Тізбектелген ошауламаларды райсысына тсетін кернеу шамалары

Сызыты ошаулама

уе электр беріліс желісіні ошауламасы кбінесе трелке трізді, штырлы, иіндік болады. Бл ошауламалар ра кйде тескіш кернеуіні мні асын кернеуден 1.6 есе кп болатындай етіп есептеліп жасалан. Яни аса жктеме кезінде істен шыуды алдын алады. 2-ші суретте аспалы трелке трізді ошауламаны сызба суреті крсетілген. Жне де сызыты штырлы ошауламаны суреті крсетілген.

2-ші сурет. Штырлы, аспалы сызыты ошауламалар

Сенімділігін арттыру масатында жне де разрядты кернеу шамасын сіру масатында трелке трізді ошауламалар тізбектеліп жаланады. Ошауламаларды иіні те мыты фарфорлардан жне полимерлік материалдардан жасалады. Фарфорлы ошауламаларды тзімділігі трелке трізді ошауламамен салыстыранда аз болып келеді. Фарфорлы ошауламалар созылумен иілуде жмыс жасайды, ал трелке трізді ошаулама сыылуда жмыс істейді. Полимерден жасалан ошауламалар доаа тзімділігі аз болып келеді. Штырлы фарфордан, йнектен жасалан ошауламаларды 0,38кВ, 10кВ, 35кВ желілердегі техникалаы сипаттамалары 2- ші кестеде крсетілген.

 

2-ші кесте. Штырлы ошауламаларды сипаттамалары

Конструкциясына байланысты жне орнатылатын жеріне байланысты ошауламаларды 6 топа блсек болады:

– Е кп кездесетін аспалы ошаулама

– Фиксаторлы тйіндерде олданатын фиксаторлы ошауламалар

– Консольды ошауламалар

– Секционды ошауламаларды бл трі ерекше болып келеді, секционды рылыстарда олданады.

– Алыс ашытыа электр тоын тасымалдаанда олданатын штырлы ошаулама

– Тіректі ошаулама

Станционды ошауламаларды орнына тіректі ошауламалар олданады, оларды кбісі иінді, аспалы болып келеді.

Тізбектелген ошауламаларды райсысына тсетін кернеу шамалары

Аспалы трелке трізді ошауламалар уе электр беріліс желісінде кп кездеседі.Тізбектелген ошауламаларды кернеу шамалары ешашан те болмайды, р ошауламаа ртрлі кернеу шамасы сйкес келеді. Бл тж кернеуіні шамасын, асын кернеуін тмендетеді. Ошауламаларды бндай ерекшеліктерін паразиттік сыйымдылыты болуымен байланыстырса болады. Тізбектелген ошауламаларда 3 сыйымдылытын трі болады:

1. Ошауламаны зіні сыйымдылыы С₀

2. Темір зекшені жермен салыстырандаы сыйымдылыы С₁

3. Сыммен салыстырандаы сыйымдылы С₂

Сыйымдылытарды лшемдері мынадай болып келеді: С₀ 50пФ, С₁ 5пФ, С₂ 0,5пФ. Ошауламалар саны 4-5 еуден кп болан жадайда е лкен кернеу шамасы жоарыда орналасан ошауламаа тседі. Ошауламалар саны кп болан жадайда 3-ші ошауламадан бастап кернеу шамасы аз болады. Мысала 500кВ –ты электр желісіне 22 ошаулама олданады жне осы 22 ошауламаны райсысына тсетін кернеу шамасы 9кВ тан 29кВ а дейін болады. Тменде 3-суретте уе электр беріліс желісіні ошауламасы крсетілген.

3-сурет. уе электр беріліс желісіні ошауламасы

Орытынды

Ауа электр беріліс желісіні ошауламасы орнатылатын орнына байланысты тіректі, тпелі, аспалы болып блінеді. Ал коструктивті орындалуына байланысты трелке трізді, иінді жне де штырлы болып блінеді.

Ошауламаны негізгі сипаттамаларына номиналды кернеу, разрядты кернеу, геометриялы, механикалы сипаттамалары жатады.

Контактілік желілерде ошауламаны 6 трі олданады олар: аспалы фиксалды, консольды, секционды, штырлы жне де тіректі болып блінеді.

Желідегі кернеу шамасы ошауламалара тедей болып блінбейді, е кп кернеу шамасы сыма жаын тран ошауламады болады.

Кез келген ошауламалы жйеде ошауламаны рамдас блігі ретінде ауа немесе газ олданылады. Мысалы, уе электр желілеріні сымдары, тарату рылыларыны, трансформаторлар мен жоары вольтті баса да аппараттарды шиналары бір-бірінен ауа кеістігі арылы, ал ралымды бліктері бір-бірінен атты диэлектриктен (электртехникалы фарфор, шыны, целлюлоза німдері, пластмасса, т.б.) жасалынан ошаулатыштар кмегімен ошауланады. Сонымен бірге ауа немесе белгілі бір газ кптеген электр жабдытарыны (кабельдерді, конденсаторларды, трансформаторларды, т.б.) негізгі ошауламалаушы материалы ретінде де жиі олданылады. Соы жылдары ошаулама техникасында электрлік беріктігі (диэлектрикті тесіп тетін кернеу шамасыны электродтарды ара ашытыына атынасы) жоары газдар – элегаз (алты фторлы ккірт – S6) жне фреон (дихлордифторметан – СС22) кеінен олданылуда. Оларды электрлік беріктігі ауамен салыстыранда 2,4 – 2,6 есе арты. Мнайдан алынатын жне синтет. сйы диэлектриктер электр жабдытары мен аппараттарыны ток тер бліктерін ошаулау, салындату масаттарында кеінен олданылады (трансформатор, конденсатор, кабель майлары, т.б.). Жоары кернеу техникасыны баса бір маызды мселесі – жоары вольттік ондырыларда пайда болатын тждік разряд пен жоары жиілікті суле шыаруды зерттеу.

 

Пайдаланылан дебиеттер тізімі

1. Богородицкий И.П., Пасынков В.В., Тараев Б.М. Электротехнические материалы.–Л.: Энергоатомиздат, 1985.–304 с.

2. Бекмагамбетова К.Х. Электротехническое материаловедение. Учебное пособие.– А.: ылым, 2001.– 257 с.

3. Окадзаки К. Пособие по электротехническим материалам.–М.: Энергия, 1979.– 432 с.

4. .Х. Бекмагамбетова, Р.М. Кузембаева, Ш.Т. Дуйсенова. Электротехникалы материалтану. 5В081200-“Ауыл шаруашылыын энергиямен амтамасыз ету” . Алматы: АЭжБУ, 2012.-38 б.