Зертханалы жануарларды бекіту.

 

А тышанды олмен немесе пинцетпен йрыынан стап бекітеді. Бас барма жне с саусапен лаынан жне желке

 

терісінен стайды. Сонда жануарды тыпыршуына жол бермейтін тері брмесі пайда болады.

 

Теіз тышаны арасынан сипап, олды кеудесіне арай ыыстырып, басымен жоары стап, екінші олмен денесіні артынан ктермелеп трады.

 

й оянын лаынан стап басып трып бекітеді. й ояндарын кейбір жадайда бет орамалмен немесе арнаулы станокта бекітуге болады.

 

Жануарларды заымдау тсілдері

 

рса уысы арылы –жануарды шаласынан стап,басынбекіткеннен кейін шприцті инесін арынны тменгі 3/1 блігіне, а сызытан сл ауытыан жерге салады. Млшері 0,1-0,2 мл аспау керек.

 

 

Кре тамыра –зерттеліп отыран материалды й ояндарыналаты шеткі тамырына, тышандар мен егеуйрытарды йры вена ан тамырына енгізеді. Заымдау алдында ол жерді ксилолмен немесе жылы суа батырылан матамен сртеді, ол ан тамырыны ана толып, оай табылуына себепші болады.

 

Интрацеребральды заымдау –материалды миа енгізу.

 

Интраназальды заымдау –мрын уысы арылы заымдау.

 

 

Скарификация –жануарды терісін скальпельмен тіліп жіберіп,зерттеліп отыран бактерия сіндісін сол жерге йкейді.

 

 

Тері арылы заымдау –теріні сол олды саусатарыменжинатап трып, инені теріні ішіне енгізеді. Егер дрыс салынан болса тері томпайып шыады.

 

 

Тері асты арылы заымдау –саусатармен теріні керіп трып,пайда болан «алташыа» инені салып, шприцті ішіндегі енгізеді.

 

 

Блшы ет арылы заымдау –материалды жамбасты ішкіжаындаы блшы етке енгізеді. Млшері тышандар шін 0,5 мл, теіз шошасы шін 3-5 мл, й ояндарына 5-8 мл.

 

Зертханалы хайуанаттар туралы биологиялы мліметтер

Параметрлері			Тышан		Теіз	й
							тышаны	ояндары
Туыландаы салмаы (г.)		1-1,5		45-140	50-60
Дене температурасы (0С)		37,9-39,2	37,3-39,5	38,3-39,9
1 минуттаы тыныс алу жиілігі		136-216		100-150	50-152
1 минуттаы тамыр соысы		(520-780		130-190	120-150
жиілігі
Жынысты жетілу жасы (апта)		5-8		8-12		5-12
Ересегіні салмаы (г.)			20-25		800-1000	2500-
Шаылысу кезеі				Жыл		Жыл	Мамыр-
					бойы		бойы	ыркйек
1 жылдаы балалауыны саны		4-5		3-5		2-4
Буазды уаытыны затыы		18-24		58-72	28-36
(кн)
Туандаы тл саны			4-12		1-5		3-12
1 аналыты жыл бойындаы				12-15	8-12
тл саны
мір сру затыы (жыл)		2-3,5		7-8
Лабораториялы жануарларды заымдау тсілдері жне
патматериалды млшері
Материалды егу		Егілетін патматериалды млшері, мл
тсілдері		Тышан		Теіз тышаны	й ояндары
Интрацеребральды		0,01 - 0,03		0,1			0,2-0,3
Тері ішіне		0,1			0,1-0,2		0,1-0,2
рса уысына		1,0			5,0			10,0
Кре тамырына		1,0			2,0			5,0
Интраназальды		0,03-0,05			2,0			2,0
Тері астына		0,5			3,0-5,0		3,0-5,0
Блшы етке		0,25			2,0			5,0
Кзіне		-			0,05-0,1		0,05-0,1
Скарификацияланан		0,05			-				0,1-0,2
теріге

 

 

 

Таырып: Зертханалы жануарды лексесін сою жне зерттеу тртібі

 

 

Сабаты масаты:Студенттерді зертхана жануарларыныліксесін сою жне бактериологиялы зерттеу дістерімен таныстыру.

 

Сратар:

1. андай жануарларды «тжірибелік» деп атайды?

2. андай жануарларды «зертханалы» деп атайды?

 

3. Зертханалы жануарларды андай масатта олданады?

4. лексені сойып зерттеу кезіндегі ауіпсіздік ережелері.

 

Студенттерді з бетімен істейтін жмыстары.

 

рбір студент нсау бойынша лабораториялы жануарларды

 

ліксесін сояды, ішкі мшелерінен ЕПС, ЕПА-а себінді жне жынды жасап, Грам дісімен бояйды. Патологиялы материалдаы оздырышты анытап морфологиясын зерттейді.

 

Сабаа ажетті материалдар.

 

Зертханалы жануарларды лікселері (а тышандар, теіз тышандары, й ояндары), зарарсыздандырылан шприцтер, тампон, спирт, рал-саймандар (айшы, скальпель, пинцеттер), затты йнектер, оректік орталар.

 

Лексені сойып зерттеу кезіндегі ауіпсіздік ережелері

1) Персонал перчаткамен жмыс істейді жне арнайы киім

 

киеді

2) Жмыс барысында дезинфекциялаушы ерітінділерді олдану

керек.

 

3) Жмыса стерильді аспаптарды пайдалану керек жне олар сойып-зерттеу аяталан со стерильдену керек.

 

4) Сойылып боланнан кейін лексені залалсыздандырады.

 

5) Азаларды бліктерін столды стіне оюа тиым салынады, материалдарды тек арнайы кюветке (жайпа ыдыс) салу керек.

 

6) Жмыс аяталан со жмыс істегендер 70 % спирт ерітіндісімен олдарын дейді.

 

Лексені сойып зерттеу

лексені сойып зерттеу арынны а сызыыны бойымен

 

жргізіледі. рсаты заымдап алмау керек. Союды тстен

 

бастайды. арынны тменгі блігінен бастап мойына дейін теріні тіледі. Одан кейін аятара арай клдене тіледі. лексені терісін сыпырады. згерістерге мн береді (сараю, тамырларды лаюы, геморрагия, блшы етті іруі, кгеру). Бірінші кеуде уысын ашады. Ол шін кеуде уысыны шеткі жатарын, абыраларды амти отырып кеседі. Тс сйегін бас жаына арай ыыстырады немесе млдем кесіп алып тастайды. Кеуде уысындаы азаларды кйіне назар аударады. Одан кейін рса уысын ашады. Бл кезде ішек-арынды заымдап алмау керек.

 

Ішкі азалардан себіндіні пастер ттікшесіні кмегімен жасайды. Себінді жасардан брын азаны кесілетін немесе пастер ттікшесі батырылатын беткейін ота ыздыру, ысты скальпелмен немесе айшымен арып отыру керек.

 

Кейде оректік ортаа азаны са блігін тгелімен салады. Азалардан жаында жасау шін оны бір блшегін кесіп алып,

 

кесіндіні ішкі беткейін затты йнекке бірнеше рет тигізеді. Жаындыны ауада блме температурасында кептіреді.

 

Себу жне препаратты даярлау.

 

Органдардан Пастер пипеткасымен материал алады да, спиртовка жалынында оректік ортаа себеді. Себілген пробиркалара белгі салынады. Органдардан затты йнекке препарат-сілем даярлайды. Бояйды. Микроскоппен арайды.

 

Союа пайдаланан ралдарды дезинфекциялаушы ерітіндіге батырады.

 

 

3 сурет. Зертханалы жануарларды сойып-зерттеу схемасы

 

Таырыбы: Блініп алынан сіндіні морфологиялы, сінділік, биохимиялы жне антигендік асиеттеріне арай бірі-бірінен ажырату. Антибиотикке сезімталдыын анытау

 

 

Сабаты масаты:Блініп алынан микробтыморфологиялы-культуральды. биохимиялы жне антигендік асиетіне арай идентификациялау, антибиотиктерді белсенділігін анытау тсілдерімен танысу, бактерияларды антибиотиктерге тзімділігі мен олара сезімталдыын анытау.

 

Сратар:

 

1. Микробтарды идентификациялау дегеніміз не?

2. Антибиотиктер дегеніміз не?

 

3. Антибиотиктерді трі.

 

4. Микробтарды антибиотиктерге сезімталдыын анытау

дістері

 

 

Микробтарды идентификациялауда диагноз ою шін оларды биохимиялы асиеттері зерттеледі.

 

1. анттан ашу барысында ышыл мен газ тзу абілеттілігі.

 

2. Протеолитикалы (белокты ыдырату) активтігі.

3. Газдар тзілуі: ккіртті сутегі, аммиак, индол.

4. Бояйтын заттарды редукциясы (алпына келуі).

 

5. Гемолитикалы активтігі.

6. Уреазалы активтігі.

 

Андрэдэ жне Эндо орталарында антты ыдырату активтігін, ст осылан ЕПА протеолитикалы активтігін, эритроциті бар ЕПА гемолитикалы активтігін крсету.

 

Метилен кгі бар ЕПС бояуларды редукциясы. ЕПС ккірттегі сутегіні блінуі – ккірттегі сутегі сірке ышылы орасын ерітіндісінде ылалданан аазбен армалады, индолды ЕПС индол ымызды ышылында ылалданан аазбен армалады.

 

Микробтарды зардапты асиеті мен антигендік рылысы (структурасы). Н.А. Красильников (1949), Р.А. Цион (1948), Д. Берги (1980) жне баса да авторларды анытамалылыын олдана отырып микробтарды трін белгілеу.

 

Студенттерді з бетімен істейтін жмыстары.

 

Аырында блініп алынан оздырышты таза сінділеріне толы сипаттама беріп, жаттарды толтырады (жаттарды лгілері 34-35 бетте).

 

а) морфологиялы (препараттарды арау), бояу, озалысын баылау.

 

б) культуралды асиет (ЕПА колониялар сипаты).

 

в) биохимиялы белсенді антты ыдыратушылы асиет, протеолитикалы асиет, пигмент тзу.

 

г) зардаптылы асиеттері

Сабаа ажетті материалдар.

 

Студенттерді здері бліп алан бактерияларды таза сінділері, платинадан жасалан ілмещек, спиртовка, бояулар, микроскоптар, самырсын майы, Петри аяшасындаы ЕПА, ттік, рамында антибиотиктері бар дискілер.

 

 

Антибиотиктер –бактерияларды(соны ішіндеактиномицеттерді), саыраулатарды, сімдіктерді (фитонцидтер) жне жануарларды тнді тіршілік німдері. Олар микробтарды кейбір топтарына оларды суін тотату (бактериостатикалы сер) немесе млдем тіршілігін жою арылы (бактерицидтік сер) сер етеді. нерксіп жадайында антибиотиктерді натрий, калий, кальций тздары ретінде арнайы тылара салып шыарады.

 

Антибиотиктерді белсенділігін сер бірлігі (Б) немесе 1 мл ерітіндідегі млшері (Б/мл) арылы белгілейді.

 

Бір бірлік – оректік ортаны белгілі бір аумаында стандартты тест-микробты суін тежейтін антибиотикті е аз (минимальді) млшері.

 

Кез-келген антибиотикті белсенділігін анытау шін сол антибиотикке е сезімтал тест-микробты пайдаланады. Мысалы, пенициллин шін тест-микроб ретінде сарыш немесе алтын (золотистый) стафилококты 209-Р штамы, тетрациклин мен стрептомицин шін B. subtilius штамдары, левомицетин жне биомицин шін – Ecoli олданылады. детте кптеген антибиотиктерді 1 мг-да 1000 Б болады. Дегенмен ртрлі антибиотиктерді биологиялы белсенділігіні бірлігі бірдей емес, мысалы пенициллинні 1 Б оны таза кйіндегі 0,6 мкг эквивалентіне те, стрептомициндікі – 1 мкг, нермициндікі – 3,3 мкг-на те Антибиотикті 1 Б эквивалентіне те салматы млшерін

 

халыаралы бірлік (ХБ)деп атайды.

 

 

Антибиотикті белсенділігін биологиялы діспен (химиялы дісі де бар), яни оны тірі микроб клеткасына сер ету арындылыына арай анытайды.

 

Ветеринарияда антибиотиктер инфекциялы ауруларды емдеуге пайдаланатындыы белгілі. Ол шін бірінші ауру оздырышын анытап алу керек, одан кейін бліп алынан оздырышты антибиотиктерге сезімталдыын (тзімділігін) анытайды. Бл олда бар, осы ауруды емдеу шін сынылан антибиотиктерді е тиімдісін тадап алуа жне за уаыт олданылып, тиімділігін жоалтан антибиотикті басасына алмастыру шін керек. Микробты (ауру оздырушысыны) антибиотикке сезімталдыын оны антибиотикті е аз млшері серінен (мкг, Б/мл) суіні тоталуы немесе ырылуына байланысты анытайды.

 

Микробты антибиотикке сезімталдыын тмендегідей дістермен анытайды:

 

1) сйы жне атты оректік ортада стемелеп сйылту (серийное разведение) арылы

 

2) рамында антибиотиктері бар дискілерді пайдалану арылы.