Трбиені халыты идеясы туралы.

Ушинскийді педагогикалы жйесіні негізіне халыты идея жатады. Халыты деп Ушинский оны тарихи дамуымен, жаырафиялы, табии жадайларымен алыптасан рбір халыты зіндік ерекшелігі деп тсінді.

рбір халы, Ушинский айтандай, баса халытардан зіні мінез-лыны, тіліні жне баса да зіндік тарихи алыптасан рбір халыты ерекшеліктері, бейімдіктері, ажеттіліктері оны халыты деп аталынатын мнін райды.

Ушинский халыты руаытта тиімді йымдасан трбие ара сйеуге ажетті бастаманы кре білді. Осыан байланысты барлы елдер мен халытар шін трбие жйесін бірдей етіп крсетуді кез-келген рекетіне ол негізсіз жне зиянды деп арсы болды.

Халыты бастамаа негізделген трбие ана, Ушинскийді айтуынша, “халыты дамуды тарихи рдісінде тірі орган болып табылады”.

Орыс халына тн зіндік ерекшеліктері болады. Е негізгілеріне ол мыналарды жатызды: 1) асырлар бойы сыннан ткен з отанына деген тере сйіспеншілік сезімі, зіні кшін аямастан оны ттастыы мен туелсіздігін баса мемлекеттерден орай білуге руаытта даярлыы; 2) жоары азаматты сезім, гуманизм; 3) шыармашылы энергияны байлыы.

Ушинскийді пікірінше, орыс халыны рухы жне Ресейдегі оыту жне трбие осындай негізде рылуы ажет екендігін білдіреді.

андай ма болмаысн мемлекетті трбие жйесін орыс топыраына кшіру оны ажетті трбие кшінен айыран болар еді.

Халыты идея Ушинскийді тсінігінде тере демократизммен ерекшеленеді. Ушинский оамны жоары блігіне тн халыа аристократиялы — рккіректікпен арауа арсы болды. те дрекі, сресіз бара халыты “ерекше шыармашылы кшті, тамаша лмейтін ндылытарды айнар кзі” дей келіп, ол “арапайым” халыты жоары ояды жне тере баалайды. Ушинскийді тсінігінде, халытыа тн келесі белгісі – бл жртшылы. Трбиені халыты идеясы з айналасына ауымды атмосфераны талап ететіндігі жне зіндік ке оамды элементтерді атыстырусыз іске асуы ммкін еместігіне Ушинский сенімді болды.

Ушинский былай деп жазды: “Халыты зі жне оны лы адамдары болашаа жол алауда: трбие тек ана осы жолмен жреді…”

Ушинский Халыты идеяны басшылыа ала отырып, халы аарту ісі халыты олында болуы керек, ал балаларды оыту ісі оларды ана тілінде іске асуы ажет, ол халытыты е айын крінісі болып табылады деген орытындыа келді.

Балаларды з ана тілінде оыту ммкіншілігінен айыру оларды олайсыз жадайа оларды рухани кштері мен абілеттіктеріні жемісті дамуын амтамасыз ететін е негізгі ралынан айыран болар еді.

К.Д.Ушинский жаняда, балалар башасында жне мектепте оыту жне трбиелеуді ана тілінде іске асыруа аянбай табандылыпен кресті. Бл алдыы атарлы демократиялы талаптар болатынды. Ол баса тілде оытатын мектеп балаларды кштері мен абілеттіктеріні табии дамуын тежейді, ондай мектеп балаларды жне халыты дамуы шін лсіз жне ажетсіз екендігін длелдеді.

Ушинскийді пікірінше, ана тілі “халыты лі де кітаптар, мектептер болмаан кезде де оытан жне ркениет пайда боланнан кейінде оны оытуды жаластыран лы халыты тлімгер болып табылады”.

Осыдан келіп, ана тілі “негізгі рал болып табылады, оны кмегімен біз идеяларды, білімдерді мегереміз, одан кейін шкірттерге береміз”. К.Д.Ушинский элементарлы білім беруді басты міндеті ана тілін мегеру деп есептеді.

Ушинский ерте кезден бастап, балаларды тілі мен ойын дамыту туралы нды кеестер берді, бл кеестер кні бгінге дейін з мнін жойан жо. Тіл дамыту ойлауды дамытумен байланысты екендігін длелдеді, ой мен тіл бірлікте болатындыын крсетті: тіл-ойды сз арылы беру.

лы классик — педагогті халыты идея, ана тіліні болашаы туралы айтан аидаларыны бгінде маызды, кн тртібінен тспей отыран мселе екендігін атап ткен жн. лтты идея, ана тілі мселесі ай кезде де мірше, зекті мселе болып келгендігін аару иын емес.

К.Д.Ушинский “Ана тілі” атты белгілі мааласында былай деп жазды: Тіл – бл мірі ткен, бгінгі мір сріп отыран болашатаы халыты рпаын бір лы тарихи ттастыа біріктіретін е мірше, дмді жне берік байланыс. Ол тек ана халыты міршедігін білдіріп оймайды, ол мірді зі. Егер халыты тілі жойылса, халы та болмайды.