Теориялы мліметтер

Блшектерді лауы (опарылуы).

лкен блшектер (ЛЭП опорасы, лкен станоктар, аспаптар жне таы баса) соы толын серінен лауы не опарылуы ммкін.

Блшектерге алмасу кші сер етеді. Алмасу кші ауырлы кші мен атаю Q кшіне арсы сер етеді. атайтылмаан блшектерді лауына ауырлы кшінен алмасу кшіні жоарылауы шарт болып табылады:

Рсмв>Ga немесе Рсм>(a/b)Q.

Мндаы в –аэродинамикалы алмасу кшіні арасы; Q – ауырлы кші арасы.

Тапсырма шарттары

Тегіс бетте орналасан программалы рылымны блогы аударылан жадайдаы иратушы толынны фронтындаы арты ысымын анытау.

рал салмаы 250 Н, биіктігі 40 см, зындыы 20 см, ені 20 см, ауырлы центрі жне рал ортасындаы ыыстырушы кшті центрлік ысымы:

Шешуі:

П-17 формуласы бойынша клдене имасыны ауданы (S = 0,2 0,4 = 0,08 м2) арылы келесіні анытаймыз:

Pск Н/м2 1кПа.

Мндай жылдам напор кезінде соы толыныны шегінде 17 кПа рылы аударылады.

7.1 к е с те - Арты ысым мен жылдамды арыны

Арты ысым, кПа Жылдамды, м/с Ауа блігіні тыыздыы, кг/м3 ысым, кПа
Фронт Ауа блігі Жылдамды тыыздыы Толында крсетілген
12,9
2,3 1,30 0,0035 2,0
22,3 1,38 0,35 20,8
43,2 1,46 1,37 43,8
62,3 1,54 3,04 67,3
           
  7.1 кестені жаласы
80,5 1,63 5,34
97,5 1,70 8,23
113,7 1,78 11,7
143,7 1,93 20,3
171,0 2,04 30,9
196,7 2,2 43,4
220,4 2,34 57,7
242,7 2,46 73,6
263,6 2,58 91,1
283,6 2,69
371,1 3,18
444,5 3,59
508,7 3,94

Зат жылжуы болатын, 7.1 кестеден немесе жоарыдаы формуладан табылан арты ысымды жылдамдыты фронттаы соы толыныны арты ысымымен табуа болады.

7.2 к е с т е - йкеліс коэффициенті

Сыныш материал атауы Сыну коэффициенті
Жылжу коэффициенті
Болат бойынша болат 0,16
Ленолеум бойынша металл 0,2-0,4
Ааш бойынша металл 0,2-0,5
Ленолеум, атты грунт бойынша резина 0,4-0,6
Ааш бойынша резина 0,5-0,8
Ааш бойынша ааш 0,2-0,5
Томалану коэффициенті
Болат дгелегі: -рельс бойынша 0,05
-кафель плиталары бойынша 0,1
-линолеум бойынша 0,15-0,2
-ааш бойынша 0,12-0,15

7.4 к е с т е - Аэродинамикалы кедергі коэффициенті

Дене пішіні   Ауа озалысыны баыты
зындыы мен квадратты шегі бар, ш еселенген квадрат абыралары те параллелипед 0,85 Квадрат шегіне перпендикулярь
куб 1,6 Перпендикулярь шегі
диск 1,6 Дискке перпендикуляр
     
7.4 кестені жаласы
абыра алыдыы 1/5 те квадратты пластина 1,45 Пластинаа перпендикуляр
Цилиндр: h/d=1 h/d=4 h/d=9 0,4 0,43 0,45 Цилиндр осі перпендикуляр, h-биіктік d-цилиндр диаметрі
Сфера Жартылай сфера 0,25 0,3 Жартылай сфера табанына параллель
Табаны квадрат пирамида 1,1 абыра табанына перпендикуляр, абыраа параллель

 

 

 


 

7.5 к е с т е - №7 - есеп нсалары

Параметрлер №7 - есеп нсалары
Аспап салмаы, Н
Биіктігі, см
зындыы, см
Ені, см

Тапсырма №2. 1-есеп

ГО нысаныны ттенше жадайлар ауданды блімшесіні штаб басшысы нысанды формировалдау озалысыны баытыны радиациялы шарты туралы млімет алады. 1 сааттан кейінгі ядролы жарылысты радиациялы дегейі: 5 р/с, 40 р/с, 200 р/с, 80 р/с, 5 р/с райды.

3 сааттан кейінгі жарылысты ізін жою арнайы рамды алатын радиацияны млшерін анытау. Жарылыс іздерін жою 20 км/са жылдамдыпен озалатын кліктер арылы жзеге асады. Жтыру ауданыны зындыы 40 км.

Шешуі:

а) лшенген дегейлерді суммасына замерді санын бліп, орташа радиация дегейін (Pорт) анытаймыз.

б) Жтыру зонасынан озалысты жаласу уаытын анытаймыз.

в) Жарылыстан со жтыру зонасыны тетін ортаа дейінгі кеткен уаытты анытаймыз. Іздерді жою жарылыстан кейін 3 сааттан со басталады. Барлы жол 2 саат, зонаны орташа формировалдау 1 саатта теді, жалпы зона ортасын жарылыстан кейін 4 саатта теді.

г) 1 кесте арылы жарылыстан кейін 4 сааттан со радиация дегейін анытаймыз.

д) Ізді жою уаытыны арнайы рамын алатын млшерді есептейміз.

8.1 к е с т е - Кездейсо уаытта радиация дегейін анытайтын коэффициент

Жарылыстан кейінгі t са ткеннен кейінгі уаыт, t са Жарылыстан кейінгі t са ткеннен кейінгі уаыт, t са Жарылыстан кейінгі t са ткеннен кейінгі уаыт, t са
0,5 0,43 52,19 163,7
0,75 0,71 51,53 166,5
1,00 56,87 169,3
1,25 1,31 59,23 (3 тулік)  
1,5 1,63 61,60 172,2
1,75 1,96 64,00 175,0
2,30 66,40 177,8
2,25 2,65 68,84 180,7
2,5 3,00 71,27 183,5
2,75 3,37 73,72 186,4
3,74 76,17 189,5
3,25 4,11 78,65 192,2
3,5 4,50 81,16 195,1
3,75 4,88 83,66 198,0
5,28 86,16 200,8
4,5 6,08 88,69 203,7
6,90 91,24 206,6
5,5 7,73 93,78 209,6
8,59 96,34 212,5
6,5 9,45 98,93 215,5
10,33 101,5 218,4
7,5 11,22 101,1 221,4
12,16 (2 тулік)   224,3
8,5 13,04 106,7 227,3
13,96 109,3 230,2
9,5 14,90 111,9 233,2
15,85 114,7 236,2
17,77 117,2 239,2
19,72 119,9 (4 тулік)  
21,71 122,6 251,2
23,73 125,2 263,3
25,73 127,9
27,86 130,6 287,7
29,95 133,4 300,2
           
8.1 кестені жаласы
32,08 136,1 312,6
34,24 138,8 (5 тулік)  
36,41 141,6 350,5
38,61 144,3 389,1
40,83 147,0 (6 тулік)  
43,06 149,8 428,3
45,31 152,5 468,1
(1 тулік)   155,3 (7 тулік)  
47,58 158,1 549,5
49,89 160,9 (8 тулік)  
(9 тулік)   (18 тулік)   (27 тулік)  
718,1
(10 тулік)   (19 тулік)   (28 тулік)  
805,2
  (0 тулік)   (29 тулік)  
893,9
  (21 тулік)   (30 тулік)  
  (22 тулік)   (45 тулік)  
  (23 тулік)   (60 тулік)  
  (24 тулік)   (75 тулік)  
  (25 тулік)   (90 тулік)  
   
  (26 тулік)      
Ескерту - Р0-жарылыстан кейінгі 1 сааттаы радиация дрежесі Р - жарылыстан кейінгі t сааттаы радиация дрежесі

Есеп

Химиялы ошатар мен трын йлерде орналасан адам шыыныны (П) ммкіндігін анытау (барлыы 300 адам). Адамдарды 90%-ы противогаздармен амтамасыздандырылан.

Шешуі:

3 кесте арылы: П=9% ашы алада 27 адам; Жеіл дегейде: 27x0,257 адам, Орташа жне ауыр дегейде: 27x0,411 адам , лімге алып келу дегейінде: 27х0,359 адам

8.2 к е с т е - Оша заымдануы кезіндегі СДЯВ-тан адам шыыны саны

Адамдарды орналасу шарты Газттышпен амтылан адамдар саны, %
Ашы алада 90-100
арапайым баспана,имаратта
Ескерту: оша заымдануынан бадарлама рылымы бойынша адам шыыны,% : жеіл дегейде-25, Орташа жне ауыр дегейде-40, лімге алып келу дегейінде-35

Есеп

Нысандаы серпінді толынны максималь арты ысымын (Рф max) анытау.

Бастапы деректер: нысан белгілеу нктесінен Rr=5 км ашытыта орналасан; алада уаты q=0,5 кт ару-жарапен соы ктілуде; ару-жараты жарылыс нктесінен белгілеу нктесіне дейінгі ытимал максималь ауытуы rауыту=0,8 км, жарылысты трі – уе.

Шешуі:

а) Жарылысты ортасынан ытимал максималь ашытыын анытаймыз:

Rx = Rr - rауыту = 5 – 0,8=4,2 км.

б) осымша А арылы уе жарылысыны жарылыс ортасынан 0,5 км ашытыта уаты 4,2 кт ару-жараты арты ысымын анытау. Ол 30 кПа райды. Аныталан Рф max = 30 кПа максималь болады, егер ол жарылыс ортасы нысаннан минималь ашытыта алыстаса, яни Рф max = 30 кПа бл кезге сйкес келеді.

орытынды: нысан ядролы жеілісті ошаыны кшті ирау зонасыны сырты шекарасында алуы ммкін.

Есеп

Машина растыру зауытындаы цех жиыныны ядролы жарылысты серпінді толынны серіне тиянатылыы.

Бастапы млімет: Зауыт ытимал белгілеу нктесінен 5,5 км ашытыта орналасан. Rr = 5,5 км, ару-жараты уаты q = 0,5 кг, жарылыс жердегі, ару-жараты белгілеу нктесінен ытимал максималь ауытуы rауыту=1,1 км ; цехты анытамасы – бірабатты имарат, кірпіштен жасалан, каркассыз, темір бетонды плиталармен апталан; технологиялы рылылар: мостты крандар жне кранды рылылар, ауыр станоктар; КЭС пневоинструментті жйені ауа беріліс жйесінен жне жердегі кабельді электросеттерден (КЭС) трады.

Шешуі:

а) Машина растыру шекарасыны арты ысымыны максималь анытамасын табамыз.

Rx = Rr - rауыту = 5,5 – 1,1 = 4,4 км.

б) осымша А арылы 4,4 км ашытыта уаты q=0,5 кг ару-жараты жердегі жарылысыны арты ысымын анытаймыз. (Рф max = 30 кПа).

в) Цехты анытамаларын алып нтижені жиынты кестесіне жазамыз

(8.6 кесте).

г) осымша Б арылы жеіл, орташа, атты жне толы ирауды тудыратын арты ысымды анытаймыз. Цехты имараты берілген анытамалар бойынша арты ысымда лсіз ираанда 10-20 кПа, орташа ирауды 20-35 кПа, атты ирауда 35-45 кПа, тгелімен ираанда 45-60 кПа иеленді.

Алынан мліметтерді кестеге енгізіп отырамыз.

д) Орташа ирауды тудыратын цехты р элементіні шыдамдылы шегін анытаймыз. Цехты имараты серпінді толына шыдамдылы шегі 20 кПа, крандар мен кранды рылылар - 30, станоктар – 40, ауаткізгіш – 30, электросеть – 30 кПа.

е) Цехты барлы элементтеріні шыдамдылы шегін жинатап, цех жиыныны шыдамдылы шегі Ршыд шегі = 20 кПа екенін анытаймыз.

ж) Жеке діс бойынша арты ысым мен ммкін шыындарды ирау дегейін анытаймыз, яни, ндіріс рылысыны ауданы мен рылыларды пайызын.

Цех жиынында Рф max =30 кПа орташа ирауды цех имараты,крандар мен кранды рылылар, ауаткізгіштер мен электросетьтер. ндіріс рылысыны ауданы 20%, 10% технологиялы рылылар мен 10% энергиямен амтамасыз ету.

и) Баа нтижелері мен орытындыларды жне уатты жарылысты серпінді толынына шыдамдылыын саралаймыз.

Объектіміздегі соы толыннан ктілетін арты ысым 30 кПа, ал цех тратылыы 30 кПа-дан астам боландытан, онда цех тратылыын 30 кПа-а дейін ктереміз; растыру цехін соы толынына тратылыын жоарылату шін:

- осымша рамалы растырыштар, шабу, контрфос быры арылы (негізгі салма тсетін конструкцияны атайту шін, арсыласу кші) цех имараттарыны траталыын кбейту.

- Жер астына электр желі кабелі мен ауашыарыштарды ою.

- Кранны осал жері мен кран бырын орауше аппен жабу, осымша тіреуіш крандарын орнату.

1 Сурет.

Rел = 9 км – жеіл ирауды шекара зонасыны радиусы; Rорт= 5,5 км орташа; Rауыр = 4,4 км ауыр; Rтолы= 3,2 км толы ирау.

1 сурет – уаты q = 0,5 кг жердегі жарылыс кезіндегі нысаннан Rx =4,4 км ашытыта орналасан ядролы жеілісті ошаында ирау зонасыны орналасуы.

Есеп

Машина растыру зауытыны уатты жарылысты жары сулесіне шыдамдылыын анытау. Бастапы мліметтер: зауыт аланы геометриялы ортасынан 6 км ашытыта орналасан (Rr = 6 км), сондытан соы болуы ммкін; ару-жараты уаты q = 0,5 кг; жарылыс уе, жарылыс ортасыны белгілеу нктесінен ытимал максималь ауытуы rауыту = 0,8 км;

Цех имараты бірабатты, абыраларды ота арсы труы – 2,5 саат; темірбетонды плиталармен апталан ота арсы труы 1 саат; ара тсті ааштан жасалан есіктер мен терезе рамалары; зауытты рылыс тыыздыы 30 %. Крші имаратты ота арсы тру дегейі – III, ндіріс категориясы ВиГ.

 


8.3 к е с т е - Ядролы жарылысты сулелену серіне клікрастыру зауыт цехіні тратылыын баалау.

Объект блшегі имаратты ртке траты дрежесі имараттаы жаныш блшектер (материалдар) ж/е оларды сипаттамалары имаратты жануын тудыратын жары импульсі, кДж/м2 Жары сулесіне имаратты тратылыы, кДж/м2 Рф max кезіндегі имаратты лауы рт болу аймаы Жары сулесіне траты имарат, кДж/м2
Механикалы цех. имарат: бірабатты, кірпіш, каркассыз, темір-бетонды плиталар-мен жабыл-ан; рттратылыы жабу-1 са; салма тсіретін жар-2,5 са П Д Ааш, терезе рамалары-ою тске боялан ааш. Шатыр-аашты ара ааз орташа Жаппай рт болатын айма

Шешуі:

а) Жарылыс ортасынан ытимал минималь ашытыын анытаймыз.

Rx = Rr - rауыту = 6– 0,8 = 5,2км.

осымша В арылы максималь жары импульсін, ал осымша А арылы максималь арты ысымды анытаймыз:

Umax=1200 кДж/м2 Рф max=25 кПа.

б) Цех имаратыны ота арсы тру дегейін анытаймыз. Ол шін оны анытамасын зерттейміз. осымша Д арылы берілген параметрлер бойынша имараттар ота арсы тру дегейін анытаймыз.

в) Цехты рт ауіпсіздігі категориясын анытаймыз. Жанатын материалдар ндіріс классификациясыны рт ауіпсіздігінен олданылмайды. осымша Е-дегі механикалы цех зауыты Д категориясына жатады.

г) Цех имараттарыны жанатын материалдардан жасаландарды анытап зерттейміз. Олара мысал ретінде ааштан жасалан есіктер мен терезелер жатады.

д) осымша Г арылы уаты q = 0,5 кг ару-жаратар арылы жары импульстарын анытаймыз.

Интерполяция арылы 3000 кДж/м2 ; тольды шатыр 620 кДж/м2;

е) Механикалы цехты жары сулесіне шыдамдылы шегі Uж с = 300 кДж/м2. Uж с< Umax боландытан механикалы цех жары сулесіне тзе алмайды.

ж) осымша Б арылы арты ысымдаы цех имараттарыны серпінді толында ирау дегейін анытаймыз. Серпінді толынны 25 кПа арты ысымында механикалы цехты имараттары (бірабатты, кірпішті, каркассыз) атты ирауа шырайды;

и) рт зонасын анытаймыз. Максималь жары импульсі Umax = 1200 кДж/м2, зауытты рылыс тыыздыы 30 %, механикалы цех зауыты рт ауіпсіздігі зонасында алуы ммкін.

I – жеке рт зонасы; II – тегіс рт зонасы; III – йіндідегі р зонасы;

1 –ала; 2 - нысан; Rr – 6 км - нысанны белгілеу нктесінен алшатыы; RI - 15,2 км - жеке рт зонасыны сырты шекара радиусы; RII - 7,2 км - тегіс рт зонасы радиусы; RIII - 7,2 км - йіндідегі рт зонасы радиусы.

2 сурет

уаты q = 0,5 кг жердегі жарылыс кезіндегі нысаннан Rx = 4,4 км ашытыта орналасан ядролы жеілісті ошаында ирау зонасыны орналасуы (2 – суретті ара).

орытынды: цех имаратыны шатырын абсоцементке ауыстыру, ааш есіктер мен терезе рамаларын металдара ауыстыру, цехта профилактикалы ртке арсы шараларын олдану (рт сндіру заттарын кбейту, ндіріс оыстарын зауыт аймаынан уаытында шыару).

Есеп

Халы орналасан жерден 9км ашытыта жатан нысандаы атыыс нтижесінде сйылан аммиакты коммуникациялар ираан. Метеосыныстар, изотермия, жел жылдамдыы 5 м/с. Халы орналасан жерге блтты келу уаытын анытау.

Шешуі: 8.4 кесте инверсия шін жне жел жылдамдыы vt = 5 м/с арылы залаллы ауа блтыны орташа жылдамдыы w = 7,5 м/с. Залаллы ауа блтыны халы орналасан жерге келу уаыты:

8.4 к е с т е - Заымданан затты орташа орын алмастыру жылдамдыы

Жел жылдамдыы, м/с инверсия изотермия Конвекция
R<10 км R>0 км R<10 км R>10 км R<10 км R>10 км
2,2 1,5 1,5 1,8
4,5 3,5
4,5 4,5 -
- - - -
- - 7,5 - -
- - - -
Ескерту - желді жылдамдыы 3 м/с тан асса инверсия мен конвекция кейбір жадайларда аралады.

Есеп

Нысанда массасы G = 20,0 т жарылыш заттармен (аммонитпен) вагон жарылды. Жарылыш заттарды эффективті массалы зарядын (Gэф), жеілісті млшерлі дрежесін (D) жне жарылыс нтижесінде панельді жне кірпішті имараттарды ирау зонасыны радиусын (R) анытау.

Шешуі:

а) Жарылыш заттарды эффективті массалы заряды: Gэф = К х G

G – жарылыш затты массасы(ВВ), кг

G = 20000 кг

К – сапа коэффициенті ВВ.

К коэффициенті 8.5 кестеден ВВ тріне байланысты алынады.

8.5 к е с т е - ВВ сапасын анытау коэффициенті

ВВ трлері ВВ сапа коэффициенті, К
Трипонал 1,53
Гексоген 1,28
Пикрипов ышылы 0,97
Аммонит 0,94

 

8.5 кестеден:

К = 0,94, Gэф=0,94х20000=19400 кг.

б) ВВ трі мен сапасына байланысты ирау зонасыны радиусы:

- панельді имараттарда d = 0,3м R = 0,6 = 0,6 =152 м;

- кірпішті имараттарда d = 0,5м R = 0,6 =0,6 =118 м.

в) Нысан жеілісіні дегейін D = формуласы арылы анытауа болады.

Sз.р. – ирау ауданы, м2;

Sз.р.= R2= х1522=72546 м2 ;

S0 = нысан аймаыны ауданы, м2;

S0 = 300000 м2

D = = 0,24,

D<0,2-0,5 ирау зонасы орташа.

8.6 к е с т е - Бзылу орнын анытау

Заымдану дегейі Бзылу аумаы
D<0,2 лсіз
D<0,2-0,5 Орташа
D<0,5-0,8 Кшті
D>0,8 Тгел

8.7 к е с т е - № 7 - есеп нсалары

Нсалар Жаныш зат трлері Масса G,т Объект ауданы, м3
Гексоген 30,0
Тритонол 25,0
Аммонит 40,0
Пикрип ышылы 35,0
8.7 кестені жаласы
Гексоген 25,0
Тритонол 20,0
Аммонит 35,0
Пикрип ышылы 30,0
Гексоген 20,0
Тритонол 15,0
Аммонит 45,0
Пикрип ышылы 20,0
Гексоген 35,0
Тритонол 30,0
Аммонит 30,0
Пикрип ышылы 45,0
Гексоген 40,0
Тритонол 35,0
Аммонит 25,0
Пикрип ышылы 15,0

Панельді имарат абырасыны алыдыы d = 0,3 м.

Кірпішті имарат d = 0,5 м.


А осымшасы

А.1 к е с т е - Ядролы аруларды жне жарылу центріні ортасындаы арты ысым