Тндырыларды кейбір элементтеріні ерекшеліктері.

1.Жоары жне тменгі иылыстырыш учаскелер. Тндырыа су келетін жне су кететін каналдарды тндырымен ені бірдей емес. Каналды тар енінен тндырыны лкен еніне ауысу шін иылыстыру учаскелері салынады.20.6. сурет. иылыстыру учаскелерін негізгішсхема бойыншабойынша орналастырады: 1) канал мен тндырыны осі дл келсе, оларды кеейтілген оныш трде иылыстырады, ал бйір абыраларына тік слба беріледі (20.6а сурет); 2)егер каналды осі тндыры осімен брыш арылы иылысатын болса, онда ауыспалы учаскені бйір абыраларына исы слба береді (20.6б сурет), 3)егер каналды осі тндыры осімен брыш арылы иылысатын болса, онда ауыспалы учаскені бйір абыраларына тік слба беріп, реттегіш шлюзды абыраларымен иылысатын жеріне исы стеме ояды (20.6в сурет). иылыстыру учаске -сінде суды лесті аымыны біралыпты таралуын амтамасыз ету шін тік не исы баыттаушы абыралар ояды. Бл баыттаыш абыралар реттегіш шлюзды тіректеріне барып тіреледі, ал оларды биіктігін су тередігінен аздау ылып абылдайды, иылысу учаскесіні бкіл енінде су дегейіні біралыптылыын амтамасыз ету шін. Баыттаыш абыраларды биіктігін су дегейінен биік ылып та абылдауа болады, бл кезде абыраны табанынды тесіктер арастырылады.

а) б) в)

20.6. сурет. Тндырыны каналмен иылыстыру схемасы.

а) канал мен тндырыны осі дл келген жадай; б) жне в)каналды осі тндыры осімен брыш арылы иылысатын жадай, осыан байланысты иылысу абырасы исы жне тзу сызыты. 1) канал; 2) иылысу учаскесі; 3) баыттаыш абыралар; 4) реттегіш шлюзды апатары; 5) тндырыны камералары; 6) камераларды бліп тратын абыралар.

 

2. Кіре берістегі жне шыа берістегі реттегіш шлюздар. Тндырыларды пайдалану жадайы оларды жндеуді, тасындылардан жуу шін отын-отын камераны жауып-ашуды, ттынушыа су беру шін аымды реттеуді арастырады. Осы жмыстарды брі тндырыны бас жне ая жаында орналасан реттегіш шлюз арылы орындалады. Бл реттегіш шлюздарды конструкциялары бірдей болып келеді жне шыа берістегі шлюзды табалдырыыны астында тасынды жуыш рылы орналастырады. Тірек пен тіректі арасын амтитын (тірек алыдыын да оса есептегенде) реттегіш шлюзды енін В_кір, тндырыны бкіл камераларыны еніне те ылып абылдаан жн В_тн, камераларды бліп тратын абыраларды алыдыын оса есептегенде 20.7. сурет. Егер бларды ені бірдей болмаса, тасындыларды шгу жне тасындыларды сумен жуу режимі нашарлайды. Себебі камераа кіре берісте су аымыны турбулентті режимі пайда болып, тасындыларды шгу ашытыы зарады.

а) б) в)

20.7. сурет. Тндырыны камераларын реттегіш шлюзбен иылыстыру схемасы. а) тндыры камералары мен реттегіш шлюзды ені бірдей (сынылан схема); б) тндыры камераларыны ені реттегіш шлюз енінен аз; в) тндыры камералары ені реттегіш шлюзды енінен кп. 1) иылыстырыш учаске, 2) кіре (шыа) берістегі реттегіш шлюз, 3) тндыры камерасы.

 

Реттегіш шлюзды зындыын апатарды, ызметкерлер жне клік жретін кпірді, апатарды ашып-жабатын конструкцияларды орналастыру ммкіндігіне байланысты абылдайды. Кіре берістегі реттегіш шлюзды зындыына канал мен тндырыны табанын иыстыратын екіш табалдыры (пандус) зындыы да кіреді. Бл екіш табалдырыты еістігін 3 тен кем абылдамайды, бл жадай аысты табалдырытан ажырамай, камераа енуін амтамасыз етеді.

Кіре жне шыа берістегі реттегіш шлюзды енін тндыры камераларыны енімен бірдей етіп абылдайды. Тндырыны камераларыны абыралары мен тіректері зына бойына деформациялы саылаулармен блінген, су ткізбейтін конструкция. Егер камера ені те ке болса, реттегіш шлюза осымша тірек ойып, тесік арасын бледі. Тірек арасындаы тесік ені азайса, апаты ашып-жабу ммкіндігі жеілдейді. Шлюз конструкциясы арапайымдалып, ызметкерлер жретін кпір жеілдейді. Кіре берістегі жне шыа берістегі реттегіш шлюзды табалдырыыны биіктігін канал табанымен бірдей ылып абылдайды.

Тндырыларды камераларыны тасындыларды тндыратын режимі, камераны бас жаында суды жылдамды эпюрасы жазыты (горизонталды) жне тік (вертикалды) баытта бірдей болып тееледі деген болжама негізделеді. Ал шындыында су жылдамдыыны эпюрасы дл ондай бола бермейді. Сондытан жылдамдыты теестіру шін, екіш табалдыры бойына жылдамдыты теестіру торын рады. Бл торды тігінен, немесе сл исайтып орналастырады, торды ая жаы флютбетке, ал бас жаы ызметкерлер кпіріне сйеніп трады.

2.Тндырылар камерасы. Отын-отын жуылатын тндыры камерасында лі (пайдаланбайтын клем) клем болады, бл клем ішіне алыма тасындылар шгеді. Бл клем дегейі камераны жазытытаы ауданын- тндыры табаны мен шыа берістегі реттегіш шлюзды табалдырыы арасындаы орташа биіктікке кбейту арылы анытайды. Камераны зына бойына тередігі згеріп отырады, осыан байланысты тасындылар шгу кезеінде алыптаспаан су озалысы орын алады.

Кп камералы тндырыларды камералары бір-бірінен зына бойына тік абыралармен бліненді, бл абыраларды тбесі камерадаы есепті су дегейінен 0,3-0,5 м жоары орналасады. абыраларды кесе клдене имасы тртбрышты, не трапеция тріздес болуы ммкін (20.8. сурет). Камераны орталы жне жаалы абыралары камера табанынан деформациялы саылау арылы блініп, су тпейтіндей етіп ныыздалады, немесе, док конструкциясына сатып абыралар табанымен бірге йылады. Кп камералы тндырыларда камераларды ені бірдей, немесе, ртрлі де болып келеді. Камера еніне байланысты реттегіш шлюзды тесіктеріні енін абылдайды. Ені ке камераларда, тасындыларды жуу кезеінде, суды траты тередікпен ауын амтамасыз ету шін камераны зына бойына аласа абыралар орнатады, биіктігі жуу кезіндегі су тередігіне те- h_жуу. Осындай абыралар арылы камераны енін науалара бліп, су аысыны еніні тратылыы амтамасыз етіледі. Ал науаларда, оларды ені бойынша, тасындылар толыымен жуылып отырады.

 

20.8. сурет. Отын-отын жуылатын тндыры камераларыны кесе клдене имасы. а) док конструкциясы тріздес, тік брышты; б) тік брышты, абыралары жанында саылауы бар жне зына бойына аласа аыс баыттаыш абыралары бар; в) трапеция тріздес, абыралары жанында саылауы бар; г) тік брышты, камераны ортасынан блінген.

 

4. Тасындыларды жуу рылылары. Тасынды жуатын рылыларды ранда блігі болып: жуыш реттегіш шлюз жне жуыш галерея, оны жаласы болып табылатын жуыш быр кіреді. Жуыш реттегіш шлюз, тндыры камерасын сумен жуу кезеінде су аысын реттеуге арналан. р камераны блек тасынды жуатын тесігі болады, оны енін камера енінен аздау етіп абылдайды. Камера ені лкен болан жадайда, тасынды жуатын тесік бірнешеу болады. Бл тасынды жуатын тесіктерді шыа берістегі реттегіш шлюзды табалдырыыны астына орналастырады. Тасынды жуатын тесікті биіктігін жне оны стіндегі бетон татаны алыдыын бірдей ылып абылдаан жн, бл тасынды жуатын тесікті жабатын апаты ктергенде, ол реттегіш шлюз табалырыынан асып трмауын амтамасыз етеді, бл рылымды пайдалану кезінде ыайлы болады. Тасындылар жуатын тесікті биіктігін жуу кезіндегі су тередігінен кп ылып абылдайды, бл сумен аып келген оыстарды, анжыржы кедергісіз ткізуге ммкіндік береді. Тасыдыларды жуатын тесікті табалдырыын камера табанымен бірдей биіктікте орналастырады.

Тасындыларды жуан суларды жинайтын галереяны шыа берістегі реттегіш шлюзді галереясыны табалдырыы астына, оны зына бойына орналастырады. Бл галереяны табанын, тасынды жуатын тесікті табалдырыынан тмен орналасады. Галереядаы су жылдамдыы -камерадан жуылан тасындыларды аыспен тасымалдауа жеткілікті болуы шарт. Тасындыларды жуыш тракт немесе ойыртпа тасымалдаыш - ашы канал трінде, немесе быр трінде де салынады. Пайдалану талабына сйкес, - бырды биікті 1,5 м кем болмауа тиісті, егер тасындыларды жуу аымын ткізу шін бдан лде айда аз биіктік керек болса да. Егер тндыры су торабы рамында болса, тасынды жуыш тракті шыатын тесігін су рма дытан не рисберма тсынан шыаран жн. Ал егер тндыры канал бойына, су торабынан біраз ашытыа салынса, онда тасынды жуыш тракті ая жаын зен жаасынан шыарады. Бл кезде тракті жааа шыатын жерін темірбетон таталармен бекітіп, ал зен табанын сумен жуылудан орау шін бетон тіспен бекітіп, не темірбетон адалар аады.