалы болмаан жадайда маызды.

2. Практикалы дадылар. Кейсте берілген наты жадаятпен салыстыранда крделілік дегейі тменірек мселелер, экономикалы теорияларды, дістер мен станымдарды практикада олдану дадыларыны алыптасуына ыпал етеді.

3. Шыармашылы дадылар. Бір ана логикамен case-жадаятты шешу ммкін емес. Логикалы жолмен табу ммкін болмаандытан, шыармашылы дадылар мен баламалы шешімдер те маызды.

4. Коммуникативтік дадылар. Оларды ішінен пікірталас жргізе алу, айналадаыларды сендіре алу сиятыларды бліп крсетуге болады. Крнекі ралдар мен баса медиа-ралдарды олдану, топ болып йымдасу, зіні кзарасын орау, арсыластарды сендіру, ыса рі сенімді есеп жасау.

5. леуметтік дадылар. Кейс-стадиді талдау барысында белгілі-бір леуметтік дадылар алыптасады: адамдарды мініз-лын баалай алу, басаны тыдай білу, пікірталасты жаластыра білу немесе арсы пікірін длелдей алу, зін-зі баылай алу т.б.

6. зін баалай білу. Пікірталаста келіспеу басаларды да, зіні де пікірін тсінуге жне талдай алуа ммкіндік береді. Бдан пайда болатын моральды жне этикалы проблемалар деуметтік дадыларды алыптасуын жне оларды шешілуін талап етеді (О.Г. Смолянинова).