Кесте 24. FDA сынан ауіп категориясы бойынша ДЗ жіктелуі
Жануарлара да, адамдара да жргізілген зерттеулерде ауіптілігі аныталан, жктілікті жоспарлап жрген йелдерге олдануа болмайтын ДЗ тізімі келесі кестеде крсетілген (кесте 25).
Кесте 25. Жктілік кезінде млдем олдануа болмайтын ДЗ (FDA бойынша Х-категориясы)
| ДЗ | ДЗ олдану салдарынан туындаан жадайлар |
| Андрогендер | Вирилизация, ая-олды ысаруы, трахея мен ешті аномалиясы, жрек ааулары |
| Диэтилстильбестрол | ынапты аденокарциномасы, жатыр мойныны ааулары, аталы безді гипотрофиясы |
| Стрептомицин | Саыраулы |
| Дисульфирам | Ая-олды ааулары |
| Эрготамин | Жктілікті кенеттен зілуі, ОЖЖ озуы |
| Эстрогендер | Жрек ааулары, еркек жынысты рыты феминизациясы, тамырларды аномалиясы |
| Галотан | Жктілікті кенеттен зілуі |
| Йод | Кретинизм, гипотиреоз |
| Метилтестостерон | йел жынысты рыты маскулинизациясы |
| Прогестиндер | йел жынысты рыты маскулинизациясы, клиторды лаюы |
| Хинин | Психикалы дамуды баяулауы, глаукома, зр-жыныс мшелеріні ааулары, рыты шетінеуі |
| Талидомид | Ая-олды ааулары, жрек, бйрек, АІТ ааулары |
| Триметадион | Жрек, кз ааулары, психикалы дамуды баяулауы |
Жкті йелдерге ДЗ таайындауды негізгі аидалары:
· ДЗ жкті йелге таайындар алдында, ммкін болатын ауіп пен пайданы таразыа салу;
· ммкіндігінше жктілікті І-ші триместрінде ДЗ олданбау;
· бірнеше ДЗ осарлап олданбау;
· ДЗ олдану керек болан жадайда минимальды эффективті млшерді таайындау;
· ммкін болса, жергілікті дрілік формаларды олдану;
· ДЗ олдану барысында болаша анамен рыты жадайын баылауа алу.
Тест сратары
1. Клиникалы фармакологияны негізгі міндеттері
А. жаа фармакологиялы заттарды клиникалы зерттеу
В. ескі препараттарды клиникалы зерттеу жне айта баалау
С. дрілік заттарды тиімді жне ауіпсіз олдану дістерін растыру
D. апаратты ызметті йымдастыру жне р трлі мамандара фармакотерапия жнінде кеес беру
Е. барлы жауаптар дрыс
2. Тжірибеде клиникалы фармаколог келесі сратарды шешеді
А. белгілі бір науасты емдеу шін дрілік заттарды тадайды
В. белгілі бір науасты физиологиялы жадайы, осалы аурулары, жасы мен жыныс ерекшеліктеріне сай дрілік затты трі мен млшерлеу тртібін анытайды
С. дрілік затты енгізу жолын тадайды
D. дрілік заттарды жанама серлері мен баса дрілік заттармен зара серлесу салдарынан болатын жаымсыз реакцияларды алдын-алу жне дамыан жадайда оларды жою
Е. барлы жауаптар дрыс
3. "Фармакодинамика" тсінігіне не кіреді
А. дрілік заттарды сіірілуі
В. сер ету механизмі
С. дрілік заттарды азада трленуі
D. дрілік заттарды азадан шыарылуы
Е. дрілік заттарды азада таралуы
4. Дрілік заттарды рецепторлар дегейінде зара серлесуі андай серлесуге жатады
А. фармацевтикалы зара серлесу
В. элиминация дегейінде фармакокинетикалы зара серлесу
С. фармакодинамикалы зара серлесу
D. аза жне жйке дегейінде физиологиялы зара серлесу
Е. дрыс жауап жо
5. Дрілік заттарды сіірілу, тасымалдану, биотрансформация жне азадан шыарылу кезінде зара серлесуі андай серлесу тріне жатады
А. фармакокинетикалы
В. фармакодинамикалы
С. фармацевтикалы
D. физиологиялы
Е. физико-химиялы
6. Аддитивті сер - бл екі дрілік затты осарлап олдананда
А. оларды райсысыны арапайым сер суммасынан арынды сер беруі
В. оларды суммасынан аз, біра р-айсысыны эффектісінен кп сер беруі
С. оларды р-айсысыны серіні арапайым суммасына те сер беруі
D. тек біреуіні фармакологиялы серіні кшеюі
Е. бір немесе бірнеше препараттарды фармакологиялы серін лсіретуі немесе тежеуі
7. Потенцирлеу - бл екі дрілік затты осарлап олдананда
А. оларды райсысыны арапайым сер суммасынан арынды сер беруі
В. оларды суммасынан аз, біра р-айсысыны эффектісінен кп сер беруі
С. оларды р-айсысыны серіні арапайым суммасына те сер беруі
D. тек біреуіні фармакологиялы серіні кшеюі
Е. бір немесе бірнеше препараттарды фармакологиялы серін лсіретуі немесе тежеуі
8. Суммация - бл екі дрілік затты осарлап олдананда
А. оларды райсысыны арапайым сер суммасынан арынды сер беруі
В. оларды суммасынан аз, біра р-айсысыны эффектісінен кп сер беруі
С. оларды р-айсысыны серіні арапайым суммасына те сер беруі
D. тек біреуіні фармакологиялы серіні кшеюі
Е. бір немесе бірнеше препараттарды фармакологиялы серін лсіретуі немесе тежеуі
9. Сенситизация - бл екі дрілік затты осарлап олдананда
А. оларды райсысыны арапайым сер суммасынан арынды сер беруі
В. оларды суммасынан аз, біра р-айсысыны эффектісінен кп сер беруі
С. оларды р-айсысыны серіні арапайым суммасына те сер беруі
D. тек біреуіні фармакологиялы серіні кшеюі
Е. бір немесе бірнеше препараттарды фармакологиялы серін лсіретуі немесе тежеуі
10. Антагонизм- бл екі дрілік затты осарлап олдананда
А. оларды райсысыны арапайым сер суммасынан арынды сер беруі
В. оларды суммасынан аз, біра р-айсысыны эффектісінен кп сер беруі
С. оларды р-айсысыны серіні арапайым суммасына те сер беруі
D.тек біреуіні фармакологиялы серіні кшеюуі
Е. бір немесе бірнеше препараттарды фармакологиялы серін лсіретуі немесе тежеуі
11. Синергизм – бл неге келетін препараттарды зара серлесуі
А. серді кшеюіне
В. серді лсіреуіне
С. серді брмалануына
D. барлы жауаптар дрыс
Е. дрыс жауап жо
12. Негізінде бір жартылай шыарылу кезеінде азадан шыарылады
А. препаратты 25%
В. препаратты 50%
С. препаратты 75%
D. препаратты 90%
Е. препаратты 100%
13. Генетикалы негізделген энзимопатиялармен байланысты дрілік заттарды ерекше реакцияларын алай атайды
А.сенсибилизация
В.тахифилаксия
С.идиосинкразия
D.абстиненция
Е.деттену
14. Жанама серді А типіне сипаттама берііз
А. жиі жне кез келген тлада кедесетін дрілік заттарды фармакологиялы белсенділігімен байланысты болжанбалы реакциялар
В. сирек жне сезімтал адамдарда ана кездесетін болжанбайтын реакциялар
С. за терапиямен байланысты реакциялар (дріге туелділік) мндай реакция трлеріне дріге туелділік (токскомания, наркомания) жатады
D. дрілік заттарды канцерогенді, мутагенді, тератогенді серлері
Е. препараттаы р трлі фармацевтикалы оспалара байланысты реакциялар
15. Жанама серді В типіне сипаттама берііз
А. жиі жне кез келген тлада кедесетін дрілік заттарды фармакологиялы белсенділігімен байланысты болжанбалы реакциялар
В. сирек жне сезімтал адамдарда ана кездесетін болжанбайтын реакциялар
С. за терапиямен байланысты реакциялар (дріге туелділік) мндай реакция трлеріне дріге туелділік (токскомания, наркомания) жатады
D. дрілік заттарды канцерогенді, мутагенді, тератогенді серлері
Е. препараттаы р трлі фармацевтикалы оспалара байланысты реакциялар
16. Жанама серді С типіне сипаттама берііз
А. жиі жне кез келген тлада кедесетін дрілік заттарды фармакологиялы белсенділігімен байланысты болжанбалы реакциялар;
В. сирек жне сезімтал адамдарда ана кездесетін болжанбайтын реакциялар;
С. за терапиямен байланысты реакциялар (дріге туелділік) мндай реакция трлеріне дріге туелділік (токскомания, наркомания) жатады;
D. дрілік заттарды канцерогенді, мутагенді, тератогенді серлері;
Е. препараттаы р трлі фармацевтикалы оспалара байланысты реакциялар
17. Жанама серді Д типіне сипаттама берііз
А. жиі жне кез келген тлада кедесетін дрілік заттарды фармакологиялы белсенділігімен байланысты болжанбалы реакциялар
В. сирек жне сезімтал адамдарда ана кездесетін болжанбайтын реакциялар
С. за терапиямен байланысты реакциялар (дріге туелділік) мндай реакция трлеріне дріге туелділік (токскомания, наркомания) жатады
D. дрілік заттарды канцерогенді, мутагенді, тератогенді серлері
Е. препараттаы р трлі фармацевтикалы оспалара байланысты реакциялар
18. Дрілік заттарды осарлап олдананда андай былыстар байалады
А. серлерді суммациясы
В. тахифилаксия
С. идиосинкразия
D. деттену
Е. дрыс жауап жо
19. Шыу тегі аллергиялы емес жанама серлерге тн
А. дрілік затты терапевтік млшерде олдананда дамиды
В. дрілік затты фармакологиялы сер спектріне жатпайды
С. оларды арындылыы млшерге туелді емес
D. дрілік заттарды токсикалы млшерде олдананда дамиды
Е. оларды арындылыы млшерді жоарлатан сайын азайады
20. Шыу тегі аллергиялы дрілік заттарды жанама серлеріне тн
А. дрілік затты кез келген млшерде олдананда дамиды
В. дрілік затты тек терапевтік млшерде олдананда дамиды
С. дрілік затты фармакологиялы сер спектріне жатады
D. дрілік затты бірінші рет енгізгенде дамиды
Е. барлы жауап дрыс
21. Туа біткен кемістіктерге келетін жктілік кезіндегі олданан дрілік заттарды сері алай аталады
А. мутагенді сер
В. фетотоксикалы сер
С. тератогенді сер
D. эмбриотоксикалы сер
Е. барлы жауап дрыс
22. Дрілік заттарды ммкін болатын тератогендік сері дамиды
А. жктілікті бірінші триместірінде
В. 4 жне 6 айлар арасында
С. жктілікті соы кезедерінде
D. жктілікті барлы кезедерінде
Е. барлы жауап дрыс
23. Бауыр ферменттеріні индукторлары болып табылатын дрілік заттарды ата
А. барбитураттар, дифенин, диазепам
В. аминогликозидтер
С. пенициллиндер
D. жрек гликозидтері
Е. циметидин
24. Дрілік затты айта енгізгенде андай былыстар байалады
А. потенцирлеу
В. дріге туелділік
С. антагонизм
D. синергизм
Е. барлы жауап дрыс
25. Дрілік затты айталап енгізгенде азада жинаталуы алай аталады
А. функционалды кумуляция
В. материалды кумуляция
С. аддитивті эффект
D. биотрансформация
Е. биожетімділк
26. Дрілік затты айталап енгізгендегі туелділікке не тн
А. дрілік затты айталап абылдауа талпыныс
В. дрілік затты белсенділігіні жоарлауы
С. дрілік затты белсенділігіні тмендеуі
D. алашы серді алу шін дрілік зат млшерін тмендету ажеттілігі
Е. дрілік затты абылдауды тотатанда абстиненцияны дамуы
27. Физикалы дрілік туелділікті не сипаттайды
А. дрілік затты абылдааннан кейін жадайды нашарлауы
В. дріге туелділікті емдеу кезінде препаратты абылдауды тез тотату ммкіндігі
С. дрілік затты абылдауды тотатанда абстиненцияны дамуы
D. аллергиялы реакциялар
Е. дрыс жауап жо
28. Кумуляция- бл
А. дрілік зата аза сезімталдыыны жоарлауы
В. дрілік зата аза сезімталдыыны тмендеуі
С. дрілік затты азада жинаталуы
D. дрілік зата азаны ерекше реакциясы
Е. дрілік зата жылдам деттену
29. Идиосинкразия- бл
А. дрілік зата аза сезімталдыыны жоарлауы
В. дрілік затты азада жинаталуы
С. дрілік зата азаны ерекше реакциясы
D. дрілік зата аллергиялы реакция
Е. дрілік затты азадан шыарылуы
30. Дрілік затты айталап енгізгенде нтижелілігіні тмендеуі байалады
А. материалды кумуляцияда
В. функционалды кумуляцияда
С. гиперсенсибилизацида
D. деттенуде
Е. идиосинкразияда
Жауап эталондары
1 - Е, 2 - Е, 3 - В, 4 - С, 5 - А, 6 - В, 7 - А, 8 - С, 9 - D, 10 - Е, 11 - А, 12 - В, 13 - С, 14 - А, 15 - В, 16 - С, 17 - D, 18 - А, 19 - А, 20 - А, 21 - С, 22 - А, 23 - А, 24 - В, 25 - В, 26 - С, 27 - С, 28 - С, 29 - С, 30 - D.
Дебиет тізімі
1. Основы клинической фармакологии и рациональной фармакотерапии: Рук. для практикующих врачей / под общ. ред. Ю.Б.Белоусова, М.В.Леоновой. М.: Бионика, 2002.- 368 с.
2. Клинический проектный менеджмент: Уч. пос. / Ю.Б.Белоусов, А.И.Вялков, Д.Ю.Белоусов. -М.: ГЭОТАР-МЕД, 2003.- 448 с.
3. Клиническая фармакология: Учеб. / Под ред. В.Г.Кукеса. – 3-е изд., перераб. И доп. – М.: ГЭОТАР-МЕД, 2004. – 944 с.: ил.
4. Клиническая фармакокинетика. Практика дозирования лекарств: Спец. выпуск серии «Рациональная фармакотерапия» / Ю.Б.Белоусов, К.Г.Гуревич. -М.: Литтерра, 2005.- 288 с.
5. Общая и частная клиническая фармакокинетика / под общ. ред. Ю.Б.Белоусова, К.Г.Гуревича. - М.: Ремедиум, 2006.- 783 с.
6. Клиническая фармакология: национальное руководство / под. ред. Ю.Б.Белоусова, В.Г.Кукеса, В.К.Лепахина, В.И.Петрова. - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2009.- 976 с.
МАЗМНЫ
| ысартулар | |
| Алы сз | |
| Клиникалы фармакологияны міндеттері мен ала ойан масаттары | |
| Жаа дрілік заттара клиникалы зерттеулер жргізуді дістемелік жолдары | |
| Фармакодинамиканы негізгі сратары | |
| Фармакокинетиканы негізгі сратары | |
| Дрілік заттарды зара серлесуі | |
| Дрілік заттарды жанама серлері | |
| Фармакогенетика негіздері | |
| Дрілік заттарды жас ерекшеліктеріне байланысты олдану | |
| Баылау сратары | |
| Тест жауаптары | |
| дебиет тізімі |
ММУ-баспаханасында басып шыарылды
араанды аласы, Гоголь кшесі ,40
Клемі 5.4 есепті-баспа табаы
100 дана
